აღიარება მოუპოვა „ისტორიის გამოკვლევამ“ (ტ.1-12, 1934–1961). ტოინბის აზრით, არ არსებობს კაცობრიობის ერთიანი ისტორია, არსებობს მხოლოდ თავისებური და დახშული ცივილიზაციების ისტორია. თითოეული მათგანი გადის წარმოშობის, ზრდის, მსხვრევისა და ხრწნის სტადიებს, რის შემდეგაც იღუპება და ადგილს უთმობს ახალ ცივილიზაციას.
ცივილიზაციის განვითარების მამოძრავებელი ძალაა „შემოქმედებითი უმცირესობა“, რომელსაც თავისი კვალზე მიჰყავს "ინერტული უმრავლესობა". როდესაც „შემოქმედებითი ელიტა“ თავს ვერ ართმევს მორიგ სოციალურ-ისტორიულ ამოცანას და იქცევა გაბატონებულ უმცირესობად, რომლის წინააღმდეგ ჯანყდება გაუცხოებული მასა („პროლეტარიატი“ და „ბარბაროსული პერიფერია“), ცივილიზაცია იღუპება თუ უფრო ადრე არ მოუღო ბოლო გარე კატასტროფამ.
ტოინბი თანაგრძნობით ეკიდებოდა ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას და კაპიტალისტურ და სოციალისტურ ქვეყნებს შორის მშვიდობიანი თანაარსებობის იდეას.
იხ. ვიდეო Концепция локальных цивилизаций Арнольда Тойнби
მაიკლ ლენგმი ამბობდა, რომ მე-20 საუკუნის დიდი ნაწილის განმავლობაში, „ტოინბი ჩვენი დროის ყველაზე ფართოდ წაკითხული, თარგმნილი და განხილული მეცნიერი იყო. მისი წვლილი უზარმაზარი იყო - ასობით წიგნი, ბროშურა და სტატია. ბევრი მათგანი ითარგმნა 30 სხვადასხვა ენაზე... კრიტიკული რეაქცია ტოინბის ნაშრომზე არის მთელი საუკუნის შუა საუკუნეების სამეცნიერო ისტორია: ჩვენ ვპოულობთ ისტორიის ყველაზე მნიშვნელოვანი პერიოდების გრძელ ჩამონათვალს, წვერის, ბროდელის, კოლინვუდი და ასე შემდეგ ”. თავის ყველაზე ცნობილ ნაშრომში, ისტორიის გაგება, რომელიც გამოქვეყნდა 1934-1961 წლებში, ტოინბიმ „... განიხილა 26 ცივილიზაციის აღზევება და დაცემა, როგორც კაცობრიობის ისტორიის ნაწილი და დაასკვნა, რომ ისინი აყვავდნენ საზოგადოებების წარმატებული რეაგირების გამო. გამოწვევები ელიტის ლიდერებისგან შემდგარი ბრძენი უმცირესობების ხელმძღვანელობით“.
„ისტორიული გააზრება“ არის როგორც კომერციული, ასევე მეცნიერული ფენომენი. მხოლოდ შეერთებულ შტატებში 1955 წლისთვის გაიყიდა ათტომიანი გამოცემის შვიდი ათასზე მეტი ნაკრები. ადამიანების უმეტესობა, მათ შორის მეცნიერები, თავდაპირველად ეყრდნობოდა მხოლოდ პირველი ექვსი თავის შემოკლებულ გამოცემას, რომელიც მომზადდა ბრიტანელი ისტორიკოსის დევიდ ჩერჩილ სომერველის მიერ და გამოქვეყნდა 1947 წელს. ამ აბრევიატურის 300 000 ეგზემპლარი გაიყიდა შეერთებულ შტატებში. უამრავი პუბლიკაცია სავსე იყო სტატიებით ტოინბის პოპულარულ მოღვაწეობაზე, ყველგან იმართებოდა ლექციები და სემინარები წიგნის თემაზე „ისტორიის გაგება“. არნოლდ ტოინბი ზოგჯერ პირადად იღებდა მონაწილეობას ასეთ დისკუსიებში. იმავე წელს ის ჟურნალ Time-ის გარეკანზეც კი გამოჩნდა. სათაური ეწერა: „ყველაზე გაბედული ისტორიული თეორია, რომელიც დაიწერა ინგლისში კარლ მარქსის კაპიტალის შემდეგ“. ტოინბი ასევე იყო BBC-ის რეგულარული მიმომხილველი (მან ისაუბრა იმაზე, თუ როგორ უყურებენ არადასავლური ცივილიზაციები დასავლურ სამყაროს, განიხილება აღმოსავლეთსა და დასავლეთს შორის თანამედროვე მტრობის ისტორია და მიზეზები).
