იგი ჩამოყალიბდა ყოფილი პერგამონის სამეფოს ტერიტორიაზე ძვ.წ 133 წელს. ე. (პერგამონი რომს შეუერთდა მეფე ატალუს III-ის ნებით), I საუკუნეში. ძვ.წ ე. - I საუკუნე. ნ. ე. გაფართოვდა მისი ტერიტორია. პროვინციული მოწყობილობა 126 წელს იქნა მიღებული ძვ.წ. ე. 27 წლიდან ძვ ე. სენატორული პროვინცია, რომელსაც მართავდა პროკონსული. დიოკლეტიანეს დროიდან (ახ. წ. 297 წლიდან) დაყოფილია 7 ცალკეულ პროვინციად.
ანტიოქე III დიდი ცდილობდა მცირე აზიის დამორჩილებას, მაგრამ 190 წ. ე. დაამარცხა რომაელებმა მაგნეზიის ბრძოლაში. აპამეების ზავის დადების შემდეგ 188 წ. ე. მთელი სადავო ტერიტორია მოექცა რომის მოკავშირე პერგამონის მეფის კონტროლის ქვეშ.
133 წელს ძვ.წ ე. პერგამონის მეფე ატალუს III-ს, რომელსაც მემკვიდრეები არ ჰყავდა, გარდაიცვალა, თავისი სამეფო რომს უანდერძა. გარკვეული ყოყმანის შემდეგ შეიქმნა პროკონსულური აზიის პროვინცია (ლათ. Asia Proconsularis), რომელიც აერთიანებდა მისიის, ლიდიის, კარიისა და ფრიგიის ტერიტორიებს. აზიის დიდი ქალაქები ეფესო და პერგამონი იყო რესპუბლიკის უდიდეს პოლიტიკას შორის.
326 წლის შემდეგ, როდესაც იმპერატორმა კონსტანტინე I-მა დედაქალაქი ბიზანტიაში გადაიტანა, აზიის პროვინცია იმპერიის გარეუბნებიდან მის ცენტრში გადავიდა. ამრიგად, აზია იყო ელინისტური კულტურის ცენტრი აღმოსავლეთში მომდევნო საუკუნეების განმავლობაში ბიზანტიის იმპერიის დაცემამდე მე-15 საუკუნეში.
იხ. ვიდეო - Древнеримские провинции (рассказывает историк Александр Смышляев)
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
არ შეეხოთ ჩემს ნახაზებს
თომას დეჟორჟის ნახატი (1815)
თომას დეჟორჟის ნახატი (1815)
არ შეეხოთ ჩემს ნახატებს!(ვარიანტები: „არ შეეხოთ ჩემს წრეებს!“, „არ შეეხოთ ჩემს ნახატებს!“, ლათინურიდან Noli turbare circulos meos!) არის პოპულარული გამოთქმა, რომელიც მიეწერება არქიმედეს.არქიმედესმა თითქოს ეს პასუხი გასცა რომაელ ჯარისკაცს, რომელმაც სირაკუზის დაცემისას მოსთხოვა არქიმედეს სამეცნიერო მუშაობის შეწყვეტა;არქიმედეს დაუმორჩილებლობის გამო მოკლეს.
იხ. ვიდეო - Noli turbare circulos meos! | Latin phrase | Latin Simple - "Noli turbare circulos meos!" - "Do not disturb my circles!" (Archimedes)
About this Latin phrase: What does it mean? What about Archimedes? And about language and grammar?
"არქიმედეს ცხოვრების ძალიან ცოტა მტკიცებულებაა შემორჩენილი, რადგან მისი ბიოგრაფიები გადატვირთულია მითებით. არქიმედეს გარდაცვალებამ რომაელი ჯარისკაცის ხელით 212 წელს ძვ. სხვა ვერსიებთან ერთად აღწერს სცენას, რომელშიც რომაელი უახლოვდება არქიმედეს, რომელიც მთლიანად ჩაფიქრებულია დიაგრამაზე და მოსთხოვს, რომ არქიმედეს მივიდეს თავის მეთაურთან, მარცელუსთან. არქიმედე პრობლემის გადასაჭრელად დროს სთხოვს, ხოლო რომაელი ჯარისკაცი გაღიზიანებული. დაგვიანებით კლავს მეცნიერს მახვილით 1 არც პლუტარქე და არც ლივიუსი არ ახსენებენ არქიმედეს ბოლო სიტყვებს.
პირველად ფრაზა, ლათ. Noli, obsecro, istum disturbare ("გთხოვთ, არ შეეხოთ ამას"), ჩნდება ვალერი მაქსიმუსში (ახ. წ. I საუკუნე) ჯონ ცეცი (მე-12 საუკუნე) ციტირებს ფრაზას ბერძნულად: "ბიჭო, მოშორდი ჩემს ნახატს". ცნობები იმის შესახებ, რომ დიაგრამა ქვიშაში იყო დახატული, ასევე გვიანდელ დროს განეკუთვნება
❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤იხ. ვიდეო - Очень красивые нежные и трогательные мелодии, наполняющие Душу необъятной Нежностью!
