вторник, 22 марта 2022 г.

ჯეიმზ უოტსონი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                      ჯეიმზ უოტსონი
                   
ინგლ. - James Dewey Watson

 (ინგლ. James Dewey Watson, დ. 6 აპრილი 1928ჩიკაგოილინოისი) — ამერიკელი მოლეკულური ბიოლოგი1962 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატი მედიცინაში ფრენსის კრიკსა და მორის უილკინსთან ერთად დნმ-ის მოლეკულის სტრუქტურის აღმოჩენისთვის.

უოტსონი არის ჩიკაგოს უნივერსიტეტის ბაკალავრი (1947) და ინდიანას უნივერსიტეტის დოქტორანტი (1950). დოქტორანტურის შემდეგ „კოპენჰაგენის უნივერსიტეტში“ ჰერმან კალკართან და ოლე მაალოესთან ერთად მუშაობდა ინგლისშიკემბრიჯის უნივერსიტეტის „კავენდიშის ლაბორატორიაში“, სადაც იგი პირველად შეხვდა თავის მომავალ თანამშრომელს ფრენსის კრიკს1956 წლიდან 1976 წლამდე უოტსონი მუშაობდა ჰარვარდის უნივერსიტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტში, რაც მას ხელს უწყობდა რომ მოლეკულური ბიოლოგიის კვლევები ჩაეტარებინა.

1968 წლიდან მოღვაწეობდა „Cold Spring Harbor Laboratory“. ამ ლაბორატორიაში მუშაობისას იგი დიდ ყურადღებას უთმობდა სიმსივნეს შესწავლას, ამასთან ერთად ლაბორატორია გახდა მსოფლიოს წამყვანი კვლევითი ცენტრი მოლეკულური ბიოლოგიის სფეროში. 1994 წლიდან 10 წლის განმავლობაში იყო ლაბორატორიის პრეზიდენტი, შემდეგ იგი დაინიშნა კანცლერად, ამ თანამდებობაზე მუშაობდა 2007 წლამდე, სანამ კომენტარს გააკეთებდა და გადადგებოდა. 2019 წელს, დოკუმენტური ფილმის გადაღებისას უოტსონმა გამოთქვა თავისი შეხედულება გენეტიკასა და რასას შორის, რის შემდეგაც „Cold Spring Harbor Laboratory“-ამ მას გაუუქმა ყველა საპატიო ტიტული და გაწყვიტა მასთან ყველა ტიპის ურთიერთობა.

უოტსონს დაწერილი აქვს მრავალი სამეცნიერო წიგნი, მათ შორისაა „გენის მოლეკულური ბიოლოგია“ (1965) და ბესტსელერი „ორმაგი ჰელიქსი“ (1968).

ადრეული ცხოვრება და განათლება

ჯეიმს დიუი უოტსონი დაიბადა 1928 წლის 6 აპრილს, ჩიკაგოში. არის ჯინ (მიშელი) და ჯეიმს უოტსონის ერთადერთი ვაჟი. დედამისის მამა მკერავი ლაუჩლინ მიშელი, იყო სკოტლანდიიდან ხოლო დედამისი ლიზი გლისონი იყო ირლანდიური ოჯახის შვილი. გაიზარდა როგორც კათოლიკე, თუმცა მოგვიანებით თავისი თავი მან ასე დაახასიათა „კათოლიკური რელიგიისგან გაქცევა“. უოტსონმა თქვა: „ყველაზე ბედნიერი, რაც ოდესმე მომხდარა, იყო ის, რომ მამაჩემს ღმერთის არ სწამდა.“

უოტსონი გაიზარდა ჩიკაგოს სამხრეთ ნაწილში და დაამთავრა საჯარო სკოლები, მათ შორისაა „Horace Mann Grammar School“ და „სამხრეთის სანაპიროს საშუალო სკოლა“. იგი მოხიბლული იყო ფრინველების ყურებით, ეს იყო ჰობი რომელსაც იგი მამამისსაც უზიარებდა. უოტსონი გამოჩნდა პოპულარულ რადიო შოუში „ვიქტორინას ბავშვებში“. უნივერსიტეტის პრეზიდენტის რობერტ ჰაჩინსის წყალობით, იგი 15 წლის ასაკში გახდა ჩიკაგოს უნივერსიტეტის სტუდენტი.

