ვაშინგტონი აკადემიის 62-ე დაჯილდოებაზე, სადაც მან პირველი ოსკარი აიღო
1977 წელს დენზელმა თავის პირველ ფილმ, სპორტულ დრამა „ვილმაში” ითამაშა. სწორედ ამ ფილმის გადაღებებზე გაიცნო მომავალი მეუღლე პაულეტა პერსონი. 1981 წელს ვაშინგტონი გადაიღეს კომედიაში „ზუსტი ასლი”, სადაც ერთ-ერთი მთავარი როლი ითამაშა. ამერიკელ მაყურებლებში პოპულარობა NBC-ის სერიალმა „სენტ-ელსვერმა” მოუტანა. ამ სერიალში ვაშინგტონი 6 წლის განმავლობაში მონაწილეობდა.
1993 წელს მან ტომ ჰენქსთან და ანტონიო ბანდერასთან ერთად ითამაშა ჰომოფობი ადვოკატის როლი ფილმში „ფილადელფია“. 2000 წელს ვაშინგტონმა მიიღო ოქროს გლობუსის პრემია და ბერლინის 50-ე კინოფესტივალის საუკეთესოს მსახიობი მამაკაცის ჯილდო ფილმ „ქარიშხალში (1999) შერულებული მოკრივის როლისთვის. 2001 წელს დენზელმა პირველად, თავის კარიერაში ითამაშა უარყოფითი პერსონაჟის როლი ფილმში „საწვრთნელი დღე“. ამე ფილმისთვის დენზელმა ოსკარი მოიპოვა.
იხ. ვიდეო დენზელ ვაშინგტონი - ოსკაროსანი მსახიობის დამაფიქრებელი და შთამაგონებელი გამონათქვამები
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ნაპოლეონ ჰილი
(ინგლ. Napoleon Hill, 1883 წლის 26 ოქტომბერი - 1970 წლის 28 ნოემბერი) - ცნობილი ამერიკელი ჟურნალისტი, მწერალი და ფსიქოლოგი წარმატების (new thought) სფეროში. ხშირად მას მოიხსენიებენ როგორც ერთ-ერთ ყველაზე წარმატებულ მწერალს წარმატების შესახებ. მისი ყველაზე ცნობილი ნაშრომი „იფიქრე და გამდიდრდი“ (1937) ყველა დროის ყველაზე გაყიდვადი წიგნია (ჰილის გარდაცვალების პერიოდისთვის (1970) ამ სახელმძღვანელოს 20 მილიონი ეგზემპლარი იყო გაყიდული). ნაპოლეონ ჰილის ნაშრომები შეისწავლიან პერსონალური რწმენის ძალას რომელიც უმნიშვნელოვანეს როლს თამაშობს ადამიანის წარმატებაში. ჰილი იყო ამერიკის პრეზიდენტის ფრანკლინ რუზველტის მრჩეველი 1933-1936 წლებში. მისი ყველაზე ცნობილი ფრაზაა „თქვენ შეძლებთ ამის გაკეთებას, თუ დაიჯერებთ, რომ შეძლებთ“.
ჰილის წიგნი „იფიქრე და გამდიდრდი“ პირველად გამოქვეყნდა 1937 წელს და მალევე ითარგმნა რამდენიმე ენაზე.
იხ. ვიდეო ნაპოლეონ ჰილი - მისი იდეები დაბიგრაფია ბევრი ლედირისთვის გახდა შთაგონების წყარო
ნაკოლეონ ჰილი დაიბადა 1883 წელს, ხის პატარა ქოხში, ვირჯინიის მთებში. მისი დედა იყო სარა სილვანია-ბლერი (გარდაიცვალა როდესაც ჰილი იყო 10 წლის), ხოლო მამა - ჯეიმზ მონრო ჰილი.
ახალგაზრდობაში, ჰილი მუშაობდა რეპორტიორად ერთ-ერთ გაზეთში, იმისათვის რათა დაეფარა ჯორჯთაუნის უნივერსიტეტში სწავლის საფასური, სადაც ის სწავლობდა იურიდიულ ფაკულტეტზე. ჟურნალისტობის ნიჭმა და ალღომ შემდგომში განსაზღვრა მისი ბედი. მისმა შესანიშნავმა რეპორტაჟებმა მიიპყრო ტენესის შტატის გუბერნატორის ლ. ტეილორის ყურადღება, რომელიც ფლობდა ჟურნალს „ბობ ტეილორის ჟურნალი“. მან ახალგაზრდა ჰილს შეუკვეთა სტატიების სერია ცნობილი ხალხის წარმატებული კარიერის შესახებ, რომელთა შორის პირველი გახდა ცნობილი ამერიკელი მოაზროვნე ენდრიუ კარნეგი. ნაპოლეონ ჰილმა კარგი შთაბეჭდილება მოახდინა კარნეგის თვალში რის გამოც კარნეგიმ ჰილი აზიარა დიდ საქმეს, რაც გულისხმობდა წარმატებული ამერიკელებისთვის ინტერვიუს ჩამორთმევას და შედეგების საფუძველზე წარმატების უნივერსალური ფორმულის შემუშავებას, რომელიც გამოადგებოდა როგორც მრავალმხრივი ნიჭისა და შესაძლებლობის, ისე ყველაზე მოკრძალებული შესაძლებლობის მქონე ადამიანს. ამ სამუშაოს შესრულებისას ჰილს მოუწია გასაუბრება ისეთ ხალხთან როგორიც იყვნენ ჰენრი ფორდი, ჩარლზ შვაბი, უილიამ რიგლი, კლარენს დეროი, ლუთერ ბერბენკი, ჯონ პირპონტ მორგანი და ასევე ამერიკის სამი პრეზიდენტი.
Napoleon Hill holding his book Think and Grow Rich
1928 წელს, კარნეგის გაცნობიდან დაახლოებით 20 წლის შემდეგ, ჰილმა გამოაქვეყნა პირველი წიგნი - პირადი წარმატების ჩემი ფილოსოფიური ვერსია. მთელი ამ პერიოდის მანძილზე ჰილს თავის შესანახად მოუწია მუშაობა სხვადასხვა ადგილებზე, მათ შორის ჩიკაგოს უნივერსიტეტის სარეკლამო აგენტად, ასევე გამოსცემდა ჟურნალს „ოქროს საჭე“. პირველი მსოფლიო ომის დროს ჰილი იყო საზოგადოებასთან ურთიერთობის ექსპერტი აშშ-ს პრეზიდენტის, ვუდრო ვილსონის აპარატში.
1933 წელს, დასავლეთ ვირჯინიის სენატორმა, ჯეიმზ რენდოლფმა ის წარუდგინა აშშ-ს 32-ე პრეზიდენტს, ფრანკლინ რუზველტს და ჰილი გახდა პრეზიდენტის მრჩეველი. მოგვიანებით მან გადაწყვიტა სისტემაში მოეყვანა თავისი 20 წლის ნაშრომი - „იფიქრე და გამდიდრდი“.
1952 წელს „ნაპოლეონ ჰილის ასოციაციის“ დაფუძნების შემდეგ, ჰილი აქტიურად ჩაერთო პირადი წარმატების გავრცელების საქმიანობაში და ხელმძღვანელობდა „ნაპოლეონ ჰილის ფონდს“ - საზოგადოებრივ-საგანმანათლებლო ორგანიზაციას, რომელიც ხალხის სწავლებით იყო დაკავებული.
1963 წელს ჰილმა შეადგინა „პირადი წარმატების აკადემიის“ ახალი პროგრამა და ორგანიზებას უწევდა სწავლებას სახლში. ამ დროს ის 80 წელს იყო გადაცილებული.
თავისი სიცოცხლის უკანასკნელ წლამდე ჰილი ეწეოდა საგანმანათლებლო საქმიანობას და აჩვენებდა თუ რამდენად ეფექტურად მუსაობდა მისი მეთოდები და იდეები
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ჯონ როკფელერი
(ინგლ.John Davison Rockefeller; დ. 8 ივლისი, 1839 — გ. 23 მაისი, 1937) — ამერიკელი ბიზნესმენი, მსოფლიოს პირველი მილიარდერი. მისი ქონება სიმდიდრის მწვერვალზე 318 მილიარდ აშშ დოლარს შეადგენდა (2007 წლის დოლარის კურსით) და ამ დროს იგი 74 წლის იყო. ახალგაზრდობაში როკფელერი მხოლოდ ორ რამეზე ოცნებობდა: ეშოვა 100 ათასი დოლარი და ეცოცხლა 100 წელი. იგი გარდაიცვალა ორი თვით ადრე, სანამ 98 წლის გახდებოდა, თუმცა პირველი ოცნება მან აისრულა.
