ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                           ფოსფორის ბომბი 

                       ხანძარი მთიან ყარაბაღში თეთრი ფოსფორის გამოყენებით გაჩნდა 

ერთერთი საშინელი იარაღი რომელიც აკრძალულია კონვეციით და მაინც იყენებენ ბოლო საბრძოლო ომებშივ იქნა გამოყენებული სირსა და უკრაინაშის ჩათვლით.

ცეცხლგამჩენი საბრძოლო მასალის ტიპი დატვირთული თეთრი ფოსფორით ან თეთრი ფოსფორის შემცველი ცეცხლგამჩენი სხვა ნივთიერებებით შერეული. თეთრი ფოსფორი და თეთრი ფოსფორის ცეცხლგამჩენი ნივთიერებები მიეკუთვნება თვითგამწვარი ცეცხლგამძლე ნივთიერებების ჯგუფს, რომლებიც იწვებიან ჰაერიდან ჟანგბადის გამოყენებით. 

რსებობს სხვადასხვა სახის ფოსფორის საბრძოლო მასალა, მათ შორის:

საჰაერო ბომბები;

საჰაერო ტანკები

საარტილერიო ჭურვები;

რაკეტები და რაკეტები;

საარტილერიო ნაღმები

ხელყუმბარები.

გარდა ამისა, ცნობილია ნაღმების ფეთქებადი მოწყობილობების გამოყენების შემთხვევები, რომლებიც აღჭურვილია მყარი ცეცხლგამჩენი ნივთიერებებით (ფოსფორის ჩათვლით) ან მათი შერევით საწვავთან, თუმცა, ასეთი კონსტრუქციები იყო სახლში დამზადებული და არ იქნა მიღებული, როგორც სტანდარტული მოდელები  .

გარდა საშინაო სახმელეთო ნაღმებისა, რომლებიც უშუალოდ ჯარებმა დაამზადეს, შეერთებულმა შტატებმა შექმნა XM-54 ცეცხლგამჩენი მიწის ნაღმი, რომელიც განკუთვნილია მასიური წარმოებისთვის, რომელიც აღჭურვილია პლასტიზირებული თეთრი ფოსფორით .

გერმანიაში შეიქმნა ცეცხლგამჩენი კვამლის ვაზნები DM-24 და DM-34, რომლებიც აღჭურვილია წითელი ფოსფორით დაფხვნილი მაგნიუმის დამატებით.

მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში პლასტიზირებული თეთრი ფოსფორით აღჭურვილი საბრძოლო მასალა (სინთეზური რეზინის დამატებით) გახდა ფოსფორის საბრძოლო საბრძოლო მასალის ძირითადი ტიპი, რომელმაც საბოლოოდ შეცვალა თეთრი ფოსფორით აღჭურვილი საბრძოლო მასალა.

გარდა ამისა, თეთრი ფოსფორი შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც აალებადი ან ცეცხლგამჩენი გამაძლიერებელი საბრძოლო მასალებში ფოსფორისა და სხვა ცეცხლგამჩენი საშუალებების ან საწვავის კომბინირებული მუხტით (მაგალითები მოიცავს აშშ-ს ნაპალმის ცეცხლგამჩენ ბომბებს, რომლებიც გამოიყენება ვიეტნამის ომის დროს, გარკვეული ტიპის ბომბები შეიცავდა 30-მდე % თეთრი ფოსფორი).

თეთრი ფოსფორი მეტასტაბილურია, თუმცა ტრანსფორმაციის დაბალი სიჩქარის გამო, ნორმალურ პირობებში მისი შენახვა შესაძლებელია თითქმის შეუზღუდავი დროით.

თეთრი ფოსფორი სპონტანურად აალდება 34 - 40 ° C ტემპერატურაზე, ამიტომ ფოსფორის საბრძოლო მასალა მოითხოვს შენახვის პირობებს

იხ. ვიდეო - Как действуют фосфорные боеприпасы

მოქედება - წვის დროს თეთრი ფოსფორი ავითარებს ტემპერატურას 1300 °C-მდე . ფოსფორის საბრძოლო მასალის წვის ტემპერატურა დამოკიდებულია რიგ პირობებზე (გამოყენებული საბრძოლო მასალის ტიპი, ჰაერის ტემპერატურა და ტენიანობა და ა.შ.) და არის 900–1200 °C . ცეცხლგამჩენი საბრძოლო მასალის წვის ტემპერატურა თეთრი ფოსფორითა და წვადი ნივთიერებით არის 800–900 °C . წვას თან ახლავს სქელი მჟავე თეთრი კვამლის უხვი გამოყოფა და გრძელდება მანამ, სანამ ჟანგბადის მიწოდება შეჩერდება ან მთელი ნივთიერება არ დაიწვება.

ფოსფორის საბრძოლო მასალები ზიანს აყენებს ღიად მდებარე და თავშესაფარს ადამიანურ ძალას და გამორთავს აღჭურვილობასა და იარაღს. ფოსფორიანი საბრძოლო მასალის გამოყენება ასევე იწვევს ხანძრისა და ცალკეული ხანძრის გაჩენას, რაც გადაიტანს ძალებს და მათ ჩაქრობის საშუალებებს, იწვევს დამატებით მატერიალურ ზიანს, ართულებს მოძრაობას, ზღუდავს ხილვადობას, ხოლო მახრჩობელა და მომწამვლელი აირები წარმოიქმნება. ხანძარი ხდება დამატებითი დამაზიანებელი ფაქტორი.

ადამიანის კანის ზემოქმედებისას თეთრი ფოსფორის წვა იწვევს მძიმე დამწვრობას.

თეთრი ფოსფორი შხამიანია, ადამიანისთვის ლეტალური დოზაა 0,05-0,15 გრამი. თეთრი ფოსფორი კარგად იხსნება სხეულის სითხეებში და, როდესაც მიიღება, სწრაფად შეიწოვება (წითელი ფოსფორი უხსნადია და, შესაბამისად, შედარებით დაბალი ტოქსიკურია).

ჭრილობები თეთრი ფოსფორისგან 

მწვავე მოწამვლა ხდება თეთრი ფოსფორის ორთქლის ჩასუნთქვისას და (ან) კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში შესვლისას. მოწამვლას ახასიათებს მუცლის ტკივილი, ღებინება, სიბნელეში ანათებს ღებინება ნივრის სუნით და დიარეა. თეთრი ფოსფორით მწვავე მოწამვლის კიდევ ერთი სიმპტომია გულის უკმარისობა.

ფოსფორის საბრძოლო მასალის გამოყენებას აქვს დემორალიზებული ფსიქოლოგიური გავლენა.

საერთაშორისო ხელშეკრულებები, რომლებიც განსაზღვრავენ ფოსფორის საბრძოლო მასალის გამოყენების პროცედურას

ფოსფორის საბრძოლო მასალის შემუშავება, ტესტირება, ტრანსპორტირება, ვაჭრობა, გამოყენება და განადგურება ხორციელდება რიგი საერთაშორისო შეთანხმებებისა და ხელშეკრულებების გათვალისწინებით, მათ შორის:

1868 წლის პეტერბურგის დეკლარაცია „ასაფეთქებელი და ცეცხლგამჩენი ტყვიების გამოყენების გაუქმების შესახებ“.

1977 წლის ომის მსხვერპლთა დაცვის ჟენევის კონვენციის 1977 წლის დამატებითი პროტოკოლები, რომლებიც კრძალავს თეთრი ფოსფორით საბრძოლო მასალის გამოყენებას, თუ ამის შედეგად მშვიდობიანი მოსახლეობა ემუქრება საფრთხეს. ამჟამად, ისეთ ქვეყნებს, როგორიცაა შეერთებული შტატები და ისრაელი, მათ ხელი არ მოუწერიათ.

კონვენციის III პროტოკოლი "გარკვეული ჩვეულებრივი იარაღის შესახებ" (1980) (ინგლისური) ("კონვენცია გარკვეული ჩვეულებრივი იარაღის გამოყენების აკრძალვების ან შეზღუდვების შესახებ, რომლებიც შეიძლება ჩაითვალოს ზედმეტად მავნებლად ან განურჩეველ ეფექტად").

საერთაშორისო დონეზე, ომებისა და სამხედრო კონფლიქტების დროს ქიმიური და ცეცხლგამჩენი იარაღის გამოყენების შეზღუდვის მცდელობები განხორციელდა 1920-1930-იანი წლების მიჯნაზე, ერთა ლიგის კონფერენციაზე შეიარაღების შემცირებისა და შეზღუდვის შესახებ. განზრახვა ჩაიწერა 1932 წლის 9 ივლისს შემუშავებული და 1932 წლის 23 ივლისს მიღებული კონფერენციის დადგენილების ტექსტში. თუმცა, 1930-იანი წლების შუა ხანებში საერთაშორისო ვითარების გართულებამ გამოიწვია კონფერენციის შეწყვეტა 1936 წლის იანვარში.

იხ. ვიდეო - Incendiary Weapons: Human Cost Demands Stronger Law

საერთაშორისო ხელშეკრულებები, რომლებიც განსაზღვრავენ ფოსფორის საბრძოლო მასალის გამოყენების პროცედურას

ფოსფორის საბრძოლო მასალის შემუშავება, ტესტირება, ტრანსპორტირება, ვაჭრობა, გამოყენება და განადგურება ხორციელდება რიგი საერთაშორისო შეთანხმებებისა და ხელშეკრულებების გათვალისწინებით, მათ შორის:

1868 წლის პეტერბურგის დეკლარაცია „ასაფეთქებელი და ცეცხლგამჩენი ტყვიების გამოყენების გაუქმების შესახებ“.