კანადელი ეკონომიკური ისტორიკოსი ჰაროლდ ადამს ინისი იყო ტოინბის თეორიის მომხრეების მთავარი მაგალითი კანადელ მკვლევარებში. ტოინბისა და სხვების (შპენგლერი, სოროკინი, კრობერი და კოკრანი) შემდეგ, ინისმა გამოიკვლია ცივილიზაციების აღზევება იმპერიების მთავრობისა და მედიის პერსპექტივიდან. ტოინბის ცივილიზაციური თეორია მიღებული იქნა მრავალი მეცნიერის მიერ, როგორიცაა ერნსტ რობერტ კურციუსი, როგორც პარადიგმის ვარიანტი ომისშემდგომ სივრცეში. კურციუსი იყო ტოინბის მიმდევარი და თვლიდა, რომ „ისტორიის გაგების“ ავტორმა შექმნა უზარმაზარი საფუძველი ლათინური ლიტერატურის ახალი შესწავლისთვის. „როგორ ჩნდება, ყვავის და ლპება კულტურები და ისტორიული ობიექტები, რომლებიც კულტურული ინფორმაციის წყაროა? მხოლოდ შედარებითი მორფოლოგია სპეციალური მიდგომებით შეუძლია ამ კითხვებზე პასუხის გაცემა. სწორედ არნოლდ ჯოზეფ ტოინბიმ დასვა ასეთი კითხვა მსოფლიოს წინაშე.
უკვე 1960-იან წლებში ტოინბის თეორია კარგავდა პოპულარობას მეცნიერებასა და მედიაში, მაგრამ ბევრი ისტორიკოსი დღემდე აგრძელებს „ისტორიის გაგებას“.
იხ. ვიდეო Arnold Toynbee interview (1955) - Professor Arnold Toynbee—eminent British historian and author of the ten-volume work A Study of History—talks with Harvard teaching fellow Christopher Wright in this NBC interview from 1955. - In this interview, Toynbee describes about how it took 27 years to complete his series and why he chose to study history on the level of civilizations rather than of single nations. Pointing out that his mother was also a historian, he discusses the path that led him to that field as well, then articulates his feeling that history is meaningless if not utilized for present-day insight; that one can discover patterns in the past without making heavy-handed predictions about the future; that there are about 20 large historical units, such as Western history, Greek history, Indian history, and others; and that the great religions of the world represent the ultimate structure of history.
ყველაზე საყვარელი ცხოველები, რომლებსაც თუ შეეხები ცხოვრება ჯოჯოხეთად გექცევა
ცხოველებს დიდი მნიშვნელობა აქვს ადამიანის ცხოვრებაში. მათ იყენებენ საკვებად, გამწევ ძალად, სამრეწველო ნედლეულად და სხვა. ზოგ ცხოველს ზიანი მოაქვს სახალხო მეურნეობის ამა თუ იმ დარგისათვის. განსაკუთრებით აღნიშვნის ღირსია მათი როლი გარემოს იმ სახით შენარჩუნებაში როგორითაც იგი დღეისათვის მოგვეპოვება. ამ მნიშვნელობას მოსახლეობის დიდი ნაწილი ვერ აცნობიერებს და სწორედ ესაა მთავარი მიზეზი იმ პრობლემებისა რომელთა წინაშეც დგას ცხოველთა სამყარო. მრავალი სახეობა დაუზოგავი განადგურების და ბუნებრივ პროცესებში არასწორი ჩარევის გამო მოისპო ან მოსპობის საფრთხის წინაშე დგას. ამჟამად ქმედითი ღონისძიებები ტარდება ცხოველთა სახეობრივი რაოდენობის რეგულირებისათვის, დაცვისათვის, აღწარმოებისათვის (გამოცემულია კანონები, დაარსებულია ნაკრძალები, აღკვეთილები, შემოღებულია „წითელი წიგნი“ და სხვა.). თუმცა შედეგების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, აღმოჩნდება რომ ცხოველური სამყაროს დეგრადაციის პროგრესირება გეომეტრიულ პროგრესირებას უახლოვდება. არსებობს მოსაზრება, რომ ბუნების გადაგვარების პროცესი რომელიც ასეთი აშკარაა, წარმოადგენს ევოლუციური განვითარების ერთ-ერთ ეტაპს და შესაბამისად სახეობათა თუ მთლიანად ეკოსისტემათა გაქრობა არაა ნიშანი იმისა რომ საფრთხე მთლიანად ცოცხალ ბუნებას ემუქრება. თუმცა სანამ ასეთი ვარაუდები თეორიის სახეს არ მიიღებს (თუმცა შეიძლება არც არასოდეს მოხდეს), მანამდე კაცობრიობა დიდ რისკზე მიდის. ამდენად თითოეული ადამიანი ვალდებულია გაუფრთხილდეს და დაიცვას ცოცხალი ბუნება.