ძალიან ლამაზი ნაზი და სულისამღძვრელი მელოდიები, რომლებიც ავსებს სულს უზარმაზარი სინაზით! - Very beautiful gentle and touching melodies that fill the Soul with immense Tenderness! - Когда твоя душа наполняется музыкой, она поёт, она живёт, расцветает, рождая в сердце самые прекрасные мысли и чувства на земле!
როცა შენი სული მუსიკით ივსება, ის მღერის, ცოცხლობს, ყვავის, შენს გულში შობს დედამიწაზე ყველაზე ლამაზ აზრებს და გრძნობებს!
When your soul is filled with music, it sings, lives, blossoms, gives birth to the most beautiful thoughts and feelings on earth in your heart!
ეს არის 12 ყველაზე ლამაზი, ძალიან ნაზი, გულისამღძრავი რომანტიკული მელოდიების საოცარი კოლექცია, რომელიც ავსებს სულს უზარმაზარი სინაზით! მისმინე...
ამ მუსიკაში მთავარი ის არის, რომ მას შეუძლია სულის მკურნალობა
This is an amazing collection of 12 most beautiful, very gentle, heartfelt romantic melodies that fills the soul with immense tenderness! listen to me...
The main thing in this music is that it can heal the soul
Это удивительный сборник из 12 самых красивых, очень нежных, проникновенных романтических мелодий, которые наполняют душу безмерной нежностью! Послушай меня...
დაიბადა პარიზშიიტალიური წარმოშობის ოჯახში. 14 წლიდან დაინტერესებული იყო ეგვიპტოლოგიით. 1867 წელს შეხვდა ცნობილ ფრანგ ეგვიპტოლოგს ოგიუსტ მარიეტს, რომელმაც მასპეროს შესთავაზა ორი რთული კომპლექსური იეროგლიფური ტექსტი. გასტონმა იგი ორ კვირაში გადათარგმნა. პუბლიკაციამ ამ თარგმანების შესახებ, გასპერი სამეცნიერო წრეებში ცნობილი გახადა. თუმცა ამის შემდეგ იგი პერუში გაემგზავრა, რათა დაედასტურებინა ინდიელებისა და ინდოევროპელების კავშირები.
1868 წელს გასტონ მასპერო დაბრუნდა საფრანგეთში და გახდა ეგვიპტური ენისა და არქეოლოგიის ლექტორი სორბონის უნივერსიტეტში. 1874 წლიდან კი სათავეში ჩაუდგა საფრანგეთის კოლჯის ეგვიპტოლოგიის კათედრას, რომელიც ჟან-ფრანსუა შამპოლიონის სახელობისა იყო. 1880 წელს მარიეტთან ერთდ ეგვიპტეში გაემგზავრა. აქ მან დააარსა აღმოსავლეთის არქეოლოგიის ფრანგული ინსტიტუტი. მისი ხელმძღვანელობით მომდევნო 6 წლის განმავლობაში ეგვიპტეში ჩატარდა არქეოლოგიური გათხრები ეგვიპტის ყველა პუნქტში, ეგვიპტოლოგია გამდიდრა მთელი რიგი ახალი აღმოჩენებით. მათ შორის, აღმოაჩინა მეფეთა მუმიები დეირ-ელ-ბაჰრში
იხ. ვიდეო - Sir Gaston Maspero i piramida Merenre I
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ბოლესლავ პრუსი
(პოლ.Bolesław Prus; დ. 20 აგვისტო, 1847 - გ. 19 მაისი, 1912) ნამდვილი სახელი ალექსანდრ გლოვაცკი — პოლონური ლიტერატურის მოწინავე ფიგურა და მსოფლიო ლიტერატურის დამახასიათებელი ხმა.
15 წლის ასაკში 1863 წლის პოლონურ აჯანყებას შეუერთდა, რომელიც რუსეთის იმპერიის წინააღმდეგ იყო მიმართული. 16 წლის შესრულებიდან ცოტა ხანში მძიმე დაზიანებები მიიღო ბრძოლისას, ხუთი თვის შემდეგ კი დააპატიმრეს აჯანყებაში მონაწილეობის მიღებისათვის. სწორედ ამ ადრეულ გამოცდილებებს შეიძლება გამოეწვია მასში აგორაფობია, რაც მთელი ცხოვრების მანძილზე სდევდა მწერალს. ადრეული გამოცდილებების დამსახურებაა ისიც, რომ პრუსმა უარი თქვა პოლონეთის დამოუკიდებლობის ძალით დაბრუნებაზე.
