ხახვი

(ლათ. Állium) — ორწლოვან და მრავალწლოვან მცენარეთა გვარი, მიეკუთვნება ასპარაგუსყვავილოვანთა (ლათ. Asparagales) რიგის ამარილისისებრთა (ლათ. Amaryllidaceae) ოჯახის ხახვისებრთა (ლათ. Alliaceae) ქვეოჯახს (ადრე მიეკუთვნებოდა ლილიასებრთა ოჯახს).

მეცნიერული ლათინური სახელი მისცა კარლ ლინეიმ, — ლათ. allium — წარმოშობილია ლათინული სიტყვა ნიორისაგან, რომელიც თავის მხრივ, ალბათ დაკავშირებულია, კელტურ სიტყვასთან all — მშუშხავი; მეორე ვერსიით — წარმოშობილია ლათ. halare — სურნელება.

არსებობს რამდენიმე ასეული სახეობა, რომლებიც ჩვეულებრივ იზრდება ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში. ხახვის სამშობლოდ ითვლება — სამხრეთ-დასავლეთი აზია.

ამ გვარის სხვადასხვა სახეობები იზრდებიან მინდვრებზე, სტეპებში, ტყეებში.

იხ. ვიდეო

ხახვის სასარგებლო თვისებები - ხახვს აქვს ბაქტერიციდული და ანტისეპტიკური თვისებები, ებრძვის ვირუსებს და აგროვებს დედამიწის მაცოცხლებელ ენერგიას. ხახვი აუმჯობესებს მადას, საკვების ათვისებას, ზრდის ორგანიზმის მდგრადობას ინფექციური დაავადებების მიმართ. იგი გამოიყენება კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დარღვევების დროს, რომელსაც თან ახლავს კუჭის არასაკმარისი მოტორული და სეკრეციული აქტივობა, ჰიპერტენზია, ათეროსკლეროზი, ზოგადი სისუსტე და გაციება, სექსუალური აქტივობის დაქვეითება. მედიცინაში ხახვს იყენებენ სკურვის წინააღმდეგ ბრძოლაში და როგორც ანტიჰელმინთური საშუალება. ხახვის ახალი წვენი თაფლში შერეული კარგი საშუალებაა თვალის თვალების, ბრონქიტის, ხველისა და სოკოვანი კანის დაავადების სამკურნალოდ. ხახვის წვენი ასევე რეკომენდებულია ნევრასთენიის, უძილობის და რევმატიზმის დროს. ხახვის ახალი ხაჭო გამოიყენება გრიპისა და ტრიქომონას დაავადების დროს, დერმატიტის სამკურნალოდ, კოღოს ნაკბენის, თმის ცვენის საწინააღმდეგოდ, ქალასა და მეჭეჭების მოსაშორებლად. გამომცხვარ ხახვს იყენებენ ადუღებებზე, ახლად დაჭრილ ხახვს კი ტაძრებს თავის ტკივილის დროს. პრასი რეკომენდებულია სიმსუქნის, მარილის დეპოზიტებისა და თირკმელებში კენჭების დროს.

იოგების დაჭიმვისას: ხახვის თავი გააცალეთ, წვრილად დაჭერით, დაამატეთ ცოტაოდენი გრანულირებული შაქარი, კარგად მოურიეთ. ამ ნარევის სქელი ფენით გადააფარეთ ნართი, წაისვით მტკივნეულ ადგილზე და დააფინეთ სახვევი. შეცვალეთ დღეში ერთხელ.

გამომცხვარი ხახვისგან ხილი ხელს უწყობს აბსცესების მომწიფებას, დუღილს და მათგან ჩირქის გამოყოფას. წაისვით აბსცესი (ადუღეთ) თბილი გრუპი და შეიხვიეთ ბაფთით. შეცვალეთ გასახდელი დღეში 2-ჯერ.

გაცივების სამკურნალოდ გამოიყენება ხახვის სასარგებლო თვისებები: გახეხეთ 2 ს.კ. სამრეცხაო საპნის კოვზები, 2 ს.კ. კოვზები ხახვი, დაამატეთ 2 სტადიის. კოვზები ალკოჰოლი და რძე. ყველაფერი კარგად აურიეთ, გადაიტანეთ პატარა ქვაბში, რომელიც მოთავსებულია დიდში მდუღარე წყალთან ერთად. ორთქლი 30 წუთის განმავლობაში და გაცივება. მიღებული შინაარსით დასველებული ბამბის ფიგურები ჩადეთ ცხვირში. გაათბეთ ცხვირი ლურჯი ლამპრით ან მოხარშული კვერცხით.

ხახვი გამოიყენება ყურის "დაბლოკვის" დროს, როდესაც ცვილი ყურებში გამაგრდება:

ა) ხახვის წვენი - 4 ნაწილი, არაყი - 1 ნაწილი. Აურიეთ კარგად. 2 წვეთი ყურში 2-ჯერ დღეში, ბ) ხახვი ჩაყარეთ ხილით, გამოაცხვეთ, გამოწურეთ წვენი. წვენს წვეთს თითოეულ ყურში 2 – ჯერ დღეში.

აბსცესების და დუღილის გასაწმენდად: გამომცხვარი ხახვის 2 ნაწილი და გახეხილი სამრეცხაო საპნის 1 ნაწილი, გახეხეთ და კარგად აურიეთ. წაისვით პატჩი მტკივნეულ ადგილზე დღეში რამდენჯერმე. ასუფთავებს, ეხმარება სწრაფად მომწიფებას.

ხახვის გამოყენება ხველის სამკურნალოდ: გარეცხეთ და გახეხეთ გაწმენდილი ხახვის ხახვი, შეურიეთ ბატის ცხიმს. შეიზილეთ ეს ნარევი გულმკერდისა და კისრის მიდამოში. ჰალსტუხი თბილი შარფით. დილით უზმოზე მიიღეთ 1 ს.კ. კოვზი ამ ნარევი.

ხახვის სასარგებლო თვისებები გამოიყენება თმის გასამაგრებლად და გასაზრდელად: კონიაკის 1 ნაწილი, ხახვის წვნიანი წვენის 4 ნაწილი, კოწახის ფესვების დეკორაციის 6 ნაწილი. შეიზილეთ სკალპში. დაიფარეთ თავი გამათბობელი პირსახოცით 2 საათის განმავლობაში, შემდეგ დაიბანეთ. გაიმეორეთ კვირაში, თუ ეს შესაძლებელია.

ხახვი ათეროსკლეროზის სამკურნალოდ და პროფილაქტიკისთვის, სუფთა ხახვისა და თაფლის თანაბარი ნაწილების ნარევი.