იხ. ვიდეო Самые Редкие Гибриды Животных в Мире - Древняя мифология разных культур изобилует странными гибридными существами, такими как кентавры, гарпии и сирены, Однако гибриды животных, о которых мы расскажем в этом видео — реальные, живые существа. Они могли появиться случайно (когда скрещиваются два похожих вида животных) или были получены намеренно.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - მათემატიკის დარგი
ტოპოლოგია
მობიუსის ლენტი, ერთმხრიანი ზედაპირი. მსგავსი ფიგურები ხშირად გვხდება ტოპოლლოგიაში
(ბერძნ. topos – ადგილი, logos – სწავლა) — მათემატიკის დარგი, რომლის შესწავლის ობიექტებია ტოპოლოგიური სივრცეები, უწყვეტი ასახვები, და დაკავშირებული მათემატიკური ცნებები. მისი მეშვეობით ხდება მათემატიკაში ისეთი ფუნდამენტური ცნებების ფორმალიზება, როგორიცაა ბმულობა, კრებადობა, უწყვეტობა და ა.შ. მე-20 საუკუნის დასაწყისში დარგის დაარსებისას, მას geometria situs (ლათ. „ადგილის გეომეტრია“) და analysis situs (ლათ. „ადგილის ანალიზი“) უწოდებდნენ. 1925-75 წლებში მატემატიკის განვითარების ყველაზე მნიშვნელოვანი სფერო იყო.
ტოპოლოგიის ერთ-ერთი თეორემა პოპულარულ ენაზე შემდეგნაირად შეიძლება ჩამოყალიბდეს: „შეუძლებელია თმით დაფარული ბურთის მთლიანად გლუვად დავარცხნა“. ეს ინტუიციურად გასაგები ფაქტია. ფორმალურად კი იგივე თეორემა შემდეგში მდგომარეობს: „სფეროზე არ არსებობს არაქრობადი უწყვეტიმხები ვექტორი“, და მისი დამტკიცება არატრივიალურია. ეს თეორემა სამართლიანია არა მარტო სფეროსათვის არამედ ყველა შეკრული ზედაპირისთვის ნახვრეტების გარეშე (გარკვეული პირობების დაკმაყოფილების შემთხვევაში) და უკავშირდება „გეომეტრიული ფიგურების“ გარკვეულ ზოგად თვისებებს. ამ თვისებების გამოკვლევა ტოპოლოგიის საკითხია.
ხშირად ტოპოლოგიას აღწერენ როგორც გეომეტრიის ნაწილს, გეომეტრიული ობიექტების უზოგადესი თვისებების შესახებ, თვისებების რომლებიც უცვლელი რჩება უწყვეტი დეფორმაციების დროს (შეკუმშვა, გაწელვა, მოღუნვა; იხ. ნახატი ქვემოთ). გეომეტრიული ფიგურები, რომლებიც ერთიმეორისგან ამგვარი უწყვეტი დეფორმაციების საშუალებით მიიღება, ტოპოლოგიის თვალსაზრისით არ განსხვავდება (ჰომეომორფიზმი).
ფინჯანი, გირი და ბლითი „ტოპოლოგიურად“ ერთი და იგივე გეომეტრიული ფიგურებია
ალგებრული ტოპოლოგიის ზოგადი მეთოდია სხვადასხვა „გეომეტრიული“ ობიექტებისთვის უფრო გამოთვლადი „ალგებრული“ (დისკრეტული) ინვარიანტების შეთანადება. ამბობენ რომ ალგებრული ტოპოლოგია სწავლობს გეომეტრიას, ალგებრის გამოყენებით. (ტოპოლოგიის სხვადასხვა დარგების შესახებ იხილეთ ქვემოთ).
ტოპოლოგია მოიცავს ერთმანეთისგან საკმაოდ დაშორებულ რამდენიმე ქვედარგს.
სიმრავლური ტოპოლოგიაანუზოგადი ტოპოლოგიაიკვლევს ზოგად ტოპოლოგიურ სივრცეებს. მისი პირველი თეორემები შეეხება ტოპოლოგიური სივრცეების ფუნდამენტურ თვისებებს (იხ. ქვემოთ), რომლებიც მნიშვნელოვანია მათემატიკის სხვა ნაწილებში. სიმრავლური ტოპოლოგია თანამედროვემათემატიკური ანალიზისსტანდარტული საფუძველია.
იხ. ვიდეო პროფესორი ივანე წერეთელი - ლექციის თემა "ტოპოლოგია" -
ვიდეო ლექციაში საუბარია თანამედროვე მათემატიკის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს დარგზე - ტოპოლოგიაზე. კერძოდ, გადმოცემულია მოკლე პრეისტორია და ის ძირითადი იდეები, რომლებზე დაყრდნობითაც ტოპოლოგია ჩამოყალიბდა.
ტიცეს გაფართოების თეორემა: ნორმალური სივრცის ნებისმიერ ჩაკეტილ ქვესიმრავლეზე განმარტებული ნამდვილი უწყვეტი ფუნქცია შეიძლება გავრცელდეს მთელ სივრცეზე.
მეტრიზაციის თეორემები იძლევა ტოპოლოგიური სივრცის მეტრიზებადობის აუცილებელ და საკმარის პირობებს.
ბერის კატეგორიის თეორემა: თუ Xსრული მეტრიკული სივრცეა ან ლოკალურად კომპაქტური ჰაუსდორფის სივრცე, მაშინ მისი არსადმკვრივი ქვესიმრავლეების ნებისმიერი თვლადი გაერთიანების ბირთვი ცარიელია.