1977 წლის ომის მსხვერპლთა დაცვის ჟენევის კონვენციის 1977 წლის დამატებითი პროტოკოლები, რომლებიც კრძალავს თეთრი ფოსფორით საბრძოლო მასალის გამოყენებას, თუ ამის შედეგად მშვიდობიანი მოსახლეობა ემუქრება საფრთხეს. ამჟამად, ისეთ ქვეყნებს, როგორიცაა შეერთებული შტატები და ისრაელი, მათ ხელი არ მოუწერიათ.

კონვენციის III პროტოკოლი "გარკვეული ჩვეულებრივი იარაღის შესახებ" (1980) (ინგლისური) ("კონვენცია გარკვეული ჩვეულებრივი იარაღის გამოყენების აკრძალვების ან შეზღუდვების შესახებ, რომლებიც შეიძლება ჩაითვალოს ზედმეტად მავნებლად ან განურჩეველ ეფექტად").

საერთაშორისო დონეზე, ომებისა და სამხედრო კონფლიქტების დროს ქიმიური და ცეცხლგამჩენი იარაღის გამოყენების შეზღუდვის მცდელობები განხორციელდა 1920-1930-იანი წლების მიჯნაზე, ერთა ლიგის კონფერენციაზე შეიარაღების შემცირებისა და შეზღუდვის შესახებ. განზრახვა ჩაიწერა 1932 წლის 9 ივლისს შემუშავებული და 1932 წლის 23 ივლისს მიღებული კონფერენციის დადგენილების ტექსტში. თუმცა, 1930-იანი წლების შუა პერიოდში საერთაშორისო სიტუაციის გართულებამ გამოიწვია კონფერენციის შეწყვეტა 1936 წლის იანვარში

                                                                     

სომეხი ჯარისკაცების მიერ მიღებული დამწვრობა აზერბაიჯანელების მიერ მთიან ყარაბაღში ფოსფორიანი იარაღის გამოყენების გამო. 

ფოსფორიანი საბრძოლო მასალისგან დაცვა ეფუძნება ცეცხლგამჩენი იარაღისგან დაცვის ზოგად პრინციპებს.

1950-1980-იანი წლების ომების გამოცდილება ახლო აღმოსავლეთსა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში, რომლის დროსაც გამოიყენებოდა ფოსფორის საბრძოლო მასალები, აჩვენებს, რომ ნებისმიერი ცეცხლგამჩენი იარაღის ეფექტურობა მნიშვნელოვნად მცირდება იმ შემთხვევებში, როდესაც ამ იარაღის გამოყენების ზონაში მყოფ ადამიანებს აქვთ ცოდნა. ამ იარაღის დამაზიანებელი ფაქტორები, მათ იციან როგორ უნდა დაიცვან თავი მათგან, ებრძოლონ ცეცხლს, შეინარჩუნონ სიმშვიდე, დისციპლინა და მორალური და ფსიქოლოგიური სტაბილურობა. პანიკა არის ფაქტორი, რომელსაც შეუძლია გაზარდოს მსხვერპლის რაოდენობა.

ფოსფორის საბრძოლო მასალის ჩაქრობა ხდება დიდი რაოდენობით წყლით ან სპილენძის სულფატით, მომავალში ჩაქრობის ადგილი დიდი რაოდენობით სველი ქვიშით უნდა დაიფაროს . ქვიშის არარსებობის შემთხვევაში, ჩაქრობის ადგილი უნდა იყოს დაფარული მშრალი მიწით.

ფოსფორის საბრძოლო მასალის მნიშვნელოვანი თვისებაა კონცენტრირებული ორთოფოსფორის მჟავის აეროზოლი, რომელიც აღიზიანებს ნაზოფარინქსს - სტერნიტის თვისება, ქიმიური იარაღი. 

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                              სახამებელი

მცენარის ძირითადი სამარაგო ნახშირწყალი, რომელიც წარმოიქმნება უჯრედის ორგანოიდებში (ქლოროპლასტებსა და ამილოპლასტებში) და გროვდება ძირითადად თესლში, ძირხვენებსა და ტუბერებში, აგრეთვე ფოთლებსა და ღეროებში. სახამებელი გროვდება მარცვლების სახით, რომელთაც ფენოვანი სტრუქტურა აქვთ და შეიცავენ მცირე რაოდენობით ცილებსა და ლიპიდებს. სახამებელის ზომა სხვდასხვაა. სახამებელი ორი პოლისაქარიდის — ხაზოვანის — ამილოზის და განტოტვილის — ამილოპექტინის ნაზავია; მათი საერთო ფორმულაა (C₆H₁₀O₅)n; როგორც წესი, სახამებელი შეიცავს 10—30% ამილოზას, 70—90% ამილოპექტინს. სახამებელის პოლისაქარიდები აგებულია გლუკოზის ნაშთებისაგან, რომლებიც შეკავშირებული არიან ამილოზისა და ამილოპექტინის ხაზოვან ჯაჭვებში α-1,4-გლუკოზიდური ბმები, ხოლო განშტოების წერტილებში —α-1,6-გლუკოზიდური ბმებით.

                                                                

სახამებლის იოდის ხსნართან ურთიერთქმედების შედეგი 

სახამებელის ნაწილობრივი ჰიდროლიზი იძლევა დექსტრინებს, რომელსაც პოლიმერიზაცია ნაკლებად ახასიათებს, სრული ჰიდროლიზით კი გლუკოზებად იშლება. სახამებლის ფერმენტული ჰიდროლიზი შესაძლოა სხვადასხვა გზით. მცენარეული ფოსფორილაზე შლის α-1,4-ბმას და წარმოქმნის გლუკოზო-1-ფოსფატს, რომელიც აქტიური მეტაბოლიტია. α და β-ამილაზები შლიან აგრეთვე მხოლოდ α-1,4-ბმებს; β-ამილაზა შლის სახამებელს მალტოზამდე და გლუკოზამდე. α-1,6-ბმების დაშლა და თავისუფალი გლუკოზის წარმოქმნა ხდება ამილო-1,6-გლუკიზოდაზით. ობის სოკოების ფერმენტი გ ლ უ კ ო ა მ ი ლ ა ზ ა სახამებელს შლის გლუკოზამდე. სახამებლის ბიოსენთეზის პირველწყაროა საქაროზა. სახამებელი მნიშვნელოვანი საკვები პროდუქტების ძირითადი ნაწილია (ფქვილში 75—80%, კარტოფილში — 25%), კუჭ-ნაწლავში ადვილად შეიწოვება, აქვს მაღალი კალორიულობა — დაახლოებით 4 კკალ/გ.

სახამებელს და მის წარმოებულებს იყენებენ ქაღალდის, ქსოვილების, წებოს და სხვა წარმოებაში. როგორც სამკურნალო საშუალება, სახამებელი შედის სხვადასხვა ფხვნილში, მალამოსა და პასტაში. სახამებლის 1% ხსნარს იყენებენ როგორც ინდიკატორს, იოდის აღმოსაჩენად.

                                                           

სახამებელი, როგორც ფოტოსინთეზის ერთ-ერთი პროდუქტი, ფართოდ არის გავრცელებული ბუნებაში. მცენარეებისთვის ის არის საკვები ნივთიერებების მარაგი და ძირითადად გვხვდება ხილში, თესლში და ტუბერებში. მარცვლეულის მარცვლები ყველაზე მდიდარია სახამებლით: ბრინჯი (86%-მდე), ხორბალი (75%-მდე), სიმინდი (72%-მდე), ასევე კარტოფილის ტუბერები (24%-მდე).

ადამიანის ორგანიზმისთვის სახამებელი, საქაროზასთან ერთად, ნახშირწყლების მთავარი მიმწოდებელია - საკვების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კომპონენტი. ადამიანის ფერმენტების მოქმედებით, სახამებელი ჰიდროლიზდება გლუკოზამდე, რომელიც უჯრედებში იჟანგება ნახშირორჟანგამდე და წყალში, ათავისუფლებს ენერგიას, რომელიც აუცილებელია ცოცხალი ორგანიზმის ფუნქციონირებისთვის.

წყალში სახამებლის ხსნარი არის არანიუტონის სითხე. 

იხ.  ვიდეო 

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                            ნილ გეიმანი

 (ინგლ. Neil Richard Gaiman;, IPA: /ˈgeɪmən/; დ. 10 ნოემბერი, 1960) — ინგლისელი სამეცნიერო ფანტასტიკის და ფენტეზის ჟანრის მოთხრობების, რომანების, კომიქსებისა და ფილმების ავტორი. მის გამორჩეულ ნამუშევართა შორისაა კომიქსების სერია „The Sandman“, „ვარსკვლავის მტვერი“, და „ამერიკელი ღმერთები“. 2009 წელს გეიმანმა კარნეგისა და ნიუბერის მედლები მიიღო რომანისთვის „სასაფლაოს წიგნი“, რითაც პირველი მწერალი გახდა, რომელმაც ეს ორი ჯილდო ერთი ნამუშევრისთვის მოიპოვა. მისი თაყვანისმცემლების დიდი ენთუზიაზმის გამო მას ხშირად ლიტერატურული სამყაროს „როკ ვარსკვლავს“ უწოდებენ.

