ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                  საჰარა

ფართობი - 9,400,000 კმ²-ზე მეტი კმ², ტიპი - ქვიშიანი , მცენარულობა - პალმა, ცხოველები - აქლემი, თხა, ფენილი, საყარო - ავაზა, ქვეყნები - ალჟირი, ეგვიტე, ლივია, მარვიტანია, მალი, ჩადი, მაროკო, ნიგერი, სახარის არაბული დემოკრატიული რესპუბლიკა, სუდანი, ტუნისი.

მსოფლიოში უდიდესი ქვიშიანი უდაბნო, ფართობით 9 მლნ კმ². მდებარეობს ჩრდილოეთ აფრიკაში. უდაბნოს ასაკი დაახლოებით 2,5 მილიონი წელია. სახელი „საჰარა“ მომდინარეობს არაბულიდან (صحراء‎) და ნიშნავს უდაბნოს. მას აფრიკის ტერიტორიის დაახლოებით 1/4 უკავია, ანუ თითქმის ავსტრალიის ტოლი ფართობი. საჰარის ფარგლებში მთლიანად ან ნაწილობრივ მოქცეულია 11 სახელმწიფო: მაროკო, ალჟირი, ტუნისი, ლიბია, ეგვიპტე, დასავლეთი საჰარა, მავრიტანია, მალი, ნიგერი, ჩადი, სუდანი. საჰარის უდიდესი ნაწილი უწყლო და უსიცოცხლოა, რადგან მისთვის დამახასიათებელია მეტად მკაცრი და გაუსაძლისი ბუნებრივი პირობები: ზაფხულში გამორჩეულად დიდი სიცხე (ჩრდილში ტემპერატურა +40-50 გრადუსს აღწევს); დიდი სიმშრალე (წლიური ნალექი თითქმის ყველგან 100 მმ-ზე ნაკლებია, ხოლო ზოგან წვიმა წლობის განმავლობაში არ მოდის); ძლიერი ხანგრძლივი ქარები; ტემპერატურის დიდი დღე-ღამური რყევები (ამპლიტუდები), როდესაც დღისით პაპანაქებაა, ხოლო ღამით ყინავს. გაუდაბნოების უწყვეტი პროცესის გამო საჰარის ფართობი იზრდება. საჰარის რელიეფის დამახასიათებელი ფორმებია ბარხანი (თურქ.) და დიუნა.

იხ. ვიდეო - მსოფლიოში უდიდესი უდაბნო საჰარა

სახელწოდება - ახელწოდება „საჰარა“ ჩვენი წელთაღრიცხვით I საუკუნიდან მოიხსენიება.  ის მომდინარეობს სიტყვიდან არაბული. صَحراء‎ (ṣaḥrāʾ), რაც თარგმანში „უდაბნოს“ ნიშნავს და მისი მრავლობითი რიცხვი ṣaḥārā, სხვა წყაროების მიხედვით, ძველი არაბული საჰრადან - „წითელ-ყავისფერი“.

საჰარას ზოგიერთი ტერიტორიის სახელები, როგორიცაა Tanezruft (სამხრეთ-დასავლეთ ალჟირი) ან Tenere (ცენტრალური ნიგერი), ხშირად ბერბერული წარმოშობისაა

ფართობი - სხვადასხვა წყარო საჰარას საზღვრებს სხვადასხვაგვარად განსაზღვრავს, რის გამოც მისი ფართობის შეფასებები მერყეობს. გამოყენებულია 100 და 200 მმ იზოჰიეტები, სიმშრალის მაჩვენებლები, ფინიკისა და ესპარტო ბალახის ნაყოფების საზღვარი ჩრდილოეთით, ისევე როგორც სხვა ბოტანიკური ნიშნები სამხრეთში. ზოგიერთ წყაროში საჰარას აღმოსავლეთი საზღვარი გავლებულია ნილოსის ველის გასწვრივ (არაბული და ნუბიის უდაბნოები არ შედის). TSB იძლევა 6-დან 8 მილიონ კმ² დიაპაზონს. ენციკლოპედია Britannica-ს მიხედვით, საჰარა იკავებს დაახლოებით 8,6 მილიონი კმ² ფართობს, რაც შეადგენს აფრიკის ტერიტორიის დაახლოებით 30% . WWF იძლევა ფიგურას 9,1 მილიონი კმ², რომელიც აღწერს "დიდი საჰარას" ტერიტორიას.

