ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                      კარლოს ფუენტესი

 (ესპ. Carlos Fuentes Macías: დ. 11 ნოემბერი, 1928 — გ. 15 მაისი, 2012) — მექსიკელი მწერალი, ესეისტი, დიპლომატი, ჟურნალისტი, სცენარისტი.

დაიბადა ქალაქ პანამაში, სადაც იმ დროს მამამისი მუშაობდა, შემდეგ კი საცხოვრებლად ვაშინგტონში გადავიდნენ. საშუალო განათლება ვაშინგტონში მიიღო. 1944 წელს მექსიკაში ბებიასთან და პაპასთან გადავიდა საცხოვრებლად, სადაც 1965 წლამდე დარჩა. მან შეისწავლა მექსიკური კულტურა, ხელოვნება და ფოლკლორი. პატარაობიდანვე მწერლობაზე ოცნებობდა, მაგრამ მშობლების დაჟინებული მოთხოვნით იურიდიულ ფაკულტეტზე ჩააბარა ჯერ მეხიკოს ეროვნულ უნივერსიტეტში, შემდეგ კი ჟენევის საერთაშორისო ურთიერთობების ინსტიტუტში, შვეიცარიაში.

მამის მსგავსად, მუშაობა დაიწყო დიპლომატიურ კორპუსში, საგარეო საქმეთა სამინისტროს საერთაშორისო ურთიერთობების განყოფილებაში, მოგვიანებით კი იყო დიპლომატი პარიზში, ლონდონში და მსოფლიოს სხვა დედაქალაქებში. აშშ-ს უნივერსიტეტებში კითხულობდა ლექციებს. თავისუფალ დროს კი წერდა.

სამწერლო კარიერაში მისი დებიუტი 1954 წელს შედგა წიგნით „შენიღბული დღეები“. ამ წიგნს მოყვა კიდევ რამოდენიმე ნაწარმოები, რის შემდეგაც კარლოსმა საკუთარი თავი მთლიანად წიგნების წერას მიუძღვნა. მისი უკანასკნელი წიგნი „ადამი ედემში“ 2009 წელს გამოიცა და მასში წამოჭრილია ნარკოტიკების პრობლემა მექსიკაში.

კარლოს ფუენტესს სამი შვილი ჰყავდა, რომელთაგანაც მხოლოდ ერთმა იცოცხლა, დანარჩენი ორი ადრეულ ასაკში ჰემოფილიითა და ნარკოტიკების დიდი დოზით გარდაიცვალა.

თავად ფუენტესი 2012 წლის 12 მაისს შინაგანი სისხლდენით გარდაიცვალა. დასაფლავებულია პარიზში, მონპარნას სასაფლაოზე.

იგი ავტორია ნაწარმოებებისა: „არტემიო კრუსის სიკვდილი“ (1962), „აურა“ (1962), „ბებერი გრინგო“ (1985), „უშობელი კრისტოფერი“ (1987) და სხვა. მისი გარდაცვალების შესახებ გამოქვეყნებულ წერილში „The New York Times-მა“ ფუენტესი დაახასიათა, როგორც „ერთ-ერთი ყველაზე სათაყვანო მწერალი ესპანურენოვან სამყაროში“ და აღნიშნა მისი მნიშვნელოვანი ღვაწლი „ლათინოამერიკული ლიტერატურის ბუმში“ 1960-70-იან წლებში. ხოლო „Guardian-მა“ მას „მექსიკის ყველაზე ცნობილი რომანისტი“ უწოდა. მიღებული აქვს მრავალი ლიტერატურული ჯილდო, მათ შორის „მიგელ დე სერვანტესის პრემია“ და მექსიკის უმაღლესი პრიზი — „ბელისარიო დომინგეზის ღირსების ორდენი“. მას ხშირად ასახელებდნენ ნობელის პრემიის კანდიდატთა შორის, თუმცა იგი არასდროს მიუღია.