უფრო ზოგადი თეორიები
შედეგების ანალიზს და შემდგომ მათემატიკურ აბსტრაგირებას მივყავართ უფრო ზოგადი სტრუქტურების კვლევისკენ. უწერტილო ტოპოლოგია სწავლობს ტოპოლოგიურ სივრცეებთან დაკავშირებულ თვისებებს კიდევ უფრო ზოგად სიტუაციებში. თავდაპირველად ტოპოლოგიაში გაჩენილმა იდეებმა აგრეთვე განვითარება ჰპოვა კატეგორიათა თეორიის სხვადასხვა კონტექსტში.
ლუი დე ბროილი დაიბადა 1892 წლის 15 აგვისტოს პარიზში. იქვე მიიღო საშუალო და შემდეგ უმაღლესი განათლება. დაამთავრა პარიზის უნივერსიტეტის ისტორიისა და ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტები. 1928 წელს ლუი დე ბრიოლი პარიზის უნივერსიტეტში მიიწვიეს პროფესორად. ერთი წლის შემდეგ ზემოხსენებული სადოქტორო დისერტაციისათვის ნობელის პრემია მიენიჭა ფიზიკის დარგში. 1933 წელს იგი აირჩიეს პარიზის მეცნიერებათა აკადემიის წევრად. ორი წლის შემდეგ კი საბჭოთა კავშირის მეცნიერებათა აკადმიის საპატიო წევრად, 1942 წელს — პარიზის მეცნიერებათა აკადემიის „აუცილებელ მდივნად“. დე ბრიოლის თეორიის საფუძველზე ბუნებრივად დაისვა საკითხი დიფრაქციისა და ინტერფერენციის მოვლენების ექსპერიმენტულად შემოწმების შესახებ, მსოფლიოს ფიზიკოს-ექსპერიმენტატორების ერთობლივი დასკვნით დე ბროილის მოსაზრებანი სამართლიანად იყო.
ლუი დე ბროილის კალამს ეკუთვნის აგრეთვე მრავალი მნიშვნელოვანი გამოკვლევა რელატივისტურ კვანტურ მექანიკაში, ელექტრონების თეორიაში, ატომბირთვის თეორიაში, ფიზიკის ისტორიაში, ფიზიკის ფილოსოფიაში და სხვა. ერთ-ერთი მისი ბოლო შრომა ეხება რადიოტალღების გავრცელებას ტალღსატარებში. 1960 წელს პარიზში გამოიცა მისი წიგნი „მეცნიერების ბილიკებით“, ორი წლის შემდეგ გამოქვეყნდა მოსკოვში რუსულ ენაზე. ავტორი განიხილავს თანამედროვე ფიზიკის წარმოდგენების განვითარებას მატერიის აღნაგობის შესახებ, ელემენტარული ნაწილაკების შესახებ და სხვა, ამ წიგნში გარჩეულია თანამედროვე მეცნიერების მეტად რთული და ამავე დროს აქტუალური საკითხები. დე ბროილის ყურადღებას იპყრობს თანამედროვე კვვანტური მექანიკის ფუნდამენტური პრინციპები და ჟანგბად-აცეტილენის სანთურაც; ელემენტარულ ნაწილაკთა საჭირბოროტო საკითხები და განათლების საკითხები; ქმედების კვანტის ფიზიკური აზრი და ზამაღალი სიხშირის რხევითი კონტური; ფიზიკის ისტორია და ფერადი ტელევიზია; ატომბირთვის სტრუქტურა და ცნობისმოყვარეობის როლი მეცნიერულ გამოკვლევებში; მეცნიერული ენის ევოლუცია და სამეცნიერო და პედაგოგიურ მუშაობათა თანაფარდობა და სხვა. მთლი წიგნის შინაარსი გამსჭვალულია მეცნიერებისა და ტექნიკის ერთიანობის იდეით. ლუი დე ბროილის სიტყვებით რომ ვთქვათ: „მეცნიერული ცოდნის წყაროს წარმოადგენს ტექნიკური და გამოყენებითი მიზნები“.
ლუი დე ბროილმა თავისი წვლილი შეიტანა ფიზიკის ყველა დარგში, ეს იყო მოლეკულურ ფიზიკაში, თერმოდინამიკაში, ელექტროდინამიკაში, ოპტიკაში, ატომის აღნაგობაში, ფარდობითობის თორიაში რენტგენის სხივების ფიზიკაში, ელემენტარულ ნაწილაკთა თეორიასა თუ სხვა. ლუი დე ბროილმა ფიზიკის ყველა დარგში თქვა თავისი სიტყვა. ლუი დე ბროილის მიერ შექმნილ ტალღურ თეორიას არა ერთი და ორი გამოჩენილი ფიზიკოსი აღუდგა წინ. მალე ფიზიკურ ლიტერატურაში ყოვლად მიუღებელი თავდასხმებიც გაჩნდა, მაგრამ შემდგომმა განვითარებამ ნათელყო, რომ დე ბროილი მართალი იყო.ლუი დე ბროილის მართებული გამოთქმით, „გამოჩენილი ფიზიკოსი ყოველთვის ფილოსოფოსიც უნდა იყოს“, და იგი იყო ფიზიკოსთან ერთად, ფილოსოფოსიც.