გეოლოგია და მინერალები

საჰარა მდებარეობს საჰარის ფირფიტაზე - უძველესი აფრიკული პლატფორმის ჩრდილო-დასავლეთი ნაწილი. ცენტრალური საჰარის ამაღლების ზონა გადაჭიმულია ფირფიტის ცენტრალურ ნაწილზე დასავლეთიდან აღმოსავლეთისკენ, სადაც ზედაპირზე ჩნდება პრეკამბრიული კრისტალური სარდაფი: დასავლეთში რეგიბატის მასივი გამოყოფილია ტანეზრუფტის ღრით აჰაგარის მთიანეთიდან, რომელიც შედგება ალტერნატიული ცხენებისგან და. გრაბენები. შემდგომ აღმოსავლეთით გადაჭიმულია ტიბესტის, ელ-უვაინატის, ელ-ეგლაბის მასივები, ასევე ნუბიურ-არაბული ფარის დასავლეთი რაფა (ეთბაის ქედი).

ამაღლების ზონის ჩრდილოეთით და სამხრეთით არის ჩრდილოეთ საჰარის და სამხრეთ საჰარის დაღვრის ზონები, პლატფორმის ღეროები სავსე ფანეროზოური დანალექი ქანებით. შუა ცარცულ პერიოდამდე ამ ზონებში გროვდებოდა კონტინენტური თანმიმდევრობა, რომელიც მოგვიანებით (ცარცული პერიოდის ბოლოს-პალეოგენის დასაწყისში) გადაფარა ზღვის ნალექებით (უფრო მეტიც, დაღუპვის ზონის სამხრეთ ნაწილში ზღვის ნალექები ნაკლებად სქელია). . ოლიგოცენიდან მოყოლებული, ზღვა უკან დაიხია და უძველესი მასივები (განსაკუთრებით აჰაგარი და ტიბესტი) განიცადეს ძლიერი ამაღლება. სამხრეთ საჰარის დაღუპვის ზონა ასევე მასპინძლობს ტაოდენის ბრტყელ სინეკლიზას, გაოს გრაბენს, მალის ნიგერის სინეკლიზას და ჩადის სინეკლიზას.

პლატფორმის სტაბილურობის გამო, პალეოზოური ეპოქის წარმონაქმნები დარჩა ჰორიზონტალურად და ცოტა შეიცვალა. საჰარას უმეტეს რაიონებში ეს წარმონაქმნები დაფარული იყო მეზოზოური ნალექებით, რომელთანაც დაკავშირებულია მრავალი მნიშვნელოვანი წყალშემცველი. უდაბნოს ჩრდილოეთ ნაწილში ეს წარმონაქმნები ასევე დაკავშირებულია წაგრძელებულ დეპრესიებთან და აუზებთან: დასავლეთ ეგვიპტის ოაზისებიდან ალჟირამდე. უდაბნოს სამხრეთ ნაწილში პლატფორმის გადახრამ შექმნა დიდი აუზები, რომლებიც დაკავებულია კაინოზოური ტბებით (მაგალითად, მეგა-ტბა ჩადი და უნიანგას ტბების ჯგუფი).

საჰარას ტერიტორიაზე არის ნავთობისა და გაზის მდიდარი საბადოები (საჰარის ნავთობისა და გაზის აუზი, მათ შორის ჰასი-მესაუდის საბადო), რკინის (იჯილი) და სპილენძის (აქჟუჟტი) მადნები. ოქროს, ვოლფრამის, ურანის და იშვიათი ლითონების საბადოები ასოცირდება პრეკამბრიულ სარდაფთან

იხ. ვიდეო - ТРИ ФАКТА о пустыне САХАРА, обнуляющие все представления о главной песочнице планеты - Давайте посмотрим, какие тайны скрывает от человечества великая пустыня Сахара и что находится под ее раскаленными песками.

Что, если Северная Африка с самой большой пустыней на планете совсем недавно была цветущим краем, с многочисленными крупными городами, полноводными реками и прочими благами цивилизации? Как пустынной стала местность, где следы высокоразвитой цивилизации на каждом шагу? В этом выпуске мы разберем три тайны великой пустыни