იხ.ვიდეო - ხახვის სასარგებლო თვისებები

გაციების, ხველის, ზედა სასუნთქი გზების ანთებითი დაავადებების დროს (კუჭის მაღალი მჟავიანობის, გულისა და ღვიძლის დაავადებების დროს არ მიიღოთ) ხახვის ახალი წვენი ნახევარ თაფლთან ერთად, მიიღეთ 1 ს.კ. კოვზი დღეში 3-4-ჯერ.

ხახვი გაჭერით შუაზე, მიამაგრეთ მწერის ნაკბენზე. კომპრესის სახით ახალი წვენი ან გახეხილი ხახვის გრიალა შესანიშნავი საშუალებაა სისხლჩაქცევებისგან, განსაკუთრებით მუხლისაგან. დაჭერით 1 თავი ხახვი შუაზე, ჩამოაგდეთ 1 წვეთი ტარი თითოეულ ნახევარზე, შემდეგ კი ხახვის ნახევრები განათავსეთ მტკივნეულ ადგილზე.

სკურვისთვის ძალიან სასარგებლოა ხახვისა და მწვანე ხახვის ბუმბულის ჭამა, რომელიც დიდი რაოდენობით შეიცავს ვიტამინ C- ს. ჭიების გამოსადევნად რეკომენდებულია 2-3 საშუალო ზომის ხახვის ჭამა ცარიელ კუჭზე ან 1 ხახვის ჩაყრა ერთი ჭიქა თბილი წყლით და დატოვება 7-8 საათის განმავლობაში. მიიღეთ 1/2 ჭიქა ინფუზია ცარიელ კუჭზე. მკურნალობის კურსია 3-4 დღე.

ჰიპერტონიით, მიირთვით 1-2 ცალი. ახალი ბოლქვები დღეში. ბუასილისა და გასტრიტის დროს მიიღეთ 1 ს / კ ხახვის ახალი წვენი. კოვზი დღეში 3-4-ჯერ.

მწირი მენსტრუაციით: აიღეთ ქერქი 1 კგ ხახვიდან, დაასხით 2 ჭიქა მდუღარე წყალი, მოხარშეთ დაბალ ცეცხლზე 15-20 წუთის განმავლობაში, გააგრილეთ და გაწურეთ. მიიღეთ 1/2 ჭიქა დილით უზმოზე 2 კვირის განმავლობაში.

დიაბეტის დროს იყენებენ ხახვს: 2-3 დაჭრილ ხახვს დაასხით 2 ჩაის ჭიქა თბილი წყალი, გააჩერეთ 7-8 საათის განმავლობაში, გაწურეთ, დალიეთ 1 ყავის ჭიქა ინფუზია დღეში 3 ჯერ ჭამის წინ.

იხ. ვიდეო - ხახვის ფურცელი — ორგანული სასუქი — რეცეპტები - სტატისტიკის თანახმად, 3-4 წევრიანი ოჯახი წელიწადში საშუალოდ 4-5 კგ. ხახვის ფურცელს ყრის. ამ დროს ის ბუნებრივი ფუნგიციდია იცავს ხეხილს, ბოსტნეულს, ყვავილებს და ოთახის მცენარეებს მავნებლებისგან.

გარდა ამისა ხახვის ფურცელი მცენარეთა კვების (განოყიერების) კარგი საშუალებაცაა. ის კვებავს მცენარეს და აუმჯობესებს ნიადაგის სტრუქტურას.

ხახვის ფურცელი შეიცავს მრავალ, სასარგებლო, ბოილოგიურად აქტიურ და მინერალურ ნივთიერებებს, ფლავონოიდურ გლუკოზიდებს, კაროტინს, ფიტონციდებსა, ორგანულ მჟავებს…აგრეთვე В, С, Е, РР ვიტამინებს.

მსგავსი კომბინაცია არამარტო იცავს მცენარეებს, არამედ კვებავს, ზრდის იმუნიტეტს და მოსავლიანობას.

ოთახის მცენარეები და ყვავილები

სადილის მომზადების შედეგად დარჩენილ 2-3 თავი ხახვის ფურცელს დაასხით 1ლ. ადუღებული, ცხელი წყალი. გააჩერეთ ორი დღე გადაწურეთ (თუ შემასხურებელს იყენებთ, რომ არ გაიჭედოს) და მზად არის.

ხახვის ფურცლების ხსნარი (გამოიყენეთ მხოლოდ ახალი დამზადებული), რეგენერაციულ გავლენას ახდენს მცენარეებზე, რწყავენ ოთახის მცენარეებს, რომლებსაც მოულოდნელად დაეწყოთ ფოთლების შეყვითლება. ასეთ კვების  90% იწვევს მცენარეთა გამოცოცხლებას.

თუ დრო არ გაქვთ, ან შემთხვევით სიზარმაცის პერიოდია. ხახვის ფურცელი დააქუცმაცეთ და მოაყარეთ ნიადაგს, მორწყვისას (ნადგომი, ოთახის ტემპერატურის წყალი), მისი სასარგებლო ნივთიერებები — ჩავა ნიადაგში და მცენარე შეითვისებს.

არის ოთახის მცენარეები, რომლებიც ან არ, ან ცუდად რეაგირებენ ხახვის ფურცლის ხსნარზე, ეს არი კაკტუსები და მცენარეები ხორციანი ფოთლებით, მაგალითად როგორიც ალოე ან ბარაქის ხეა.

ბოსტნეული

კიტრი

კიტრი მთელი ვეგეტაციის პერიოდში ხშირად განიცდის, სხვადსხვა მავნებლების შემოტევებს. ამიტომ საჭიროა სეზონზე რამდენჯერმე დამუშავება.

2 ჭიქა, დატკეპნილ ხახვის ფურცელს დაასხით 2 ლიტრი ადუღებული წყალი, გააჩერეთ 48 საათი, შემდეგ გაწურეთ და გააზავეთ 1/2 შეფარდებით (2 წილი წყალი) გრილი, სუფთა წყლით. შეასხურეთ ფოთლებს სეზონზე 2-3 ჯერ.

არ გადააჭარბოთ, თორემ შესალოა კიტრმა მწარე გემო მიიღოს.

მსგვასი სქემით გამოიყენება კარტოფილის, ყაბაყის, გოგრის და სტაფილოსთვის.

პომიდორი

ხახვის ფურცელი პომიდვრისთვისაც კარგი საკვებია, ოღონდ მის შემთხვევაში ფოთლებზე არ უნდა შევასხუროთ. ახალგადარგულ (ჩითილს) მცენარეს დავუსხათ 0.5 ლიტრი, ხოლო ერთ თვის მცენარეს 1.0 ლიტრი ხსნარი.