მას შემდეგ რაც უოტსონმა ერვინ შრედინგერის სამეცნიერო წიგნი „რა არის ცხოვრება“ წაიკითხა, მისი კარიერული ამბიციები შეიცვალა და გენეტიკის შესწავლა დაიწყო. 1947 წელს გახდა ჩიკაგოს უნივერსიტეტის ბაკალავრი ზოოლოგიაში1947 წელს მან ჩიკაგოს უნივერსიტეტი დატოვა და მაგისტრატურის სწავლა „ინდიანას უნივერსიტეტში“ დაიწყო. 1950 წელს გახდა ინდიანას უნივერსიტეტის დოქტორანტი; სალვადორ ლურია დოქტორანტურაზე იყო მისი მრჩეველი.

იხ. ვიდეო - Джеймс Уотсон: Сегодня надо быть умнее, чем 100 лет назад - Этот человек с коллегами изменил ход науки в 20 веке. Лауреат Нобелевской премии по физиологии и медицине Джеймс Уотсон дал интервью SciOne. Говорили о главных проблемах, стоящих сегодня перед наукой, о том, как бороться с раком, что значит быть счастливым и почему его кумир — Папа Римский Франциск.

ფაგის ჯგუფი
უოტსონი თავდაპირველად მუშაობდა მოლეკულურ ბიოლოგიაში სალვადორ ლურიას დროს. შემდგომში ლურიამ მიიღო 1969 წლის ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში ლურია-დელბრიუკის ექსპერიმენტზე მუშაობისთვის, რომელიც დაკავშირებული იყო გენეტიკური მუტაციების ბუნებასთან. ის სხვა მკვლევარებთან ერთად მუშაობდა ვირუსებზე, რომლებსაც შეუძლიათ ბაქტერიების, კერძოდ, ბაქტერიოფაგების დაინფიცირება. ის და მაქს დელბრიუკი იყვნენ ამ ახალი "ფაგის ჯგუფის" ლიდერები, გენეტიკოსთა მნიშვნელოვანი მოძრაობა, რომელიც დაინტერესებულია ექსპერიმენტული სისტემების გამოყენებასთან, როგორიცაა დროზოფილა მიკრობული გენეტიკაში. 1948 წლის დასაწყისში უოტსონმა დაიწყო სადოქტორო დისერტაცია (PhD) ინდიანას უნივერსიტეტის ლურიას ლაბორატორიაში. იმ გაზაფხულზე ის შეხვდა დელბრიუკს ჯერ ლურიას ბინაში და შემდეგ ისევ იმავე ზაფხულს უოტსონის პირველი მოგზაურობის დროს Cold Springs Harbor Laboratory-ში (CSHL).

მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ფაგის ჯგუფის წევრები გრძნობდნენ, რომ ისინი გენის ფიზიკური ბუნების აღმოჩენის გზაზე იყვნენ. 1949 წელს უოტსონმა გაიარა კურსი ფელიქს ჰოროვიცთან, რომელიც მოიცავდა ზოგადად მიღებულ შეხედულებას იმ დროის შესახებ, რომ გენები არის პროტეინები, რომლებსაც შეუძლიათ საკუთარი თავის კოპირება. ქრომოსომების კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მოლეკულური კომპონენტი, დნმ, მაშინ ფართოდ განიხილებოდა, როგორც "სულელური ტეტრანუკლეოტიდი", რომელიც მხოლოდ სტრუქტურულ როლს ასრულებს ცილების მხარდასაჭერად. თუმცა, მაშინაც კი, უოტსონმა, რომელიც ფაგის ჯგუფის გავლენის ქვეშ იმყოფებოდა, იცოდა ევერის, მაკლეოდისა და მაკარტის ექსპერიმენტის შესახებ, რომლებიც ვარაუდობდნენ, რომ დნმ არის გენეტიკური მოლეკულა. უოტსონის კვლევითი პროექტი მოიცავდა რენტგენის სხივების გამოყენებას ბაქტერიული ვირუსების ინაქტივაციისთვის.