ლუი დე ბროილი უაღრესად თავმდაბალი მეცნიერია. 1942 წლიდან იგი საფრანგეთის სამეცნიერო-კვლევითი მუშაობის ფაქტობრივი მმართველია. ასეთი დატვირთვისა და ხანდაზმულობისა, იგი ყოველთვის მზად იყო საჭირო დახმარება აღმოეჩინა იმ მკვლევართათვის, ვინც მას მიმართავდა.
ფიზიკის ისტორიის შესწავლის პროცესში ლუი დე ბროილს ორი დასკვნა გამოაქვს:
მეცნიერული აზრი ვითარდება სპირალის მიხედვით;
მასში შეიმჩნევა სინთეზების განხორციელების მუდმივი ტენდენციები. ამ სინთეზში შეხამებულია ადრე არსებული წარმოდგენები, როგორც ერთმანეთის გამომრიცხველი.
ლუი დე ბროილი გარდაიცვალა 1987 წლის 19 მარტს ლუვესენში 94 წლის ასაკში.
იხ. ვიდეო
1930-იანი წლების დასაწყისში ლუი დე ბროგლი ცდილობდა ეპოვა ფოტონის რელატივისტური ტალღის განტოლება, მნიშვნელობით მსგავსი პოლ დირაკის მიერ ელექტრონისთვის მიღებული განტოლებისა. თუ ვივარაუდებთ, რომ სპინი 1-ის მქონე ფოტონი შეიძლება წარმოდგენილი იყოს 1/2 სპინით რამდენიმე ნაწილაკად, ფრანგმა მეცნიერმა, დირაკის განტოლებიდან დაწყებული, მიიღო შესაბამისი ფოტონის ტალღის განტოლება. ასეთი ვექტორული ფოტონის ტალღური ფუნქცია მაქსველის ელექტრომაგნიტური ტალღის ანალოგიური აღმოჩნდა. ამავე დროს, დე ბროგლიმ კვლავ შემოიტანა ვარაუდი, რომ ფოტონის მასა სასრულია. ამრიგად, 1934 წელს მან შეძლო მიეღო ტალღური განტოლება ნაწილაკისთვის, რომელსაც აქვს სპინი 1 და თვითნებური მასა, რომელიც დამოუკიდებლად გამოიტანა 1936 წელს რუმინელმა ფიზიკოსმა ალექსანდრუ პროკამ და ეწოდება პროკას განტოლება. მიუხედავად იმისა, რომ თეორიის კვანტიზაციის მცდელობა წარუმატებელი აღმოჩნდა (ის მეორე კვანტიზაციაზე გადასვლისას წყვეტს ინდიკატორის ინვარიანტს), ეს იყო პირველი განტოლება, რომელიც აღწერს ვექტორული მეზონების ქცევას. დე ბროლის მიერ შემუშავებულ თეორიას ზოგჯერ უწოდებენ "სინათლის ნეიტრინო თეორიას", ვინაიდან ნეიტრინო წარმოადგენდა დირაკის ნაწილაკების როლის კანდიდატს, რომლებიც ქმნიან ფოტონს.
რამდენიმე მომდევნო წლის განმავლობაში ლუი დე ბროგლიმ თავის სტუდენტებთან ერთად განაზოგადა თეორია თვითნებური ტრიალის მქონე ნაწილაკებზე, რომლებიც წარმოდგენილი იყო როგორც რთული სისტემები, რომლებიც შედგებოდა საჭირო რაოდენობის ელემენტარული ნაწილაკებისგან 1/2 სპინით . მეცნიერის მრავალი პუბლიკაცია ეძღვნება ფიზიკის სხვადასხვა დარგის კონკრეტულ საკითხებს. ასე რომ, მეორე მსოფლიო ომის დაწყების შემდეგ, დე ბროლის დაევალა რადიოფიზიკის შესახებ ახალი ინფორმაციის შეგროვება და დამუშავება (რადიოტალღების, ტალღების გავრცელება, საყვირის ანტენები და ა.შ.). მეორე კომპეენის ზავის შემდეგ, ფრანგ სამხედრო ინჟინერებს აღარ სჭირდებოდათ ეს ინფორმაცია, ამიტომ 1941 წელს დე ბროლიმ გამოაქვეყნა მიღებული მიმოხილვა წიგნის სახით. 1946 წლიდან მეცნიერმა არაერთი პუბლიკაცია და სალექციო კურსი მიუძღვნა ელექტრონის ოპტიკის, თერმოდინამიკის (მათ შორის რელატივისტური), ატომის ბირთვის თეორიის, ველის კვანტური თეორიის პრობლემებს (ელექტრონის საკუთარი ენერგიის უსასრულობის აღმოფხვრის მცდელობები დანერგვით. ურთიერთქმედება ერთ ან მეტ მეზონურ ველთან).