კარგ შედეგს იძლევა ხახვის ფურცლის ნატურალური სახით შეტანა, ბოსტნის ნიადაგის დამუშავებისას, ამ შემთხვევაში ის ხდება მცენრისთვის, ნელი მოქმედების ნატურალი საკვები და დამცავი საშუალება.

თრიფსის, ბუგრის,  ტკიპის წინააღმდეგ

ხახვის ფურცელს იყენებენ თამბაქოს თრიფსის, ბუგრების და აბლაბუდიანი ტკიპას წინააღმდეგაც.

თამბაქოს თრიფსი  — საკმაოდ საშიში მავნებელია. იგი აზიანებს კიტრს, ხახვს, ნიორს, კომბოსტოს, ბაღჩეულ კულტურებს. ძირითადად სათბურებსა და ორაჟერეებში განთავსებულ მცენარეებს აზიანებს.

ამ მავნებლს აქვს გრძელი, წვრილი (0,8- 0,9 მმ) ღია ყვითელი ან ყავისფერი შეფერვის ტანი, ხავერდისებური ფრთებით და პირის მჩხვლეტავი ნაწილებით. მატლები უფრო მცირე ზომისანი, უფრთოები, მოთეთრო ან მომწვანო-მოყვითალი ფერისანი არიან. ისინი სხვადასხვა მცენარეებზე ბინადრობენ, უმეტესად სათბურებსა და ორანჟერეებში.

ზაფხულის განმავლობაში მდედრი , 100 მუქი ფერის კვერცხს დებს მცენარის კანქვეშ ქსოვილში — თითო-თითოს. 3-7 დღის შემდეგ ჩნდებიან მატლები, რომლებიც მაშინვე კვებას იწყებენ ზრდასრული თრიფსების მსგავსად.

ბუგრები  — ბოსტანის, ბაღჩის და ხეხილის ბაღების სერიოზული მავნებელია.

აბლაბუდიანი ტკიპა  — აზიანებს კიტრს, საზამთროს, ნესვს, პომიდორს და სხვა კულტურებს. განსაკუთრებით სახიფათოა დაცულ გრუნტში.

რეცეპტი

ერთ ვედრო ხახვის ფურცელს ასხავენ — 2 ვედრო (რაოდენობები საჭიროების მიხედვით — შეფარდება 1/2-ზე). ვასხავთ, ანადუღარ, ცხელ წყალს (დაახლოებით 40°С), გავაჩერებთ 2 დღე და გავწურავთ, შემდეგ ვამატებთ საყოფაცხოვრებო საპონის (72 %) ნაჭრებს (ხსნარი, რომ კარგად გაჩერდეს ფოთლებზე), საპონი ბოლომდე უნდა გაიხსნას და ხსნარი მზად არის.

შესხურების წინ ხსნარი გავაზავოთ წყლით შეფარდება 1/2 — ზე. მიღებული ხსნარი უნდა დავასხათ მცენარეებს 3-4 ჯერ, ერთი კვირის ინტერვალით.

ზოდად უნდა გავითვალსიწინოთ, რომ ჯიშები რომელსაც ვყიდულობთ, ითხოვენ გარკვეულ აგროტექნოლოგიას, შესაბამისად მცენარეთა დაცვის ან განოყიერების სქემას.

ამიტომ როდესაც ვიყენებთ ხალხურ საშუალებებს, უნდა ვიცოდეთ რა ნივთირებების ჩანაცვლებას ვახდენთ აღნიშნულ სქემებში და რისი საჭიროება აქვს მცენარეს.

ხახვის ფურცელი წამალი - ხახვის ფურცლები შეიცავს სამკურნალო თვისებებს, ფლავინოიდურ გლუკოზიდებს, C E P ვიტამინებს კაროტინს ფოტომციდებს და ორგანულ მჟავებს. ამიტომ საუკეთესოსაკვები და საყოფაცხოვრებო საღებავია. მისი ნახარში გამოიყენება როგორც შიანაგანი ისე გარეგანიმკურნალობისთვის.ხახვისფურცლებს აქვს ანტიანთებითი თვისება, სპაზმაოლიტური,ამოსახველებელი

, შარმდენი კუწში გამხსნელი თვისებები.

ნეფიტის ცისტიტის, პლაეონეფრიტის და თირკმელისა და საშარდე გზების სხვა დაავადების დროს 3 ს/კდაქუცმაცებულ ხახვის ფურცლებს დაასხით 2 ჩ. ჭ. მდუღარე წყალი გააჩერეთ 30 წთ და გაწუეთ მიიღეთ 1 ს. კ. ნაყენი 3-ჯერ ან 4-ჯერ დღეში

ფურუნკულის დროს - შეურიეთ ერთამნეთს ხახვის ფურცლები და მრავალძარღვას თანაბარი რაოდენობით დაამატეთ თაფლი და ფქვილი და მოზილეთ ცომის კვერი დაიდეთ ფურუნკულზე. ან შეუხორცებელ ჭრილობაზე დაიმაგრეთ ლეიკოპლასტელით 1 - 2 დღე და შემდეგ გაიწმინდეთ სპირტით.

კოჟრების სამკურნალლოდ - ხახვის ფურცლები ჩაყარეთ მინის ჭურჭელში დაასხით სუფრის კოვზი ძმარი და თავი მოუკარით ოთახის ტემპერატურაზე.გააჩერეთ 2 კვირა და დაიდეთ კოჭრებზე გარშემო წაისვით ვაზელინი ან სხვა კრემი.ასევე მისი ნახარში შეგიძლიათ გამოიყენოთ ქერტლის მოსაშორებლად.

იხ.ვიდეო - You'll Never Throw Away Onion Skin After Watching This - Do you just toss the onion peel along with other kitchen scraps? Well, you’ll never throw away onion skin after watching this! There are some helpful onion peel home remedies, 

life hacks, and some traditional ways to use onion skins around the home and garden.

From treating hair loss to dyeing Easter eggs and making your own DIY onion skin fertilizer, there are many things you can do with the peels of this fantastic bulb vegetable!