1950 წლის სექტემბერში უოტსონი ერთი წლით წავიდა კოპენჰაგენის უნივერსიტეტში, ჯერ ბიოქიმიკოს ჰერმან კალკარის ლაბორატორიაში. იგი დაინტერესებული იყო ნუკლეინის მჟავების ფერმენტული სინთეზით და სურდა ვირუსების გამოყენება ექსპერიმენტულ სისტემად. თუმცა უოტსონს სურდა დნმ-ის სტრუქტურის გამოკვლევა და მისი ინტერესები არ დაემთხვა კალკარს. კალკართან ერთ წელზე ნაკლებ დროზე მუშაობის შემდეგ, უოტსონი თავისი დროის დარჩენილი ნაწილი კოპენჰაგენში მუშაობდა ფიზიოლოგ ოლე მაალოსთან, მოგვიანებით ფაგის ჯგუფის წევრთან.

ექსპერიმენტები, რომლის შესახებაც უოტსონმა შეიტყო Cold Springs Harbor-ში ფაგების წინა ზაფხულის კონფერენციაზე, მოიცავდა რადიოაქტიური ფოსფატის გამოყენებას ეტიკეტად, რათა დადგინდეს ვირუსული ნაწილაკების რომელი მოლეკულური კომპონენტები რეალურად აინფიცირებს სამიზნე ბაქტერიებს ვირუსული ინფექციის დროს. მიზანი იყო იმის დადგენა, არის თუ არა ცილა ან დნმ გენეტიკური მასალა, თუმცა, მაქს დელბრუკთან  კონსულტაციის შემდეგ, მათ გააცნობიერეს, რომ მათი შედეგები არაზუსტი იყო და ვერ შეძლეს ახლად მარკირებული მოლეკულების დნმ-ად იდენტიფიცირება. უოტსონს არასოდეს განუვითარებია კონსტრუქციული ურთიერთობა კალკართან, მაგრამ ის თან ახლდა კალკარს იტალიაში შეხვედრაზე, სადაც მორის უილკინსმა ისაუბრა დნმ-ის რენტგენის დიფრაქციის მონაცემებზე. ამის შემდეგ უოტსონი დარწმუნებული იყო, რომ დნმ-ს აქვს გარკვეული მოლეკულური სტრუქტურა, რომლის გარკვევაც შესაძლებელია.

1951 წელს, კალიფორნიის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის ქიმიკოსმა ლინუს პაულინგმა გამოაქვეყნა ამინომჟავის ალფა სპირალის მოდელი, რომელიც პაულინგის კვლევის შედეგი იყო რენტგენის კრისტალოგრაფიაში. ინდიანას უნივერსიტეტში, Cold Springs Harbor Laboratories (CSHL) და Caltech-ში ჩატარებული ბაქტერიოფაგების და სხვა ექსპერიმენტული კვლევების გარკვეული შედეგების შემდეგ, უოტსონს ახლა სურდა ესწავლა რენტგენის ექსპერიმენტების გაკეთება დნმ-ის სტრუქტურის განსაზღვრაზე. იმ ზაფხულს ლურია შეხვდა ჯონ კენდრიუს, რომელმაც შექმნა ახალი კვლევითი პროექტი უოტსონისთვის ინგლისში. 1951 წელს უოტსონმა მოინახულა ანტონ დორნის ზოოლოგიური სადგური ნეაპოლში
იხ. ვიდეო - How I discovered DNA - James Watson - Nobel laureate James Watson opens TED2005 with the frank and funny story of how he and his research partner, Francis Crick, discovered the structure of DNA. 




Комментариев нет:

ანწლი (გვარი)

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -                             ანწლი (გვარი) ანწლი  ( ლათ.   Sambucus ) —  ყვავილოვან მცენ...