ჯონ როკფელერი საშუალო შეძლების ოჯახში დაიბადა. მისი მამა უილიამ ავერი როკფელერი, რომელიც ცნობილი იყო ზედმეტსახელით „დიდი ბილი“, ყველაზე მეტ დროს იმაზე ფიქრობდა, თუ როგორ გაქცეოდა სამუშაოს. დედამისი ელიზა კი, როგორც ბაპტისტური ეკლესიის წარმომადგენელი, შვილს ბავშვობიდანვე უნერგავდა რწმენასა და შრომის სურვილს. როკფელერმა მოღვაწეობა უბრალო ბუღალტრის რანგში დაიწყო, შემდგომში საბითუმო ვაჭრობის მცირე ბიზნესი წამოიწყო და ბოლოს მსოფლიოში უმსხვილესი ნავთობ-კომპანიის Standard Oil-ის დამფუძნებელი გახდა. მისი კომპანია კი ისტორიაში შევიდა, როგორც აშშ-ის ყველაზე მასშტაბური მონოპოლია. Standard Oil-ს ამერიკის ნავთობის ბაზრის 90% ეკავა. 1911 წელს შერმანის ანტიმონოპოლიური კანონის შემოღების შედეგად Standard Oil 34 დამოუკიდებელ კომპანიად დაიყო, თითოეულის საკონტროლო პაკეტი კი სწორედ როკფელერს ეკუთვნოდა. Standard Oil-ის გაყოფამ ამ უკანასკნელის პირადი კაპიტალი ორჯერ გაზარდა. აღსანიშნავია, რომ დაწყებული პირველი სამუშაო ადგილიდან როკფელერი საკუთარი შემოსავლის 10%-ს მუდმივად ეკლესიას სწირავდა. ამას გარდა, იგი აქტიურად იყო დაკავებული საქველმოქმედო საქმიანობით და ისტორიას შემორჩა, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ფილანთროპი. როკფელერის საქველმოქმედო ფონდი ამ დრომდე აგრძელებს ფუნქციონირებას.
იხ. ვიდეო ჯონ როკფელერი პირველი ,ილიარდელის ციტატები, რ-საც შეუძლია, შენში ცვლილებები გამოიწვიოს
ოჯახი
ცოლი - ლორა სპელმან როკფელერი (1839-1915 წწ). მათ ჰყავდათ ხუთი შვილი:
ქალიშვილი ელიზაბეტ (ელიზაბეტ) (1866-1906),
ქალიშვილი ალისა (1869-1870),
ალტას ასული (1871-1962),
ქალიშვილი ედიტი (1872-1932),
ჯონ როკფელერ უმცროსის (1874-1960) ერთადერთი ვაჟი, მთავარი ქველმოქმედი და როკფელერების ოჯახის ერთ-ერთი მთავარი წევრი.
ჯონ როკფელერ უფროსის ხუთმა შვილიშვილმა განაგრძო ქველმოქმედების და პოლიტიკაში მონაწილეობის ტრადიცია. მათგან ყველაზე ცნობილი იყო ნელსონ როკფელერი, აშშ ვიცე პრეზიდენტი 1974-1977 წლებში. უმცროსი ვაჟი ჯონ როკფელერ უმცროსი, დევიდ როკფელერი, იყო მანჰეტენის ბანკის ხელმძღვანელი 1969-1980 წლებში.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
სტივენ კინგი
(ინგლ.Stephen King; დ. 21 სექტემბერი, 1947) — ამერიკელი მწერალი, სცენარების ავტორი, მუსიკოსი, მესვეტე, ფილმების პროდიუსერი და რეჟისორი. გაყიდული აქვს წიგნების 350 მლნ-ზე მეტი ეგზემპლარი და კარგად ცნობილია საშინელებათა ლიტერატურის ჟანრში, რომელშიც ჟანრის ისტორიის საფუძვლიანი ცოდნით გამოირჩევა. მას ასევე დაწერილი აქვს არაერთი სასცენო ტექსტი როგორც ფანტაზიის, ასევე არაფანტაზიის ჟანრში. ავტორია ტელესცენარებისა, მათ შორის, კომიკურ სტილში. მოღვაწეობს როგორც ჟურნალისტი.
ზოგიერთი ნაწარმოები გამოცემული აქვს ფსევდონიმებით:
რიჩარდ ბაქმანი (ინგლ.Richard Bachman) — „მძვინვარება“, „ხანგრძლივი გასეირნება“, „მორბენალი ადამიანი“, „წონაში იკლებს“, „რეგულატორები“ და „ბლეიზი“;
ჯონ სუითენი (ინგლ.John Swithen) — მხოლოდ თხზულებები.
სტივენ კინგი დაიბადა პორტლენდში, მეინის შტატში, 1947 წლის 21 სექტემბერს დონალდ ედვინ კინგისა და ნელი რუთ პილსბურის ოჯახში. როდესაც კინგი ორი წლის იყო, მამამისი სახლიდან სიგარეტის საყიდლად გავიდა და შინ აღარ დაბრუნებულა. მარტოხელა დედას სტივენისა და მისი უფროსი აყვანილი ძმის გაზრდა მარტოს მოუხდა. დონალდის ბედი მას აქეთ არც გარკვეულა. ოჯახი ერთი პერიოდი დიდ ფინანსურ გაჭირვებას განიცდიდა. კინგს თავისი ბავშვობის წლები აღწერილი აქვს როგორც უცოდველობის პერიოდი. ოჯახი ვისკონსისნის შტატში, დაბა ეუსტ დე პერში გადავიდა, ამის შემდგომ, ინდიანაში, ფორტ უეინში დასახლდნენ, და ბოლოს, სტრადფორდში, კონექტიკუტის შტატი. როდესაც სტივენი 11 წლის იყო, ოჯახი უკან, მენში დაბრუნდა და ნელისაც მშობლების მოვლა მოუწია მათ გარდაცვალებამდე. შემდგომ ნელი ადგილობრივ დაწესებულებაში იწყებს მუშაობას გონებრივად ჩამორჩენილთათვის საკვების დამტარებლად.
ბავშვობაში კინგი მეგობრის ტრაგიკულ სიკვდილს შეესწრო, როდესაც ამ უკანასკნელს მატარებელმა გადაუარა. ამის შესახებ სტივენს მეტიც აღარაფერი ახსოვს. როგორც ოჯახი იხსენებს, სტივენი და დაღუპული ბიჭი ერთად გავიდნენ სახლიდან სათამაშოდ, მოკლე ხანში კი სტივენი ენაჩავარდნილი და შოკირებული დაბრუნდა შინ. ოჯახმა ბიჭის დაღუპვის ამბავი მოგვიანებითღა შეიტყო. ზოგიერთი კომენტატორი სწორედ ამ შემთხვევას უკავშირებს კინგის წყვდიადისეული და ჩახლართული ლიტარატურული ქმნილებების შექმნის იდეას. თავად კინგი ამ მოსაზრებას კატეგორიულად უარყოფს.
იხ. ვიდეო აღიარებული მწერლის ციტატები, რ-საც შეუძლია შენში ცვლილებები გამოიწვიოს
კინგმა მწერლის კარიერა 1959 წელს დაიწყო, როდესაც უფროს ძმასთან ერთად , ადგილობრივი, საქალაქო გაზეთის გამოცემა დაიწყო. 1960 წელს მან 18 მოთხრობისგან შემდგარი კრებული გამოუშვა სახელწოდებით „ხალხი, ადგილები და რამეები—ტომ!“ (აქვე უნდა ითქვას, რომ სიტყვა „Things“ ინგლისურიდან ითარგმნება, როგორ „რამეები“, ასევე „საგნები“, „ნივთები“). ერთი წლის თავზე გამოიცა წიგნის მეორე ნაწილი „ვარსკვლავური დამპყრობნი“ („The Star Invaders“).