იხ. ვიდეო - Прочитанное || Карлос Фуэнтес "Спокойная совесть"

ნამუშევრები

რომანები, მოთხრობები, დრამები

Los dias enmascarados (1954)

La región más transparente - უღრუბლო სიცხადის ზღვარი (1959)

La muerte de Artemio Cruz - არტემიო კრუზის სიკვდილი (1962)

აურა - აურა (1962)

ზონა საგრადა (1967)

კანის შეცვლა / Cambio de piel (1967, ბრევის ბიბლიოთეკის პრიზი)

კუმპლეანოსი (1969)

Todos los gatos son pardos (1970 დრამა)

El tuerto es rey (1971 წლის დრამა)

Diana o la cazadora solitaria (1972)

Terra Nostra - Terra Nostra (ჩვენი მიწა) (1975)

La cabeza de la hidra - ჰიდრას თავი (1978)

Una familia lejana - შორეული ოჯახი (1980)

Agua quemada - "დამწვარი წყალი" (1981, რუსული თარგმანი 1985)

Orquideas a la luz de la luna (1982 წლის დრამა)

გრინგო ვიეჯო - ძველი გრინგო (1985, გადაღებულია 1989 წელს)

კრისტობალ ნონატო - კრისტოფერ დაუბადებელი (1987)

Ceremonias del alba - განთიადის ცერემონიები (1991, დრამა)

ელ ნარანჯო - ფორთოხლის ხე (1993)

La frontera de cristal (1995)

Los años con Laura Diaz (1999)

Instinto de Inez (2000)

Todas las Familias Felices (2006)

Adán en Edén - ადამი ედემში (2009)

ესე

La nueva novela hispanoamericana (1969)

Tiempo mexicano (1971)

სერვანტესი ლექციების კრიტიკა (1976)

გეოგრაფია დე ლა ნოველა (1993)

იხ. ვიდეო - Carlos Fuentes interview (2000) - Novelist Carlos Fuentes comments on Mexican and U.S. politics and his latest work, "The Years With Laura Diaz."

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                      კონრად ადენაუერი

                                                         გერმანიის კანცლერი

 (გერმ. Konrad Hermann Joseph Adenauer; დ. 5 იანვარი, 1876, კელნი ― გ. 19 აპრილი, 1967, რენდორფი, ბონის მახლობლად) — გერმანიის სახელმწიფო მოღვაწე, განათლებით იურისტი, გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკაის პირველი ბუნდესკანცლერი.

1917-33 წლებში იყო კელნის ობერბურგომისტრი, 1920–1932 — პრუსიის სახელმწიფო საბჭოს თავმჯდომარე, კათოლიკური პარტია „ცენტრის“ ერთ-ერთი ლიდერი. 1933 წელს თანამდებობიდან გადაყენებულ იქნა ნაცისტური მთავრობის მიერ. შემდგომი პერიოდი გაატარა კათოლიკურ მონასტერში. II მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ დაუბრუნდა პოლიტიკურ მოღვაწეობას. ქრისტიანულ-დემოკრატიული კავშირის პარტიის დამაარსებელი და მისი თავმჯდომარე 1950–1966 წლებში. აქტიურად მონაწილეობდა დასავლეთ გერმანიის სახელმწიფოს (გფრ) ჩამოყალიბებასა და მისი კონსტიტუციის შემუშავებაში. ადენაუერი მჭიდროდ იყო დაკავშირებული გერმანიისა და უცხოეთის მონოპოლიებთან. 1949–1963 იყო ბუნდესკანცლერი, ერთდროულად 1951–1955 საგარეო საქმეთა მინისტრი. 1955 ეწვია სსრ კავშირს. ამ ვიზიტს მოჰყვა დიპლომატიური ურთიერთობის დამყარება სსრკ-სა და გფრ-ს შორის. ადენაუერის მთავრობამ ხელი მოაწერა პარიზის შეთანხმებას (1954). ამ მთავრობის პოლიტიკამ ხელი შეუწყო გფრ-ის ეკონომიკური და სამხედრო ძლიერების აღორძინებას. ადენაუერის ინიციატივით აიკრძალა გერმანიის კომუნისტური პარტიის (1956) საქმიანობა.

იხ. ვიდეო - კონრად ადენაუერი და დასავლეთ ბერლინელები " Koni, Koni !!!"