იხ. ვიდეო Niels Bohr's 1913 model proposes quantized electrons to satisfy spectral data but without further support. Louis de Broglie (1924) made a highly significant breakthrough with his explanation supporting the existence of quantized electrons--applying a wave-particle duality of matter. This video explains how de Broglie was able to justify Bohr's contention that the electron is quantized.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - სამხედრო თემატიკა რა იარარი მიაწოდეს უკრანიას
NLAW
ანტისატანკო მართვადი რაკეტა
ტიპი - ანტისატანკო მართვადი რაკეტა (ასმრ), შეიმუშავა - Saab Bofors Dynamics,შემუშავებული იქნა - 2002, შეირაღებაში მიღებული იქნა 2009წ-ს, ღირებულება 20 000£
ინგლ. Next Generation Light Anti-tank Weapon) -შემდეგი თაობის მსუბუქი შვედეთი, ტანკსაწინააღმდეგო იარაღი) არის შვედური პორტატული ტანკსაწინააღმდეგო მართვადი რაკეტა.
2017 წელს SAAB-მა დადო 120 მილიონი დოლარის კონტრაქტი NLAW-ის მიწოდებაზე შვეიცარიის არმიისთვის.გარდა ამისა, NLAW შეიძინა ფინეთმა, ლუქსემბურგი, დიდი ბრიტანეთი, ინდონეზია და საუდის არაბეთი გეგმავენ შესყიდვებს.
იხ. ვიდეო NLAW: какое оружие Украина получила от Великобритании и других стран? | Донбасс Реалии
NLAW, Javelin, Stinger. Кто и чем вооружает Украину? Какое оружие уже есть у украинской армии и что еще передадут США, Канада, Литва, Латвия, Эстония, Чехия? - NLAW, Javelin, Stinger.ვინ იარაღებს უკრაინას და რითი?რა იარაღი აქვს უკვე უკრაინის არმიას და კიდევ რას გადასცემენ აშშ, კანადა, ლიტვა, ლატვია, ესტონეთი და ჩეხეთი
როგორც გამშვები, ასევე რაკეტების შემუშავება განხორციელდა Saab Bofors Dynamics-ის Eskilstuna-სა და Karlskog-ის ობიექტებში შვედეთში, ტანკსაწინააღმდეგო სისტემებში მიღებული გამოცდილების გამოყენებით, როგორიცაა კარლ გუსტავ უკუაგდო თოფი, AT4 CS შეზღუდული კოსმოსური იარაღი და Bill-ის საწინააღმდეგო. სატანკო რაკეტა.. Thales Air Defense არის მთავარი ბრიტანელი პარტნიორი და პროგრამის მონაწილე, რომელიც ხელმძღვანელობს MBT LAW გუნდს, რომელიც მოიცავს 14 ბრიტანულ ქვეკონტრაქტორს იარაღის სისტემის და მისი კომპონენტების წარმოებისთვის.
საბოლოო შეკრება და ტესტირება ტარდება ბელფასტში მდებარე Thales საჰაერო თავდაცვის ობიექტში. რაკეტის ინერციული საზომი ერთეული (IMU) დამზადებულია Collins Aerospace-ის მიერ პლიმუთში. სამხრეთ მოლტონში დაფუძნებული, შპს Eaton პასუხისმგებელია საკონტროლო ფარფლების და ამძრავების წარმოებაზე. Raytheon Systems Limited, რომელიც დაფუძნებულია Glenrothes-ში, და Thales Missile Electronics, დაფუძნებული ბესინგსტოკში, აწარმოებენ ელექტრონიკას და სიახლოვის დაზღვეებს სისტემებისთვის.
National Plastics Aerospace, რომელიც დაფუძნებულია კოვენტრიში, პასუხისმგებელია პლასტმასის და კომპოზიციური ჩამოსხმებისთვის. Skeldings, რომელიც მდებარეობს სმეტიკაში, აწარმოებს სისტემისთვის სპეციალური დანიშნულების ზამბარებს. გეითსჰედზე დაფუძნებული Express Engineering, Portsmouth Aviation, EPS Logistics Technology, ბრისტოლში დაფუძნებული Leafield Engineering და ბირმინგემში დაფუძნებული Metalweb ასევე არიან ძირითადი პარტნიორები MBT LAW კონსორციუმში.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - ფრანგი ფიზიკოსი და მეთემატიკოსი
ემილია დიუ შატლე
(ფრანგ. Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet, 17 დეკემბერი, 1706, პარიზი - 10 სექტემბერი, 1749) - ფრანგი მათემატიკოსი და ფიზიკოსი.იგი მრავალი წლის განმავლობაში ვოლტერის საყვარელი და მუზა იყო.