ნილ გეიმანი დაიბადა 1960 წლის 10 ნოემბერს ქალაქ პორტჩესტერში (ინგლისი), აღმოსავლეთ ევროპული წარმოშობის ებრაულ ოჯახში. მისმა მშობლებმა, დევიდ გეიმანმ და შეილა გოლდმანმა, 1965 წელს გახსნეს ვიტამინების მწარმოებელი და სადისტრიბუციო კომპანია; მამა იყო საიენტოლოგიის ეკლესიის ბრიტანული ფილიალის ხელმძღვანელი. 1965 წელს ოჯახი საცხოვრებლად დასავლეთ სასექსში, აღმოსავლეთ ჯინსტედში გადავიდა, სადაც მწერლის მშობლები საიენტოლოგიის ცენტრში დიანეტიკას სწავლობდნენ. მისი ერთ-ერთი და მუშაობს ლოს-ანჯელესის საიენტოლოგიურ ცენტრში. გეიმანი ამბობს, რომ ის არ არის საენტოლოგი, მაგრამ იუდაიზმის მსგავსად, საენტოლოგია მისი ოჯახის რელიგიაა.

იხ. ვიდეო - Нил Гейман – История с кладбищем (Часть 2)

1984 წელს მან დაასრულა თავისი პირველი ნამუშევარი, დიურან დიურანის ბიოგრაფია. პარალელურად მუშაობდა ჟურნალისტად და ამზადებდა ინტერვიუებს სხვადასხვა ბრიტანულ ჟურნალებში.

1980-იანი წლების მიწურულს გამოქვეყნდა მისი წიგნი „ნუ პანიკა: ოფიციალური ავტოსტოპის გზამკვლევი გალაქტიკის კომპანიონზე“ მწერალ დუგლას ადამსზე და მის წიგნზე „ავტოსტოპტოპის სახელმძღვანელო გალაქტიკაში“.

გეიმანმა დაწერა მრავალი კომიქსი რამდენიმე გამომცემლისთვის. მისი ჯილდოს მფლობელი სერია „ქვიშის კაცი“ მორფეუსს, ოცნების ანთროპომორფულ პერსონიფიკაციას მიჰყვება. სერია დაიწყო 1989 წელს და დასრულდა 1996 წელს: რეგულარული სერიის 75 ნომერი, სპეციალური ნომერი და ორი მულტფილმის მოთხრობა შეგროვდა 10 ტომად და დღემდე იბეჭდება.

1996 წელს გეიმანმა და ედ კრამერმა შეადგინეს The Sandman: Book of Dreams, ანთოლოგია, რომელშიც შედიოდა ტორი ამოსის, კლაივ ბარკერის, ტედ უილიამსის, სიუზან კლარკის და სხვათა ნამუშევრები. ანთოლოგია ნომინირებული იყო ბრიტანული ფანტასტიკის ჯილდოზე.

ასევე, როგორც სტუმარი ავტორი, მუშაობდა Spawn-ის კომიქსის ერთ-ერთ ნომერზე და მინი-სერიალზე ამ სამყაროს ერთ-ერთი პერსონაჟის შესახებ, რის შემდეგაც უჩივლა კომიქსის მთავარ შემქმნელს, რომელმაც თვითნებურად გამოიყენა გამოგონილი გმირები. გეიმანი.

1990 წელს გამოიცა რომანი Good Omens, რომელიც გეიმანმა დაწერა ცნობილ ინგლისელ მწერალ ტერი პრაჩეტთან ერთად.

1991 წლიდან 1997 წლამდე გეიმანმა დაწერა ზღაპრული რომანი Stardust, რომელმაც 1999 წელს მიიღო მითოპეის ჯილდო. 2007 წელს გამოვიდა რომანის კინოადაპტაცია - რეჟისორ მეთიუ ვონის ფილმი "ვარსკვლავური მტვერი".

ნილ გეიმანის ყველაზე ცნობილი რომანი „ამერიკელი ღმერთები“ 2001 წელს გამოიცა, მაშინვე დაიმსახურა კრიტიკოსების მოწონება და რამდენიმე პრესტიჟული ჯილდო მოიპოვა, მათ შორის ჰიუგო და ნებულა ჯილდოები.

გეიმანი არის რამდენიმე ფილმისა და სერიალის სცენარის ავტორი:

მინი-სერიალი "არასდროს", რომლის სცენარმა საფუძველი ჩაუყარა ამავე სახელწოდების რომანს (რუსეთში იგი გამოქვეყნდა თარგმანის ორ ვერსიაში სახელებით "კარით" და "არსად").

ორი ეპიზოდი ბრიტანული სატელევიზიო სერიალის Doctor Who: The Doctor's Wife და Nightmare in ვერცხლ.

მხატვრული ფილმი "Beowulf" რეჟისორ რობერტ ზემეკისის.

ეპიზოდი "მკვდრების დღე" სამეცნიერო ფანტასტიკის სერიალის ბაბილონი 5.

"სარკის ნიღაბი"

ანიმაციური ფილმი "Coraline in the Land of Nightmares" ნილ გეიმანის ამავე სახელწოდების მოთხრობის მიხედვით (გამოვიდა 2009 წლის თებერვალში).

ნილ გეიმანს პირველი ქორწინებიდან სამი შვილი ჰყავს. ნილ გეიმანი ამჟამად დაქორწინებულია მომღერალ და მსახიობ ამანდა პალმერზე (Dresden Dolls-ის წამყვანი მომღერალი). ქორწილი 2011 წლის 2 იანვარს შედგა.

2015 წლის 16 სექტემბერს, დილის 8:37 საათზე, ნილი და ამანდა მშობლები გახდნენ, როგორც ეს გამოცხადდა 2015 წლის 21 სექტემბერს მათი Twitter ანგარიშებისა და ნილ გეიმანის ვებსაიტის მეშვეობით. მათ შეეძინათ ვაჟი, ანტონი.

2022 წელს, უკრაინაში რუსეთის შემოჭრის გამო, მან შეაჩერა თანამშრომლობა რუსულ გამომცემლობებთან

იხ. ვიდეო - Norse Mythology by Neil Gaiman audiobook

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - 

                     იდიოტი (რომანი)

იდიოტის ერთერთი გამოცემის გარეკანი

(რუს. Идиот) — რუსი მწერლის ფიოდორ დოსტოევსკის რომანი, რომელიც გამოიცემოდა 1868-1869 წლებში, ჟურნალ „რუსეთის მაცნეში“. წიგნი თარგმნილია მრავალ ენაზე, მათ შორის ქართულადაც, რუსუდან ქებულაძის მიერ.

რომანის მთავარი გმირი, ოცდაექვსი წლის თავადი ლევ მიშკინი შვეიცარიის ერთ-ერთ სანატორიუმში გატარებული რამდენიმე წლის შემდეგ რუსეთში ბრუნდება. გულუბრყვილობისა და ბუნებრივი ხასიათის გამო სანქტ-პეტერბურგის საზოგადოება მას შეიძულებს. მოულოდნელად იგი აღმოჩნდება კოხტად შენახული ქალისა (ნასტასია) და სათნო, კოხტა ახალგაზრდა გოგოს (აგლაია) ბრძოლის ცენტრში; ბრძოლა მისი სიყვარულის მოსაპოვებლად მიმდინარეობს. საუბედუროდ, მიშკინის ზედმეტი გულკეთილობა აჩქარებს უბედურებას; რჩება ისეთი შთაბეჭდილება, რომ მსოფლიოს ფული, ძალაუფლება, და სექსუალური დამორჩილება განაგებს, სანატორიუმი ალბათ ერთადერთ ადგილად რჩება, სადაც სიწმინდის შენარჩუნებაა შესაძლებელი. მიშკინი განასახიერებს „შედარებით მშვენიერ კაცს“, სახელდობრ ქრისტეს. „ზემოდან მოვლენილი“, შვეიცარიის მთებიდან რუსეთში, ის ფიზიკურად ქრისტეს წააგავს: საშუალოზე ოდნავ მაღალი, ძალიან ქერა, თხელი თმა, ჩაცვენილი ლოყები და თხელი, თითქმის მთლად თეთრი წვერი. გარდა იმისა, რომ ქრისტეს ჰგავს, მიშკინი მასწავლებელია, ცოდვათა მომნანიებელი და უცნაური უცხო ადამიანია. მისთვის უცხოა ისეთი თვისებები, როგორებიცაა სიხარბე და შური. იმ გარემოსგან განსხვავებით, რომელშიც ცხოვრობს, მისთვის არანაირი ღირებულება არ გააჩნია მის უფლებას ფულსა და ძალაუფლებაზე. თანაგრძნობას ის სიძულვილის, სიყვარულის ან სისასტიკის გარეშე განიცდის. მისი ურთიერთობა ცოდვილ მარიასთან ცხადადაა შთაგონებული ქრისტესა და მარია მაგდალინელის ურთიერთობით. ყოველივე ამ განსხვავებული თვისების გამო, მას „იდიოტს“ ეძახიან.