სტვენ კინგი 2011წ
1966 წელს კინგმა საშუალო სკოლა დაამთავრა და მენის უნივერსიტეტში ჩააბარა, სადაც მომავალი მეუღლე — ტაბიტა სპრიუსი გაიცნო. 1970 წელს მან უნივერსიტეტი ბაკალავრის ხარისხით დაასრულა. სამხედრო სამსახურისთვის ის დაიწუნეს. პირველი ხანები ოჯახს ფინანსურად უჭირდა, რადგან მხოლოდ კინგის ხელფასზე ცხოვრობდნენ, რომელსაც ის სამრეცხაოში იღებდა. კინგს ცოტაოდენი შემოსავალი პრესაში დაბეჭდილი მოთხრობებიდანაც ჰქონდა. იმ ხანებში მათ ვაჟი და ქალიშვილი შეეძინათ.
1971 წლის შემოდგომაზე კინგმა შტატ მენის ქალაქ ჰემფდენის სკოლაში ინგლისური ენის მასწავლებლად დაიწყო მუშაობა. მეუღლემ იმხანად სანაგვე კალათში რომან „კერის“ ნაწერები იპოვა, რომელიც კინგს წარუმატებლად მიეჩნია და გადაეგდო, და ქმარი აიძულა ნაწარმოები დაესრულებინა.
სტუვენ კინგი წიგნების მაღაზიაში(Harvard Book Store) ქ. კემბრიჯში 2005წ-ს
1974 წელს გამომცემლობა „Doubleday“ გამოსცემს რომანს „კერი“, რომლისთვისაც კინგს ავანსად უხდიან 2500 $-ს. შემდგომ გამომცემლობამ ამ რომანზე საავტორო უფლებები ახალ ამერიკულ ბიბლიოთეკას 400 000 $-ად მიჰყიდა, თანხის ნახევარი კი კინგმა აიღო. ასეთი შემოსავლით მან სკოლა მიატოვა. ამავე წელს კინგი კოლორადოს შტატის ქალაქ ბოულდერში გადავიდა, სადაც რომანი „ციალი“ დაწერა.
1970-იანი წლების მიწურულს კინგმა, რიჩარდ ბაჰმანის ფსევდონიმით, თავისი ადრეული რომანი „ამასთან შეგუება“ ახალი სახელით „მძვინვარება“ გამოსცა.
1982 წელს გამოვიდა ახალი რომანი „მსროლელი“ — პირველი რომანი ციკლიდან „ბნელი კოშკი“.
1989 წელს კინგმა გამომცემლობა „ვიკინგთან“ 35 მლნ $-იან კონტრაქტს მოაწერა ხელი, რომლის მიხედვითაც მას ამ სერიით კიდევ ოთხი წიგნი უნდა დაეწერა, თუმცა,
1997 წელს კონტრაქტი გაწყვიტა, რადგან რომანში „ძვლებიანი ტომარა“ 17 მლნ $-ის აღებას აპირებდა. ამისათვის მან გამომცემლობა „საიმონ ენდ შუსტერთან“ გააფორმა ხელშეკრულება და 8 მლნ $ ავანსის სახით მიიღო და მოგებიდან 50%-ის უფლებაც მოიპოვა.
1999 წელს კინგს მანქანა დაეჯახა. მწერალმა სერიოზული ტრავმები მიიღო. ეს შთაბეჭდილებანი მან მოგვიანებით მემუარებში „როგორ დავწეროთ წიგნი“ და „ბნელი კოშკის“ მეშვიდე ნაწილში აღწერა.
გარდა ამისა, სტივენ კინგს მონაწილეობა აქვს მიღებული სერიალ „საიდუმლო მასალების“ მეხუთე სეზონის პირველი სერიის შექმნაში. სერიას ჰქვია „Chinga“
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ალექსანდრე ყაზბეგი
(დ. 20 იანვარი[ ძვ. სტ. 2 იანვარი], 1848, სტეფანწმინდა — გ. 22 დეკემბერი, 1893, თბილისი, დაკრძალულია სტეფანწმინდაში) — ქართველი მწერალი, დრამატურგი, პოეტი, მთარგმნელი და მსახიობი. ალექსანდრე ყაზბეგის ლიტერატურული ფსევდონიმი იყო „მოჩხუბარიძე“ („აკაკია მოჩხუბარიძე“), თეატრალური – „მოხევე“. სიცოცხლის ბოლო წლებში მძიმედ ავადმყოფობდა. მისი საუკეთესო ნაწარმოებები: „ელისო“, „მამის მკვლელი“ (ორივე 1882), „ციკო“ (1883), „განკიცხული“, „ხევისბერი გოჩა“ (ორივე 1884), „მოძღვარი“ (1885) ძირითადად 1880–1885 წლების განმავლობაში შექმნა. მწერალზე გავლენა ქართულმა, რუსულმა და ფრანგულმა ლიტერატურამ მოახდინა.
მიხეილ გაბრიელის ძე ჩოფიკაშვილისა (ყაზბეგის) და ელისაბედ თარხნიშვილის ვაჟი ალექსანდრე (სანდრო) 1848 წლის 8/20 იანვარს დაიბადა სტეფანწმინდაში. ხევის მებატონის ოჯახის ერთადერთ პირმშოს მამა ძალიან ანებივრებდა — მისი ყველა ბავშვური სურვილი სრულდებოდა ხოლმე და მას მუდამ ყველაფერი ჰქონდა ჯიბეში ფულის ჩათვლით, რასაც ხშირად ურიგებდა თანატოლ ბიჭებს. ალექსანდრე ყაზბეგს მშობლებმა საფუძვლიანი განათლებაც მისცეს. მას მასწავლებელთა მთელი რაზმი ამეცადინებდა უცხო ენებსა, ხელოვნებასა თუ სხვადასხვა საბუნებისმეტყველო საგნებში. სწავლობდა ის ტფილისში — ჯერ ჰაკეს (1859), შემდეგ კანონიჩის (1862) პანსიონში, ხოლო 1863 წლიდან კლასიკურ გიმნაზიაში. ალექსანდრე ყაზბეგი 12 წლის იყო, როცა მისი ლექსი „ნანა“ ივანე კერესელიძემ დაბეჭდა „ცისკრის“ 1861 წლის დეკემბრის ნომერში. ის ბავშვობიდანვე ლაპარაკობდა ფრანგულად, რუსულად და ძალიან კარგად ცეკვავდა, რაც შემდგომში თეატრალურ ხელოვნებაში გამოადგა. იმდროინდელ თეატრალთა ცნობით, ალექსანდრე ყაზბეგი დიდი მსახიობი არასდროს ყოფილა, მაგრამ სცენაზე „მთიულურს“ მისნაირად ვერავინ ასრულებდა. ამ ყველაფერს ემატებოდა ისიც, რომ ყაზბეგი წარმოსადეგი და სასიამოვნო შესახედაობის მამაკაცი იყო.
სწავლის პერიოდი
18 წლის ახალგაზრდა ალექსანდრე ყაზბეგი უმაღლესი განათლების მისაღებად რუსეთს გაემგზავრება. მოსკოვში მწერალს მატერიალურად მეტად შეზღუდულ პირობებში უხდებოდა ცხოვრება. იგი სამეურნეო აკადემიის სტუდენტი გახდა. სწავლას შეუდგა მთელი მონდომებით. „ქვეყანაზედ აღარაფერზედ, ვფიქრობ, გარდა ჩემს სწავლაზედ“,- წერდა იგი დედას. სასწავლებელი მომავალი მწერლის მისწრაფებას მაინც და მაინც ვერ აკმაყოფილებდა.სწორედ ამის გამო პეტერბურგს გამგზავრებულა სხვა სასწავლებელში შესასვლელად, მაგრამ ვერ მოუხერხებია სურვილის განხორციელება და ისევ უკან დაბრუნებულა.