გაბრიელ ემილი იყო ლუი ნიკოლა ლე ტონელიეს, ბარონ დე ბრეტეელისა და მისი მეორე ცოლის, გაბრიელ-ანა დე ფროლეის ქალიშვილი. მისმა მამამ ვერსალის კარზე მოამზადა უცხო სახელმწიფოების ელჩები ლუი XIV-თან დასახვედრად და წარუდგინა მეფეს. ბარონის პარიზის სახლი იყო ადგილი, სადაც იკრიბებოდნენ იმ ეპოქის მეცნიერებისა და ხელოვნების ცნობილი მოღვაწეები, ეგრეთ წოდებული ადრეული განმანათლებლობის წარმომადგენლები, მათ შორის ჟან ბატისტ რუსო ან ფონტენელი. მამამ, რომელმაც ყურადღება გაამახვილა ემილის ნიჭიერებაზე, მას შესანიშნავი კლასიკური განათლება მისცა. იგი, სხვა საკითხებთან ერთად, სწავლობდა ინგლისურს და იტალიურს, სერიოზულად ეწეოდა ფარიკაობას, სიმღერას, ცეკვას, თეატრალურ უნარებს და უკრავდა სპინეტზე. 16 წლის ასაკში ემილი სასამართლოში მიიღეს. იგი სარგებლობდა წარმატებებით მსოფლიოში და ჰქონდა რამდენიმე პატარა რომანი: მარკიზ დე გებბრიანთან, მარშალ რიშელიესთან.
1725 წლის 12 ივნისს ემილი დაქორწინდა ოცდაათი წლის მარკიზ ფლორენ კლოდ დი შატელზე (ვოლტერმა მოგვიანებით გადააკეთა შატელე შატელეში. იგი ქმართან ერთად გაემგზავრა სემურ-ენ-აქსუაში, სადაც მარკიზს სამეფო გუბერნატორის თანამდებობა ეკავა. წყვილს სამი შვილი ჰყავდა. Semur-en-Auxois-ში იგი შეხვდა დე მაიზიერს, რომელმაც გააღვიძა მისი გატაცება მათემატიკით 1730 წელს ემილი დაბრუნდა პარიზში.
იხ. ვიდეო
იმ დროს არისტოკრატიულ გარემოში ქორწინება იშვიათად იდება სიყვარულით, უფრო სწორედ ეს იყო ცოლ-ქმრის სახელშეკრულებო ურთიერთობა. მარკიზა დიუ შატელე თვლიდა, რომ ქმრის წინაშე მისი ვალდებულებები სრულად შესრულდა სამი შვილის გაჩენის შემდეგ. იგი სარგებლობდა თავისუფლებით, არ არღვევდა წესიერების საზღვრებს, რომელიც განკუთვნილი იყო საერო ქალისთვის. ემილის ჰქონდა რამდენიმე ხანმოკლე სასიყვარულო ურთიერთობა, მათ შორის მათემატიკოსთან და ასტრონომთან პიერ დე მაუპერტუისთან და მათემატიკოს ალექსის კლეროსთან. თუმცა, იგი ინარჩუნებდა ნდობის ურთიერთობას ქმართან, აწარმოებდა მიმოწერას და ისმენდა მის რჩევას. 1733 წელს მარკიზა შეხვდა ვოლტერს და გახდა მისი ბედია. როდესაც 1734 წელს მას პარიზის დატოვება მოუწია დაპატიმრების თავიდან ასაცილებლად, რაც მას ემუქრებოდა "ორლეანის ღვთისმშობლის" შექმნის გამო, ემილიმ მას თავშესაფრად შესთავაზა ქმრის პატარა დანგრეული ციხესიმაგრე სირ-სურ-ბლეზში შამპანში. მას შემდეგ რაც გაირკვა, რომ დაკავების ბრძანება არ გაუქმდებოდა მალე, ემილი გაჰყვა ვოლტერს. თხუთმეტი წლის განმავლობაში კირე გახდა ემილისა და ვოლტერის მუდმივი რეზიდენცია, ყველა მოგზაურობიდან ისინი უცვლელად დაბრუნდნენ ამ ციხესიმაგრეში. შატელეს მეუღლეები არც თუ ისე მდიდრები იყვნენ, ხოლო ვოლტერს მნიშვნელოვანი სახსრები ჰქონდა. სერში გადასვლიდან მალევე, მარკიზმა ნაწილობრივ აღადგინა ციხე ვოლტერის მოთხოვნით და მისი ფულით. სირაში გაჩნდა ახალი ფრთა, რომელშიც განთავსებული იყო საბუნებისმეტყველო ლაბორატორია და ბიბლიოთეკა. ემილი და ვოლტერი იკვლევდნენ ოპტიკურ ფენომენებს და ვაკუუმის ფენომენს, ციხესიმაგრის სახურავის ქვეშ აღჭურვილ პატარა თეატრში დაიდგა ვოლტერის პიესები. სირე გახდა მწერლების, ბუნებისმეტყველების და მათემატიკოსების შეხვედრის ადგილი. აქ, 1736-1737 წლებში ვოლტერმა დაწერა „ნიუტონის ფილოსოფიის ელემენტები“
სირეს ციხესიმაგრე. ლითოგრაფია
1745 წელს ემილიმ დაიწყო ნიუტონის Principia Mathematica-ს თარგმნა, ნაშრომი, რომელიც სიკვდილამდე გაგრძელდა. მისი მთავარი დამსახურებაა არა იმდენად ნაწარმოების ლათინურიდან ფრანგულად თარგმნა, არამედ ნიუტონის მათემატიკური მსჯელობის ინტეგრირება ლაიბნიცის მიერ შექმნილ და კონტინენტზე აღიარებულ უსასრულო სიდიდეების გამოთვლის მეთოდში. გარდა ამისა, დუ შატელემ ნიუტონის ტექსტს საკუთარი კომენტარები მიაწოდა. იგი ამტკიცებდა, რომ ტერმინი „იმპულსი“ (რომელსაც ნიუტონმა უწოდა მასის გამრავლებული სიჩქარის ნამრავლი) უკეთესად შეეფერება მასის ნამრავლს სიჩქარის კვადრატზე (რასაც, ლაიბნიცის შემდეგ, იმ დროს ეწოდებოდა „ცოცხალ ძალას“). მან ვერ შეძლო დაერწმუნებინა იმდროინდელი სამეცნიერო საზოგადოება ამ განცხადებას. მხოლოდ მრავალი წლის შემდეგ, ძველი ტერმინები წარუმატებლად იქნა აღიარებული და შეიცვალა „იმპულსი“ და „კინეტიკური ენერგია“.
