ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                      ამერიკული ფეხბურთი

 სპორტის გუნდური სახეობა. ამერიკის შეერთებულ შტატებში უწოდებენ ფეხბურთს.თამაშში მონაწილე გუნდების მიზანია — მოიპოვონ მოწინააღმდეგე გუნდზე მეტი ქულა(ები) და მოიპოვონ საბოლოო გამარჯვება.

თამაშში მონაწილე გუნდების მიზანია — მოიპოვონ მოწინააღმდეგე გუნდზე მეტი ქულა(ები) და მოიპოვონ საბოლოო გამარჯვება.

                                                                               

ამერიკული ფეხბურთის სათამაშო მოედანი

თამაშში მონაწილეობს ორი გუნდი. მოედანზე ერთდროულად იმყოფება 11-11 მოთამაშე თითოეული გუნდიდან. რამდენიმე ან ყველა ფეხბურთელის შეცვლა შესაძლებელია თამაშისთვის განკუთვნილ დროის ნებისმიერ მონაკვეთში. სათამაშო სტადიონის სიგრძე 120 იარდია (110 მეტრი), სიგანე კი — 53 1/3 იარდი (49 მეტრი). სტადიონი დაყოფილია რამდენიმე ნაწილად, თითოეულის სიგრძე ათი იარდია. თამაში მოიცავს 4 ტაიმს.

კარები

ამერიკული ფეხბურთის კარების ზომები პრაქტიკულად ინდენტურია რაგბის კარების ზომებისა. განივას სიმაღლე — 10 ფუტია (3 მეტრი), ძელებს შორის მანძილი კი — 18,6 ფუტი (5,7 მეტრი).

თამაშის ხანგრძლივობა

თამაში გრძელდება 4 მეოთხედის განმავლობაში, თითო მეოთხედი კი 15 წუთია. მე-2 მეოთხედის დასრულების შემდეგ იწყება დიდი შესვენება და გუნდები სათამაშო ადგილებს ცვლიან.

თამაში ჩერდება:

• როცა ბურთი (ან მოთამაშე ბურთით) დატოვებს მოედნის ფარგლებს
• ბურთის თანაგუნდელისთვის წინ გადაცემის შემთხვევაში (ამ შემთხვევაში ბურთი მოწინააღმდეგე გუნდს გადაეცემა)
• ქულის მოპოვების შემდეგ
• წესების დარღვევის შემთხვევაში
• როცა ერთ-ერთი გუნდი იღებს ტაიმ-აუტს
• და სხვა მიზეზების გამო.

ამის გათვალისწინებით როგორც წესი თამაში გრძელდება 3 საათის განმავლობაში.

ყაიმის შემთხვევაში NFL-ში ინიშნება 15-წუთიანი დამატებითი დრო (ოვერტაიმი). ოვერტაიმში გუნდს, რომელიც მოიპოვებს პირველ ქულას (ოქროს ქულა), ენიჭება გამარჯვებულის ტიტული.

თამაშის მიმდინარეობა

ამერიკული ფეხბურთის ბურთი

თამაში შედგება სათამაშო ეპიზოდებისგან. ყოველი ეპიზოდის დასაწყისში თამაშში ბურთი შეჰყავთ იმ ადგილიდან, სადაც დასრულდა წინა სათამაშო ეპიზოდი.

თამაში კენჭისყრით (მონეტის დახმარებით) იწყება, კენჭისყრაში გამარჯვებული გუნდი წყვეტს, რომელი გუნდი დაიწყებს თამაშს. კენჭისყრაში დამარცხებული გუნდი კი - ირჩევს სტადიონის მხარეს. ერთ-ერთი გუნდის მხრიდან თამაშში ბურთის შეყვანის შემდეგ, მოწინააღმდეგე გუნდის მოთამაშემ ბურთი უნდა მოიგდოს ხელში და წინ გაიქცეს, მანამ სანამ მას არ შებოჭავენ და სათამაშო მინდორზე დააგდებენ. არსებობს შეტევების განხორციელების ლიმიტი, ის თითო გუნდისთვის თითო ჯერზე 4 შეტევით განისაზღვრება. შეტევაში მოთამაშის (შესაბამისად გუნდის) მოვალეობაა გადალახოს 10 იარდიანი მონაკვეთი. ყოველ ასეთ მცდელობას დაუნი ეწოდება (ინგლ. down). თუ შემტევ პოზიციაში მყოფი გუნდი გაივლის 10 იარდს, ის კვლავ იღებს 4 მცდელობის უფლებას შემდეგი 10 იარდის გავლისთვის. ამ შანსის გამოუყენებლობის შემთხვევაში, ბურთი გადაეცემა მოწინააღმდეგეს. თუ გუნდმა გადალახა ყველა 10 იარდიანი მონაკვეთი და განახორციელა თაჩდაუნი (ინგლ. touchdown), გუნდი იღებს 6 ქულას და ინიშნება 1 ქულიანი დარტყმა (გარდასახვა)

არსებობს ბურთის დაკარგვის სხვადასხვა ვარიანტი:

• თუ გუნდმა ვერ გადაკვეთა 10 იარდი 4 შეტევაში…
• თუ მოწინააღმდეგე გუნდმა გადაცემის მომენტში მოახერხა ჩაჭრა.
• თუ შეტევაში მყოფი ფეხბურთელი წააქციეს, ბურთი ხელიდან გაუვარდა და ბურთი დაცვაში მყოფი გუნდმა ჩაიგდო ხელში.

ხშირად, მესამე შეტევის შემდეგ, თავდასხმაში მყოფმა გუნდმა თუ ვერ მოახერხა 10 იარდის გადაკვეთა, გუნდი აღარ რისკავს და ახორციელებს პანტს. საჯარიმო დარტყმის-ის მსგავსს დარტყმას. ბურთი დარტყმის წინ მოქცეულია მოთამაშის ხელებში.

სათამაშო რგოლები

გარდასახვა თამაშის დროს

თითოეულს გუნდში არსებობს რამდენიმე სათამაშო რგოლი: დაცვა (ინგლ. diffence), თავდასხმა (ინგლ. offence) და სხვადასხვა სპეციფიკური მოთამაშე.

თავდასხმის მოვალეობა:

• ბურთი მიიტანოს მოედნის ბოლომდე
• განახორციელოს თაჩდაუნი.