1872 წელს, 25 წლის ასაკში გლოვაცკი ვარშავაში დასახლდა სადაც დაიწყო მისი 40 წლიანი ჟურნალისტის კარიერია, რომელიც მთლიანად პოლონელ ხალხში მეცნიერების, ტექნოლოგიის, განათლების, ეკონომიკისა და კულტურის განვითარებას მოახმარა. სწორედ ამით ცდილობდა პოლონეთის რუსული, პრუსიული და ავსტრიული გავლენისგან დახსნას. გლოვაცკიმ მისი ფსევდონიმი, პრუსი მისი ოჯახის პოლონური ტიტულიდან მიიღო.
თავიდან პრუსი მოკლე მოთხრობებს წერდა. ამ საქმეში ნახული წარმატების შემდეგ პრუსი უფრო დიდ სამუშაოს შეეჭიდა. 1884 წლიდან 1895 წლამდე მან მისი ოთხი მთავარი ნოველა დაწერა: საგუშაგო, თოჯინა, ახალი ქალი და ფარაონი. თოჯინა ასახავს კაცის რომანტიკულ, ბრმა სიყვარულს, რომელიც იმედგაცრუებულია მისი ქვეყნის ასეთი ჩამორჩენით. ფარაონი, პრუსის ერთადერთი ისტორიული ნოველაა. ის პოლიტიკური ძალისა და ერთა ბედისწერის ნარკვევია, რომელიც ასახავს ძველი ეგვიპტის მეოცე დინასტიის დასარულსა და ახალი სამეფოს დასაწყისს.
ნოველები
სულები მონობაში(Dusze w niewoli, 1876])
დიდება (Sława, დაიწყო 1885, არ დაუმთავრებია)
საგუშაგო (Placówka, 1885–86)
თოჯინა (Lalka, 1887–89)
ახალი ქალი (Emancypantki, 1890–93)
ფარაონი (Faraon, დაიწერა 1894–95; გამოვიდა 1895–96)
ბავშვები (Dzieci, 1908)
ცვლილებები (Przemiany, დაიწყო 1911–12; დაუსრულებლი)
ფარაონი რომანი
(პოლონური: Faraon) არის ცნობილი პოლონელი მწერლის ბოლესლავ პრუსის (1847–1912) ისტორიული რომანი, რომელიც დაიწერა 1895 წელს და თავდაპირველად გამოქვეყნდა ვარშავის ილუსტრირებული ყოველკვირეულში. წიგნის პირველი გამოცემა 1897 წელს გამოჩნდა.
რომანის წინამორბედი იყო ავტორის მოთხრობა "ძველი ეგვიპტის ლეგენდებიდან" (Z legend dawnego Egiptu, გამოქვეყნდა 1888 წელს; რუსულ თარგმანში - "ფარაონის შვილიშვილი").
იხ. ვიდეო - Прус Болеслав - Фараон. Книга 1 (аудиокнига)
ბოლესლავ პრუსი აქტიურად იყენებდა ხელმისაწვდომ ლიტერატურულ წყაროებს, კერძოდ, ფრანგი ეგვიპტოლოგის გასტონ მასპეროს წიგნებს "აღმოსავლეთის ხალხთა უძველესი ისტორია" (1875) და "ისტორიული მოთხრობები" (1889; ნახევრად თარგმნილი 1893 წ.). ბოლო წიგნიდან მან აიღო მთავარი სიუჟეტი - XX დინასტიის ფარაონის დაცემა და ძალაუფლების გადაცემა ამონის მღვდელზე, ასევე რამდენიმე სახელწოდება - სარგონი, იზდუბარი, ენანა, ბაკურა და ა.შ. პრუსმა გამოიყენა ამერიკელი მეცნიერის ჯ.ვ. დრეიპერის ნაშრომი „ევროპის ფსიქიკური განვითარების ისტორია“ (პოლონურ თარგმანში, 1873), ასევე „ძველი ეგვიპტის ისტორია“ (ვილნა, 1880) ცნობილი ექიმისა და მოგზაურის, იგნასი იაგელის[pl]-დან. რომელსაც მან დაარქვა რამზეს XIII-ის სახელი, რომლის არსებობასაც თანამედროვე ეგვიპტოლოგები უარყოფენ.
მწერლის თანამედროვეთა შორის იყო პოპულარული ვერსიაც, რომელსაც, კერძოდ, იცავდა მისი ბიოგრაფი ლუდვიკ ვლოდეკი, რომ კონფლიქტი ახალგაზრდა რუსეთის იმპერატორ ნიკოლოზ II-სა და წმინდა სინოდის მთავარ პროკურორს კ.პ. პობედონოსცევს შორის
რომანში ასევე ასახულია თანამედროვე ევროპული კოლონიალიზმის პრობლემები, კერძოდ, ეგვიპტისთვის ბრძოლა ინგლისსა და საფრანგეთს შორის და 1879-1882 წლების აჯანყება აჰმედ არაბი ფაშას მეთაურობით.
რომანის სიუჟეტი და პრობლემები
"ფარაონი" მწერლის მთავარ რომანებს შორის ბოლოა (რომანი "ცვლილება" არ დასრულებულა). რომანის მოქმედება ვითარდება ძველ ეგვიპტეში, ჩვენს წელთაღრიცხვამდე XI საუკუნის შუა ხანებში. ე. - ეგვიპტის ფარაონების XX დინასტიის დაცემის დროს, რომელმაც დაასრულა ახალი სამეფო.