კენედის ბერლინში ვიზიტის დროს ქალაქის ქუჩებში ათიათასობით ადამიანი გამოვიდა. საზეიმო ტრიბუნაზე ვილი ბრანდტის გამოსვლის დროს, ადამიანებმა საკუთარი პატივისცემა გამოხატეს გფრ-ს მაშინდელი კანცლერის მიმართ, შეძახილებით: "კონი, კონი"

 ადენაუერის მთავრობა ესწრაფოდა II მსოფლიო ომის შემდგომ ევროპაში დადგენილი საზღვრების გადასინჯვას, ერთიანი გერმანიის სახელმწიფოს აღდგენას 1937 საზღვრებში. აშშ-ის პოლიტიკურ წრეებთან ერთად მომხრე იყო „ძალის პოლიტიკის“ გატარებისა სსრკ-სა და სოციალისტური ბლოკის სხვა სახელმწიფოების მიმართ. მისი თაოსნობით 1958 ბუნდესტაგმა მიიღო გადაწყვეტილება, რომელიც გფრ-ის მთავრობას ანიჭებს უფლებას აღჭურვოს ბუნდესვერი ატომური და რაკეტული იარაღით.

ის ნებაყოფლობით გადადგა კანცლერის თანამდებობიდან 1963 წელს, ასაკის გამო, იმყოფებოდა თავისი დიდების პიკზე, როგორც ქვეყნის პოლიტიკური და ეკონომიკური არქიტექტორი.

73 წლის ასაკში თანამდებობა რომ დაიკავა, მასზე 14 წელი დარჩა. ადენაუერი გარდაიცვალა 1967 წლის 19 აპრილს რონდორფში მდებარე ვილაში 91 წლის ასაკში.

იგი ითვლებოდა ავტორიტარული სტილის მტკიცე ნებისყოფის და ენერგიულ პოლიტიკოსად, მკაცრ სკეპტიკოსად და პრაგმატისტად.

იხ. ვიდეო - Аденауэр - Возрождение Германии | Те, кто сформировал ХХ век, Эп. 16

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - 

                         სტენდალი

(ფრანგ. Stendhal), ნამდვილი სახელი: ანრი მარი ბეილი (ფრანგ. Marie-Henri Beyle; დ. 23 იანვარი, 1783, გრენობლი – გ. 23 მარტი, 1842, პარიზი) — ფრანგი მწერალი.

სწავლობდა იზერის ცენტრალურ სკოლაში, 1799 წელს პარიზში გაემგზავრა და სამხედრო სამინისტროში დაიწყო მუშაობა. მონაწილეობდა ნაპოლეონის ლაშქრობებში. 1830 წელს დაინიშნა საფრანგეთის კონსულად ტრიესტში, 1831 წელს - ჩივიტაველაში, სადაც 10 წელი დაჰყო.

სიცოცხლეში აღიარება არ მოუპოვებია. მისი ადრინდელი ნაწარმოებები „აზრები. ახალი ფილოსოფია“, კომედიები: „ორი კაცი“, „ლიტელიე“, „წერილები პოლინისადმი“ და სხვა XX საუკუნის 30-იან წლებში გამოქვეყნდა. 1817 წელს გამოქვეყნდა სამი ნაშრომი: „პაილნის, მოცარტისა და მეტასტაზიოს ცხოვრება“, „ფერწერის ისტორია იტალიაში“ და „რომი, ნეაპოლი და ფლორენცია“, „გასეირნება რომში“ (1829), „ტურისტის ჩანაწერები“ (1838), „სიყვარულის შესახებ ტრაქტატი“ (1822), მწერლის შედევრებად მიჩნეულია რომანები: „წითელი და შავი“ (1830), „პარმის სავანე“ (1839). ამ ორ მონუმენტურ რომანს წინ უძღოდა „იტალიური ქრონიკები“. სტენდალს ეკუთვნის მემუარული ჟანრის ბრწყინვალე ნიმუშები, ავტობიოგრაფიული მოთხრობები: „ეგოისტის მოგონებები“ (1833), „ანრი ბრიულარის ცხოვრება“ (1835).