დაცვის მოვალეობა:

• არ მისცეს მოწინააღმდეგე გუნდის თავდასხმას საშუალება გაიროს ბურთთან ერთად 10 იარდი
• მოწინააღმდეგე გუნდის თავდასხმას არ დაამთავრებინოს შეტევა და არ დაადებინოს თაჩდაუნი.

სპეციფიკური მოთამაშეების კლასიფიკაცია:

• მოთამაშე, რომელსაც ბურთი შეჰყავს თამაშში.
• მოთამაშე, რომელიც ახორციელებს პანტს.
• მოთამაშე, რომელიც ახორციელებს გარდასახვას.

გარდასახვა:

• თაჩდაუნის შემდეგ. 1 ქულა.
• თამაშის დროს. 3 ქულა.

ჯარიმები და დროშები

დროშები:

• თუ მსაჯი მოედანზე, თამაშის დროს გადმოაგდებს ყვითელ დროშას - დაცვაში მყოფი გუნდი ან თავდასხმაში მყოფი გუნდი ჯარიმდება.

დაჯარიმებული გუნდი დაიწევს 5 იარდით უკან

• თუ მწვრთნელი მოედანზე, თამაში დროს გადმოაგდებს წითელი დროშას - მწვრთნელი ითხოვს ვიდეო გამეორებას.

ქულები

ქულების მოპოვება

• თავდასხმაში მყოფი გუნდისთვის:
  • თაჩდაუნი - +6 ქულა
    • გარდასახვა - +1 ქულა
    • გარდასახვის სანაცვლოდ ბურთის კვლავ გათამაშება და კვლავ თაჩდაუნი - +2 ქულა.
  • გარდასახვა თამაშის დროს (თაჩდაუნის გარეშე) +3 ქულა
• დაცვაში მყოფი გუნდისთვის:
  • თავდასხმაში მყოფ მოწინააღმდეგის, მისივე თაჩდაუნის ზონაზე დაგდების შემთხვევაში (რაც ძალიან იშვიათად ხდება).

პოპულარობა

სამხრეთ კალიფორნიის უნივერსიტეტებს შორის გამართულ შეხვედრას 90 ათასზე მეტი მაყურებელი დაესწრო

ამერიკული ფეხბურთი — სპორტის ყველაზე პოპულარული სახეობა აშშ-ში 1972 წლიდან, მას შემდეგ რაც მან ამ კომპონენტში გაუსწრო ბეისბოლს.

სატელევიზიო რეიტინგებში ამერიკული ფეხბურთის ეროვნულმა ლიგამ, პოპულარობით აჯობა ჩრდილოეთ ამერიკის ყველა სპორტულ ლიგას. სუპერ-ბოულის დღეს — ნაციონალური საფეხბურთო ლიგის სეზონის საუკეთესო მატჩს — უყურებს 100 მილიონზე მეტი ამერიკელი.

ასევე ძალიან პოპულარულია არაპროფესიონალური სტუდენტური ფეხბურთი. აშშ-ის ოთხ საუნივერსიტეტო მოედნის ტრიბუნები მატჩების დროს 100 000-ზე მეტი მაყურებლით მთლიანად ივსება. ასევე პოპულარობით სარგებლობს სკოლებს შორის გამართული მატჩები, რომელსაც 10 000-ზე მეტი მაყურებელი ესწრება.

იხ. ვიდეო - შესავალი ამერიკულ ფეხბურთში - წესები, მოთამაშეები და თამაშის პრინციპები

გოლფი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -                                                         გოლფი

გოლფის მოთამაშე

სპორტის ერთ-ერთი საერთაშორისო სახეობა. პროფესიული გოლფის დიდ ტურნირებს მთელი მსოფლიოს ტელემაყურებლები ადევნებენ თვალს.

თამაშის წესი იმაში მდგომარეობს, რომ საგანგებო ჯოხით — ყვანჭით ბურთი ფოსოში (ჩაღრმავებაში) მოთავსდეს. თამაში მწვანე გაზონზე მდებარეობს, რომელსაც გრინი ჰქვია. მოთამაშეს შეუძლია მაქსიმუმ 14 ყვანჭი გამოიყენოს. ყოველი ფოსოსათვის ყველაზე შესაფერის ყვანჭს ირჩევენ. გოლფს ან ორი კაცი თამაშობს, ან წყვილები. მოგებულია ის ადამიანი ან წყვილი, რომელიც ნაკლები დარტყმით ათავსებს ბურთს ფოსოში, ან მეტ ფოსოს დაიპყრობს (მატჩურ თამაშში).

გოლფის სტანდარტული მინდორი 18 ფოსოსგან შედგება. ეს 18 ფოსო თამაშის ერთ რაუნდს შეადგენს. ყოველ ფოსოზე შედეგები პარობით ითვლება. თითოეული ფოსოს მიმართულებით 35 დარტყმა სრულდება. ყველა ფოსოს მიმართულებით შესრულებული დარტყმის ჯამი მინდვრის საერთო პარს შეადგენს, სტანდარტული 18-ფოსოიანი მინდვრისთვის იგი, როგორც წესი, 70-72-ს უდრის.

გოლფის დიდი ტურნირები მეტწილად 4 დღე გრძელდება და დღეში თითო რაუნდი თამაშდება. ამ ტურნირებს მიეკუთვნება „დიდი ოთხეული“: აშშ-ის ღია ჩემპიონატი, დიდი ბრიტანეთის ღია ჩემპიონატი, აშშ-ის ოსტატთა ტორნირი და აშშ-ის გოლფის პროფესიონალ მოთამაშეთა ასოციოციის ტურნირი. თამაშის სეზონის განმავლობაში წამყვანი პროფესიონალი მოთამაშეები კომერციულ ტურნირებშიც მონაწილეობენ.

იხ. ვიდეო - გოლფის ტურნირი კაჭრეთში

• შოტლანდიაში გოლფს XV საუკუნიდან თამაშობენ. ქვეყნის პირველი გოლფ-კლუბი. „როიალ ენდ ეინშენტ“, 1754 წელს ჩამოყალიბდა ქალაქ სენტ-ენდრიუსში.
• ორ წელიწადში ერთხელ ევროპასა და აშშ-ის წამყვანი მოთამაშეებს შორის რეიდერის თასის შეჯიბრი ტარდება, რომელიც თანამედრობე პროფესიული გოლფის ყველაზე ორესტიჟული ტურნირია.
• ერთ ფოსოს მიმართულებით პარზე ერთით ნაკლებ დარტყმას ბერდი ჰქვია, ხოლო ორით ნაკლებ დარტყმას — იგლი. ერთი ფოსოს მიმართულებით პარზე ერთით მეტ დარტყმას ბოგი ეწოდება, ხოლო ორით მეტ დარტყმას — ორმაგი ბოგი და ასე შემდეგ.