რომანის სიუჟეტი არის გამოგონილი ისტორიული მოღვაწის - ახალგაზრდა ფარაონის რამზეს XIII-ის ბრძოლის ისტორია ამონ-რას მღვდელმთავრების მძლავრ კასტასთან, მზაკვრული ხერიჰორის ხელმძღვანელობით. სასულიერო პირების კრიტიკა, რომელიც შეიცავს ამ ნაშრომში, აქტუალური იყო კათოლიკური ეკლესიისთვის.
ოდესღაც ძლიერი სახელმწიფოს დაცემის გამოსახვით, ავტორი ეძებს პასუხს ამ დაცემის მიზეზებზე - და მკითხველს, რომელსაც აქვს წარმოდგენა პრუსის ეპოქის შესახებ, აშკარა ხდება, რომ რომანის პრობლემები აცოცხლებს მწერლის თანამედროვე პოლონეთის ბურჟუაზიულ-ფეოდალური საზოგადოების რღვევა და კრიზისი. აქედან არავითარ შემთხვევაში არ გამომდინარეობს, რომ პრუსი მხოლოდ „ამოიფარა“ თანამედროვე იდეებს ანტიკურ დროიდან აღებული ავეჯებითა და სახელებით. პირიქით, "ფარაონის" მნიშვნელობა პოლონური ისტორიული რომანის განვითარებაში მდგომარეობს იმაში, რომ მასში - პირველად პოლონური ლიტერატურის ისტორიაში - ასეთ მაღალ მხატვრულ დონეზე, მეცნიერული ცოდნის გამოყენებით. ავტორისთვის ხელმისაწვდომი წარსული, აშკარა მოდერნიზაციის გარეშე, სოციალური პრობლემები იყო წარმოდგენილი ცოცხალ სურათებში. შორეული ეპოქა, რომელსაც უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ჩვენი დროის საკითხების უკეთ გასაგებად, ცდილობდა ისტორიული პროგრესის ნიმუშების გააზრებას .
ფარაონში პრუსი ეხება ხალხის გასაჭირის პრობლემებს, მათ როლს სახელმწიფო ცხოვრებაში და ასევე აანალიზებს პოლიტიკური ძალაუფლების არსს, მორალსა და პოლიტიკას შორის ურთიერთობას, „ეროვნულ“ ინტერესებსა და მისწრაფებებს შორის ურთიერთობას. ხალხის, რეფორმების წარუმატებლობის მიზეზები, მაკიაველიზმი და იდეალიზმი პოლიტიკაში, შემთხვევითობის და ბუნებრივის როლი ისტორიაში, სიყვარული და მეგობრობა ადამიანურ ურთიერთობებში, პიროვნების სიცოცხლის ფასი.
თანამედროვე ადამიანის აზროვნების კურსს ძველ აღმოსავლურ საზოგადოებაში გადასვლისას, მწერალი ზოგჯერ აღიარებს აშკარა ანაქრონიზმებს და აყენებს გმირის, XX დინასტიის რამზეს XIII-ის გამოგონილ უკანასკნელ ფარაონს, იდეებს, რომლებიც წარმოუდგენელია ძველი დროის მმართველისთვის. მსოფლიო. ამის მიუხედავად, რომანი „ფარაონი“, მე-19 საუკუნის მეორე ნახევრის გერმანელი ეგვიპტოლოგის გეორგ ებერსის მხატვრულ ნაწარმოებებთან ერთად, ითვლება ძველი ეგვიპტური საზოგადოების ცხოვრების ერთ-ერთ ყველაზე ზუსტ და სრულყოფილ ლიტერატურულ აღწერად.
პუბლიკაციები და თარგმანები
გამოცემამდე დასრულებული რომანი გამოქვეყნდა ვარშავის ჟურნალში "ილუსტრირებული ყოველკვირეული" 1895 წლის ოქტომბრიდან 1896 წლის ბოლომდე და ცალკე გამოცემად გამოჩნდა 1897 წელს.
რუსულ ენაზე ცალკე თავებით გამოიცა 1897 წელს ჟურნალში „ღვთის სამყარო“, თარგმნა ვლადიმირ მანოცკოვმა და ცალკე წიგნად გამოიცა 1898 წელს. სსრკ-ში 1938 წელს შესრულებული ე.ნ.ტროპოვსკის თარგმანი არაერთხელ დაიბეჭდა.
რომანი პირველად გამოქვეყნდა შეერთებულ შტატებში 1902 წელს ბოსტონში, თარგმნა იერემია კურტინმა [en] სათაურით ფარაონი და მღვდელი. ისტორიული რომანი ძველი ეგვიპტის ცხოვრებიდან "(ფარაონი და მღვდელი; ძველი ეგვიპტის ისტორიული რომანი), ხოლო გარეკანზე იყო ავტორის ნამდვილი სახელი და გვარი: ალექსანდრე გლოვაცკი (ალექსანდრე გლოვაცკი).