იხ. ვიდეო - იდიოტი ნაწილი პირველი: 1 თავი (აუდიო წიგნი)

ნაწილი პირველი პირველი ნაწილის მოქმედება ხდება ერთ დღეს, 27 ნოემბერს. 26 წლის პრინცი ლევ ნიკოლაევიჩ მიშკინი ბრუნდება შვეიცარიიდან, სადაც რამდენიმე წელი გაატარა ეპილეფსიის მკურნალობაში. პრინცი გამოდის როგორც გულწრფელი და უდანაშაულო ადამიანი, თუმცა კარგად ერკვევა ადამიანებს შორის ურთიერთობაში. რუსეთში მიდის სანქტ-პეტერბურგში მასთან ერთად დარჩენილი ნათესავების - იეპანჩინების ოჯახში. მატარებელში ის ხვდება ახალგაზრდა ვაჭარს, პარფიონ როგოჟინს და პენსიაზე გასულ თანამდებობის პირს, ლებედევს, რომლებსაც ის ეშმაკურად უყვება თავის ამბავს. ამის საპასუხოდ, ის გაიგებს როგოჟინის ცხოვრების დეტალებს, რომელიც შეყვარებულია ნასტასია ფილიპოვნა ბარაშკოვაზე, მდიდარ დიდგვაროვან აფანასი ივანოვიჩ ტოცკის მოსწავლეზე, რომელიც მას მცირე ასაკში აცდუნა. ეპანჩინების ბინაში თურმე ნასტასია ფილიპოვნას იქ კარგად იცნობენ. არსებობს გეგმა მისი დაქორწინება გენერალ ეპანჩინის პროტეჟე გავრილა არდალიონოვიჩ ივოლგინზე, ამბიციურ, მაგრამ უღიმღამო კაცზე. პრინცი მიშკინი ხვდება მოთხრობის ყველა მთავარ პერსონაჟს. ესენი არიან იეპანჩინების ქალიშვილები - ალექსანდრა, ადელაიდა და აგლაია, რომლებზეც ის ხელსაყრელ შთაბეჭდილებას ახდენს და რჩება მათი ოდნავ დამცინავი ყურადღების ობიექტი. ეს არის გენერალი ლიზავეტა პროკოფიევნა იპანჩინა, რომელიც მუდმივ აჟიოტაჟშია იმის გამო, რომ მისი ქმარი ურთიერთობს ნასტასია ფილიპოვნასთან, რომელსაც დაცემული რეპუტაცია აქვს. ეს არის განია ივოლგინი, რომელიც დიდად იტანჯება ნასტასია ფილიპოვნას ქმრის მომავალი როლის გამო, თუმცა ფულის გულისთვის ყველაფრისთვის მზადაა და ვერ გადაწყვეტს აგლაიასთან ჯერ კიდევ ძალიან სუსტი ურთიერთობის განვითარებას. პრინცი მიშკინი საკმაოდ ეშმაკურად ეუბნება გენერლის მეუღლეს და იპანჩინ დებს, რომ მან ნასტასია ფილიპოვნას შესახებ შეიტყო როგოჟინისგან და ასევე აოცებს მათ თავისი ნაცნობის მოგონებებისა და გრძნობების შესახებ, რომელსაც სიკვდილი მიუსაჯეს, მაგრამ ბოლო მომენტში შეიწყალა. . გენერალი ეპანჩინი პრინცს სთავაზობს ოთახის დაქირავებას ივოლგინების სახლში. იქ პრინცი ხვდება განის ოჯახს და ასევე პირველად ხვდება მოულოდნელად ჩამოსულ ნასტასია ფილიპოვნას. განიას ალკოჰოლიკ მამასთან, გადამდგარი გენერალი არდალიონ ალექსანდროვიჩთან მახინჯი სცენის შემდეგ, რომლის შვილიც უსაზღვროდ მრცხვენია, ნასტასია ფილიპოვნა და როგოჟინი მოდიან ივოლგინების სახლში. ის მოდის ხმაურიან კომპანიასთან ერთად, რომელიც მის ირგვლივ შეიკრიბა სრულიად შემთხვევით, ისევე როგორც ნებისმიერი ადამიანის ირგვლივ, რომელმაც იცის როგორ გადახარჯოს. სკანდალური ახსნა-განმარტების შედეგად, როგოჟინი ნასტასია ფილიპოვნას შეჰფიცავს, რომ საღამოს ის მას ასი ათას რუბლს შესთავაზებს ნაღდი ფულით. იმავე საღამოს, მიშკინს, რაღაც ცუდის მოლოდინში, ნამდვილად სურს ნასტასია ფილიპოვნას სახლში შესვლა და თავიდან იმედოვნებს უფროს ივოლგინს, რომელიც ჰპირდება გამგზავრებას, მაგრამ სინამდვილეში საერთოდ არ იცის სად ცხოვრობს. სასოწარკვეთილ პრინცს მოულოდნელად ეხმარება განიას უმცროსი ძმა, კოლია. ნასტასია ფილიპოვნას სახელის დღე აქვს, სტუმარი ცოტაა. ვითომ დღეს ყველაფერი უნდა გადაწყდეს და ნასტასია ფილიპოვნა განიაზე დაქორწინებას დათანხმდეს. პრინცის მოულოდნელი გამოჩენა ყველას აოცებს. ერთ-ერთი სტუმარი, ფერდიშჩენკო, წვრილმანი ნაძირალა, გვთავაზობს გასართობ უცნაურ თამაშს: თითოეული ყვება თავისი ყველაზე დაბალი საქმის შესახებ. ფერდიშჩენკოსა და ტოცკის ისტორიები მოჰყვება. ასეთი ამბის სახით ნასტასია ფილიპოვნა უარს ამბობს განაზე დაქორწინებაზე, მანამდე კი მიშკინს რჩევა სთხოვა. როგოჟინი უცებ შემოიჭრება ოთახებში კომპანიასთან ერთად, რომელმაც დაპირებული ასი ათასი მოიტანა. ის ვაჭრობს ნასტასია ფილიპოვნას, სთავაზობს მას ფულს იმის სანაცვლოდ, რომ დათანხმდეს გახდეს "მისი". თავადი გაოცების მიზეზს ასახელებს, სერიოზულად შესთავაზებს ნასტასია ფილიპოვნას დაქორწინებას, ის კი ამ წინადადებას სასოწარკვეთილი თამაშობს და თითქმის თანახმაა. მაშინვე ირკვევა, რომ პრინცი იღებს დიდ მემკვიდრეობას. ნასტასია ფილიპოვნა განას ასი ათასის აღებას სთავაზობს და ბუხარში აგდებს. ”მაგრამ მხოლოდ ხელთათმანების გარეშე, შიშველი ხელებით. ამოიყვან - შენი, ასი ათასი შენია! და მე აღფრთოვანებული ვიქნები შენი სულით, როგორ ადიხარ ცეცხლში ჩემი ფულისთვის. ლებედევი, ფერდიშჩენკო და მათნაირები დაბნეულები ევედრებიან ნასტასია ფილიპოვნას, რომ მათ ცეცხლიდან ფულის გამოგლეჯა დაუშვან, მაგრამ ის მტკიცეა. ივოლგინი თავს იკავებს და გონებას კარგავს. ნასტასია ფილიპოვნა მაშებით თითქმის მთელ ფულს იღებს, ივოლგინთან დებს და როგოჟინთან მიდის. ექვსი თვე გადის. პრინცი, რომელიც მოსკოვში ცხოვრობს, ახლა არ ჩანს მთლად გულუბრყვილო ადამიანი, თანაც კომუნიკაციაში მთელ თავის სიმარტივეს ინარჩუნებს. ამ ხნის განმავლობაში მან მოახერხა მემკვიდრეობის მიღება, რის შესახებაც დადის ჭორები, რომ ეს თითქმის კოლოსალურია. ასევე ამბობენ, რომ მოსკოვში პრინცი მჭიდრო კავშირში შედის ნასტასია ფილიპოვნასთან, მაგრამ ის მალე ტოვებს მას. ამ დროს, კოლია ივოლგინი, რომელიც დაუმეგობრდა იეფანჩინ დებს და თვით გენერლის მეუღლესაც კი, აგლაიას პრინცის წერილს აძლევს, რომელშიც ის დამაბნეველი სიტყვებით სთხოვს, გაიხსენოს იგი. ზაფხული მოდის, იეპანჩინები პავლოვსკში თავიანთ აგარაკზე მიდიან. მალე მიშკინი ჩადის სანკტ-პეტერბურგში და ეწვევა ლებედევს, რომლისგანაც გაიგებს პავლოვსკის შესახებ და იქირავებს მისგან აგარაკს იმავე ადგილას. შემდეგ თავადი მიდის როგოჟინის მოსანახულებლად, რომელთანაც

იხ. ვიდეო - იდიოტი ნაწილი პირველი: 2 , 3 თავი (აუდიო წიგნი)

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                    გრაფი მონტე-კრისტო

                                                           

ფრანგ. Le Comte de Monte-Cristo) — ალექსანდრ დიუმას სათავგადასავლო რომანი, რომელიც გამოიცა 1844-1846 წლებში. მსგავსად ბევრი მისი ნაწარმოებისა, დიუმა ამ რომანშიც იყენებს თავისი თანამშრომელი მწერლის, ავგუსტ მაკეს შეთავაზებულ სიუჟეტებს, რომელიც ძირითადად მოჩვენებებზე წერდა.

ნაწარმოები მრავალჯერ იქნა ეკრანიზებული.

მოქმედება ვითარდება ახალგაზრდა ედმონ დანტესის გარშემო, რომელიც არის გემის კაპიტნის თანაშემწე და უახლოეს მომავალში უნდა გახდეს გემის კაპიტანი. თუმცა ის ადამიანები, რომელთანაც დანტესი მეგობრობს უდანაშაულოდ დასდებენ ბრალს საფრანგეთის სამეფოს ღალატში. ედმონს საკუთარ ნიშნობაზე აკავებენ და სამუდამოდ გზავნიან ციხესიმაგრე "იფში". ედმონი იქ 14 წელს გაატარებს და ამ დროის განმავლობაში შეშლილად გამოცხადებულ აბატ ფარიას გაიცნობს, რომელიც ბევრ რამეს ასწავლის ედმონს და ამასთან ერთად უანდერძებს უდიდეს ქონებას, რომელიც კუნძულ მონტე-კრისტოზე ინახება. 33 წლის ედმონ დანტესი ციხიდან გაქცევას ახერხებს და აბატის ქონებას პოულობს. თავდაპირველად, ყველა თავის მეგობარს ეხმარება, ხოლო შემდეგ გრაფი მონტე-კრისტოს სახელით შურისძიებას იწყებს ადამიანებზე, რომელთაც ის სამუდამო პატომრობისათვის გაიმეტეს.