მემორიალური დაფა ვილნიუსში მდებარე სახლზე, სადაც სტენდალი დარჩა 1812 წელს

ლიტერატურული მოღვაწეობა

მემორიალური დაფა ვილნიუსში მდებარე სახლზე, სადაც სტენდალი დარჩა 1812 წელს

ნაპოლეონის ეპოქის დასრულების შემდეგ, მომავალი მწერალი, რომელიც უარყოფითად აღიქვამდა ბურბონის რესტავრაციას, გადადგა თანამდებობიდან და შვიდი წლით გაემგზავრა იტალიაში, მილანში. სწორედ აქ დაწერა და გამოსაცემად მოამზადა თავისი პირველი წიგნები: ჰაიდნის, მოცარტისა და მეტასტასიოს ცხოვრება (1815), მხატვრობის ისტორია იტალიაში (1817), რომი, ნეაპოლი და ფლორენცია 1817 წელს. ამ წიგნების ტექსტის დიდი ნაწყვეტები ნასესხებია სხვა ავტორების ნაშრომებიდან.

ახალი ვინკელმანის დაფნის მტკიცებით, ჰენრი ბეილი იღებს ავტორის მშობლიური ქალაქის მთავარ ფსევდონიმს. იტალიაში ანრი უახლოვდება რესპუბლიკელებს - კარბონარებს. აქ მან განიცადა უიმედო სიყვარული მატილდა ვისკონტინი-დემბოვსკა[fr], პოლონელი გენერლის იან დემბოვსკის მეუღლის მიმართ, რომელიც ადრე გარდაიცვალა, მაგრამ სამუდამოდ კვალი დატოვა გულზე.

1820 წელს იტალიაში დაიწყო კარბონარების (მათ შორის სტენდალის მეგობრების) დევნა, რამაც აიძულა იგი სამშობლოში დაბრუნებულიყო ორი წლის შემდეგ. ზიზღი რეაქციული ავსტრიის რეჟიმის მიმართ, რომელმაც თავისი დომინირება დაამყარა იტალიის ჩრდილოეთით, იგი მოგვიანებით აღწერდა რომანის პარმას მონასტრის ფურცლებზე. პარიზი მწერალს არამეგობრულად შეხვდა, რადგან აქ გავრცელდა ჭორები მისი საეჭვო იტალიელი ნაცნობების შესახებ და ის ძალიან ფრთხილად უნდა ყოფილიყო. ის ქვეყნდება ინგლისურ ჟურნალებში მისი სტატიების ხელმოწერის გარეშე (ამ სტატიების ავტორობა მხოლოდ ასი წლის შემდეგ დადგინდა). 1822 წელს გამოსცა წიგნი „სიყვარულის შესახებ“ სხვადასხვა ისტორიულ ეპოქაში. 1823 წელს პარიზში გამოქვეყნდა ფრანგული რომანტიზმის მანიფესტი ტრაქტატი რასინი და შექსპირი.

1820-იან წლებში სტენდალმა მოიპოვა რეპუტაცია ლიტერატურულ სალონებში, როგორც დაუღალავი და მახვილგონივრული დებატები. ამავე წლებში მან შექმნა რამდენიმე ნაწარმოები, რომლებიც მოწმობს მის მოძრაობას რეალიზმისკენ. მან ანონიმურად გამოსცა პირველი რომანი „არმანსი“ (1827), მოთხრობა „ვანინა ვანინი“ (1829). იმავე 1829 წელს მას შესთავაზეს რომში მეგზურის შექმნა, მან უპასუხა - ასე გამოჩნდა წიგნი "გასეირნება რომში", რომელიც არის ფრანგი მოგზაურების ისტორია იტალიაში მოგზაურობის შესახებ. 1830 წელს გამოქვეყნდა რომანი "წითელი და შავი", რომელიც ეფუძნება ინციდენტს, რომლის შესახებაც ავტორმა წაიკითხა კრიმინალური ქრონიკის საგაზეთო განყოფილებაში. ეს წლები საკმაოდ რთული იყო იმ მწერლის ცხოვრებაში, რომელსაც მუდმივი შემოსავალი არ ჰქონდა. მან დახატა პისტოლეტები თავისი ხელნაწერების კიდეებში და დაწერა მრავალი ანდერძი.