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ფარაონი კინო
ფარაონი (პოლონური: Faraon) არის ისტორიული დრამა, რეჟისორი პოლონელი რეჟისორის იერჟი კავალეროვიჩის მიერ, ბოლესლავ პრუსის ამავე სახელწოდების რომანის მიხედვით.
ფარაონ რამზეს XIII-სა და სამღვდელო კასტას შორის, რომელსაც ხელმძღვანელობდა ჰერიჰორი, ძალაუფლებისთვის ბრძოლის შესახებ.
ფილმი მოგვითხრობს ფარაონ რამზეს XIII-ის, უშიშარი მეომრისა და ვნებიანი შეყვარებულის ცხოვრებაზე. ფარაონები აღარ არიან ყოვლისშემძლე მმართველები, ხაზინა ცარიელია. ახალგაზრდა ფარაონის ორი ქალის სიყვარული მას ბედნიერებას არ მოაქვს. ებრაელი სარასგან დაბადებული მისი ვაჟი ვერ დაიმკვიდრებს ტახტს, მღვდელმსახურს კამას ართმევს ხორციელი სიყვარულის უფლებას. მაგრამ მისი მთავარი ვნებაა სიძულვილი ყოვლისშემძლე მღვდლების, ეგვიპტის ნამდვილი მმართველების მიმართ, რომლებმაც უზარმაზარი სიმდიდრე დააგროვეს. მათგან ყველაზე ძლიერია მღვდელმთავარი ჰერიჰორი. მაგრამ სიკვდილი ელის ყველას, ვინც მღვდლების წინააღმდეგ მიდის.
წარმოება დაიწყო 1962 წელს და გაგრძელდა სამი წელი. ფილმი გადაღებულია ეგვიპტეში, სსრკ-ში (UzSSR-ის კიზილკუმის უდაბნო) და პოლონეთში (ბლენდოვის უდაბნო). ფარაონის ჯარების სამხედრო მანევრების სცენებში საბჭოთა არმიის სამხედრო მოსამსახურეები თამაშობდნენ ზედმეტად. მდინარე ნილოსი გამოსახული იყო პოლონეთის ტბა კირსაიტთან მაზურიში.
იხ. რუს. კინო
1966 წელს რეჟისორ იერჟი კავალეროვიჩს მიენიჭა სახელმწიფო პრემია ფილმისთვის ფარაონი.
ფილმი შევიდა 1966 წლის კანის კინოფესტივალის საკონკურსო პროგრამაში, ხოლო 1967 წელს ნომინირებული იყო ოსკარზე კატეგორიაში „საუკეთესო უცხოენოვანი ფილმი“.
იხ.ვიდეო - PHARAOH (Faraon). An Analysis of the Battle Scene - The battle scene in “Pharaoh” (Polish: “Faraon”) is one of the best realized scenes in Polish cinema. Why did it have to be shot in the desert at sunrise? How did the filmmakers refer to the paintings of ancient Egypt? Can the viewer climb the dunes, run to attack with a unit of Egyptian soldiers and experience the battle as if he/she was actually there? How was the placement of the camera in a birds eye view achieved while accompanying the soldiers? This is shown by the unique documentary materials used in the film.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - ანატომია
სანერწყვე ჯირკვლები
ლათ. Glandulae salivariae - სისტემა - საჭმლის მომნებეელი სისტემა
ძუძუმწოვრებისსანერწყვე ჯირკვლებიმიეკუთვნება ეგზოკრინულ ჯირკვლებს. ადამიანს სამი დიდი: ყბაყურა, ყბისქვეშა და ენისქვეშა და ასობით მცირე სანერწყვე ჯირკვალი აქვს.არსებობს სეროზული, ლორწოვანი და შერეული ტიპის სანერწყვე ჯირკვლები.
სეროზული სეკრეციისას სინთეზირდება ცილა-ფერმენტი ალფა-ამილაზა, რომელიც შლის სახამებელს მალტოზად და გლუკოზად, ხოლო ლორწოვანი სეკრეციისას სინთეზდება ცილა მუცინი, რომელიც საპოხი ნივთიერების როლს ასრულებს.
ადამიანში ყოველდღიურად 0.5-დან 1 ლიტრამდე ნერწყვი გამოიყოფა. ნერწყვის სეკრეცია (სალივაცია) კონტროლდება პარასიმპათიკური სტიმულაციებით; ამ დროს აცეტილქოლინი, აქტიური ნეიროგადამტანი ნივთიერება, უკავშირდება მუსკარინულ რეცეპტორს ჯირკვლებში და იწვევს ნერწყვის გამოყოფას.