                                                                

ნახატი მანგის დიანასტიის იმპერატორი ჩუივანი იმპერატორი  ჩჟუ ჩინცი მინის დინასტიიდან ეთამაშება

ითვლება, რომ გოლფის თამაში წარმოიშვა შოტლანდიაში და გამოიგონეს მწყემსებმა, რომლებიც ჯოხების (მომავლის კლუბების) დახმარებით აყრიდნენ ქვებს კურდღლის ხვრელებში. სავარაუდოდ, თამაში არსებობდა მე-14 საუკუნეში, ხოლო მე-15 საუკუნეში შოტლანდიაში მიიღეს რამდენიმე კანონი, რომელიც კრძალავდა „გოფის“ თამაშს. მე-17 საუკუნეში ბურთებს თამაშობდნენ კლუბებით უკვე ნიდერლანდებში. თამაში თავისი თანამედროვე ფორმით მე-19 საუკუნეში შოტლანდიაში ჩამოყალიბდა.

მინგის დინასტიის იმპერატორი ჟუ ჟანჯი, რომელიც ჩუივანგს თამაშობს, ნახატი

მიუხედავად იმისა, რომ თანამედროვე გოლფი წარმოიშვა შოტლანდიაში მე-15 საუკუნეში, თამაშის უძველესი ფორმები რჩება ბუნდოვანი და დებატების საგანი. ზოგიერთი ისტორიკოსი გოლფს უკავშირებს რომის იმპერიაში არსებულ თამაშს: პაგანიკა (პაგანიკა), რომელშიც მონაწილეები მოხრილი ჯოხით ურტყამდნენ ბუმბულით დაყრილ ბურთს. ერთი თეორიის თანახმად, წარმართობა მთელ ევროპაში გავრცელდა, რადგან იმპერიის ტერიტორიული საკუთრება იზრდებოდა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე I საუკუნეში. ე. და თანდათან გადაიზარდა თამაშში, რომელიც ჩვენ ახლა ვიცით. კიდევ ერთი თვალსაზრისი ის არის, რომ გოლფის წინაპარი შეიძლება იყოს ჩინური თამაში chuiwang (ჩინური 捶丸 - ბურთის დაძვრა), გავრცელებული მე-9-მე-14 საუკუნეებში . მინგის დინასტიის გრაგნილი, რომელიც დათარიღებულია 1368 წლით და სახელწოდებით "შემოდგომის დღესასწაული", ასახავს ჩინეთის იმპერიული სასამართლოს წევრებს, რომლებიც ატრიალებენ გოლფის ჯოხებს, რათა პატარა ბურთი ჩააგდონ ხვრელებში. სავარაუდოდ, ჩუივანი ევროპაში ცნობილი გახდა შუა საუკუნეებში. კიდევ ერთი ადრეული თამაში, რომელიც წააგავს თანამედროვე გოლფს, არის თამაში "cambuca" (ინგლისური cambuca, ფრანგული chambot) . ეს თამაში ჩამოიტანეს დაბალ ქვეყნებში, გერმანიასა და ინგლისში.

თუმცა, თანამედროვე გოლფი მოდის შოტლანდიიდან და თამაშის პირველი ნახსენები არის შოტლანდიის მეფე ჯეიმს II-ის ბრძანებულება გოლფის აკრძალვის შესახებ (1457), რადგან მან მშვილდოსნები ვარჯიშისგან გადაიტანა. ბევრი გოლფისთვის პილიგრიმობის ადგილი რჩება სენტ ენდრიუს გოლფის მოედანზე ძველი კურსი სენტ ენდრიუსში, რომელიც არის ლინკების ტიპის კურსი (ინგლისური ბმულები) (უძველესი ტიპი რა თქმა უნდა). ძველი კურსის ისტორია 1574 წლიდან იწყება. გოლფის მოედანი დოკუმენტირებულია Musselburgh Links-ში (eng. Musselburgh Links) (East Lothian, შოტლანდია) 1672 წლის 2 მარტს. ეს საიტი ითვლება ისტორიულად პირველ მსოფლიოში, რომელიც დაფიქსირებულია გინესის რეკორდების წიგნში.

გოლფის წესების ყველაზე ადრეული ვერსია შეიქმნა 1744 წლის მარტში Gentlemen Golfers Company-სთვის, რომლებიც თამაშობდნენ Leith Links-ში (Eng. Leith Links)  (ახლა The Honorable Company of Edinburgh Golfers, რომლის რეზიდენციაა მიურფილდის საიტი ქ. ქალაქი გულენი, აღმოსავლეთ ლოთიანი, შოტლანდია). პირველი გოლფის ტურნირი, ღია ჩემპიონატი (ინგლისური ღია ჩემპიონატი), ჩატარდა 1860 წლის 17 ოქტომბერს გოლფის კლუბ პრესტუიკში (ინგლისური პრესტვიკ გოლფის კლუბი), სამხრეთ აირშირი, შოტლანდია.

იხ. ვიდეო - CRAZY Golf Moments (Part 4)

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             Bushmaster

ჰოლანდიური Bushmaster 2008წ

ფირმა ADI-ს მიერ შემუშავებული ავსტრალიური ჯავშანტრანსპორტიორი. ეკიპაჟის რაოდენობა -1, დესანტი - 9, წარმოებული იქნა 1998წ-ს, რაოდენობა - 1072, კორპუსის სიგრძე - 7087მმ, სიგანე - 2500, სიმაღლე - 2650, ძრავისი ტიპი - დიზელი, სიჩქ. 120კმსთ

ავსტრალიამ აირჩია Bushmaster 4x4 ჯავშანტექნიკა, რომელიც შემუშავებულია ADI-ს (ავსტრალიური კომპანია, რომელიც ახლა Thales-ის მრავალეროვნული კომპანიის ავსტრალიური შვილობილი კომპანიაა) 1991 წლის მარტში, საერთაშორისო კონკურსის შემდეგ IMV (ქვეითი მობილურობის სატრანსპორტო საშუალების) საოპერაციო მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად. . მოკლე სიაში შედის Mamba APC, Shorland S600 და ADI Bushmaster

ავსტრალიის არმიას სჭირდებოდა მანქანა შორ მანძილზე ჯარებისა და აღჭურვილობის გადასატანად, ბრძოლაში გამოყენება არ იყო გათვალისწინებული.