So stop throwing away onion skins! Instead, save them in your freezer and learn how to use them

So stop throwing away onion 

        

                 პატარა გოგო დამეკარგა

იხ. ვიდეო

Dato Kenchiashvili & Nurguzel Kestane - Jeirani / დათო კენჭიაშვილი & Nurguzel Kestane - ჯეირანი

 

პატარა გოგო დამეკარგა

წითელ პერანგა
ან ავლილი ან ჩავლილი
ხომ არ გინახავთ
ან ავლილი ან ჩავლილი

ხომ არ გინახავთ
ან ავლილი ან ჩავლილი
ხომ არ გინახავთ


ნაჭერ ნაჭერ ღრუბლი მოდის

მაღლა ციდანა
ის დავკარგე ვინაც მყავდა
ვინაც მიყვარდა
ის დავკარგე ვინაც მყავდა

ვინაც მიყვარდა
ის დავკარგე ვინაც მყავდა
ვინაც მიყვარდა


ვტირი დღე და ვტირი ღამე
ცრემლი მდენია
პატარა გოგოს სიყვარული
ოხ რა ძნელია
პატარა გოგოს სიყვარული
ოხ რა ძნელია
პატარა გოგოს სიყვარული
ოხ რა ძნელია

ვაიმე ჩემო ანგელოზო
ჩემო მშვენება
პატარა გოგო დამეკარგა
რა მეშველება
პატარა გოგო დამეკარგა
რა მეშველება
პატარა გოგო დამეკარგა
რა მეშველება

თვრამეტი წლის ჯეირანო

ფრთები გაშალე
გადმოფრინდი ჩემს საფლავზე
ცრემლი დაღვარე

იხ. ვიდეო

          საერთაშორისო ექსპერიმენტული                          თერმობირთვული რეაქტორი

მაკეტი თერმობირთვული რეაქტორის

ITER (იტერ) — საერთაშორისო ექსპერიმენტული თერმობირთვული რეაქტორის პროექტი. საწყისი აკრონიმი მიღებულ იქნა ინგლისური დასახელებიდან International Thermonuclear Experimental Reactor. ამჟამად იგი ოფიციალურად არ ითვლება აბრევიატურად, არამედ უკავშირდება ლათინურ სიტყვას iter — გზა.

პროექტის შემუშავება დაიწყო 1980 წ-ის შუა წლებში. 1992წ-ს იყო ხელმწოერილი ოთხიმხრივი ხელშეკრულება (ევრიკავშირი, რუსეთი აშშ, იაპონია) სახემწიფოთაშორისო შეთანხმება შემუშავება იტერას პროქეის ინჟინრების რ-იც დასრულებული იყო 2001წ-ს ადგილდებარეობა კვლევითი ცენტრი კადარაში (საფრ.) 2010წ-ს დაიწყო მშებლობა 2020წ-ის 28 ივლისს დაიწყო აწყობა რეაქტოპრის კომპონენტების.

                                

იტერ, საფრაგენთი

იტერის მიზანია თერმობირთვული რეაქტორის შექმნის შესაძლებლობის დემონსტრაცია და ფიზიკური და ტექნოლოგიური პრობლემების გადაწყვეტა, რომლებიც ამ მიზნის განხორციელებას შეიძლება თან ახლდეს. მოცემული მომენტისთვის რეაქტორის პროექტირება უკვე დასრულებულია და არჩეულია ადგილის მისი მშენებლობისთვის - კადარაშის (Cadarache) კვლევით ცენტრში.

მონაწილე ქვეყნები: ევროკავშირი, ინდოეთი, ჩინეთი, კორეის რესპუბლიკა, რუსეთი, აშშ, იაპონია.

ITER მიეკუთვენბა  ,,ტოკამაკიის'' თერმობირთვული რეაქტორს. მას შეუძლია რამდენიმე ტიპის რექაციული სინთეზირება. დამოკიდებულია საწვავის სახეობაზე. ტოკამაკი იტერ-ს თავიდანვე დტ-საწვაზე იყო გათვლილ ორი ბირთვი დეტრიუმი და ტრიტიუმი ერევა წარმოიქმნება ჰელიუმის ბირთვი (ალფა-ნაწილაკი) და მაღალენერგეტიკული ნეიტრონი.  

საერთო რადიუსი კონსტრუქციის	10,7 მ
სიმაღლის	30 მ
დიდუ რადიუსი ვაკუმიანი კამერის	6,2 მ
პატარა რადიუსი ვაკუუმური კამერის	2,0 მ
პლაზმის  მოცულობა	837 მ³
მაგნიტური  ველი	5,3 ტლ
კაქსიმალური ძალა  დენის  პლსაზმაში მავრთულში	15 მა
სიმძლავრე გარეთა  გაცხელება  პლაზმის	73 მვტ
საშუალო  თერმობირთვული სიმძლავრე ერთ  იმპულსში	500 მვტ
პიკური თერმობირთვური სიმძლავრე  იმპულში	1100 მვტ
კოეფიციენტიუ გაძლიერება სიმძლავრის	10
საშუალო  ტემპეტრატურა	100 მკ
ხანგრძლივობა იმპულსი	> 400 c

დაფინანსება - პროქტის თავდაპირველი ღირებულება 2010წ-ს 12$ მილრდ დოლარი

იხ. ვიდეო

 

                        რევაზ ლაღიძე                                                          

რევაზ ილიას ძე ლაღიძე 1921 წლის 10 ივლისს დაიბადა ქუთაისის მაზრის სოფელ ობჩაში (ამჟამინდელი ბაღდათის მუნიციპალიტეტი). 1939 წელს დაამთავრა თბილისის IV სამუსიკო სასწავლებელი (ვიოლინოს განხრით), 1941-

იხ. ვიდეო

1949 წლებში ვიოლინოზე უკრავდა სიმფონიურ ორკესტრებში. 

1948 დაამთავრა თბილისის კონსერვატორია (პროფ. ა. ბალანჩივაძის საკომპოზიციო კლასი). ლაღიძე სხვადასხვა ჟანრის მუსიკალური ნაწარმოებების ავტორია. მას ეკუთვნის ოპერა „ლელა“ (1973), მუსიკალური კომედიები „მეგობრები“ (1951) და „კომბლე“ (1957), სიმფონიური პოემა „სამშობლოსათვის“ (1949), სიმფონიური სურათი „საჭიდაო“ (1952), რამდენიმე საგუნდო სიმღერა-კანტატა („სიმღერა სამშობლოზე“, „ბალადა ვაზზე“, „ოდა მესხეთზე“, „მოხეური ბალადა“ და სხვა), საფორტეპიანო („ტოკატა“ და სხვა) და ჩელოს („პოემა“, „ელეგია“ და სხვა) პიესები, ერთნაწილიანი კანტატა „მელის ვარძია“ შერეული გუნდისა და ორკესტრისათვის (1966, ირ. აბაშიძის ლექსზე ციკლიდან „რუსთაველის ნაკვალევზე“), მუსიკა სპექტაკლებისა (გ. ქელბაქიანის „ახალგაზრდა მასწავლებელი“, ლ. ქიაჩელის „ტარიელ გოლუა“ და სხვა სულ 40-ზე მეტი) და კინოფილმებისათვის („საბუდარელი ჭაბუკი“, „ნინო“, „ზვიგენის კბილი“, „ხევისბერი გოჩა“ და სხვა. სულ 30-ზე მეტი). ნაყოფიერად მუშაობდა სიმღერის ჟანრში. მისი სიმღერები გამოირჩევა იშვიათი მელოდიურობითა და გულწრფელობით. პოპულარულია ლაღიძის „სიმღერა თბილისზე“.