იხ. ვიდეო მეოთხე წყვილი სანერწყვე ჯირკვლების აღმოჩენა ადამიანის თავის ქალაში რომელიც 2020წ. გაკეთდა
წყვილი ყბაყურა ჯირკვალი არის ყველაზე დიდი სანერწყვე ჯირკვლები, რომლებიც ქვედა ყბის ტოტს ეხებიან. ის მოთავსებულია ქვედა ყბის უკანა ტოტსა და საფეთქლის ძვლის დვრილისებრ მორჩს შორის. ნერწყვი შეიცავს ამილაზას, რომელიც შლის ნახშირწყლებს. ასევე იგი არბილებს საკვებს, ბაქტერიებისაგან წმენდს და ყლაპვისთვის საჭრო ფორმას აძლევს. ყბაყურა ჯირკვალი სეროზული ტიპის ჯირკვალია, რომელიც ასინთეზებს ალფა-ამილაზას (პტიალინს). მისი სადინარი შეიჭრება პირის კარიბჭეში და იხსნება მესამე დიდი ძირითადი კბილის დონეზე. მთლიანი ნერწყვის რაოდენობის 20% ყბაყურა ჯირკვლის მიერაა სინთზირებული.
ყბისქვეშა ჯირკვლები წყვილი სანერწყვე ჯირკვალია, რომელიც ქვედა ყბის ქვეშ მდებარეობს და იკავებს ორმუცელა კუნთის წინა და უკანა მუცლებს. მას ახასიათბს როგორც სეროზული, ასევე ლორწოვანი სეკრეცია და მისი სადინარი იხსნება პირის ღრუში, კერძოდ, ენისქვეშა კორძებში. მიუხედავად იმისა, რომ იგი გაცილებით პატარა ზომისაა, ვიდრე ყბაყურა ჯირკვალი, ნერწყვის მთლიანი რეზერვუარის 65-70% სინთეზირებულია ყბისქვეშა ჯირკვლის მიერ. ეს ჯირკვალი ადვილად ისინჯება პალპაციით, რადგან კისრის ზედა მიდამოშია მოთავსებული და გვერდიდან მხოლოდ პლატიზმა და კანი ფარავს. იგი დაახლოებით ორი თითის მანძლზეა დაშორებული „ადამის ვაშლისგან" (ხორხის შემაღლება).
ენისქვეშა ჯირკვლები მდებარეობს ენის ქვეშ, ყბისქვეშა ჯირკვლის წინ. მას ძირითადად ლორწოვანი სეკრეცია ახასიათბს, თუმცა შერეული სახის ჯირკვლად მიიჩნევენ. განსხვავებით ზემოთხსენებული ორი ჯირკვილისა, არ აქვს გამოყოფილი მთავარი სადინარი და მისგან გამოსული 8-20 მილაკი იხსნება პირის ღრუში, ენისქვეშა ნაოჭებსა და კორძებში. ნერწყვის რეზერვუარის 5% მოდის სწორედ ენისქვეშა ჯირკვლებზე.
იხ. ვიდეო - სანერწყვე ჯირკვლები და ნერწყვის სეკრეციის მექანიზმი Mechanism of Salivary secretion Salivary gland
მოგესალმებით ყველას Youtube-ის არხზე სახელად “სამედიცინო სამყარო“, ეს არის ინფორმატიული ხასიათის არხი, რომელზეც მე შევეცდები რომ განვათავსო, სხვადასხვა სახის ინფორმაციები სამედიცინო სფეროდან, რომელიც იქნება როგორც ზოგადი ასევე რომელიმე კონკრეტული სფეროდან, არხზე განთავსებული ვიდეოები ატარებს შემეცნებით და ერთგვარ ინფორმატიულ ხასიათს, ეს ყველაფერი კეთდება იმისათვის რომ დამატებითი ინფორმაცია მოგაწოდოთ თქვენ მაყურებლებს, ამა თუ იმ საკითხთან მიმართებაში, შეიძლება ბევრმა თქვენგანმა რაღაც საკითხები რომელიც ვიდეოებში იქნება განხილული უკვე იცოდეთ, ან პირიქით ვიდეოში განხილული საკითხი აღმოჩნდეს თქვენთვის სრულიად ახალი ინფორმაცია, სამედიცინოს სფეროს რაიმე კონკრეტულ განხრაზე ან ზოგად სამედიცინო სფეროზე, ვიმედოვნებ რომ მოგეწონებათ ჩემი არხი და შემომიერთდებით როგორც ერთგული მაყურებლები, ხელმომწერების სახით.
1968 წლიდან მოღვაწეობდა „Cold Spring Harbor Laboratory“. ამ ლაბორატორიაში მუშაობისას იგი დიდ ყურადღებას უთმობდა სიმსივნეს შესწავლას, ამასთან ერთად ლაბორატორია გახდა მსოფლიოს წამყვანი კვლევითი ცენტრი მოლეკულური ბიოლოგიის სფეროში. 1994 წლიდან 10 წლის განმავლობაში იყო ლაბორატორიის პრეზიდენტი, შემდეგ იგი დაინიშნა კანცლერად, ამ თანამდებობაზე მუშაობდა 2007 წლამდე, სანამ კომენტარს გააკეთებდა და გადადგებოდა. 2019 წელს, დოკუმენტური ფილმის გადაღებისას უოტსონმა გამოთქვა თავისი შეხედულება გენეტიკასა და რასას შორის, რის შემდეგაც „Cold Spring Harbor Laboratory“-ამ მას გაუუქმა ყველა საპატიო ტიტული და გაწყვიტა მასთან ყველა ტიპის ურთიერთობა.