სიუჟეტი - პატიმრობა ციხეში

თუ ციხე. თანამედროვე ფოტო, 2003 წ

რომანის მთავარი გმირია მარსელი მეზღვაური ედმონდ დანტესი ფარაონის გემიდან. ერთ-ერთი ფრენის დროს ის გაემგზავრა კუნძულ ელბაზე, სადაც შეხვდა მარშალ ბერტრანს (მოგვიანებით თქვა მურატთან), რომელიც მას ავალებს წერილის მიტანას პარიზში. ამით ედმონდი ასრულებს ცოტა ხნით ადრე გარდაცვლილი ფარაონის კაპიტნის უკანასკნელ ანდერძს.

მარსელში ჩასვლისთანავე გემის Morrel-ის მფლობელს სურს დანიშნოს დანტესი კაპიტანად და თავად ედმონდი აპირებს დაქორწინებას მერსედესზე, მეთევზეთა სოფლის კატალანას მახლობლად მცხოვრებზე.

თუმცა მის ბიძაშვილ ფერნანდსაც სურს მერსედესის დაქორწინება და ფარაონის ბუღალტერი დანგლარსი ეჭვიანობს დანტესზე, რომელსაც უნდათ ფარაონის გემის კაპიტანი გახადონ. ორივე და დანტესის მეზობელი - მკერავი კადერუსი - ერთმანეთს ტავერნაში ხვდებიან, სადაც დანგლარსი გეგმავს აცნობოს ედმონდს, რომ ის ბონაპარტისტული აგენტია. ის მარცხენა ხელით წერს ანონიმურ წერილს სამეფო პროკურორს, მაგრამ კადერუსი ცილისწამების წინააღმდეგია. დანგლარსი აცხადებს, რომ ეს ხუმრობაა, მაგრამ, რადგან იცის, რომ ფერნანდს მერსედესზე უყვარს, ის არ ანადგურებს, არამედ დენონსაციას კუთხეში აგდებს. დანგლარის სიტყვებით სასოწარკვეთილი ფერნანდი გადაწყვეტს მტრის ლიკვიდაციას და წერილს ფოსტაში გადასცემს.

დანტესი დააკავეს მერსედესთან ნიშნობის დროს. კადერუსი ყველაფერს ხედავს და ესმის, მაგრამ დუმს, რადგან ეშინია პოლიტიკურ საქმეში ჩარევის. დანტესი მიიყვანეს ვილფორის წინაშე, სამეფო პროკურორის თანაშემწე, რომელიც ცდილობს იყოს პატიოსანი საქმის წარმართვაში. დანტესის უდანაშაულობაში დარწმუნებული ის უკვე აპირებს დაკავებულის გათავისუფლებას, მაგრამ შემდეგ გაიგებს, რომ ის, ვისაც წერილი დანტესს უნდა მიეწოდებინა, არის მისი მამა, ბონაპარტისტი ნუარტიე. ვილფორს ესმის, რომ ამ ფაქტს, თუ ის ცნობილი გახდება, შეუძლია მისი კარიერა დაანგრიოს - და გადაწყვეტს ამ სიტუაციაში ედმონდს გაწიროს. ის წვავს წერილს და დანტესს სასამართლოსა და გამოძიების გარეშე აგზავნის ციხეში შატო დ'იფში. თავად ვილფორი მიიჩქარის პარიზში და აფრთხილებს ლუი XVIII-ს მოსალოდნელი გადატრიალების შესახებ.

ედმონდ დანტესი, რამდენიმეწლიანი პატიმრობის შემდეგ, გადაწყვეტს თვითმკვლელობას და იწყებს ფანჯრიდან საკვების გადაყრას. მაგრამ რამდენიმე დღის შემდეგ, სიკვდილის მახლობლად, მოულოდნელად ისმის საკნის მახლობლად უცნაური დარტყმა. დანტესი იწყებს მომავალი გვირაბის გათხრას და ხვდება აბე ფარიას, იტალიელ მეცნიერ-სასულიერო პირს, რომელიც გიჟად ითვლება, რადგან მუდმივად საუბრობს მრავალმილიონიანი საგანძურის არსებობაზე, რომლის მდებარეობა მხოლოდ მისთვის ცნობილია. აბა ფარიას პიროვნება დიდ შთაბეჭდილებას ახდენს დანტესზე. ეს კაცი, უკვე ძალიან მოხუცებული, სავსეა სიცოცხლის სიყვარულით და იმედით. ციხეში ყოფნის დროსაც მუდმივად მუშაობს, წერს სამეცნიერო ნაშრომებს, ამზადებს ხელსაწყოებს, დაუნდობლად ამზადებს გაქცევას. ახალგაზრდა კაცის ამბის მოსმენის შემდეგ ფარია აღადგენს მოვლენების მიმდინარეობას და დანტესს უცხადებს მისი დაპატიმრების მიზეზს და დამნაშავეებს. შემდეგ დანტესი საშინელ ფიცს დებს, რომ შური იძიოს მტრებზე. ის სთხოვს აბატს გახდეს მისი მასწავლებელი მეცნიერებებში და მენტორი ცხოვრებაში

იხ. ვიდეო  - გრაფი მონტე კრისტო – პირველი ნაწილი – 1,2,3 თავი ( აუდიო წიგნი)

ედმონდ დანტესი და აბა ფარია ერთად გასაქცევად ემზადებიან. ორივე ნუგეშს პოულობს ყოველდღიურ კომუნიკაციაში და აბატი ასწავლის ედმონდს მეცნიერებებსა და უცხო ენებს. მაგრამ, როცა ყველაფერი მზად არის, ფარიას აქვს კრუნჩხვა, რის შედეგადაც მისი სხეულის მარჯვენა მხარე პარალიზებულია. დანტესი უარს ამბობს მარტო სირბილზე და რჩება აბატთან. გარდა ამისა, ფარია უმხელს მას კუნძულ მონტე-კრისტოზე დამარხული განძის საიდუმლოს. ფარიამ ეს საიდუმლო აღმოაჩინა, როცა ბიბლიოთეკარად მსახურობდა კარდინალ სპადას შთამომავალში, რომელმაც თავისი სიმდიდრე დაიმალა პაპი ალექსანდრე VI-ისა და მისი ვაჟის კეისარ ბორჯიას სიხარბისგან. მორიგი შეტევის შემდეგ აბატი კვდება. მცველებმა გარდაცვლილი ტომარაში შეკერეს და საღამოს დაკრძალვას აპირებდნენ. გარდაცვლილ მეგობართან გამოსამშვიდობებლად მისულ დანტესს აინტერესებს იდეა - აბატის ცხედარი საკანში გადააქვს და ის თავის ადგილს იკავებს (გახსნის და შემდეგ იკერავს ჩანთას აბატის მიერ დამზადებული ხელსაწყოებით. ). მკვდარივით ზღვაში აგდებენ. ძლივს გადმოდის ჩანთიდან და მეზობელ კუნძულზე ცურავს. დილით მას ადგილობრივი კონტრაბანდისტები აიყვანენ. დანტესმა დაუმეგობრდა ახალ ამხანაგებს და კაპიტანმა შეაქო იგი, როგორც გამოცდილი მეზღვაური. გათავისუფლების შემდეგ დანტესი გაიგებს, რომ ციხეში 14 წელია იჯდა. მონტე-კრისტოს კუნძული დაუსახლებელია და კონტრაბანდისტები მას სასცენო პუნქტად იყენებენ. დანტესი, თითქოს ავად არის, რჩება კუნძულზე, სადაც ის პოულობს საგანძურს

ედმონდ დანტესი შატო დ'იფიდან გაქცევის შემდეგ. (ილუსტრატორი: პოლ გავარნი, 1846) დანტესმა, გამდიდრების შემდეგ, არ დაივიწყა ისინი, ვინც მას სიკეთეს აკეთებდა. მან უთხრა თანამებრძოლებს, რომ მიიღო მემკვიდრეობა და გულუხვად დააჯილდოვა ყველას.