„პეტერგოფი არის ერთი ისეთი ქალაქი, რომელშიაც კაცი გაშტერებას მიეცემა ხელოვნებაზედ…“ - აღფრთოვანებას ვერ ფარავს ახალგაზრდა ალექსანდრე. სულ რამდენიმე დღე დარჩა მწერალი პეტრეს ქალაქში და საგულდაგულოდ დაათვალიერა ყველა ღირსშესანიშნავი ადგილი. ალექსანდრე ბრუნდება მოსკოვში და ხელმოკლედ ცხოვრობს. ფულს ვერ აწვდიდნენ ოჯახიდან, წერილებში დედა თხოვდა „ნაკლებ ხარჯვას.“ ყაზბეგი კი თავს იმართლებდა და არწმუნებდა მშობელ დედას, რომ მეტი მომჭირნეობა, უბრალოდ, შეუძლებელი იყო… ოცდახუთი მანეთი სადილი და ოთახი, ხუთი მანეთი ჩაი და შაქარი, სამი მანეთისა სანთლები, თვეში ორი მანეთი წაღებისათვის უნდა გადაიდოს, ერთი თუმანი წიგნები. დარჩა ხუთი მანეთი. ეგეც ან ბულკს იყიდი, ან რძესა. აბა რაღა რჩება ერთი მითხარი?“ - ვკითხულობთ მის ერთ პირად წერილში. ალექსანდრე მოსკოვში ყოფნის დროს წერს სტუდენტების სასიმღერო ლექსს, რომლიდანაც პირდაპირ ისმის მშობლიური ქვეყნისა და ხალხისადმი თავდადებული ადამიანის ხმა.
ახალგაზრდა მწერალი დამაჯერებლად ამბობს, რომ კარგი სტუდენტი ის არის, ვინც ჩაგრულს გამოადგება, ვინცთავის მწუხარებაში სხვის წუხილსაც გაიგებს, ვინც მშრომელ გლეხში თავის ძმას დაინახავს და მასზე გულწრფელად იზრუნებს. ალექსანდრე ყაზბეგი 1870 წელს დაბრუნდა სამშობლოში ისე, რომ დასახელებული უმაღლესი სასწავლებელი არ დაუმთავრებია.
სამშობლოში მობრუნებული ალექსანდრე ხალხის ყოველდღიური ყოფის ზედმიწევნით შესწავლის სურვილით მთაში წავიდა მწყემსად. მწერალმა ამ არჩევანით მამა-პაპის მიერ ნაცად გზასა და თანამდებობრივ კარიერაზე უარი თქვა.
„მე-18 წელს გადავწყვიტე მეცხვარეობა დამეწყო და ამ ხელობის შემწეობით მომევლო მთა და ბარი, გამეცნო ხალხი და გამომეცადა ის შიში და სიამოვნებით სავსე ცხოვრება, რომელიც მწყემსს განუშორებლად თან სდევს. მე თვითონ, როგორც მთის კაცს, მყვანდა რაოდენიმე ცხვარი, ცოტაოდენი კიდევ ზოგიერთს მიწებში გაცვლით მოვაგროვე, მივუმატე ჩემს ფარას, ავიღე ჯოხი და თოფი და ამგვარად შევიქენ მეცხვარე.“ — წერდა იგი თავის „ნამწყემსურის მოგონებაში“. როგორც ცნობილია ,მისმა პირველმა ნაბიჯმა ყველა გააოცა, დაიწყო მითქმა-მოთქმა გაუთავებელი საყვედურები ახლობლებისაგან.
ყაზბეგის სახლი ბათუმში
თავისი არჩევანით მიზანს მიაღწია, დააგროვა უამრავი მასალა მოთხრობებისათვის, ამ გზაზე მწერალმა მრავალი დაცინვა და დამცირება გადაიტანა, მაგრამ პრინციპულობა, უკომპრომისობა, ენერგიულობა გამოამჟღავნა. მთაში გატარებული შვიდი წელი მეტად ნაყოფიერი გამოდგა. მწერალს მთიელი ხალხი დაუახლოვდა, მეგობრობა და ურთიერთსიყვარული, ნდობა ერთგულება დამყარდა მათ შორის. მწერალი, სხვა მრავალთან ერთად, სიამოვნებით იგონებს მთაში მატყლის საყიდლად ასულ ფრანგებთან შეხვედრის ეპიზოდს.
„მე ვლაპარაკობდი ფრანცუზულს, გულმა ვეღარ გამიძლო და ამისთვის ვუპასუხე: მთაში ძალიან ბევრია ცხვარი,ხალხი თითქმის ამით ცხოვრობს, მატყლს კი აქვე ყიდულობენ სომეხი ვაჭრები“, — წერს მწერალი.
უცხოელები გაოცდნენ, უბრალოდ ჩაცმულ-დახურული მწყემსი ფრანგულად მოლაპარაკე რომ ნახეს, ალექსანდრე კი მათ არწმუნებდა, რომ აქ, მთაში ყველა მწყემსი მასზე უკეთესად ფლობდა ფრანგულსა. ბუნებრივია, ეს უწყინარი ხუმრობა თავისი ხალხის ავტორიტეტის ასამაღლებლად დასჭირდა ყაზბეგს. „თუ ჩემს ნაწერებს კითხულობს ვინმე, თუ პოულობს იმაში რასმე გულის გასართობს, თუ არა სწყინდება და ბოლომდე ჩადის, ყველა ამის მიზეზი ჩემი წარსულია, ჩემი მეცხვარეობა,“ — ასე შეაფასა მწერალმა მეცხვარეობის წლები.
ბიოგრაფთა ცნობით, ბუნებით ძალიან უბრალო ადამიანს, თავიდანვე არ აკმაყოფილებდა მამისეული აღზრდის სისტემა. ეს მწერალმა შემდეგში გამოხატა კიდეც თავის დაუმთავრებელ პიესაში „აღმზრდელები“. ანუ შეიძლება ითქვას, ალექსანდრე ყაზბეგს გადაჭარბებულად ანებივრებდნენ და სწორედ ეს გადაჭარბებულობა არ მოსწონდა მწერალს.
მამის გარდაცვალების შემდეგ ალექსანდრე ყაზბეგის მდგომარეობა რადიკალურად იცვლება. ალექსანდრე მიწებს გლეხებს უსასყიდლოდ ურიგებს, დარჩენილი ქონების დიდ ნაწილსაც გასცემს, რის შემდეგაც ის თითქმის უარაფროდ რჩება. მას დიდი წარმატება ელის სამხედრო სამსახურში, მაგრამ ზიზღით უარყოფს სამხედრო კარიერას, 1867 წელს დედისაგან კურთხევა იღებს და სწავლის გასაგრძელებლად მოსკოვში მიემგზავრება. იქ, სამეურნეო აკადემიაში სწავლისას, ის თარგმნის ის შექსპირსა და გრიბოედოვს, იქვე წერს პირველ პროზაულ ჩანახატებს, მაგრამ უფულობა ძალიან აბრკოლებს. ყველანაირად დადებითი პიროვნება – გარეგნობით, ნიჭით, განათლებით, ადამიანობით, ოჯახიშვილობით – პირადი ცხოვრებას მაინც ვერაფრით იწყობს.
სიყვარული და იმედგაცრუება
აქ უკვე ბიოგრაფთა აზრები იყოფა: ნაწილი მიიჩნევს, რომ ალექსანდრე ყაზბეგს ნათესავი ქალი უყვარდა, მაგრამ დაკონკრეტებული არ არის ამ ქალის ვინაობა. სხვა ცნობებით, ალექსანდრე ყაზბეგს ნათესავი ქალი კი არ ჰყვარებია, ნათესავ ქალს ჰყვარებია იგი. სავარაუდოდ, ეს ქალბატონი დიმიტრი ყაზბეგის და უნდა ყოფილიყო, რომლისთვისაც მწერალს უარი ნათესაობისა და საპასუხო გრძნობების უქონლობის გამო უთქვამს. ხევში, ზეპირი გადმოცემების მიხედვით, შემონახულია ერთი ამბავიც, რომლის მიხედვითაც ალექსანდრე ყაზბეგს რუსეთში სასწავლებლად წასვლამდე ჰყვარებია გლეხის ქალი ძიძია. მის ცოლად მოყვანაზე ოჯახს უარი უთქვამს - მიზეზი ძიძიას წარმომავლობა ყოფილა. შეყვარებულ ქალს დარდისთვის ვერ გაუძლია, ჭლექით დაავადებულა და გარდაცვლილა. მისი საფლავი ხევის ერთ-ერთ სოფელში დღესაც შემონახულია.