იხ. ვიდეო

რევაზ ლაღიძე ეწეოდა ნაყოფიერ პედაგოგიურ მოღვაწეობას. იყო პუშკინის სახელობის თბილისის პედაგოგიური ინსტიტუტის მუსიკის კათედრის გამგე. 1964 წლიდან კონსერვატორიის პედაგოგი (კამერული ანსამბლი). მიიღო სსრ სახელმწიფო პრემია (1977) და რუსთაველის სახელობის საქართველოს სახელმწიფო პრემია (1975).

დაკრძალულია დიდუბის მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში

იხ. ვიდეო

                           თალასოთერაპია

მამაკაცი ცურავს კვდარ ზღვაში

ბერძნ. thalassa - ზღვა, therapia - მკურნალობა - მკურნალობა ზღვის კლიმატის პირობებში და ცურვით, ასევე ბანაობა საჰაერო  აბაზანებთან ერთად ერთგვარი კლიმატოთერაპია. კლიმატოთერაპიის თავისებურებთან ერთად (ზღვის აბაზანები, მზის თერაპია, ჰიდროთერაპიული ეფექტი  დიდ როლს თამაშობს სანაპირო ზონებში.

იხ. ვიდეო

არსებობს მოსაზრება, რომ 19 ს-ში საფრაგენთში და დიდ ბრიტანეთში ზღვის პირას ქალაქებში თალასოთერაპია განვითარდა ამ ეპოქაში განსაკუთრებით გამოჩენილი იყო დოქტორი რიჩარდ რასელი ზოგიერთი მოსაზრება არსებობს,  "XVIII საუკუნის მეორე ნახევრის ზღვის მხარის მანიაში". თუმცა უფრო ფართო სოციალური მოძრაობებიც მოქმედებდა. Póvoa de Varzim- ში, პორტუგალია, იმ ადგილას, სადაც სავარაუდოდ იოდის მაღალი კონცენტრაციაა წყალმცენარეების გამო და ზღვის ნისლი ექვემდებარება, ეს პრაქტიკა ისტორიულ ჩანაწერებში 1725 წლიდან დაიწყო და ბენედიქტელი ბერებმა დაიწყეს; ცოტა ხნის შემდეგ იგი გაფართოვდა ფერმერებზე. მე -19 საუკუნეში მწვავე მარილიანი წყლის საზოგადოებრივი აბაზანები გაიხსნა და განსაკუთრებით პოპულარული გახდა უმაღლესი კლასებისთვის. სხვები ამტკიცებენ, რომ თალასოთერაპიის პრაქტიკა უფრო ძველია: "თერმული აბაზანების წარმოშობა და მასთან დაკავშირებული მკურნალობა შეიძლება შორეულ ანტიკურ ხანაში მოიძებნოს. რომაელები თერმულიზმისა და თალასოთერაპიის სათნოების მტკიცედ მორწმუნენი. 

თალასოთერაპიისას ითვლება, რომ ზღვის წყალში მაგნიუმის, კალიუმის, მატრიუმის და იოდის ელემენტები შეიწოვება კანის საშუალებით. თერაპიის ეფექტურობა მეცნიერულად არ არის დამტკიცებული. თერაპიის სხვვადასხვა ფორმებს მიმართავენ, როგორც ზღვის წყლის წვიმა, ზღვის ტალახი ან წყალმცენარეების პასტის გამოყენება ან ზღვის ნისლის ინჰალაცია. ამ ტიპის თერაპია გავცელებულია მკვდარი ზღვის მიდამოებში.

   

მამაკაცი მკვდარ ზღვაში ტალახით

                                    დედალ

სქესი - მამრობითი, მამა - მეთიონი, დედა - იფონია ანუ მეროპოლა, შვილი - იკაროსი

ბერძნ - Δαίδαλος , ლათ. - Daedalus, - ძვ. ბერძნ. მითოლოგიის პერსონაჟი, გამოჩენილი მხატვრები და ინჟინრები, რ-ებიც ითვლებიან სხვადასხვა ინსტრუმენტების გამომგონებლებად ასევე ისინი ვინც აააგეს ქნოსის ლაბირინთი კუნძულ კრეტაზე. დედალუსი ნახსენებია მიკენის ტექსტებში  და-და-რე-ჯო-დე (დედალოსი საკურთხეველისთვის).

ნახსენებია ,,ილიადაში'' (XVIII 592). მოქმედი სახე სატირული სოფოკლეს  დრამაში  ,,დედალ'' (158-162), გამოსახულია კომედიებში არისტოფანესი ,, დედალი და სხვა კომედიებში

დედალი და იკარუსი

მეფე მინოსმა მაგისტრ თავშესაფარი მისცა კრეტაში და სანაცვლოდ დიდი ხნის განმავლობაში იყენებდა თავის ფასდაუდებელ მომსახურებებს. კრეტაზე მან მინოსისა და ქალიშვილების ქანდაკებები დაამზადა . მან გააკეთა ხის ძროხა ბორბლებზე პარიფაესთვის, კრეტის მეფის მინოსის მეუღლისთვის, შიგნიდან გააღო საშოში ხვრელი და ახლად გაწითლებული კანით შემოიხვია, დადო იგი მდელოზე. ძროხაში პასიფაე იმალებოდა, რათა ფარულად დაეკმაყოფილებინა თავისი ხარი ხარის მიმართ. დადალუსმა შექმნა კრეტის ლაბირინთი ეგვიპტის ნიმუშზე. მის აშენებულ ლაბირინთში ცხოვრობდა პასიფაეს (ნახევრად კაცი, ნახევრად ხარი) მიერ დაბადებული მინოტავრი.

იხ. ვიდეო დედალი და იკარუსო

ასტრონომია და კომსონავტიკა - 1970წ-ს საერთაშორისო ასტრონომიულმა კავშირმა მიანიჭა სახელი დედალი კრატერს  მთვარის უკანა მხარეს. 1971წ-ს იყო აღმოჩენილი ასტეროიდი რომელსაც მიენიჭა სახელი (1864) დედალი. ასევე აქვს მინიჭებული ჰიპოთეზურ პროექტს რომლსაც ქვემოთ  შევეხებით.