უოტსონს დაწერილი აქვს მრავალი სამეცნიერო წიგნი, მათ შორისაა „გენის მოლეკულური ბიოლოგია“ (1965) და ბესტსელერი „ორმაგი ჰელიქსი“ (1968).
ადრეული ცხოვრება და განათლება
ჯეიმს დიუი უოტსონი დაიბადა 1928 წლის 6 აპრილს, ჩიკაგოში. არის ჯინ (მიშელი) და ჯეიმს უოტსონის ერთადერთი ვაჟი. დედამისის მამა მკერავი ლაუჩლინ მიშელი, იყო სკოტლანდიიდან ხოლო დედამისი ლიზი გლისონი იყო ირლანდიური ოჯახის შვილი. გაიზარდა როგორც კათოლიკე, თუმცა მოგვიანებით თავისი თავი მან ასე დაახასიათა „კათოლიკური რელიგიისგან გაქცევა“. უოტსონმა თქვა: „ყველაზე ბედნიერი, რაც ოდესმე მომხდარა, იყო ის, რომ მამაჩემს ღმერთის არ სწამდა.“
უოტსონი გაიზარდა ჩიკაგოს სამხრეთ ნაწილში და დაამთავრა საჯარო სკოლები, მათ შორისაა „Horace Mann Grammar School“ და „სამხრეთის სანაპიროს საშუალო სკოლა“. იგი მოხიბლული იყო ფრინველების ყურებით, ეს იყო ჰობი რომელსაც იგი მამამისსაც უზიარებდა. უოტსონი გამოჩნდა პოპულარულ რადიო შოუში „ვიქტორინას ბავშვებში“. უნივერსიტეტის პრეზიდენტის რობერტ ჰაჩინსის წყალობით, იგი 15 წლის ასაკში გახდა ჩიკაგოს უნივერსიტეტის სტუდენტი.
მას შემდეგ რაც უოტსონმა ერვინ შრედინგერის სამეცნიერო წიგნი „რა არის ცხოვრება“ წაიკითხა, მისი კარიერული ამბიციები შეიცვალა და გენეტიკის შესწავლა დაიწყო. 1947 წელს გახდა ჩიკაგოს უნივერსიტეტის ბაკალავრი ზოოლოგიაში. 1947 წელს მან ჩიკაგოს უნივერსიტეტი დატოვა და მაგისტრატურის სწავლა „ინდიანას უნივერსიტეტში“ დაიწყო. 1950 წელს გახდა ინდიანას უნივერსიტეტის დოქტორანტი; სალვადორ ლურია დოქტორანტურაზე იყო მისი მრჩეველი.
იხ. ვიდეო - Джеймс Уотсон: Сегодня надо быть умнее, чем 100 лет назад - Этот человек с коллегами изменил ход науки в 20 веке. Лауреат Нобелевской премии по физиологии и медицине Джеймс Уотсон дал интервью SciOne. Говорили о главных проблемах, стоящих сегодня перед наукой, о том, как бороться с раком, что значит быть счастливым и почему его кумир — Папа Римский Франциск.
ფაგის ჯგუფი
უოტსონი თავდაპირველად მუშაობდა მოლეკულურ ბიოლოგიაში სალვადორ ლურიას დროს. შემდგომში ლურიამ მიიღო 1969 წლის ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში ლურია-დელბრიუკის ექსპერიმენტზე მუშაობისთვის, რომელიც დაკავშირებული იყო გენეტიკური მუტაციების ბუნებასთან. ის სხვა მკვლევარებთან ერთად მუშაობდა ვირუსებზე, რომლებსაც შეუძლიათ ბაქტერიების, კერძოდ, ბაქტერიოფაგების დაინფიცირება. ის და მაქს დელბრიუკი იყვნენ ამ ახალი "ფაგის ჯგუფის" ლიდერები, გენეტიკოსთა მნიშვნელოვანი მოძრაობა, რომელიც დაინტერესებულია ექსპერიმენტული სისტემების გამოყენებასთან, როგორიცაა დროზოფილა მიკრობული გენეტიკაში. 1948 წლის დასაწყისში უოტსონმა დაიწყო სადოქტორო დისერტაცია (PhD) ინდიანას უნივერსიტეტის ლურიას ლაბორატორიაში. იმ გაზაფხულზე ის შეხვდა დელბრიუკს ჯერ ლურიას ბინაში და შემდეგ ისევ იმავე ზაფხულს უოტსონის პირველი მოგზაურობის დროს Cold Springs Harbor Laboratory-ში (CSHL).
მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ფაგის ჯგუფის წევრები გრძნობდნენ, რომ ისინი გენის ფიზიკური ბუნების აღმოჩენის გზაზე იყვნენ. 1949 წელს უოტსონმა გაიარა კურსი ფელიქს ჰოროვიცთან, რომელიც მოიცავდა ზოგადად მიღებულ შეხედულებას იმ დროის შესახებ, რომ გენები არის პროტეინები, რომლებსაც შეუძლიათ საკუთარი თავის კოპირება. ქრომოსომების კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მოლეკულური კომპონენტი, დნმ, მაშინ ფართოდ განიხილებოდა, როგორც "სულელური ტეტრანუკლეოტიდი", რომელიც მხოლოდ სტრუქტურულ როლს ასრულებს ცილების მხარდასაჭერად. თუმცა, მაშინაც კი, უოტსონმა, რომელიც ფაგის ჯგუფის გავლენის ქვეშ იმყოფებოდა, იცოდა ევერის, მაკლეოდისა და მაკარტის ექსპერიმენტის შესახებ, რომლებიც ვარაუდობდნენ, რომ დნმ არის გენეტიკური მოლეკულა. უოტსონის კვლევითი პროექტი მოიცავდა რენტგენის სხივების გამოყენებას ბაქტერიული ვირუსების ინაქტივაციისთვის.
1950 წლის სექტემბერში უოტსონი ერთი წლით წავიდა კოპენჰაგენის უნივერსიტეტში, ჯერ ბიოქიმიკოს ჰერმან კალკარის ლაბორატორიაში. იგი დაინტერესებული იყო ნუკლეინის მჟავების ფერმენტული სინთეზით და სურდა ვირუსების გამოყენება ექსპერიმენტულ სისტემად. თუმცა უოტსონს სურდა დნმ-ის სტრუქტურის გამოკვლევა და მისი ინტერესები არ დაემთხვა კალკარს. კალკართან ერთ წელზე ნაკლებ დროზე მუშაობის შემდეგ, უოტსონი თავისი დროის დარჩენილი ნაწილი კოპენჰაგენში მუშაობდა ფიზიოლოგ ოლე მაალოსთან, მოგვიანებით ფაგის ჯგუფის წევრთან.
ექსპერიმენტები, რომლის შესახებაც უოტსონმა შეიტყო Cold Springs Harbor-ში ფაგების წინა ზაფხულის კონფერენციაზე, მოიცავდა რადიოაქტიური ფოსფატის გამოყენებას ეტიკეტად, რათა დადგინდეს ვირუსული ნაწილაკების რომელი მოლეკულური კომპონენტები რეალურად აინფიცირებს სამიზნე ბაქტერიებს ვირუსული ინფექციის დროს. მიზანი იყო იმის დადგენა, არის თუ არა ცილა ან დნმ გენეტიკური მასალა, თუმცა, მაქს დელბრუკთან კონსულტაციის შემდეგ, მათ გააცნობიერეს, რომ მათი შედეგები არაზუსტი იყო და ვერ შეძლეს ახლად მარკირებული მოლეკულების დნმ-ად იდენტიფიცირება. უოტსონს არასოდეს განუვითარებია კონსტრუქციული ურთიერთობა კალკართან, მაგრამ ის თან ახლდა კალკარს იტალიაში შეხვედრაზე, სადაც მორის უილკინსმა ისაუბრა დნმ-ის რენტგენის დიფრაქციის მონაცემებზე. ამის შემდეგ უოტსონი დარწმუნებული იყო, რომ დნმ-ს აქვს გარკვეული მოლეკულური სტრუქტურა, რომლის გარკვევაც შესაძლებელია.
1951 წელს, კალიფორნიის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის ქიმიკოსმა ლინუს პაულინგმა გამოაქვეყნა ამინომჟავის ალფა სპირალის მოდელი, რომელიც პაულინგის კვლევის შედეგი იყო რენტგენის კრისტალოგრაფიაში. ინდიანას უნივერსიტეტში, Cold Springs Harbor Laboratories (CSHL) და Caltech-ში ჩატარებული ბაქტერიოფაგების და სხვა ექსპერიმენტული კვლევების გარკვეული შედეგების შემდეგ, უოტსონს ახლა სურდა ესწავლა რენტგენის ექსპერიმენტების გაკეთება დნმ-ის სტრუქტურის განსაზღვრაზე. იმ ზაფხულს ლურია შეხვდა ჯონ კენდრიუს, რომელმაც შექმნა ახალი კვლევითი პროექტი უოტსონისთვის ინგლისში. 1951 წელს უოტსონმა მოინახულა ანტონ დორნის ზოოლოგიური სადგური ნეაპოლში
იხ. ვიდეო - How I discovered DNA - James Watson - Nobel laureate James Watson opens TED2005 with the frank and funny story of how he and his research partner, Francis Crick, discovered the structure of DNA.