იხ. ვიდეო - თემა: „მე მიყვარდა ჭშმარიტება.. სად არის იგი?.. ყველგან ფარისევლობა, ან საუკეთესო შემთხვევაში თაღლითობაა გამეფებული, თვით სათნო, თვით დიდი ადამიანების წრეში….. ამრიგად, სიკვდილი, სიცოცხლე, მარადისობა მეტად მარტივი საგნებია იმისთვის, ვისაც საკმაოდ განვითარებული ორგანოები აქვს მათ შესაცნობად“.

(სტენდალი „წითელი და შავი“) ანრი მარი ბეილი, „კატოს საღამოებში“, პროექტ „კოდექს აუდიოს ფარგლებში“, მიშა მიმინოშვილთან ერთად.

წამყვანი: კატო

თანაწამყვანი: მიშა მიმინოშვილი

რადიო იმედი,  გადაცემა "კატოს საღამოები", 

105.9 (თბილისის სიხშირე),

30 ოქტომბერი, 2017 წელი

სრულად არ იყო დაფასებული მე-20 საუკუნის დასაწყისამდე. მან თავისი ნაწერი მიუძღვნა „ბედნიერ რამდენიმეს“ (ინგლისურად ორიგინალში). ეს შეიძლება განიმარტოს, როგორც მინიშნება ლორდ ბაირონის დონ ჟუანის კანტო 11-ზე, რომელიც აღნიშნავს „ათას ბედნიერ რამდენიმეს“, რომლებიც სარგებლობენ მაღალი საზოგადოების მხრივ, ან „ჩვენ ცოტანი, ჩვენ რამდენიმე ბედნიერები ვართ, ჩვენ ძმების ჯგუფი“ უილიამ შექსპირის ხაზს. ჰენრი V, მაგრამ სტენდალის გამოყენება უფრო მეტად ეხება ოლივერ გოლდსმიტის ვეიკფილდის ვიკარს, რომლის ნაწილებიც მან დაიმახსოვრა ინგლისური ენის სწავლების პროცესში.

The Vicar of Wakefield-ში „ბედნიერი რამდენიმე“ ირონიულად მოიხსენიებს იმ მცირერიცხოვან ადამიანებს, რომლებიც კითხულობენ სათაური გმირის ბუნდოვან და პედანტურ ტრაქტატს მონოგამიის შესახებ. როგორც ლიტერატურათმცოდნე, როგორიც არის რასინსა და შექსპირში, სტენდალი მხარს უჭერდა რომანტიკულ ესთეტიკას ჟან რასინის კლასიციზმის წესებისა და სტრიქტურების არასახარბიელო შედარებით შექსპირის უფრო თავისუფალ ლექსებთან და სტანდარტებთან და მხარს უჭერდა პიესების დაწერას პროზაში.

1831 წლის „წითელი და შავი“ გამოცემის მეორე ტომი, რომელიც სტენდალის ყველაზე გამორჩეულ და ცნობილ ნაშრომად ითვლება.

ლიტერატურის თეორეტიკოსის კორნელიე კვასის თქმით, რომანში „წითელი და შავი“ სტენდალი რომანს მოიხსენიებს, როგორც სარკეს, რომელსაც კალათაში ატარებენ. რეალისტური რომანის, როგორც თანამედროვე რეალობის სარკეს, მთხრობელისთვის მისაწვდომ მეტაფორას აქვს გარკვეული შეზღუდვები, რაც ხელოვანმა იცის. ღირებული რეალისტური ნაწარმოები აღემატება ხელოვნების, როგორც რეალობის ასლის პლატონურ მნიშვნელობას. სარკე არ ასახავს რეალობას მთლიანობაში და არც მხატვრის მიზანია მისი სრულად დოკუმენტირება. წითელში და შავში მწერალი ხაზს უსვამს შერჩევის მნიშვნელობას რეალობის აღწერისას, ხელოვნების ნაწარმოების შემეცნებითი ფუნქციის რეალიზების მიზნით, რომელიც მიღწეულია ერთიანობის, თანმიმდევრულობისა და ტიპურობის კატეგორიებით“. სტენდალი იყო ნაპოლეონის თაყვანისმცემელი და მისი რომანი Le Rouge et le Noir ითვლება მის ლიტერატურულ ხარკს იმპერატორისადმი.