ბუშმასტერის პროტოტიპი 1996 წელს დამზადდა. 1998 წელს ჯავშანმანქანებმა ბუშრანჯერის პროგრამის ფარგლებში ინტენსიური გამოცდები გაიარეს. ამ ეტაპზე კონკურენტები იყვნენ ASLAV 8x8 და M-113A1. 2000 წლის მარტში ADI Bushmaster გამოცხადდა IMV "Bushranger" კონკურსის ოფიციალურ გამარჯვებულად.

118 მილიონი აშშ დოლარის (180 მილიონი AU$) კონტრაქტი დაიდო 370 ერთეულზე, რომლის პირველი ეტაპის ფარგლებში შეიქმნა 11 Bushmasters და დაექვემდებარა ვრცელი ტესტების სერიას 2003 წლის შუა რიცხვებიდან 2004 წლამდე.

მასობრივი წარმოება მალევე დაიწყო, ყოველ ორ დღეში ერთი მანქანის სიჩქარით, 2005 წლიდან. 

იხ. ვიდეო - Бронетранспортеры Австралии для ВСУ - премьер-министр

მანქანაში შესვლა ხდებოდა კარის მეშვეობით კორპუსის უკანა ჯავშანტექნიკაში, სალონის სახურავზე 5 ლუქი. წინა ლუქის წინ არის ბუდე 5,56 ან 7,62 მმ ტყვიამფრქვევისთვის, კვამლის ყუმბარმტყორცნების კორპუსის გვერდებზე.

Bushmaster-ის სტანდარტული კონფიგურაცია უზრუნველყოფს ეკიპაჟის დაცვას 7,62 მმ და 5,56 მმ მცირე ზომის იარაღის ტყვიებისგან, პერსონალის საწინააღმდეგო ნაღმებისგან, რომლებიც შეიცავს 9,5 კგ-მდე ტროტილს. დაცვის ეს დონე შეიძლება განახლდეს და მორგებული იყოს კონკრეტული მომხმარებლის მოთხოვნებისთვის.

სასიცოცხლო ციკლის მთლიანი ღირებულების შესამცირებლად, Bushmaster იყენებს თაროზე მოთავსებულ სისტემებს, სადაც ეს შესაძლებელია, და ძირითადი მომწოდებლები არიან Caterpillar, Fabco, Meritor და ZF.

სტანდარტულ აღჭურვილობაში შედის ელექტროგადამცემი, მუდმივი ოთხბორბლიანი ძრავა, საბურავის ცენტრალური გაჟონვა, გაშვებული ამობრუნება, დამოუკიდებელი საკიდარი სპირტიანი ზამბარებით, დისკის მუხრუჭები, ეკიპაჟის 10-მდე წევრის ცალკე ადგილი (მძღოლის ჩათვლით), ტყვიაგაუმტარი ფანჯრები, ცალკე ჰაერი. კონდიცირების სისტემა და ჰიდრავლიკური ჯალამბარი, რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც წინა, ასევე უკანა მანქანაში.

ტრანსმისია - შვიდ სიჩქარიანი ავტომატური Allison MD-3070 PT.

Bushmaster-ის მთლიანად შედუღებული ფოლადის კორპუსის შიდა მოცულობა 8 კუბურ მეტრზე მეტია. ეს ხდის პლატფორმას მოქნილს და შესაფერისს სხვადასხვა სპეციფიკური აპლიკაციებისთვის, მათ შორის სამშვიდობო და ნაღმების აღმოჩენისთვის.

ჯავშანმანქანა შეიქმნა სამხედრო სატრანსპორტო თვითმფრინავით C-130 ტრანსპორტირების შესაძლებლობის გათვალისწინებით 

იხ. ვიდეო - BUSHMASTER: presentation of an Australian success story

სამხედრო გამოყენება - ორი გამოცდილი ჯავშანმანქანა გაიგზავნა აღმოსავლეთ ტიმორში, როგორც საერთაშორისო სამშვიდობო ძალების ავსტრალიის კონტინგენტის ნაწილი. 

შემდეგი გეგმა როგორც ჩანს უკრაინაში გაგზავნა იქნება, უახლოეს მომავალში უნდა გამოჩნდეს ომიის მსვლელობისას.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                           Starstreak                                                   

Starstreak მსუბუქი მრავალჯერადი გამშვების (LML) პოზიცია წვრთნების დროს დარტმურში. სამიდან ერთი რაკეტა გასროლილია.

 ბრიტანული მოკლე მანძილზე მოქმედი გადასატანი ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის სისტემა. აწარმოებს კომპანია Thales Air Defence (ყოფილი Shorts Missile Systems), ბელფასტში. ასევე ცნობილია, როგორც Starstreak HVM (ინგლ. High Velocity Missile, „მაღალი სიჩქარის რაკეტა“). გაშვების შემდეგ, რაკეტა 4 მახის სიჩქარეს აღწევს, რაც მას ამჟამად არსებულთაგან ყველაზე სწრაფ მიწა-ჰაერის სისტემად აქცევს. ამის შემდეგ რაკეტა უშვებს სამ მცირე ზომის ლაზერული დამიზნების რაკეტას (dart, „შუბი“) რაც ზრდის წარმატებული მოხვედრების შანსს. Starstreak ბრიტანეთის არმიის შეიარაღებაში 1997 წლიდან არსებობს. 2012 წელს Thales-მა სისტემას სახელი შეუცვალა და ForceSHIELD-ის სახელით უშვებს.

                                                                               

Starstreak რაკეტა აფრიკის ავიაკოსმოსურ და თავდაცვის ექსპოზე, 2006 წლის სექტემბერი

რაკეტაზე მუშაობის პროცესი ადრეულ 1980-იან წლებში დაიწყო, მას შემდეგ, რაც საჰაერო თავდაცვის შესაძლებლობათა კვლევამ აჩვენა, რომ მაღალი სიჩქარის რაკეტა საუკეთესოდ უპასუხებდა არსებულ გამოწვევებს და შესაძლოა, არსებული, მხრიდან გასაშვები სისტემებიც ჩაენაცვლებინა. ჩამოყალიბდა გენერალური შტაბის მოთხოვნა GSR 3979, სადაც მითითებული იყო სპეციფიკური საჭიროებები და სამი სხვადასხვა პლატფორმა:

• თვითმავალი გამშვები დანადგარი.
• სამმაგი გამშვებით აღჭურვილი მსუბუქი დანადგარი.
• გადასატანი გამშვები.