ასევე ცნობილი იყო ალექსანდრე ყაზბეგის ერთი წერილი დედისადმი, რომელშიც მწერალი მოსკოვურ სიყვარულზე საუბრობს. თავიდან მკვლევრებს ეს წერილი ყაზბეგის ფანტაზიის ნაყოფი ეგონათ, მაგრამ საარქივო მასალებმა ცხადყო, რომ ალექსანდრე ყაზბეგს მოსკოვში ყოფნის პერიოდში ნამდვილად ჰყვარებია ნინა ჩერნიშევ-კრუგლოვა. მას ეს ქალბატონი გაუცვნია მეგობრების, დები შატიხინების ოჯახში. გრაფინიას იმდენად მოსწონებია ახალგაზრდა ქართველი მწერალი, რომ თვითონვე უთხოვია, მათთან ევლო ოჯახში. მოკლე ხანში ალექსანდრესა და ნინას იმდენად შეუყვარდათ ერთმანეთი, რომ დაქორწინებაც გადაწყვიტეს. ამ გადაწყვეტილებას სიხარულით შეხვდა ქალის მამაც.
სწორედ ამ ქორწინებაზე ესაუბრება აღნიშნულ „დაუჯერებელ“ წერილში დედას ყაზბეგი და სთხოვს ფულისა და ნივთების გაგზავნას. დედამ ყველაფერი გაუგზავნა მწერალს და ლოცვა-კურთხევაც გაატანა თან, თუმცა ქორწილი მაინც ჩაიშალა.
მწერლის ძეგლი
ალექსანდრე ყაზბეგს ნინას ოჯახში გამართულ ერთ-ერთ წვეულებაზე უსიამოვნება მოუვიდა სასიმამროს მეგობარ გენერალთან, რომელიც თავის დროზე კავკასიაში მსახურობდა. მწერალი ისე გააღიზიანა ამ ადამიანის უკულტურო, დიდმპყრობელურმა, შოვინისტურმა აზრებმა, რომ იძულებული გახდა დაეტოვებინა საცოლის ოჯახი. შეყვარებულმა ალექსანდრე ყაზბეგს სახლში მიაკითხა, შემდეგ იგივე გააკეთა სასიმამრომაც. ისინი მოითხოვდნენ მისგან ეპატიებინა რუსი გენერლისთვის და საქორწინო შეთანხმება ძალაში დარჩენილიყო. ალექსანდრე ყაზბეგს ამის გაგონებაც არ უნდოდა. ის კი არადა, იმ გენერლის დუელში გამოწვევასაც აპირებდა. ეს გადაწყვეტილება მანამდე დარჩა ძალაში, სანამ გენერალმა ბოდიში წერილობით არ მოიხადა ქართველი მწერლის წინაშე.
აღარც დუელი შედგა და არც ყაზბეგის ქორწინება ნინასთან. ეს იყო ალექსანდრე ყაზბეგის ყველაზე დიდი ტრაგედია. ის თავგანწირული ებრძოდა თავს, რომ როგორმე ნინა ჩერნიშევ-კრუგლოვა დაევიწყებინა.
მეცხვარეობის დროს
1870 წლის ნოემბერში სასოწარკვეთილი და განადგურებული მწერალი სამშობლოში ბრუნდება და მალევე მიდის ცხვარში. „გადავწყვიტე მეცხვარეობა დამეწყო და ამ ხელობის შემწეობით მომევლო მთა და ბარი, გამეცნო ხალხი და გამომეცადა ის შიში და სიამოვნებით სავსე ცხოვრება, რომელიც მწყემსს განუშორებლად თან სდევს. მე თვითონ, როგორც მთის კაცს, მყვანდა რაოდენიმე ცხვარი, ცოტაოდენი კიდევ ზოგიერთს მიწებში გაცვლით მოვაგროვე, მივუმატე ჩემს ფარას, ავიღე ჯოხი და თოფი და ამგვარად შევიქენ მეცხვარე“ („ნამწყემსარის მოგონებანი“).
მწყემსობის შემდეგ ყაზბეგი თბილისში დასახლდა, მაგრამ არ ჰქონდა საკუთარი ბინა. ხან სასტუმროში იყო, ხან რომელიმე ორგანიზაციაში სამადლოდ გამოყოფილ ოთახში. იმ დროს თეატრის დასს აკაკი წერეთელი ხელმძღვანელობდა. მან გამოიტყუა სასტუმროს ნომერში გამოკეტილი ყაზბეგი გარეთ და ქართული თეატრის სცენაზე აიყვნა. ბევრი როლი დაისწავლა ყაზბეგმა, მაგრამ კარგად მხოლოდ ერთ პიესაში ასრულებდა გენერლის როლს. როცა თეატრს საქმე ცუდად წაუვიდა, აკაკიმ ”დროებაში” გადაიყვანა და სერგეი მესხს მიაბარა, ბინაც რედაქციის შენობაში მიუჩინეს. მწერალს ერთი პუბლიცისტური ბარათი აქვს ამის შესახებ: „საკვირველს ბედზედ ვარ გაჩენილი”. დიდ ფუფუნებაში გაზრდილს ხელში მას არაფერი შერჩა. შემოქმედებასაც კი უწუნებდნენ; „ქართული დასისთვის“ წარდგენილი 21 პიესა გაუცამტვერეს, მაშინ როდესაც პარალელურად, რამდენიმე მათგანი ტრიუმფით იდგმებოდა ქართულ სცენაზე. ბოლოს კი საკუთარი თხზულებების მოპარვაშიც კი დასდეს ბრალი.
მწერალმა 1880 წელს მოთხრობა „ციცკა“ გამოაქვეყნა. ერთ წლის შემდეგ „დროებაში“ დაიბეჭდა „ელგუჯა“. „ელგუჯას“ მოჰყვა „მამის მკვლელი“, „ელისო“, „ნამწყემსარის მოგონებანი“, „ციკო“, „განკიცხული“, „ხევისბერი გოჩა“ და სხვები. ყაზბეგი იყო ალბათ ერთადერთი მწერალი, რომელმაც რუსეთის იმპერიაში მოქცეული ქართველი ხალხის ტრაგიკული მდგომარეობა მოურიდებლად და პირდაპირ გამოხატა თავის ნაწარმოებებში. ეს ცენზურამაც შეამჩნია და 1884 წელს წიგნად გამოცემული „ელგუჯას“ მთელი ტირაჟი გაანადგურეს. ალექსანდრე ყაზბეგის უკანასკნელი მნიშვნელოვანი ნაწარმოები „მოძღვარი“ 1885 წელს „ივერიაში“ დაიბეჭდა. ალექსანდრე ყაზბეგის ლიტერატურული ფსევდონიმი იყო „მოჩხუბარიძე“ („აკაკია მოჩხუბარიძე“), ხოლო თეატრალური – „მოხევე.“
ბოლო წლები
ამის შემდეგ დაიწყო ყველაზე მძიმე ყოფა. ბავშვობიდან გამოყოლილ ახირებულ ხასიათს ფსიქიკური აშლილობაც დაერთო. ბიოგრაფთა ცნობით, მას ერთხელ საგვარეულო სახარება და დედის ქირმანის შალი 15 მანეთად გაუყიდია, ფული მოუგროვებია, ბათუმში წასულა და იქიდან მაიმუნი ჟაკო ჩამოუყვანია. ბოლოს მაინც ისეთ გაჭირვებაში ჩავარდნილა, რომ საყვარელი ჟაკო თუმნად გაუსხვისებია. 1886 წელს ალექსანდრე ყაზბეგს ცხადად დაეწყო ფსიქიკის რღვევა. ყველასაგან გარიყული მხოლოდ მოთხრობების წერით ირთობდა თავს. პროგრესული დამბლით დაავადებული 42 წლის ყაზბეგი თბილისის ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში მოათავსეს და იქვე გარდაიცვალა.
1893 წლის 19 დეკემბერს ალექსანდრე ყაზბეგის ცხედარი თბილისიდან ხევს წაასვენეს, ხოლო 22 დეკემბერს სოფელ სტეფანწმინდაში მიაბარეს მშობლიურ მიწას. „სიკვდილის შემდეგ კი შეინანა საზოგადოებამ, მის კუბოს მზე და მთვარეც დააყარეს, მაგრამ რაღა დროს?“ – სინანულით წერდა აკაკი წერეთელი.