დედალ (პროექტი)

დედალ

ერთერთი პირველი დეატლური ჰიპთეზური ტეხნიკური პროექტია. ის ტეხნიკური პროექტია შესაძლო ვარსკლავური უპილოტო ხოლადის შესაქნელად. ჩატარებული იქნა 1973 - 77 წწ. ბრიტანეთის ინტერპლანეტარული საზოგადოების მიერ შედგებოდა 11 მეცნიერისა და ინჟინერის ჯგუფისგან. პროექტი გულისხმობდა იუპიტერის ორბიტაზე თერმობირთვული ძრავებით მძლავრო ორ ეტაპიანი უპილოტო ხომალდის მშენებლობას. გამოთვლების თანახმად 50წლის განმავლობაში ,,დედალუსი'' უნდა გაფრენილიყო ბარნარდის ვარსკლავამდე  (ერთ-ერთი უახლოესი ვარსკვლავი), არ ჩერდებოდა მის გვერდით გადასასვლელის ტრაექტორიაზე, აგროვებდა ინფორმაციას ვარსკვლავისა და პლანეტების შესახებ, შემდეგ კი კვლევის შედეგებს გადასცემდა დედამიწას რადიოარხის საშუალებით. დადალუსის პროექტის ნამდვილი დამსახურება იყო ის, რომ მან სერიოზული დარტყმა მიაყენა სტერეოტიპულ წარმოდგენებს ვარსკვლავური ხომალდების, როგორც რაღაც უკიდურესად შორეულ და სუპერფანტასტიკად.

როდესაც თესევსი გაიქცა, მინოსმა ლედანიში ჩაკეტა დედალოსი და იკაროსი. სხვა ვერსიით, როდესაც თესევსმა მოკლა მინოტავრი, მან დადალუსი სამშობლოში დააბრუნა. ბოლოს, ტყვეობად ქცეულმა ცხოვრებამ დაიწყო დადალუსის წონა და მან გადაწყვიტა თავის შვილთან, იკაროსთან ერთად გაქცევა, რომელიც დაიბადა მინოს ნავკრატას მონადან. რაციონალიზაციის ვერსიით, დედალოსი კრეფიდან პასიფაეს დახმარებით გავიდა.

 ერთ – ერთი პირველი დეტალური ჰიპოთეტური ტექნიკური პროექტია შესაძლო უპილოტო ვარსკვლავური ვარსკვლავური ხომალდის შესაქმნელად. ჩატარდა 1973-1977 წლებში ბრიტანეთის ინტერპლანეტარული საზოგადოების თერთმეტი მეცნიერისა და ინჟინრის ჯგუფის მიერ. პროექტი გულისხმობდა იუპიტერის ორბიტაზე თერმობირთვული ძრავებით მძლავრი ორეტაპიანი უპილოტო ხომალდის მშენებლობას. გამოთვლების თანახმად, 50 წლის განმავლობაში "დადალუსი" უნდა გაფრინილიყო ბარნარდის ვარსკვლავამდე (ერთ-ერთი უახლოესი ვარსკვლავი), არ მუხრეჭდება მის გვერდით გადასასვლელის ტრაექტორიაზე, აგროვებდა ინფორმაციას ვარსკვლავისა და პლანეტების შესახებ, შემდეგ კი კვლევის შედეგებს გადასცემდა დედამიწას რადიოარხის საშუალებით. დადალუსის პროექტის ნამდვილი დამსახურება იყო ის, რომ მან სერიოზული დარტყმა მიაყენა ვარსკვლავური ხომალდის სტერეოტიპულ წარმოდგენებს, როგორც რაღაც უკიდურესად შორეულ და სუპერ ფანტასტიკურს. როდესაც თესევსი გაიქცა, მინოსმა დადალუსი და იკარუსი ლაბირინთში ჩაკეტა. სხვა ვერსიით, როდესაც თესევსმა მოკლა მინოტავრი, მან დადალუსი სამშობლოში დააბრუნა. ბოლოს, ტყვეობად ქცეულმა ცხოვრებამ დაიწყო დადალუსის წონა და მან გადაწყვიტა თავის შვილთან, იკაროსთან ერთად გაქცევა, რომელიც დაიბადა მინოს ნავკრატას მონადან. რაციონალიზაციის ვერსიით, დედალოსი კრეფიდან პასიფაეს დახმარებით გავიდა.

ხელოვნური ფრთების დახმარებით დადალუსი გადაურჩა კრეტის მეფის მინოსის დევნას. მისი ვაჟი იკარუსი ფრენის დროს გარდაიცვალა, უნებლიედ მიუახლოვდა მზეს, რომელმაც დნება ცვილი, რომელიც ფრთების ბუმბულს უკავშირებდა

მშრალი წონა - 3500 ტ

საწვავის წონა - 50,000 ტონა

სიგრძე - 200 მ

დიამეტრი - 190 მ

ტვირთამზიდი წონა - 450 ტ

ძრავები - პთსძ (პულსირებული თერმობირთვული სარაკეტო ძრავა)

იხ. ვიდეო

კვლევის პირობად იქნა მიღებული პრინციპი, როგორც არსებული, ისე ”პროგნოზირებადი” მოწყობილობებისა და ტექნოლოგიების გამოყენება. განჭვრეტადი ტექნოლოგიები გაგებული იყო როგორც ტექნიკური გადაწყვეტილებები, რომელთა პრაქტიკული განხორციელების შესაძლებლობაშიც ეჭვი არავის ეპარება. კერძოდ, განიხილეს MF (ვარსკვლავთშორისი ფრენები) პოპულარული კონცეფცია განადგურების (ფოტონის) ძრავის გამოყენებით, ვინაიდან, იმისდა მიუხედავად, რომ მისი შექმნის შესაძლებლობა დადასტურებულია, არავინ იცის როგორ უნდა გამოიყენოს ეს შესაძლებლობა, ან თუნდაც სად უნდა დაიწყოს პრაქტიკული სამუშაო. პროექტის ეს ძირითადი პრინციპი ასახულია მის სახელზე. ბერძნული მითის თანახმად, დედალოსმა, რომელმაც ფრთები გამოიგონა, ურჩია თავის შვილს იკაროსს, რომ არც ისე მაღლა და არც ძალიან დაბლა დაეფრინა. მაგრამ იკაროსი მზისკენ გაფრინდა და გარდაიცვალა, ხოლო დედალოსმა მოახერხა ზღვის გადაფრენა.