1984 წელს გაერთიანებული სამეფოს თავდაცვის სამინისტრომ სამუშაო კონტრაქტები გაუფორმა ორ კომპანიას – British Aerospace (BAe) და Shorts Missile Systems. BAe-ს შემოთავაზებული რაკეტის სახელწოდება იყო Thunderbolt HVM. კონკურის შემდეგი ეტაპი Shorts-მა მოიგო და საბოლოოდ, £356 მილიონის ღირებულების კონტრაქტიც მასთან გაფორმდა. აქტიური მუშაობა 1986 წლის ნოემბერში დაიწყო, ხოლო რაკეტები შეიარაღებაში 1997 წლის სექტემბერში მიიღეს. ბრიტანეთის თავდაცვის სამინისტროს მიზანი იყო შეიარაღებაში არსებული Javelin-ის ტიპის მიწა-ჰაერი რაკეტების ჩანაცვლება. სამმაგი გამშვების და გადასატანი ვარიანტები შეიარაღებაში 2000 წლიდან მიიღეს.

2001 წლის ივლისში Thales-მა მიიღო კონტრაქტი Starstreak-ის შემდეგი თაობის მოდელებზე, რომლებიც „ჩემი-სხვისი“ ამომცნობი სისტემებითაა აღჭურვილი.

2007 წლის შუაში Thales-მა განაცხადა, რომ ჩრდილოეთ ირლანდიაში შექმნა Starstreak II, გაცილებით გაუმჯობესებული ვარიანტი. მის უპირატესობათაგან აღინიშნა 7 კილომეტრამდე გაზრდილი მოქმედების მანძილი, გაზრდილი ლეტალურობა, გაუმჯობესებული დამიზნების სისტემა და გაცილებით დიდ სიმაღლეზე (5 კმ) მოქმედების შესაძლებლობა

2011 წელს Thales-მა მოიგო კონტრაქტი მსუბუქ მრავალფუნქციურ რაკეტაზე (Lightweight Multirole Missile, LMM), რის შემდეგაც კომპანიამ განაცხადა, რომ პროექტზე სამუშაოდ, სამინისტროსთან შეთანხმებით, წინა კონტრაქტებით მიღებული ბიუჯეტის გადამისამართება მოხდებოდა. გავრცელებული მოსაზრებით, ამაში Starstreak-თან დაკავშირებული კონტრაქტები იგულისხმებოდა.

                                                                   

ბრიტანეთის სამეფო არტილერიის ჯარისკაცი Starstreak სისტემით

მსუბუქი, ანუ გადასატანი ფორმით გამოყეებისას Starstreak-ის რაკეტა დახურულ გამშვებ მილშია მოთავსებული. გამოყენებისას გამშვები მილი მაგრდება სამიზნე დანადგარზე. ოპერატორი ახორციელებს მიზანზე მიდევნებას სამიზნე დანადგარზე არსებული ოპტიკურად სტაბილიზებული სამიზნით. მიდევნების პროცესი საშუალებას აძლევს სამიზნე დანადგარს, გამოთვალოს შესაბამისი ტრაექტორია რაკეტის მიზანთან მიყვანისთვის. ოპერატორს შეუძლია სამიზნე დანადგარში შეიყვანოს ინფორმაცია ქარის სიჩქარის და შორ მანძილზე დამიზნების შემთხვევაში, სიმაღლეთა შორის სხვაობის შესახებ. მიდევნების დასრულებისას ოპერატორი რაკეტის გაშვებას ღილაკზე დაჭერით ახორციელებს.

ამ დროს მოქმედებაში მოდის რაკეტის საწყისი ძრავა, რომელიც უზრუნველყოფს რაკეტის გატყორცნას გამშვები მილიდან, თუმცა, ოპერატორის უსაფრთხოების მიზნით მილიდან გაშვებამდე საწყისი ძრავა მთლიანად იწვება. მას შემდეგ, რაც რაკეტა ოპერატორს უსაფრთხო მანძილზე (4 მეტრი) მოშორდება, მოქმედებაში მოდის მეორე ძრავა, რომელიც რაკეტის მკვეთრ აქსელერაციას ახდენს, იმდენად, რომ ძრავის წვის დასრულებისას სიჩქარე 4 მახს (1372 მ/წმ) აღემატება. მეორე ძრავის დაწვისთანავე რაკეტა სამ მცირე რაკეტას („შუბს“) უშვებს.

„შუბის“ კორპუსი ვოლფრამის შენადნობისგანაა დამზადებული. თითოეული მათგანის სიგრძე 396 მმ-ია, დიამეტრი 22 მმ, ხოლო წონა – 900 გრამი. ამ წონის დაახლოებით ნახევარი, თითქმის 450 გრამი, ფეთქებადი მუხტია, რომლის დეტონაციასაც შეყოვნებული მოქმედების, შეხებით აქტივირებადი ამფეთქი უზრუნველყოფს. „შუბი“ ორი ფრთით აღჭურვილი მბრუნავი წინა ნაწილის და ოთხი ფრთით აღჭურვილი უძრავი უკანა ნაწილისგან შედგება. უკანა ნაწილშია განთავსებული მიზნამდე მიყვანის ელექტრონული მართვის სისტემაც უკან მიმართული სენსორით.

„შუბები“ არ ემიზნებიან მიზნიდან არეკლილ ლაზერულ ენერგიას. ნაცვლად ამისა, Starstreak-ის სამიზნე დანადგარი მიზანზე მიმართავს ორ ლაზერულ სხივს, რომელიც მასზე ორგანზომილებიან მატრიცულ გამოსახულებას ხატავს. ლაზერების მოდულირების გაზომვით „შუბის“ სენსორი მატრიცაზე თავის ადგილს განსაზღვრავს, რომელზე დასარჩენადაც მისივე ელექტრონული სისტემა მიმართულებას აკორექტირებს. კორექტირებისთვის წინა ნაწილის ბრუნვის სიჩქარე მყისიერად მცირდება, რის შემდეგაც წინა ფრთები „შუბს“ შესაბამისი მიმართულებით აბრუნებს. სამივე „შუბი“ ერთად, დაახლოებით 1.5 მ რადიუსის ფორმაციით მიფრინავს და საკმარისი კინეტიკური ენერგია გააჩნია, რათა 7,000 მეტრის სიშორეზე 9 g ძალით მოძრავ მიზანს მოხვდეს.