დიდი მწერლის ლექსების პატარა კრებული „ალ. ყაზბეგის დაუბეჭდავი ლექსები“ 1910 წელს დაბეჭდა გამომცემელმა გრიგოლ ჩარკვიანმა და დაურთო წინასიტყვაობა: „ეს ლექსები გადმომცა მე ალ. ყაზბეგმა 1889 წელსა. იმ დროს მე მქონდა წიგნის მაღაზია სემინარიის პირდაპირ. მთხოვა, რომ გამომეცა, მაგრამ დროთა ვითარების გამო ვერ გამოვეცი. და რადგან არ გვინდა, რომ დაიკარგოს და უსარგებლოდ ჩაიაროს მის შრომამ, ამისთვის განვიზრახეთ და გემოვეცით ცალკე წიგნად. სხვათა შორის განსვენებულს ვეღარ უჭრიდა თვალთ და მის ნაკარნახით დამაწერინა „ანდერძი“, რომლის დედანზეც უწერია ხელი“.
შემოქმედება
პირველი ნაწარმოებები
მონუმენტი, სახლი და ეკლესია ყაზბეგის ეზოში
პირველი ნაწარმოები, რომელიც მან გამოაქვეყნა, იყო მოთხრობა „ელისო“. 1881 წელს „დროებაში“ დაიბეჭდა „ელგუჯა“, ცოტა ხნის შემდეგ – „მამის მკვლელი“, „ნამწყემსარის მოგონებანი“... ყაზბეგის ყოველი ნაწარმოების გამოსვლას ხალხი უდიდესი აღტაცებით ხვდებოდა, თუმცა კრიტიკოსებთანაც ჰქონდა ხშირი შეხლა–შემოხლა. ალექსანდრე ყაზბეგის შესანიშნავი ნაწარმოებების უმრავლესობა რუსთა ბატონობის წინააღმდეგ ქართველი და კავკასიელი ხალხების ბრძოლას ეძღვნებოდა. მტერთაგან გათავისუფლებული სამშობლო ყაზბეგს სამოთხედ ესახებოდა. რუსების მეხოტბე დაქირავებულ კრიტიკოსთა უსაფუძვლო თავდასხმებიც ყაზბეგის ეროვნული სულისკვეთების წინააღმდეგი იყო მიმართული და ჩვენი დიდი ბელეტრისტის შემოქმედების განქიქებას ემსახურებოდა. ისევე როგორც ილია ჭავჭავაძემ, ვაჟა-ფშაველამ, აკაკი წერეთელმა, იაკობ გოგებაშვილმა და ბევრმა სხვამ, ალექსანდრე ყაზბეგმაც გაიზიარა პრიორიტეტულად განწყობილი მწერლის მძიმე ხვედრი დაპყრობილ ქვეყანაში.
ალექსანდრე ყაზბეგი „დროების“ რედაქციაში თავგამოდებით მუშაობდა. ღამეებს ტეხდა, სტატიებს ჩაჰკირკიტებდა. სერგეი მესხის გარდაცვალების შემდეგ კი ამ გაზეთს ჩამოშორდა. ახლა მისი ნაწერები უფრო ხშირად „ივერიასა“ და გაზეთ „თეატრში“ ქვეყნდებოდა. გაზეთი „თეატრი“ აქვეყნებდა მის მიერ ხევში ჩაწერილ ხალხურ ქმნილებებსაც.
პირველი მოთხრობა „ციცკა“ 1880 წელს გამოაქვეყნა. თანამშრომლობდა გაზეთ „დროებასა“ და ი. ჭავჭავაძის„ივერიაში“. 1881 წელს „დროებაში“ დაიბეჭდა „ელგუჯა“, რომელმაც იმთავითვე დიდი მწერლის სახელი მოუპოვა. ამას მოჰყვა მოთხრობები და რომანები „ელისო“, „მამის მკვლელი“ (ორივე 1882), „ციკო“ (1883), „განკიცხული“, „ხევისბერი გოჩა“ (ორივე 1884), „მოძღვარი“ (1885) და სხვა. 1886—1887 წლებში მძიმედ დაავადდა, 1890 წლიდან ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში იწვა და იქვე გარდაიცვალა.
ალექსანდრე ყაზბეგი განსაკუთრებულ სიყვარულს ამჟღავნებდა ქართული თეატრის მიმართ. აკაკი წერეთლის მიწვევით 80–იან წლებში იგი ქართული თეატარის დასის წევრი გახდა. მაყურებელი აღტაცებაში მოუყვანიამის მიერ შესრულებულ ცეკვას „ხანჯლური“... ხშირად იღებდა მონაწილეობას ქუთაისში, ბათუმში, გორში გამართულ თეატრალურ წარმოდგენებში. 1883 წელს გამოქვეყნდა მისი „მოძღვარი“. მომდევნო წლები კი თიქმის მთლიანად თეატრს მიუძღვნა.
გამუდმებულმა შრომამ, სიღატაკემ და შევიწროვებამ მალე გატეხა მწერლის ჯანმრთელობა. აკაკი წეთელი იხსენებდა, როგორ მიჰყიდა უსახსროდ დარჩენილმა ყაზბეგმა საგვარეულო სახარება „წერა–კითხვის გამავრცელებელ საზოგადოებას“, როგორ გაჰყიდა დედის დანატოვარი ძვირფასი ქირმანშალი, სულ რაღაც 15 მანეთად. ნაწერი რვეულიც დაუგირავებია, ხშირად ბინის ქირის ფული არა ჰქონდა.
თეატრი, მსახიობობა და დრამატურგია
ამ დროიდან იგი განახლებული ქართული თეატრის მსახიობი და დრამატურგი იყო (ორიგინალური პიესები – „ერთი უბედურთაგანი“, 1879, დაიდგა 1880; „არსენა“, დაიდგა 1882; „წამება ქეთევან დედოფლისა“, დაიბეჭდა 1883, დაიდგა 1889; გადმოკეთებული – „დილა ქორწილის შემდეგ“, 1882; „ცხოვრების თანამგზავრი“, 1879, დაიდგა 1883 და სხვ.). თუმცა მის მსახიობობას დადებითად თითქმის არავინ აფასებდა. ამის შემხედვარე ყაზბეგი სცენას არ ჩამოშორებია, პირიქით – ომი გამოუცხადა რეცენზენტებს. დაიწყო თეატრის ისტორიაში გაუგონარი ომი. წესად იყო, რეცენზენტს რაც არ უნდა ელანძღა არტისტი, არტისტები პასუხს არ სცემდნენ კრიტიკოსს. ყაზბეგმა დაარღვია ეს წესი და რეცენზენტებს იმავე ეპითეტებით უმასპინძლდებოდა: „ჩმახავთ, ენა წაგიგრძელებიათო“.
ამ იერიშმა რეცენზენტები გააერთიანა მის წინააღმდეგ. რეცენზენტები კრიტიკას აღარ დასჯერდნენ და ცილისწამებაზე გადავიდნენ: ლადო მესხიშვილი და ყაზბეგი ფოთში კონცერტის მოსაწყობად ჩავიდნენ, შემდეგ ფოთელების თხოვნით, კონცერტი გადადეს და სპექტაკლის დადგმა დაიწყეს, გაზეთმა „შრომამ“ კი ყაზბეგს გაყიდული ბილეთების ფულის შეჭმა დააბრალა. „შრომას“ მალე მოუწია იმის აღიარება, რომ ეს ჭორი იყო. ყაზბეგმაც ბოლომდე სდია შეურაცხმყოფელს, მაგრამ… ყაზბეგმა პირობა შეასრულა, კონცერტის ნაცვლად ფოთში „სამშობლო“ ითამაშეს, ცრემლიც ადინეს ფოთელებს, მაგრამ „შრომას“ კრინტი არ დაუძრავს ამ ფაქტზე. მათ ჭორები და ყაზბეგის სულის მოწამვლა ჰქონდათ მიზნად.
ბათუმში მყოფმა ყაზბეგმა შეიტყო, რომ ერთი პირი „დროებაში“ წერილის დაბეჭდვას აპირებდა „სამშობლოს“ უხეირო თამაშობაზე, და მის წინააღმდეგ პირდაპირ სცენიდან გაილაშქრა – როლში თავისი სიტყვები ჩაამატა: „ეხლა რაღა მიჭირს, კორესპონდენტიც ვარ, ადვოკატიც ვარ, აქაური კორესპონდენტებივით ქუჩიდან მოვხვეტ ჭორებს, ვისაც მინდა და რამდენსაც მინდა, ვაგინებ, ვლანძღავ, რა მენაღვლება, ამისთვის ხომ ვიღებ ბლომად ფულებსა“.