იხ. ვიდეო -გრაფი მონტე კრისტო – პირველი ნაწილი – 4,5 თავი ( აუდიო წიგნი) ამის შემდეგ ედმონდი იწყებს საკუთარ გამოძიებას იმის გასარკვევად, თუ რა მოხდა მისი დაპატიმრების და მამამისის, საცოლის, მეგობრებისა და მტრების გაუჩინარების შემდეგ. მღვდლის ნიღბის ქვეშ, რომელიც ასრულებს "გვიანდელი" დანტესის უკანასკნელ ანდერძს, რომელმაც ბრილიანტი ვითომ უანდერძა თავის მეგობრებს - კადერუსს, ფერნანდს, დანგლარს და მერსედესს - ის ეწვევა კადერუსს, რომელიც გაკოტრდა თავის მკერავში და ახლა ინახავს. სასტუმრო ნელ ადგილას, სიღარიბეში მცხოვრები. გაუმაძღარი კადერუსი გვერდს აუვლის სიფრთხილეს და ეუბნება ედმონდს მთელ სიმართლეს მისი დაპატიმრების შესახებ და ყოველივე ამის შემდეგ: მერსედესისა და დანტესის მამის სასოწარკვეთილებაზე, რომელიც საბოლოოდ შიმშილით გარდაიცვალა, გემთმფლობელ მორელის კეთილშობილებაზე, რომელიც ცდილობდა ბრძოლას. დანტესის გათავისუფლება და მამას მხარი დაუჭირა. გარდა ამისა, კადერუსმა თქვა, რომ მერსედესი გახდა ფერნანდის ცოლი, ხოლო დანტესის ყოფილი მფლობელი, მისტერ მორელი, თითქმის განადგურდა, ხოლო დანგლარი და ფერნანდი ახლა მდიდრები იყვნენ და ტრიალებდნენ პარიზის უმაღლეს საზოგადოებაში (ფერნანდი გახდა გენერალი, კონტე დე. მორსერი, საფრანგეთის თანატოლი და დანგლარი - მილიონერი ბანკირი, რომელმაც მიიღო ბარონის წოდება) და, როგორც ჩანს, ბედნიერები არიან. როდესაც ვილფორზე ჰკითხეს, ის ბუნდოვნად პასუხობს, რადგან მას პირადად არ იცნობდა, მხოლოდ იმის თქმა შეძლო, რომ ვილფორი მარსელში აღარ იყო. ედმონდ დანტესი ბრუნდება მარსელში, სადაც გაიგებს, რომ მისი ყოფილი მფლობელი და მეგობარი არმატატორი მორელი თითქმის განადგურებულია. მთელი მისი იმედი ფარაონის ტვირთით დაბრუნებაზეა, სწორედ გემით, რომლითაც ოდესღაც დანტესი მიცურავდა. მაგრამ მოდის ამბავი ფარაონის გარდაცვალების შესახებ ქარიშხალში (თუმცა ეკიპაჟი და კაპიტანი სასწაულებრივად გადარჩნენ). ამის შესახებ დანტესი გაიგებს, როცა საბანკო სახლის გამსესხებელი მორელის აგენტის საფარქვეშ ის თავად მიდის არმატორთან. თავისი საბანკო სახლის სახელით, დანტესი მორელს აძლევდა საბოლოო შესვენებას. მაგრამ ვადა მთავრდება და მორელი ვერ იხდის. სირცხვილის თავიდან ასაცილებლად მას თვითმკვლელობა უნდა, მაგრამ ბოლო მომენტში გამოსყიდული ქვითრები მოაქვთ და პორტში ახალი „ფარაონი“ შემოდის. მორელი და მისი ოჯახი გადარჩნენ. დანტესი მათ შორიდან უყურებს. მან დახურა თავისი მადლიერების ანგარიშები და ახლა მზად არის შურისძიებისთვის თავის მტრებზე. 1829 წლის პერსონაჟები არმატორ მორელი ბუღალტერი კოკლესი კადერუსი, კარკონტა, აბბე ბუსონი სასტუმროს მეპატრონე კარკონტა მონა ალი შურისძიება ცხრა წელი გადის. ედმონდ დანტესს ანაცვლებს იდუმალი და ექსცენტრიული გრაფი მონტე კრისტო. ეს არ არის ერთადერთი სურათი, რომელიც ედმონდმა შექმნა - ის ზოგიერთისთვის ცნობილია ლორდ ვილმორის, აბატ ბუსონის და სხვების სახელებით. ხოლო იტალიელი მძარცველები და კონტრაბანდისტები, რომელთა გაერთიანება და თავის ძალაუფლებას დამორჩილებაც მან მოახერხა, როგორც ბევრი მეზღვაური და მოგზაური, მას იცნობენ „სინბად მეზღვაურის“ სახელით. გასული წლების განმავლობაში მან მოახერხა მსოფლიოს ყველა კუთხის მონახულება და მნიშვნელოვნად შეავსო განათლება; გარდა ამისა, მან ისწავლა ხალხის ოსტატურად მანიპულირება. ფლობს სწრაფ გემს და კუნძულ მონტე-კრისტოს გამოქვაბულებში აქვს დამალული მიწისქვეშა სასახლე, სადაც სიამოვნებით იღებს მოგზაურებს.

იხ. ვიდეო - გრაფი მონტე კრისტო – პირველი ნაწილი –მე- 6 თავი ( აუდიო წიგნი) გრაფ მონტე-კრისტოში გადაცმული დანტესი შემოდის საფრანგეთის მაღალ საზოგადოებაში, რომელსაც აინტრიგებს და აღფრთოვანებულია თავისი სიმდიდრითა და უჩვეულო ცხოვრების წესით; მას ჰყავს მუნჯი ნუბიელი მსახური ალი ("...ჩემი ძაღლი, ჩემი მონა. თუ ის დაარღვევს თავის მოვალეობას, არ გავძევ, მოვკლავ") და ყოფილი კორსიკელი კონტრაბანდისტი ჯოვანი ბერტუჩიო, რომელსაც თავისი ჰყავს. ვილფორთან აქვს ანგარიშები, ხელმძღვანელობს მის საქმეებს, რომელიც უკვე გახდა პარიზის სამეფო პროკურორი. გარდა ამისა, გრაფი შეიცავს მონა გეიდეს (რომელსაც იგი ჯერ ქალიშვილად ექცევა) - ფერნანის მიერ მოღალატეობით მოკლული ფაშა ალი-თებელინის ქალიშვილი. ახლა ის თანდათან იწყებს შურისძიების გეგმის განხორციელებას. იმის გათვალისწინებით, რომ მისი მტრების სიკვდილი არასაკმარისი ანაზღაურება იქნებოდა მისი ტანჯვისთვის, და ასევე თვლიდა თავს ღვთაებრივი სამართლიანობის იარაღად, განგების იარაღად, ის თანდათან ურტყამს თავის მსხვერპლს; შედეგად, შერცხვენილი ფერნანდი, რომლისგანაც ცოლ-შვილი დატოვეს, თავს იკლავს, კადერუსი კვდება საკუთარი სიხარბის გამო, ვილფორი კარგავს მთელ ოჯახს და გიჟდება, დანგლარი კი დანგრეულია და იძულებულია გაიქცეს საფრანგეთი. იტალიაში ის ტყვედ აიყვანეს მძარცველებმა, რომლებიც ემორჩილებიან მონტე კრისტოს; ისინი ძარცვავენ მას ოდესღაც დიდი სიმდიდრის უკანასკნელ ნარჩენებს. შედეგად, კადერუსი და ფერნანდი დაიღუპნენ, ვილფორი გიჟდება და გაღატაკებული დანგლარების სიცოცხლე წონასწორობაშია. მაგრამ გრაფი უკვე დაიღალა შურისძიებით - ბოლო დღეებში მან გააცნობიერა, რომ შურისძიებით მათზე, ვისაც კრიმინალებს თვლის, მან გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენა ბევრ უდანაშაულო ადამიანს და ამის შეგნებამ მძიმე ტვირთი დაადო მის სინდისს. ამიტომ დანგლარს თავისუფლად უშვებს და ორმოცდაათი ათასი ფრანკის შენახვის საშუალებასაც აძლევს. რომანის დასასრულს, გრაფი გეიდთან ერთად მიცურავს გემზე, ტოვებს კუნძულ მონტე-კრისტოს თავისი მიწისქვეშა დარბაზებითა და უზარმაზარი სიმდიდრით, როგორც საჩუქრად მორელის ვაჟს, მაქსიმილიანს და მის საყვარელს, ვალენტინა დე ვილფორს, პროკურორის ქალიშვილს.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             ბეოვულფი

ხელნაწერის პირველი გვერდი

(ძვ. ინგლ. Beowulf „ფუტკრის მგელი“, ანუ „დათვი“) — ძველსაქსონური ეპიკური პოემა, რომლის მოქმედებაც ვითარდება სკანდინავიაში, ანგლების ბრიტანეთში გადასახლებამდე. სათაური დარქმეულია მთავარი გმირის პატივსაცემად. ტექსტი შეიქმნა VIII საუკუნის დასაწყსისში, ხოლო შემდგომ ქრისტიანობის გავრცელების გამო, ტექსტი რამდენიმეჯერ შეიცვალა. ჩვენამდე მოღწეულია მხოლოდ XI საუკუნის ეგზემპლარი, რომელიც კინაღამ განადგურდა რიჩარდ კოტონის ბიბლიოთეკაში მომხდარი ხანძრის გამო 1731 წელს.

                                            სიუჟეტი

დანიის დიდი მეფის სკილდ სკეფინგის შვილიშვილი იყო მეფე ჰროთგარი. ჰროთგარმა ააგო ციხე-დარბაზი ჰეროთი, აავსო განძით, აქ ნადიმობდა და ილხენდა თავის მეომრებთან ერთად ძლევამოსილი მეფე, მაგრამ დიდი განსაცდელი ელოდა დანიას. ჭაობის ბინადარი ურჩხული გრენდელი შეეჩვია ჰეროთს, მიდიოდა ღამით და მუსრს ავლებდა ჰროთგარის მეომრებს. დაცარიელდა და გაუდაბურდა ციხე-სიმაგრე. დანიელები საგონებელში ჩაცვივდნენ.