Project Daedalus– ისთვის, დოქტორმა დონალდ მარტინმა [ru] განიხილა ძრავის სისტემის რამდენიმე ვარიანტი. ასე რომ, ელექტრო სარაკეტო ძრავა ბირთვული რეაქტორით და ძრავა კონტროლირებად თერმობირთვულ შერწყმაზე უარყოფილ იქნა დაბალი ბიძგის, დიდი წონისთვის, რომელიც საჭიროა ბირთვული ენერგიის ელექტრულ აღჭურვილობაში გადასაყვანად და მცირე აჩქარების შედეგად, რასაც საუკუნეები დასჭირდება სასურველი სიჩქარის მისაღწევად. NERVA ტიპის თერმულ ბირთვულ რაკეტას ჰქონდა საკმარისი ძალა აჩქარებისათვის, მაგრამ მუშაობისთვის მას უზარმაზარი საწვავი სჭირდებოდა. ფოტონის ძრავა უნდა წარმოქმნას 3 × 109 ვატი თითო კილოგრამ მანქანაზე და მოითხოვს გიგანტურ სარკეს იდეალური ამრეკლავივით (შთანთქმის კოეფიციენტით 1 ნაწილზე ნაკლები 106-ში), რაც იმ დროს ტექნიკურად შეუძლებელი იყო. Bassard rajm ძრავის იდეა უარყვეს აგრეთვე ვარსკვლავთშორის გარემოში (1 ატომი / სმ 3) მატერიის დაბალი სიმკვრივის, გვირაბის დიდი დიამეტრის და მისთვის საჭირო ელექტრული ველის მაღალი სიმძლავრის გამო. ამრიგად, ბირთვული იმპულსის ძრავა აღიარებულია როგორც ძრავის ერთადერთი შესაფერისი ტიპი.

ზონდის "დადალუსის" ფრენის სამიზნე შეირჩა ბარნარდის ვარსკვლავი, რომელიც მზიდან 5,91 სინათლის წლის მანძილზე მდებარეობს. ბარნარდის ვარსკვლავი არ არის მზის უახლოესი ვარსკვლავი და ლოგიკური იქნებოდა ვარსკვლავური ხომალდის სხვების არჩევის შესაძლებლობის დემონსტრირება. უახლოესი ვარსკვლავებია Proxima Centauri, რომელიც ალფა კენტავრის ვარსკვლავური სისტემის ნაწილია, ისევე როგორც თავად Alpha Centauri ორმაგი ვარსკვლავი, რომელიც ჩვენგან დაახლოებით 4,3 სინათლის წლის მანძილზე მდებარეობს. ამასთან, იმ დროს ითვლებოდა, რომ ბარნარდის ვარსკვლავს პლანეტები ჰყავდა და ეს დამატებით ინტერესს იწვევდა საძიებო მისიას. მომავალში, ამერიკელი ასტრონომის პიტერ ვან დე კამპის ჰიპოთეზა ბარნარდის ვარსკვლავთან სამი პლანეტის პლანეტარული სისტემის არსებობის შესახებ არ დადასტურდა, მაგრამ 2018 წელს გამოცხადდა, რომ იგი აღმოაჩინეს 0.404 AU მანძილზე. მინიმუმ 3,2 დედამიწის მასის მქონე პლანეტის ვარსკვლავიანი კანდიდატისგან (ბარნარდის ვარსკვლავი ბ).

ამრიგად, განისაზღვრა ავტომატური ვარსკვლავთშორისი ზონდის "დადალუსის" შესწავლის ობიექტი და ფრენის მანძილი იყო 5,91 სინათლის წელი (373 ათასი AU ან 56 ტრილიონი კმ). ფრენის დრო განისაზღვრა 40 წელს. ეს მნიშვნელობა შეირჩა იმ დროისთვის, როდესაც კოსმოსური ხომალდის შექმნაზე მუშაობის დაწყების მონაწილეებს შეეძლოთ ეცხოვრათ თავიანთი მუშაობის შედეგების სანახავად. პროექტზე მუშაობის დროს ეს დრო 49 წლამდე გაიზარდა.

პროექტზე მუშაობის დროს, მეცნიერებს დიდი რაოდენობით პრობლემები შეექმნათ, როგორც ტექნიკური ხასიათისა, ისე მზის სისტემის სტრუქტურის, განსაკუთრებით კი მისი შორეული საზღვრების შესახებ არასაკმარისი ცოდნით. კოსმოსურ ხომალდს უნდა გადალახოს კოიპერის სარტყელი და ოორტის ღრუბელი, რომლებიც დღეს საკმარისად არ არის შესწავლილი.

მატერია (ფილოსოფიაში)

          რა არის მატერია ფილოსოფიაში

                      

 (ლათ. māteria – ნივთიერი) — მატერიალური ფილოსოფიის ძირითადი ცნება, რომლის მიხედვითაც მატერია წარმოადგენს სამყაროს სუბსტანციას (საწყისს), რომელიც არ წარმოშობილა და არ ისპობა, მარადიულად მოძრაობს დროში და სივრცეში, განიცდის განვითარებას და ამ განვითარების შედეგს წარმოადგენს. ამდენად, ცნობიერება მაღალგანვითარებული მატერიის ანუ ადამიანის ტვინის გამოვლენაა და არ არსებობს არავითარი ცნობიერება და არავითარი იდეები მატერიის გარეშე, ამ შეხედულებას არ იზიარებს არც სუბიექტური და არც ობიექტური იდეალიზმი. მათი აზრით, ყოვლად დაუშვებელია სულის და ცნობიერების ახსნა მატერიით, სული ზემატერიალური იდეალური არსია და მისი საწყისი არამატერიალურ ღვთაებრივ საწყისში უნდა მოიძებნოს.  

ანტიკურ პირველი ატომისტული კონცეფციების ეპოქაში, მატერია ესმოდათ, როგორც ნივთიერება, სამყაროს ყველაფრის საფუძველი, საიდანაც სამყაროში ყველა სხვა სხეულია "აგებული". მატერიის ამ გაგების კლასიკური გამოხატულება იყო ლეიკიპუსის და დემოკრიტეს ატომიზმი.

პლატონი არ იყენებს ტერმინს „მატერია“, მაგრამ სწორედ მან შექმნა მატერიის დოქტრინა, როგორც ყველაფრის საშენი მასალა. ტიმაუსის დიალოგში, პლატონი აღნიშნავს, რომ სითხის ფორმირებისა და ნივთების შესაცვლელად, როგორც მარადიული და უცვლელი eidos- ის ასლები, eidos- ის გარდა, როგორც მიზეზი და როგორც შედეგი, ასევე აუცილებელია მესამე პრინციპი, მესამე ხასიათი, რომელსაც ის უწოდებს "მშობიარობას" და "ყველა დაბადების მედდას". ”(ტიმ. 49 ა), ისევე როგორც ყველაფრის” დედა ”(ტიმ. 50 დ) და რომელსაც ის ადარებს ოქროს, რომელსაც შეუძლია მიიღოს ნებისმიერი ფორმა და შექმნას ნებისმიერი ფორმა (ტიმ. 50 ააბ). იმისთვის, რომ მატერიამ რაიმე ფორმა მიიღოს, იგი თავისთავად უნდა მოკლდეს რაიმე ფორმას. მატერია არის სრული უფორმო. (ტიმ. 50 ა -51 ბ). მაგრამ, თუ მატერია მთლიანად ამორფულია, მაშინ ის არ უნდა იყოს არსებობა, რადგან ის, რაც აქვს, ყოველთვის ან ფორმაა ან ფორმა აქვს. მაშასადამე, მატერია არარსებობაა, მაგრამ ისეთი არარსებობა, რომელიც ქმნის ყველა არსების შესაძლებლობას და აუცილებელიც კია (ტიმ. 48 ა) ნივთების არსებობისთვის. პლატონი ასეთ არარსებობას უწოდებს "გუნდს", სუფთა სივრცეს, რომელიც არ იცის, მაგრამ, ის მიიჩნევა, როგორც აუცილებელი საფუძველი გახდომისა: Tim 52ab).