ამ ინციდენტის შესახებ ერთი პოლემიკა ატყდა „დროებაში“ ყაზბეგსა და ჟურნალისტ დავით სოსლანს (კეზელს) შორის. სოსლანს, როგორც კი საშუალება მიეცემოდა, საშინელების მეტს არაფერს წერდა ყაზბეგზე.
ერთი რეცენზენტი ისე გათავხედდა, პრესით ითხოვდა, როცა მოხევე სცენაზე გამოვა, მკვდარი კატები დავუშინოთო. ეს იდეა ილია ხონელმა დაიწუნა, რას ვერჩით კატებს, მოხევის გამო მთელი თბილისის კატების გაწყვეტა მოგვიწევსო. თან „ებრალებოდა“ ყაზბეგი: „გვეცოდება თვით ბ-ნი მოხევე, უკანასკნელის ჭაპან-წყვეტა ამ საქმეში, რომელიც მას არ შეჰფერის და რომლისთვისაც მას ნიჭი არ აქვს“. ყაზბეგს ივანე მაჩაბელი გამოესარჩლა და ხონელი იძულებული გახდა, „ივერია“ მიეტოვებინა.
ყაზბეგი სცენაზე მოხევის ფსევდონიმით კი გამოდიოდა, მაგრამ ყველამ კარგად იცოდა, რომ ეს მოხევე „ელგუჯას“, „მამის მკვლელის“, „ელისოსა“ და სხვა შედევრების ავტორი ყაზბეგი იყო, მაგრამ იცავდა კი ვინმე გენიალურ ბელეტრისტს რეცენზენტების შეურაცხყოფისგან? რატომ არ დაიცვეს? ალბათ, იმიტომ რომ ამ იერიშების მერე ყაზბეგს ისე დაუკარგეს წონასწორობა, რომ მისი ნიჭი არათუ ერთ ადგილზე გაიყინა, საერთოდ, დაბლა-დაბლა დაეშვა. ყაზბეგმა ვერ გაუძლო თავსდატეხილ უბედურებას, ეს კაკაფონია მის მგრძნობიარე სულს აფორიაქებდა. მაყურებელს კი სულაც არ აინტერესებდა, რა განწყობით გამოდიოდა ის სცენაზე… მას სრულფასოვანი თამაშის ნახვა ეწადა…
დევერტისმენტში მოხევე გამოდიოდა, როგორც დეკლამატორი და მოცეკვავე. მნახველს ატყვევებდა მისი ნაცეკვი ქართული, ჩაჩნური, ლეკური, ცეკვა ხანჯლებით. როცა ის ცეკვავდა, ტაშის გრიალისგან დარბაზი ზანზარებდა. მტრებიც კი დუმდნენ, ხალხის ფეხის ხმას ყვებოდნენ იმის საილუსტრაციოდ: აი, ობიექტურები ვართ, კარგად ცეკვავს და მოგვწონს, არტისტად არ ვარგა და მზად ვართ, მკვდარი კატები ვესროლოთო. მტრებიც კი აღიარებდნენ, რომ ყაზბეგი განსაცვიფრებლად ცეკვავდა, მაგრამ რეცენზენტები აქაც დაუკრეფავში გადადიოდნენ. 1886 წელს ერთ-ერთმა რეცენზენტმა მის ცეკვას ტლინკაობა უწოდა…
უცნობია, როგორი არტისტი იყო ყაზბეგი, მაგრამ ვიცით, როგორი მწერალიცაა, ის ორღობის კრიტიკოს-რეცენზენტები კი მის შედევრულ მოთხრობებსა და რომანებსაც კენწლავდნენ. სავარაუდოა, რომ ისინი ტენდენციურები იყვნენ და პირადი მტრობა აკავშირებდათ ყაზბეგთან, რომელმაც გაბედა და მათ უვიცები უწოდა.
კრიტიკოსებმა მიზანს მიაღწიეს, ყაზბეგი სიცოცხლეშივე დასცეს, დააძაბუნეს. სილამაზით, დახვეწილი მანერებითა და სისუფთავით განთქმული ყაზბეგი, სასცენო დებიუტიდან რამდენიმე წლის შემდეგ გატეხილი, გაუბედურებული, დაფლეთილი ჩოხით დაიარებოდა, მეგობრებს ჩამოშორდა, განმარტოვდა. კრიტიკოსებმა გაიმარჯვეს, ყაზბეგმა სცენა დატოვა, მართლაც, როგორც სუსტმა მსახიობმა…
სტილი და მიმდინარეობა
ყაზბეგი ქართული კრიტიკული რეალიზმის მიმდევარი და ქართველი „სამოციანელების“ ტრადიციათა გამგრძელებელი იყო. მწერალი კარგად იცნობდა საქართველოს მთიანეთის ისტორიასა და ეთნოგრაფიას, მოხევეთა სულისკვეთებას, რაც წარმოჩნდა მის როგორც მხატვრულ, ისე ეთნოგრაფიულ-პუბლიცისტურ ნაწარმოებებში. მან ფსიქოლოგიური სიმართლით, დიდი მხატვრული ძალით წარმოგვიდგინა ქართველი ადამიანის ცხოვრება ბატონყმობის გადავარდნამდე და მას შემდეგ; მთის ხალხის ტრადიციები, ადათ-წესები, პიროვნებისა და თემის საუკუნეობით შემუშავებული უფლება-მოვალეობანი; სამშობლოსათვის თავგანწირვა, მეგობრული თანადგომა, პიროვნების პატიცისცემა, ძალმომრეობის წინააღმდეგ ამხედრება, ქალის მანდილის სიწმინდის დაცვა. ხევის ცხოვრება აისახა „ელგუჯასა“ და „მამის მკვლელში“, „მოძღვარსა“ და „ხევისბერი გოჩაში“. მწერალი ილაშქრებდა ეროვნული ჩაგვრის წინააღმდეგ. ზოგადადამიანურ პრობლემებს იგი ძირითადად მოხევეთა ცხოვრების ყალიბში ასხამდა ხორცს. ეს გახდა მიზეზი ყაზბეგის შემოქმედების უმართებულო შეფასებისა ზოგიერთი იმ კრიტიკოსის მიერ, რომელიც ეთნოგრაფიულ ჩარჩოში მოქცეულ მწერლად მიიჩნევდა მას (ი. მეუნარგია).
ყაზბეგის ხალხურობით აღბეჭდილი შემოქმედება ემყარება მთაში გაბნეულ ლეგენდებს, თქმულებებს, ნამდვილ ამბებს. მის თხზულებებს აქტუალობა მიანიჭა მწერლის ტენდენციამ – გულისტკივილით აღეწერა ჩაგრული ერების ყოფა. ამის დადასტურებაა მოთხრობა „ელისო“, რომელშიც მწერალმა ქართველ მკითხველს სხვა ერის უბედურება განაცდევინა.
იხ.ვიდეო ალექსანდრე ყაზებგი (ფსიქოლოგიური პორტრეტი)
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
65 - ექსპედიცია
ძირითადი მონაცემები ექსპედიციაზე - ხანგრძლივი ექსპედიცია საერთაშორისო კოსმოსური სადგურზე. რაოდენობა წევრების - 7, 11, 8. რ-იც დაიწყო 2021წ-ის 17 აპრილს, 01: 34 განპირისპირება ხომალდი ,, სოიუზ MC-17'' ექპედიციის დასაწყისისას შეადგენლობაში იყო 7 წევრირ-იც გადავიდნენ სადგურზე.
2021წ-ის 24 აპრილს 09:08 UTC ექსპედიციას დაემატნენ კიდევ 4 წევრი ხომალდ ,, სფეიიქსი გრიუ -2'' 2021წ-ის 2 მაისს. ხოლო ,, სპეისიქსის გრიუ - 1'' ოთხი წევრით განპირსდა სადგურისგან და დაბრუნდა დედამიწაზე.
მარცხნივ მარჯვნიდან დუბროვი, კიბრო, მაკარტუნი, პესკე, ჰოსედი, ნოვიცკი
65 -ე ექსპედიციის განსაკუთრებული მახასიათებელი იყო მუშაობა "ნაუკას" მოდულის საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურთან ინტეგრაციაზე.