როგორც კი გითთა (გითები, გაეთები) შორის უძლიერესს - ბეოვულფს ესმა დანიელების გაჭირვების შესახებ, ნავის მომზადება ბრძანა. შეარჩია თოთხმეტი ვაჟკაცი და დანიისკენ გაემართა.

დანიელებმა დიდი პატივით მიიღეს სტუმრები. ჰეროთში ნადიმი გაუმართეს. ბეოვულფმა პირობა დადო, რომ დაამარცხება ურჩხულს ან მასთან ბრძოლაში დაიღუპებოდა. ჰროთგარი კი სანაცვლოდ დაპირდა: ამ გაჭირვებისგან გვიხსენი და შენი ხომალდი ამ დარბაზის განძეულით დაიტვირთებაო. ნადიმის შემდეგ დანიელებმა ჰეროთი დატოვეს და იქ მხოლოდ გითები დარჩნენ.

როგორც კი დაღამდა, გრენდელი გამოემართა სასახლისკენ. გაეთელ მეომრებს უკვე ეძინათ. ურჩხულმა ერთი მათგანი ბრჭყალებში მოიქცია და დაგლიჯა. მერე ბეოვულფისკენ გაემართა, რომელიც თავს იმძინარებდა. როგორც კი გრენდელი თავისი ბასრი ბრჭყალებით მას ჩააფრინდა, ბეოვულფი გააფთრებით ეკვეთა მტერს. საშინელი ბრძოლა გაიმართა, ბეოვულფს თავისი მეომრებიც წამოეშველნენ. გრენდელი მიხვდა, რომ ძალა ეცლებოდა. ბრძოლაში მკლავი დაკარგა. ურჩხული დაჭრილი და ძალაგამოცლილი წალასლასდა ჭაობისკენ, რომ სიკვდილს საკუთარ ბუნაგში დალოდებოდა.

დანიელები სიხარულით ცას ეწივნენ. მეფემ უხვად დაასაჩუქრა ბეოვულფი და მისი მეომრები.

სიხარული ნაადრევი იყო. გრენდელის დედას შურისძიება სწყუროდა. დაღამებისთანავე გაეშურა იგი ჰეროთისკენ. მძინარე დანიელებს თავზე წამოადგა, ერთი მათგანი აიტაცა და ისევ ჭაობს მიაშურა, თან წაიღო გრენდელის ტორიც.

ისევ მოთქმა-ვაება გაიმართა ჰეროთში. ისევ შეპირდა ბეოვულფს დანიის მეფე აურაცხელ ოქროს ურჩხულის მოკვლის სანაცვლოდ. აბჯარასხმულნი გაუდგნენ გითები და დანიელები ჭაობის გზას. დაბურულ ტყესთან სისხლიან ტბას მიადგნენ. გველებით სავსე ტბას ცხელი ოხშივარი ასდიოდა. ბეოვულფი წყალში ჩაეშვა, როგორც კი ფსკერზე ფეხი დადგა, მაშინვე მოუწია გრენდელის დედასთან შებრძოლება. ბეოვულფის მოქნეულმა მახვილმა ურჩხულს კანიც კი ვერ გაუჭრა. მაშინ ხელჩართული ბრძოლა გაიმართა, გაუჭირდა ბეოვულფს. ორთაბრძოლამ საბრძოლო დარბაზში გადაინაცვლა. კედელზე საჭურველი ეკიდა და მათ შორის გოლიათთა მიერ გამოჭედილი მძლავრი მახვილი. ჩვეულებრივი ადამიანი მას ვერ დაძრავდა. ბეოვულფი სწვდა ამ ხმალს, მაღლა შემართა და ურჩხულს თავი მოჰკვეთა. მერე გრენდელს დაუწყო ძებნა. თავისსავე ბუნაგში მკვდარს მიაგნო, მასაც მოჰკვეთა თავი და ის მეფე ჰროთგარს წაუღო, ურჩხულების სამყოფელი მდიდრული განძით იყო სავსე, თუმცა ხელი არაფრისთვის უხლია.

სახელმოხვეჭილი და უხვად დასაჩუქრებული დაბრუნდა ბეოვულფი სამშობლოში.

გამოხდა ხანი და გითების მეფე ბეოვულფი გახდა. ორმოცდაათ წელს მართავდა იგი გითლანდს.

მის ქვეყანას ერთი საზარელი დრაკონი მოევლინა რისხვად, რომელსაც ძალიან დიდ ხანს უზარმაზარ კოშკში ეძინა. მასში შესვლა საიდუმლო ბილიკით იყო შესაძლებელი. ერთმა კაცმა შემთხვევით მიაგნო ბილიკს, მიჰყვა მას და აღმოჩნდა ძვირფასულობით სავსე კოშკში. სიხარბისგან დაბრმავრბულმა ძვისფასი თვლებით მოოჭვილ თასს დასტაცა ხელი და მოკურცხლა. დრაკონმა გამოიღვიძა და განრისხებული დაედევნა. ასე გამოვიდა იგი დღის სინათლეზე. მაგრამ ეს კაცი ქურდი არ იყო, საქურდავად მისული. ის ბატონს გაქცეული მონა იყო.

ის სიმდიდრე ერთ დინასტიას ეკუთვნოდა. სიკვდილმა ყველა სათითაოდ თავისთან წაიყვანა. ბოლოს ერთი დარჩა, რადგან იცოდა, რომ სიკვდილი მასაც მალე ეწვეოდა, ამიტომ სიმდიდრე ზღვის მახლობლად მდგარ კოშკში მიზიდა. ამ კაცის გარდაცვალების შემდეგ განძი უპატრონოდ დარჩა. მას ცეცხლოვანმა გველეშაპმა მიაგნო, ჩაწვა პატიოსან თვალთა შორის და დაიძინა. გავიდა ასეულობით წელი, ვიდრე მონა გააღვიძებდა.

გაქცეული მონა ისევ ბატონთან დაბრუნდა. მისი რისხვა რომ აერიდებინა, მოპარული თასი აჩუქა. რადგან ურჩხულმა მონა ვერ დაიჭირა, შურისძიებით აღივსო. როცა შეღამდებოდა, გარეთ გამოდიოდა, ყველაფერს წვავდა და ანადგურებდა. შეწუხდა ხალხი და ქვეყანა, შიშმა დაისადგურა. ბეოვულფმა გადაწყვიტა დრაკონს შებრძოლებოდა. იახლა თორმეტი მეომარი და კოშკის გზას გაუდგა. მეგზურობას მონა უწევდა. კოშკს რომ მიუახლოვდნენ, ბეოვულფი დაემშვიდობა თანამებრძოლებს და წინ მარტო გაემართა. შეებნენ ერთმანეთს მეფე და ურჩხული. ცეცხლისმფრქვეველმა დრაკონმა მისი ფარი დაადნო, ხმალიც გაუტყდა და ბეოვულფი სრულიად უიარაღოდ დარჩა. დაჭრილს სისხლი სდიოდა. მეომრები ხედავდნენ მეფის გასაჭირს, მაგრამ დახმარება ვერ გაბედეს. მხოლოდ ერთი მათგანი, მისი ბიძაშვილი ვიგლაფი გაემართა დასახმარებლად.

ბეოვულფი სისხლისგან იცლებოდა. მოიკრიბა ძალა, ხანჯალი იძრო და გველეშაპი შუაზე გაჰკვეთა. ძალა ელეოდა, ვიგლაფს სთხოვა, განძი მოენახა და მასთან მოეტანა. ბეოვულფმა თავისი ხალხის წინამძღოლობა ვიგლაფს ჩააბარა. დაუბარა ზღვის პირზე კოშკი აეგოთ და მისი ფერფლი იქ მოეთავსებინათ. ვიგლაფს გადასცა ოქროს ყელსაბამი, ბეჭდები, მუზარადი და ჯაჭვის პერანგი.

ვიგლაფმა გადაწყვიტა მეფის ნეშტთან ერთად დაეწვა მთელი განძეულობაც. როგორც ბეუვულფის სურვილი იყო, კოშკი ააგეს და ფერფლი იქ დაფლეს. თორმეტი უმამაცესი გითი ცხენზე ამხედრებული გასრს უვლიდა კოშკს და თან ბეოვულფის საგმირო საქმეებს ყვებოდა, ასე იგლოვდნენ გითები საყვარელ მეფეს.

            ბეოვულფი (ფილმი, 1999) 

Beowulf არის 1999 წლის ამერიკული სამეცნიერო ფანტასტიკა-მოქმედებითი ფილმი, რომელიც ეფუძნება ძველ ინგლისურ ეპიკურ პოემას Beowulf-ს. ფილმის რეჟისორი იყო გრემ ბეიკერი, ხოლო სცენარის ავტორი მარკ ლეჰი და დევიდ ჩაპი. პოემის უმეტესი კინოადაპტაციისგან განსხვავებით, ეს ვერსია არის სამეცნიერო-ფანტასტიური/ფანტასტიკური ფილმი, რომელიც, ერთი კინოკრიტიკოსის აზრით, „ვითარდება პოსტ-აპოკალიფსურ, ტექნოფეოდალურ მომავალში, რომელიც უფრო მეტად ევალება შეშლილ მაქსს, ვიდრე ბეოვულფს“. მიუხედავად იმისა, რომ ფილმი საკმაოდ ერთგულია ორიგინალური პოემის სიუჟეტთან, სხვა სიუჟეტური ელემენტები შორდება ორიგინალურ ლექსს (ჰროტგარს რომანი აქვს გრენდელის დედასთან და მათ ჰყავთ ერთად შვილი, გრენდელი; ჰროტგარის ცოლი თავს იკლავს).