თვით ტერმინი „მატერია“, ალბათ, არისტოტელემ შემოიღო. "მატერია" (materia) - ლათინური საძიებო ქაღალდი ბერძნულიდან. "გიული" (ὕλη), რაც ნიშნავს "მერქნის მშენებლობას" (არისტოტელე იყო ბერძნული ქალაქ სტაგირადან მაკედონიის საზღვარზე, რომელიც საბერძნეთს ამარაგებდა გემების მშენებლობისთვის). არისტოტელეს აზრით, არაფრისგან არაფერი წარმოიშობა, ამიტომ ყოველი გაჩენა და ყოველი ცვლილება მოითხოვს გარკვეული სუბსტრატის არსებობას, რომელიც, იცვლება, კარგავს გარკვეულ თვისებებს და იძენს ახლებს. კლასიკური მაგალითია ქანდაკება: სპილენძის მასა ოსტატის ხელით იქცევა ქანდაკებად, ხოლო სპილენძი არის ეს მატერიალური მიზეზი, ის სუბსტრატი, რომელიც კარგავს სიმსივნის ფორმას და იღებს ქანდაკების ფორმას. არისტოტელეს ეს სუბსტრატი მატერიას უწოდებს. მატერია, მაშასადამე, არის ის, რომლისგანაც „რამ“ არის: „იყო რაიმესგან“ (ექტინესი) ნიშნავს: გააკეთო რამე, როგორც მატერიისგან “(მეთ. 1023 ა 25). მასალა განუყოფელია რეალური ნივთისგან (Fis. 214a15 ), მაგრამ ობიექტის ფორმისგან მხოლოდ გონებრივად არის გამოყოფილი. ამავე დროს, არისტოტელეს განასხვავებს პირველი მატერია და მეორე მატერია. პირველი საკითხია ის კონკრეტული სუბსტრატი, რომლის ნივთიერებაც უშუალოდ შედგება, მაგალითად, სპილენძი ძეგლისთვის. მეორე საკითხი, რომელსაც თვითონ განიხილავს და არა იმ ობიექტთან მიმართებაში, რომელსაც ემსახურება მას, აქვს ფორმა (შედგება მოლეკულებისგან). პირველი ნივთიერება არის ყველა სუბსტრატის სუბსტრატი, რომელსაც თავად აღარ აქვს არანაირი ფორმა. პირველი მატერია მთლიანად ამორფულია და, შესაბამისად, არ წარმოადგენს რეალობას (რადგან სინამდვილეს აქვს ფორმა), მაგრამ სუფთა შესაძლებლობა (Met. 1060a20), და ამიტომ არსებობს არარსებობა, მაგრამ არარაობა არ არის აბსოლუტური, მაგრამ შეიცავს პოტენციალს.

იხ. ვიდეო

მატერიის მოძრაობის ფორმები არის მატერიალური ობიექტების მოძრაობისა და ურთიერთქმედების ძირითადი ტიპები, რომლებიც გამოხატავენ მათ განუყოფელ ცვლილებებს. თითოეულ სხეულს აქვს არა ერთი, არამედ მატერიალური მოძრაობის მრავალი ფორმა. თანამედროვე მეცნიერებაში არსებობს სამი ძირითადი ჯგუფი, რომლებსაც, თავის მხრივ, აქვთ მოძრაობის მრავალი კონკრეტული ფორმა:

1. არაორგანული ბუნება,

o სივრცითი მოძრაობა;

o ელემენტარული ნაწილაკების და ველების მოძრაობა - ელექტრომაგნიტური, გრავიტაციული, ძლიერი და სუსტი ურთიერთქმედება, ელემენტარული ნაწილაკების ტრანსფორმაციის პროცესები და ა.შ.

o ატომებისა და მოლეკულების მოძრაობა და ტრანსფორმაცია, ქიმიური რეაქციების ჩათვლით;

o მაკროსკოპული სხეულების სტრუქტურის ცვლილებები - თერმული პროცესები, საერთო მდგომარეობების ცვლილებები, ხმის ვიბრაციები და სხვა;

o გეოლოგიური პროცესები;

o სხვადასხვა ზომის კოსმოსური სისტემების შეცვლა: პლანეტები, ვარსკვლავები, გალაქტიკები და მათი მტევანი;

2. ბუნებაში,

მეტაბოლიზმი,

o ბიოცენოზებსა და სხვა ეკოლოგიურ სისტემებში თვითრეგულირება, მართვა და გამრავლება;

o მთელი ბიოსფეროს ურთიერთქმედება დედამიწის ბუნებრივ სისტემებთან;

o ინტრაორგანიზული ბიოლოგიური პროცესები, რომლებიც მიზნად ისახავს ორგანიზმების შენარჩუნებას, შინაგანი გარემოს სტაბილურობის შენარჩუნებას არსებობის ცვალებად პირობებში;

o სუფრაორგანული პროცესები გამოხატავს ეკოსისტემების სხვადასხვა სახეობის წარმომადგენლებს შორის ურთიერთობას და განსაზღვრავს მათ რაოდენობას, განაწილების არეალს (დიაპაზონს) და ევოლუციას;

3. საზოგადოებაში,

o ხალხის ცნობიერი საქმიანობის მრავალფეროვანი გამოვლინებები;

o რეფლექსიის ყველა უმაღლესი ფორმა და რეალობის მიზანმიმართული ტრანსფორმაცია.

მატერიის მოძრაობის უმაღლესი ფორმები ისტორიულად წარმოიქმნება შედარებით უფრო დაბალი ფორმების საფუძველზე და მოიცავს მათ გარდაქმნილ ფორმაში. მათ შორის არის ერთიანობა და ურთიერთგავლენა. მაგრამ მოძრაობის უმაღლესი ფორმები თვისობრივად განსხვავდება ქვედაებისაგან და არ არის შემცირება მათთვის. მატერიალური ურთიერთობების გამოვლენას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს სამყაროს ერთიანობის გასაგებად, მატერიის ისტორიული განვითარებისათვის, რთული მოვლენების არსის გასაგებად და პრაქტიკული მართვისათვის.

იხ. ვიდეო მატერიის გაგება