2021 წლის 2 ივნისი, ოლეგ ნოვიცკი და რუსეთის დროშა პიოტრ დუბროვი, გასვლა "ძიების" მოდულიდან, რომელიც გრძელდება 7 საათი 19 წუთი, კოსმონავტებმა შეცვალეს სითხის ნაკადის მარეგულირებლის მოსახსნელი პანელი FGB- ის თერმული კონტროლის სისტემაში " Zarya "და გახსნა კაბელები SM" Zvezda " - სა და SB" Pirs " - ს შორის, ისევე როგორც სხვა სამუშაოები MLM" Science " - ის მიღებისა და" Pirs " - ის ჩამოსაყალიბებლად.
2021 წლის 16 ივნისი, შეინ კიმბროუ და საფრანგეთის დროშა ტომ პესკეტი, გასვლა "Quest" მოდულიდან, რომელიც გრძელდება 7 საათი 15 წუთი, სადგურის ახალი მზის პანელის დაყენება.
2021 წლის 20 ივნისი, აშშ დროშა შეინ კიმბროუ და საფრანგეთის დროშა ტომ პესკეტი, Quest მოდულიდან გასვლა 6 საათი 28 წუთი, სადგურის ახალი მზის პანელის მონტაჟის დასრულება.
2021 წლის 25 ივნისი, შეინ კიმბროუს და საფრანგეთის დროშა ტომ პესკეტის, "Quest" მოდულიდან გასვლა 6 საათი 45 წუთი, სადგურის დამატებითი მზის ბატარეის დაყენება და განლაგება.
2021 წლის 3 სექტემბერი, ოლეგ ნოვიცკი და რუსეთის დროშა პიოტრ დუბროვი, გასვლა "ძებნა" მოდულიდან, რომელიც გრძელდება 7 საათი 54 წუთი, კოსმონავტებმა ელექტროენერგიის მიწოდების სისტემის კაბელები დაუკავშირეს ახალ რუსულ მოდულს "მეცნიერება", "მეცნიერების" მოდულის მე -3 თვითმფრინავი და ასევე დაუკავშირა Ethernet კაბელი მრავალფუნქციური ლაბორატორიული მოდული.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ჯიდუ კრიშნამურტი
(ინგლ.Jiddu Krishnamurti, ტელუგ.జిడ్డు కృష్ణ మూర్తి; დ. 12 მაისი, 1895 — გ. 17 თებერვალი, 1986) — ინდოელი ფილოსოფოსი. იგი წერდა და საუბრობდა ისეთ თემებზე როგორებიცაა, ფსიქოლოგიური (შინაგანი) რევოლუცია, მედიტაცია, გონება და მისი ბუნება, ადამიანური ურთიერთობები, ადამიანის და ზოგადად საზოგადოების რადიკალური ცვლილება. მას მიაჩნდა რომ ის აუცილებელი რევოლუცია, რაც ადამიანის ფსიქიკას უნდა განეცადა, ვერ განხორციელდებოდა გარეგანი ჩარევის საშუალებით, იქნებოდა ეს პოლიტიკური, რელიგიური თუ სოციალური.
ჯიდუ კრიშნამურტი დაიბადა ბრიტანეთის ინდოეთში მკაცრად ვეგეტარიანელბრაჰმანთა ოჯახში. საუბრობდნენ ტელუგურ ენაზე. კრიშნამურტი ჯერ კიდევ ბავშვი იყო, როდესაც გამოჩენილმა ოკულტისტმა და მაღალი რანგის თეოსოფმა ჩარლზ ვებსტერ ლედბიტერმა აღმოაჩინა ის და მიიჩნია მომავალი მსოფლიო მასწავლებლის "ჭურჭლად". ამის შემდეგ ახალგაზრდა კრიშნამურტის აღზრდა და მისი მსოფლიო მასწავლებლის მიღებისთვის მომზადება თეოსოფიურმა საზოგადოებამ ითავა. მაგრამ შემდგომში თავად მან უარყო ეს იდეა და დაშალა ორდენი, რომელიც მას, როგორც მსოფლიო მასწავლებელს ემსახურებოდა, უარყო ყველანაირი რელიგიური, ეროვნული და სხვა სახის კუთვნილება და დაიწყო მთელი მსოფლიოს მასშტაბით მოგზაურობა, რათა როგორც თვითონ ამბობდა ადამიანებს დახმარებოდა თავისუფლების მოპოვებაში. ის საუბრობდა დიდ და მცირე აუდიტორიათა წინაშე. არსებობს მისი საჯარო საუბრების ვიდეო და აუდიო ჩანაწერები. ის ასევე არის ავტორი მრავალი წიგნისა, მათ შორის: "პირველი და უკანასკნელი თავისუფლება", "ინტელექტის გამოღვიძება", "კრიშნამურტის დღიური" და სხვა.
იხ. ვიდეო ჯიდუ კრიშნამურტი - ინდოელი ორატორის და ფილოსოფოსის ცნობილი ციტატები
ჯიდუ კრიშნამურტი დაიბადა ბრაჰმანების მართლმადიდებლურ ოჯახში . მისი მამა, ჯიდუ ნარინია, იყო ბრიტანეთის კოლონიური ადმინისტრაციის თანამშრომელი. კრიშნამურტის დედა, სანჯეევამა გარდაიცვალა, როდესაც ის 10 წლის იყო . მისი მშობლები ერთმანეთის მეორე ბიძაშვილები იყვნენ, მათ ჰყავდათ 11 შვილი, რომელთაგან 5 გარდაიცვალა სრულწლოვანებამდე . ისინი ვეგეტარიანელები იყვნენ, კვერცხსაც კი არ ჭამდნენ და თავს არიდებდნენ ყოველგვარ ევროპულ საკვებს.
კრიშნამურტი დაიბადა 1895 წლის 12 მაისს პატარა ქალაქ მანაპალაში (ახლანდელი ანდრა პრადეშის შტატის ჩიტურის რაიონი). როგორც ოჯახში მერვე ბავშვი, ინდური ტრადიციის თანახმად, მან მიიღო სახელი ღმერთ კრიშნას საპატივცემულოდ . 1903 წელს კრიშნამურტის ოჯახი დასახლდა ქალაქ კუდაპაში, სადაც პატარა ჯედას დაემართა მალარია, დაავადება, რომელიც კრიშნამურტის წლებია აწუხებს. ის შთამბეჭდავი და ავადმყოფი ბავშვი იყო. ათწლეულების შემდეგ კრიშნამურტი აღწერს ბავშვობის ცნობიერების მდგომარეობას: ”ბავშვობიდან ბიჭი ასეთი იყო - არც ერთი აზრი არ მოსვლია გონებაში. ის მხოლოდ უყურებდა და უსმენდა და მეტი არაფერი. აზრი თავის ასოციაციებთან არ გაჩენილა. სურათები არ გამოჩნდა. ... ის ხშირად ცდილობდა აზროვნებას, მაგრამ არც ერთი აზრი არ მოსვლია ”. თვრამეტი წლის ასაკში კრიშნამურტი იწყებს წერას, მაგრამ არ ამთავრებს მოგონებებს ბავშვობისა და ადრეული მოზარდობის შესახებ; ის აღწერს "ხილვებს", რომელშიც მისი გარდაცვლილი დედა და და იმ დროს გამოჩნდნენ .
ნარიანია, კრიშნამურტის მამა, პენსიაზე გავიდა 1907 წლის ბოლოს, 52 წლის ასაკში და, მჭიდრო ბიუჯეტით, მისწერა ენი ბესანტს, მაშინდელი თეოსოფიური საზოგადოების პრეზიდენტს, დასაქმების მიზნით, საზოგადოების შტაბში. ადიარში. ის, გარდა იმისა, რომ ის იყო ერთგული მართლმადიდებელი ბრაჰმანი, იყო თეოსოფიური საზოგადოების წევრი 1882 წლიდან . მისი კანდიდატურა დამტკიცდა და ოჯახი ადიარში გადავიდა 1909 წლის იანვარში . თავდაპირველად, ნარიანჯუ და მისი ვაჟები დასახლდნენ პატარა კოტეჯში სათანადო სანიტარიის გარეშე, საზოგადოების მიმდებარე ტერიტორიის მახლობლად. ბავშვები ცუდად იკვებებოდნენ და ინფიცირებული იყვნენ ტილებით