ლაზერული დამიზნების ადრეული სისტემები იყენებდა ერთ სხივს, რომელიც მუდმივად მიზანზე უნდა ყოფილიყო მიმართული. რაკეტა ამ სხივის ანარეკლს ემიზნებოდა, რის გამოც, მისი დაკარგვის შემთხვევაში მართვაც იკარგებოდა მანამ, სანამ არ აღდგებოდა ლაზერული სხივი მიზანზე. პრობლემას გარკვეულწილად ამსუბუქებდა ლაზერული სხივის გაფართოება, თუმცა, ეს ამცირებდა როგორც სიზუსტეს, ისე არეკლილი ენერგიის რაოდენობასაც. Starstreak-ში გამოყენებული სისტემა მიზანზე გაცილებით ფართო მატრიცას ხატავს, თუმცა, ეს სიზუსტის შემცირების გარეშეა შესაძლებელი.

მიზანზე მოხვედრებისას მოქმედებაში მოდის შეყოვნებული მოქმედების ამფეთქი. ამგვარი ამფეთქი „შუბს“ აძლევს დროს, ღრმად შევიდეს მიზანში, ვიდრე მისი ქობინი აფეთქდება. ვოლფრამის კორპუსი სპეციალურადაა შექმნილი ფრაგმენტაციის და მაქსიმალური ზიანის გამოწვევის მიზნით.

1999 წლის სექტემბერში ჩატარდა ექსპერიმენტი, რომელშიც Starstreak რაკეტა სახმელეთო მიზნის, კერძოდ, FV432 ტიპის ჯავშანტრანსპორტიორის წინააღმდეგ გამოიყენეს, რათა შეემოწმებინათ მისი ეფექტურობა მიწა-მიწა რაკეტის როლში. თითოეულ „შუბს“, რომლის სიჩქარეც 4,500 კმ/სთ-ს აღწევდა, იგივე კინეტიკური ენერგია გააჩნდა, რაც Bofors-ის 40 მმ L/70 ტიპის ავტომატური ქვემეხის გასროლას. მიუხედავად ამისა, მას არ გააჩნია ჯავშანგამტანი თვისებები, რომელიც ტანკსაწინააღმდეგო ან ორმაგი დანიშნულების (მიწა-მიწა, მიწა-ჰაერი) ტიპის მართვად რაკეტებს აქვთ.

Starstreak-ის რაკეტა მობილური ახლომოქმედი საჰაერო თავდაცვის პლატფორმა AN/TWQ-1 Avenger-იდან გაშვებისას

მსუბუქი, ანუ გადასატანი ფორმით გამოყეებისას Starstreak-ის რაკეტა დახურულ გამშვებ მილშია მოთავსებული. გამოყენებისას გამშვები მილი მაგრდება სამიზნე დანადგარზე. ოპერატორი ახორციელებს მიზანზე მიდევნებას სამიზნე დანადგარზე არსებული ოპტიკურად სტაბილიზებული სამიზნით. მიდევნების პროცესი საშუალებას აძლევს სამიზნე დანადგარს, გამოთვალოს შესაბამისი ტრაექტორია რაკეტის მიზანთან მიყვანისთვის. ოპერატორს შეუძლია სამიზნე დანადგარში შეიყვანოს ინფორმაცია ქარის სიჩქარის და შორ მანძილზე დამიზნების შემთხვევაში, სიმაღლეთა შორის სხვაობის შესახებ. მიდევნების დასრულებისას ოპერატორი რაკეტის გაშვებას ღილაკზე დაჭერით ახორციელებს.

ამ დროს მოქმედებაში მოდის რაკეტის საწყისი ძრავა, რომელიც უზრუნველყოფს რაკეტის გატყორცნას გამშვები მილიდან, თუმცა, ოპერატორის უსაფრთხოების მიზნით მილიდან გაშვებამდე საწყისი ძრავა მთლიანად იწვება. მას შემდეგ, რაც რაკეტა ოპერატორს უსაფრთხო მანძილზე (4 მეტრი) მოშორდება, მოქმედებაში მოდის მეორე ძრავა, რომელიც რაკეტის მკვეთრ აქსელერაციას ახდენს, იმდენად, რომ ძრავის წვის დასრულებისას სიჩქარე 4 მახს (1372 მ/წმ) აღემატება. მეორე ძრავის დაწვისთანავე რაკეტა სამ მცირე რაკეტას („შუბს“) უშვებს.

„შუბის“ კორპუსი ვოლფრამის შენადნობისგანაა დამზადებული. თითოეული მათგანის სიგრძე 396 მმ-ია, დიამეტრი 22 მმ, ხოლო წონა – 900 გრამი. ამ წონის დაახლოებით ნახევარი, თითქმის 450 გრამი, ფეთქებადი მუხტია, რომლის დეტონაციასაც შეყოვნებული მოქმედების, შეხებით აქტივირებადი ამფეთქი უზრუნველყოფს. „შუბი“ ორი ფრთით აღჭურვილი მბრუნავი წინა ნაწილის და ოთხი ფრთით აღჭურვილი უძრავი უკანა ნაწილისგან შედგება. უკანა ნაწილშია განთავსებული მიზნამდე მიყვანის ელექტრონული მართვის სისტემაც უკან მიმართული სენსორით.

„შუბები“ არ ემიზნებიან მიზნიდან არეკლილ ლაზერულ ენერგიას. ნაცვლად ამისა, Starstreak-ის სამიზნე დანადგარი მიზანზე მიმართავს ორ ლაზერულ სხივს, რომელიც მასზე ორგანზომილებიან მატრიცულ გამოსახულებას ხატავს. ლაზერების მოდულირების გაზომვით „შუბის“ სენსორი მატრიცაზე თავის ადგილს განსაზღვრავს, რომელზე დასარჩენადაც მისივე ელექტრონული სისტემა მიმართულებას აკორექტირებს. კორექტირებისთვის წინა ნაწილის ბრუნვის სიჩქარე მყისიერად მცირდება, რის შემდეგაც წინა ფრთები „შუბს“ შესაბამისი მიმართულებით აბრუნებს. სამივე „შუბი“ ერთად, დაახლოებით 1.5 მ რადიუსის ფორმაციით მიფრინავს და საკმარისი კინეტიკური ენერგია გააჩნია, რათა 7,000 მეტრის სიშორეზე 9 g ძალით მოძრავ მიზანს მოხვდეს.