იხ. ვიდეო - Шедевры кино: Беовульф (1999)

ციხე-სიმაგრის მსგავსი ფორპოსტი ღამით თავს დაესხმება არსებას, სახელად გრენდელს. თუმცა, ის უარს ამბობს მესაზღვრე ჰროტგარზე თავდასხმაზე. ფორპოსტის ერთ-ერთი რეზიდენტი, პენდრა, გაქცევა მეორე დილით, მაგრამ შეიპყრეს მეტოქე ალყის ხაზმა, რომელიც აპირებს მის მოკვლას, რათა თავიდან აიცილოს ბოროტების გავრცელება. პენდრას გადაარჩენს იდუმალი მეომარი სახელად ბეოვულფი და მასთან ერთად მიდის. როდესაც ის ხვდება, რომ ბეოვულფი მიდის ფორპოსტისკენ, ის ბრუნდება ალყის ხაზზე და მოკლულია. ბეოვულფი ხვდება ჰროტგარს და უფლება აქვს დარჩეს მხეცის მოკვლაში დასახმარებლად. ჰროტგარი, მისი ქალიშვილი კირა და მისი სამხედრო ლიდერი როლანდ ეჭვობენ, რომ ბეოვულფი კონკურენტმა ოჯახმა გაგზავნა მათი ვაჟის, ნივრის, კირას ყოფილი ქმრის, სიკვდილის გამო შურისძიების მიზნით. თუმცა, კირას ეჭვები ქრება, როდესაც ის ხვდება, რომ ბეოვულფს შეუძლია ბოროტების გრძნობა.

რამდენიმე ღამის განმავლობაში, ჰროტგარი განიცდის კოშმარებს, რომლებიც გამოწვეულია სუკუბუსით, მისი გარდაცვლილი მეუღლის თვითმკვლელობის შესახებ. როდესაც გრენდელი დღის განმავლობაში თავს ესხმის, ბეოვულფი და ჰროტგარის დარჩენილი ჯარისკაცები იძულებულნი არიან დაუპირისპირდნენ გრენდელს. ისინი ქალებსა და ბავშვებს საკურთხეველში გადააქვთ, მაგრამ მათ მაშინვე კლავენ გრენდელი. ბეოვულფი ახერხებს გრენდელის დაჭრას, მაგრამ ასევე დაჭრეს ამ პროცესში. როდესაც კირა ბეოვულფს ესწრება, როლანდ აღიარებს მის მიმართ რომანტიკულ გრძნობებს, თუმცა მას მხოლოდ ძმად ხედავს. მას შემდეგ, რაც ბეოვულფი გამოჯანმრთელდა, კირა ცხადყოფს, რომ ნივრი მოძალადე მეუღლე იყო და მან მოკლა იგი მას შემდეგ, რაც მან ძალით სცადა მისთვის. ბეოვულფი თვლის, რომ ის გაამართლა. ბეოვულფი კვლავ უყურებს გრენდელს და მკლავს წყვეტს. მიაჩნიათ, რომ გრენდელი მკვდარია, გადარჩენილები ზეიმობენ და როლანდს სუკუბუსი სტუმრობს.

კირა ამხელს მას რომანტიკულ გრძნობებს ბეოვულფის მიმართ და ორივე ერთვება ურთიერთობაში. ამის შემდეგ, ბეოვულფი კირას ეუბნება, რომ ის ნახევრად ადამიანია, რადგან დედამისი ბაელით იყო განაყოფიერებული და შეუძლია დათრგუნოს მისი შინაგანი ბოროტება ბოროტებასთან ბრძოლით. ბეოვულფი გრძნობს სუკუბუსს და ჩქარობს მის საპოვნელად. კირა და ჰროტგარი ბრუნდებიან სასადილოში, რათა ყველა მკვდარი იპოვონ, მათ შორის როლანდიც. ისინი ხვდებიან სუკუბუსს, რომელიც ავლენს თავს, როგორც გრენდელის დედას და ჰროტგარს, როგორც მის მამას, ამიტომ გრენდელმა მანამდე შეიწყალა იგი. ჰროტგარის ღალატმა ცოლის თვითმკვლელობა გამოიწვია. ჰროტგარი ცდილობს მოკლას სუკუბუსი, მაგრამ მოკლა გრენდელი. ბეოვულფი ჩამოდის და კლავს მხეცს. გრენდელის დედა ცდილობს მიმართოს ბეოვულფის შინაგან ბოროტებას, მაგრამ მარცხდება და გადაიქცევა გიგანტურ ჰუმანოიდ ობობას მსგავს არსებად. მას შემდეგ, რაც ბეოვულფი დაამარცხებს გრენდელის დედას, მათი ბრძოლა აიძულებს ფორპოსტს თავად დაინგრა. ბეოვულფი და კირა გარბიან და ის არწმუნებს მას თან ახლდეს მოგზაურობაში

იხ. ბმულზე რუსულ ენაზე

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                              ორკები

ორკები ,, ბეჭდების მბძანებლის'' ეკრანიზაციია

 ფენტეზის ჟანრის გამოგონილი რასა. ორკებს გააჩნიათ ბევრი საერთო გობლინებთან და ითვლებიან ფენტეზის ჟანრის ერთ-ერთ სტანდარტულ რასად.
 დასავლეთ ევროპის ხალხთა ფოლკლორში და ფენტეზის ჟანრის თანამედროვე ნაწარმოებებში. ორკები ძალიან ჰგავს გობლინებს და არიან სტანდარტული ფანტასტიკური არსებების სახეობებს შორის.

ორკები ფართოდ გახდა ცნობილი, პირველ რიგში, ინგლისელი მწერლის J. R. R. Tolkien-ის ფანტასტიკური ნაწარმოებების წყალობით. კერძოდ, მის ცნობილ რომანში "ბეჭდების მბრძანებელი" ორკები - მახინჯი, სასტიკი და აგრესიული მონსტრების რასა - უპირისპირდება სიკეთის პერსონიფიკაციას ელფებს. ორკები ემსახურებიან ბოროტ ძალებს, თუმცა ისინი გარკვეულწილად იზიარებენ ადამიანურ ზნეობის გრძნობას; ორკების წარმოშობის ერთ-ერთი ორაზროვანი ვარიანტი იყო ამბავი იმის შესახებ, რომ ისინი წარმოადგენენ ბნელი ძალების მიერ დაზიანებული ელფების ქვერასს. სიტყვა "ორკის" მსგავსი მითიური არსებების სახელები გვხვდება ძველ ინგლისურ ლექსში "Beowulf", ადრეულ თანამედროვე პოეზიაში და ჩრდილოეთ ევროპის ხალხურ ზღაპრებში. ტოლკინმა გამოაცხადა, რომ მან მიიღო არსებების სახელი ბეოვულფიდან. ორკი ჩანს გამოგონილი არსებების სიაში ჩარლზ კინგსლის 1860-იანი წლების შუა რომანში. ორკის არქეტიპი, რომელიც პოპულარობით სარგებლობს ტოლკინის ნაწერებით, დროთა განმავლობაში გავრცელდა თანამედროვე ფანტასტიკურ და სამეცნიერო ფანტასტიკურ ჟანრში, ორკები გახდა პოპულარული სათამაშო რბოლა მაგიდის RPG-ებში და სხვადასხვა ჟანრის ვიდეო თამაშებში, როგორიცაა Dungeons & Dragons, Magic: The Gathering, Might და. Magic და Warcraft.

იხ. ვიდეო ორკების შეტევა

პირველად სიტყვა ორკი გამოიყენა ჯონ რონალდ რუელ ტოლკინმა თავის ნაწარმებში შუახმელეთი, სადაც „ორკი“ იყო გობლინის სინონიმი. სიტყვა „orc“ გამომდინარეობს ძველინგლისური ენიდან, სადაც აღნიშნავს გოლიათს ან დემონს. თვითონ ტოლკინი აღნიშნავდა, რომ ეს სიტყვა აიღო შუასაუკუნოვანი პოემა ბეოვულფიდან, სადაც იგი იყო გიგანტური მონსტრის, გრენდელის, სინონიმი. თავის გვიანდელ ნაშრომებსა და წერილებში ტოლკინი წერდა ამ სიტყვას როგორც „ork“. ასევე აღსანიშნავია, რომ ძველრომაულ მითოლოგიაში არის ნახსენები მიწისქვეშეთის დემონი სახელად ორკუსი (Orcus). ტოლკინის ნამუშევრებში ორკები იყვნენ ბოროტი არსებები, რომლებიც ემორჩილებოდნენ შავ მბრძანებელს და შეადგენდნენ მისი ლაშქრის უდიდეს ნაწილს. შავმა ბრძანებელმა — მორგოთმა — შექმნა ორკები ყველაზე საშიში და ბოროტი ცხოველებისა და ნაწამები ელფებისგან, თუმცა მათი შექმნისას მან დაუშვა სერიოზული შეცდომა: ორკების შექმნის დროს სინათლე არ არსებობდა, ხეების სინათლე კი მხოლოდ ამანს ანათებდა, მზის შექმნის შემდეგ კი სინათლემ შუახმელეთიც მოიცვა, რამაც სინათლეს მიუჩვეველ ორკებს შუახმელეთში დღისით თარეშის საშუალება მოუსპო. შემდგომში ორკების ეს ნაკლი გამოასწორა სარუმანმა, როდესაც ორკებისგან გამოიყვანა ადამიანების მსგავსი ურუკ-ჰაის რასა, რომელსაც მზის სინათლის არ ეშინოდა.