1737 წელს მან გამოაქვეყნა ხელნაწერი "ესე ცეცხლზე", რომელშიც მან გამოთქვა იდეები ინფრაწითელი გამოსხივების შესახებ თანამედროვე იდეების მსგავსი. 1738 წელს დიუ შატელემ და ვოლტერმა დამოუკიდებლად მიიღეს მონაწილეობა საფრანგეთის აკადემიის მიერ გამოცხადებულ კონკურსში ცეცხლის ბუნების შესახებ საუკეთესო ნაწარმოებისთვის. ვინაიდან ნამუშევრები ანონიმურად იყო წარმოდგენილი, კონკურსში მონაწილეობა ქალსაც შეეძლო. პრემია მიიღო შვეიცარიელმა მათემატიკოსმა ლეონჰარდ ეილერმა, მაგრამ დიუ შატელეტის ესე ცეცხლზე 1744 წელს აკადემიის ხარჯზე გამოიცა. 1746 წელს დიუ შატელე გახდა ბოლონიის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი (ქალები არ იღებდნენ პარიზის აკადემიაში).
1744 წლიდან 1748 წლამდე დიუ შატელე ხშირად სტუმრობდა ვერსალს ვოლტერთან ერთად, რომელიც კვლავ სასამართლოში მიიღეს. 1748-1749 წლებში იგი მასთან ერთად ცხოვრობდა ლუნევილის ციხესიმაგრეში, პოლონეთის ყოფილი მეფის, ლუი XV-ის სიმამრის, სტანისლავ ლეშჩინსკის რეზიდენციაში. იგი გახდა კარისკაცის, ოფიცრისა და პოეტის დე სენტ-ლამბერის ბედია. დაორსულების შემდეგ, დუ შატელემ დაარწმუნა ქმარი, რომ ეს მისი შვილი იყო. დიდი პოეტი სიცოცხლის ბოლომდე საკუთარ თავს ადანაშაულებდა საყვარელი ადამიანის სიკვდილში. მან არ შეწყვიტა მუშაობა, დაასრულა, კლარაუტთან თანამშრომლობით, ნიუტონის ნაწარმოების თარგმნა. 1749 წლის სექტემბრის დასაწყისში მას ქალიშვილი შეეძინა, ვოლტერის თქმით: „გოგონა დაიბადა მაშინ, როცა დედამისი სამუშაო მაგიდასთან მუშაობდა“. 1749 წლის 10 სექტემბერს ემილი დუ შატელე გარდაიცვალა მშობიარობის შემდგომი ცხელებით და მის ახალშობილ ქალიშვილსაც დიდხანს არ უცოცხლია. მისი გარდაცვალების შემდეგ ვოლტერმა დ’არგენტალს მისწერა: „მე არა მხოლოდ დავკარგე ჩემი საყვარელი, დავკარგე ჩემი ნახევარი, ჩემთვის შექმნილი სული, მეგობარი, რომელსაც მისი აკვანიდან ვიცნობდი“.
ბუნებრივი ფილოსოფიის მათემატიკის პრინციპების თარგმანი გამოქვეყნდა კლარაუტის მიერ 1759 წელს ვოლტერის წინასიტყვაობით. ეს არის ნიუტონის ნაწარმოების ერთადერთი თარგმანი ფრანგულად დღემდე. დიუ შატელესა და ვოლტერს შორის მიმოწერა, რომელიც დაახლოებით ასი ასოა, ძირითადად იკარგება. სანკტ-პეტერბურგში ვოლტერის ნაშრომები შეიცავს დუ შატელეტის მიერ დაწერილ სამას გვერდს (არ გამოქვეყნებულა)