ლაზერული დამიზნების ადრეული სისტემები იყენებდა ერთ სხივს, რომელიც მუდმივად მიზანზე უნდა ყოფილიყო მიმართული. რაკეტა ამ სხივის ანარეკლს ემიზნებოდა, რის გამოც, მისი დაკარგვის შემთხვევაში მართვაც იკარგებოდა მანამ, სანამ არ აღდგებოდა ლაზერული სხივი მიზანზე. პრობლემას გარკვეულწილად ამსუბუქებდა ლაზერული სხივის გაფართოება, თუმცა, ეს ამცირებდა როგორც სიზუსტეს, ისე არეკლილი ენერგიის რაოდენობასაც. Starstreak-ში გამოყენებული სისტემა მიზანზე გაცილებით ფართო მატრიცას ხატავს, თუმცა, ეს სიზუსტის შემცირების გარეშეა შესაძლებელი.

მიზანზე მოხვედრებისას მოქმედებაში მოდის შეყოვნებული მოქმედების ამფეთქი. ამგვარი ამფეთქი „შუბს“ აძლევს დროს, ღრმად შევიდეს მიზანში, ვიდრე მისი ქობინი აფეთქდება. ვოლფრამის კორპუსი სპეციალურადაა შექმნილი ფრაგმენტაციის და მაქსიმალური ზიანის გამოწვევის მიზნით.

1999 წლის სექტემბერში ჩატარდა ექსპერიმენტი, რომელშიც Starstreak რაკეტა სახმელეთო მიზნის, კერძოდ, FV432 ტიპის ჯავშანტრანსპორტიორის წინააღმდეგ გამოიყენეს, რათა შეემოწმებინათ მისი ეფექტურობა მიწა-მიწა რაკეტის როლში. თითოეულ „შუბს“, რომლის სიჩქარეც 4,500 კმ/სთ-ს აღწევდა, იგივე კინეტიკური ენერგია გააჩნდა, რაც Bofors-ის 40 მმ L/70 ტიპის ავტომატური ქვემეხის გასროლას. მიუხედავად ამისა, მას არ გააჩნია ჯავშანგამტანი თვისებები, რომელიც ტანკსაწინააღმდეგო ან ორმაგი დანიშნულების (მიწა-მიწა, მიწა-ჰაერი) ტიპის მართვად რაკეტებს აქვთ.

იხ. ვიდეო - Ukraine Used For the First Time British Starstreak MANPADS Destroying Russian Helicopter

უპირატესობები

Starstreak-ს ინფრაწითელი დამიზნების, რადარული მართვის ან რადიოსიგნალებით მართვად სისტემებთან შედარებით არაერთი უპირატესობა აქვს:

• შეუძლებელია მისი ჩახშობა ინფრაწითელი ან რადიოსიგნალების ჩამხშობი მოწყობილობებით.
• მის წინააღმდეგ არაეფექტურია ანტისარადარო რაკეტები.

გამოყენების ისტორია

გადასატანი Starstreak-ით აღჭურვილი სამეფო საზღვაო ქვეითი წვრთნების დროს, 2021

რაკეტა პირველად 1997 წელს, სამეფო არტილერიის მე-12 და 47-ე პოლკების შეიარაღებაში გამოჩნდა. კომპლექტში შედიოდა საჰაერო თავდაცვის გაცილების ხელსაწყო (Air Defence Acquisition Device, ADAD) და ×60 თერმული ხედვის სამიზნე. თითოეულ პოლკს გადაეცა 108 ერთეული თვითმავალი შეჯავშნული გამშვები, რომელიც Stormer-ის ტიპის ჯავშანტრანსპორტიორტის მუხლუხიან შასიზე იყო დამონტაჟებული. თითოეულ შასიზე გასაშვებად გამზადებული 8 და საბრძოლო მარაგში არსებული 8 რაკეტა იყო განთავსებული (თავდაპირველად, 12-12, თუმცა, შემდეგომ მოდიფიკაციებში ეს რაოდენობა შემცირდა). ამან ზემოთაღნიშნული ორი პოლკი ბრიტანეთის არმიაში ყველაზე მძლავრად აღჭურვილ ქვედანაყოფებად აქცია. გამშვებები, თავდაპირველად, აკუმულატორების საშუალებით მუშაობდა, რაც მათ ენერგიას და გამოსხივებას ამცირებდა, თუმცა, მოგვიანებით, სხვადასხვა სახის მოდიფიკაციების დამატებამ ენერგიის მოხმარება მკვეთრად გაზარდა. მსუბუქი, სამგამშვებიანი ვარიანტი (LML) შეიარაღებაში მალევე გამოჩნდა და მათი პირველი პარტიები სამეფო საზღვაო ქვეითების ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის ქვედანაყოფებმა და მე-16 საჰაერო შეტევის ბრიგადაზე მიმაგრებულმა სამეფო არტილერიის საჰაერო შეტევის ბატარეამ მიიღო. ზემოხსენებული, Stormer-ზე დამონტაჟებული ვარიანტები ბრიტანულ ძალებს ერაყშიც ჰქონდათ, თუმცა, მათი გასროლა არ მომხდარა. ბრიტანეთის არმია ამჟამად A5 ტიპის, მე-5 თაობის რაკეტებს იყენებს, როგორც წესი, მსუბუქ მრავალფუნქციურ რაკეტასთან (Lightweight Multirole Missile) კომბინაციაში.

2012 წელს ბრიტანეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ Starstreak A4 რაკეტების რამდენიმე დანაყოფს ლონდონში, რამდენიმე კორპუსის სახურავზე განათავსებდა, რაც 2012 წლის ლონდონის ოლიმპიური თამაშებისთვის მზადებას უკავშირდებოდა. განცხადებამ მცხოვრებთა ნაწილის უკმაყოფილება გამოიწვია, რადგან ისინი მსგავსი ზომების აუცილებლობაში დარწმუნებული არ იყვნენ. 2013 წელს სამინისტრომ დამატებით 200 ერთეული რაკეტა შეუკვეთა.

2022 წლის 16 მარტს, უკრაინაში მიმდინარე ომის დროს, დიდი ბრიტანეთის თავდაცვის სახელმწიფო მდივანმა, ბენ უოლესმა განაცხადა, რომ რუსეთის საჰაერო უპირატესობის დასაძლევად ბრიტანეთი უკრაინას Starstreak-ის რაკეტებს მიაწვდიდა, რის შემდეგაც, ბრიტანელმა სამხედროებმა უკრაინული ძალების წვრთნა დაიწყეს სისტემების გამოყენებაში. რამდენიმე თვითმავალი სისტემა განთავსდა პოლონეთშიც, როგორც დროებითი თავდაცვის ზომა Sky Sabre სისტემების განთავსებამდე.

ვარიანტები

Starstreak-ის გასროლა Alvis Stormer-ზე დამონტაჟებული თვითმავალი სისტემიდან, 2014

• ATASK (Air To Air Starstreak): ჰაერი-ჰაერი ტიპის მოდიფიკაცია, რომლის გაშვებაც შვეულმფრენიდან ხდება. იგი 1995-1998 წლებში, McDonnell-Douglas-სა და Lockheed Martin-ს შორის თანამშრომლობით შეიქმნა სპეციალურად AH-64 Apache-ზე გამოყენების მიზნით. ეს ვარიანტი ჯერ არაა შეიარაღებაში მიღებული.^[6]
• LML: მსუბუქი მრავალჯერადი გამშვები, რომელიც სამ რაკეტას იტევს. შესაძლებელია მისი გამოყენება დამოუკიდებლად, სადგარიანი გამშვების სახით, ან მისი დამონტაჟება მსუბუქ სატრანსპორტო საშუალებაზე, როგორიცაა Land Rover ან HMMWV (Humvee). LML-ს იდეა არმიის შემოთავაზებიდან მოდის, რომელიც მოძველებულ Javelin-ის მიწა-ჰაერი სისტემას ეხებოდა.
• Seastreak: არსებობს საზღვაო ხომალდებზე დასამონტაჟებელი ვარიანტის ორი ვერსია — მსუბუქი, LML-ის მსგავსი, რომელიც 6 რაკეტას იტევს და CIWS (close in weapon system, „ახლო მოქმედების შეიარაღების სისტემა“) 24 რაკეტით.
• თვითმავალი სისტემა (SP HVM): მუხლუხიანი Alvis Stormer-ტიპის ჯავშანტრანსპორტიორის სახურავზე დამონტაჟებულია გასაშვებად გამზადებული 8 რაკეტა, ხოლო ტრანსპორტში ინახება დამატებით 8 ხელახალი დატენვისთვის. თვითმავალი სისტემა ყველაზე გავრცელებულ ვარიანტს წარმოადგენს.
• Starstreak Avenger: ეს ვარიანტი 1990-იანი წლების დასაწყისში, აშშ არმიის მოთხოვნების გათვალისწინებით შეიქმნა. იგი წარმოადგენს Boeing-ის წარმოების AN/TWQ-1 Avenger ტიპის მობილურ ჰაერსაწინააღმდეგო სისტემას, სადაც 1 FIM-92 Stinger-ის გამშვები ჩანაცვლებულია Starstreak-ის 1 გამშვებით, რომელიც 4 რაკეტას შეიცავს. შესაბამისად, შეცვლილია ცეცხლის კონტროლის სისტემაც.
• Starstreak Mark II: Starstreak-ის გაუმჯობესებული ვარიანტი.
• THOR/Multi Mission System (MMS): ოთხრაკეტიანი კოშკურა, რომელიც Pinzgauer-ის ტიპის 6×6 შასიზეა დამაგრებული. პირველად 2005 წელს გამოჩნდა.
• RapidRanger: ზემოხსენებულის მსგავსი სისტემა, რომელიც ესპანური წარმოების URO VAMTAC მსუბუქ სამხედრო მანქანაზეა დამონტაჟებული.

ოპერატორები

რუკაზე ლურჯად ნაჩვენებია Starstreak სისტემების ოპერატორები

 გაერთიანებული სამეფო

• HVM SP (თვითმავალი) – დაახლოებით 40 სისტემა, საბრძოლო გამოყენებისთვის განსაზღვრულია 36 (თავდაპირველად შეძენილ იქნა 156 ერთეული).
• HVM LML – დაახლოებით 16 სისტემა.

 სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა

• LML – 8 სისტემა. სტოკჰოლმის საერთაშორისო მშვიდობის კვლევის ინსტიტუტის თანახმად, მიღებული გადასატანი სისტემების რაოდენობა 96, ხოლო დამატებით შეკვეთილისა – 82 იყო.

 ტაილანდი

• ტაილანდის სამეფო არმია – შეუკვეთა 2012 წელს, რაოდენობა უცნობია.

 ინდონეზია

• ინდონეზიის არმია – პირველი შეკვეთა 2011 წლის ნოემბერში გაფორმდა, რასაც მალე მეორეც მოჰყვა, თუმცა, მიწოდება არ განხორციელებულა და 2014 წლის იანვარში შედგა ხელახალი მოლაპარაკება, რომლის მიხედვითაც 5 ბატარეა უნდა შეიარაღებულიყო Starstreak რაკეტებით, ControlMaster200 ტიპის რადარებით და კოორდინაციის სისტემებით, ხოლო Land Rover Defender-ის და URO VAMTAC ტიპის მსუბუქი მანქანები LML ტიპის გამშვებებით უნდა აღჭურვილიყო. საერთო ღირებულება £100 მილიონს აჭარბებდა.

 მალაიზია

• მალაიზიის შეიარაღებული ძალები – 2015 წლის ივლისში მსუბუქი და თვითმავალი ვარიანტების უცნობი რაოდენობა შეუკვეთა. მიზანი Starburst რაკეტების ჩანაცვლებაა.

 უკრაინა

• უკრაინის შეიარაღებული ძალები – 2022 წლის მარტში გაკეთდა განცხადება სისტემების მიწოდების და პირადი შემადგენლობის მომზადების თაობაზე, რაც რუსეთ-უკრაინის ომში ბრიტანეთის სამხედრო დახმარების ნაწილია.

იხ. ვიდეო - Первая работа Starstreak в Украине: без шансов для российского пилота. ВСУ получат наступательное