დღეს სტენდალის ნამუშევრები ყურადღებას იპყრობს თავისი ირონიით და ფსიქოლოგიური და ისტორიული განზომილებებით. სტენდალი მუსიკის, განსაკუთრებით კომპოზიტორების დომენიკო ციმაროსას, ვოლფგანგ ამადეუს მოცარტისა და ჯოაკინო როსინის ნამუშევრების მოყვარული იყო. მან დაწერა როსინის ბიოგრაფია Vie de Rossini (1824), რომელიც ახლა უფრო მეტად ფასდება მისი ფართო მუსიკალური კრიტიკით, ვიდრე ისტორიული შინაარსით. მან ასევე მოახდინა არისტოკრატიის იდეალიზება, აღნიშნა მისი ანტიეგალიტარიზმი, მაგრამ აფასებდა თუ რამდენად ლიბერალურია იგი თავისუფლების სიყვარულით.

სტენდალმა თავის ნამუშევრებში გაიმეორა ჯუზეპე კარპანის, თეოფილ ფრედერიკ ვინკლერის, სისმონდის და სხვათა მითვისებული ნაწყვეტები.

იხ. ვიდეო- Stendhal - Grand Ecrivain (1783-1842) - Précurseur du roman moderne, constamment en quête de rêve et de vérité, Stendhal mena une vie digne d'une histoire romanesque. Voyageur infatigable, bourgeois et athée, révolté et talentueux, il savait bien que sa plume ne serait reconnue qu'après sa mort.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                       სიმბოლიზმი

„მესაფლავის სიკვდილი“, კარლოს შვაბი, სიმბოლისტური მოტივების ვიზუალური გამოხატულებაა. სიკვდილისა და ანგელოზთა პერსონიფიკაცია, ქათქათა თოვლი და სახეთა დრამატული პოზები — ყოველივე ეს გამოხატავს სიმბოლისტურ მისწრაფებას ტრანსფიგურაციისკენ „სადმე, ამ სამყაროს იქით“.

 (ფრანგ. symbolisme) — მიმდინარეობა დასავლეთ ევროპის ლიტერატურასა და ხელოვნებაში XIX საუკუნის დასასრულს და XX საუკუნის დასაწყისში (საფრანგეთში — შარლ ბოდლერი, არტურ რემბო, პოლ ვერლენი, სტეფან მალარმე და სხვა. ბელგიაში — ემილ ვერჰარნი, მორის მეტერლინკი. გერმანიაში — გერჰარტ ჰაუპტმანი, შტეფან გეორგე; ინგლისში — ოსკარ უაილდი, ელჯერნონ ჩარლზ სუინბერნი; ავსტრიაში — რაინერ მარია რილკე; რუსეთში — ალექსანდრე ბლოკი, კონსტანტინე ბალმონტი, ვალერი ბრიუსოვი).

სიმბოლიზმი ერთგვარი რეაქცია იყო პარნასელთა პოეზიაზე. მისთვის დამახასიათებელია კონკრეტული სახის შეცვლა სიმბოლოთი, ირეალური სინამდვილის ძიება, კამერულობა, მაქსიმალური ზრუნვა სიტყვაზე, მუსიკალობის შექმნაზე. სიმბოლიზმი იყო სინამდვილისადმი ოპოზიციის გამოხატვა. მისმა საუკეთესო წარმომადგენლებმა დიდი ამაგი დასდეს ლირიკული აზროვნების განვითარებას.

                                                                 

დაჭრილი ანგელოსი ჰუგო სიმბერგი

 

საქართველოში სიმბოლიზმი ლიტერატურაში ჩამოყალიბდა XX საუკუნის 10-იან წლებში. 1915 წელს ქუთაისში შეიქმნა სიმბოლისტთა ჯგუფი, რომელმაც 1916 წელს გამოსცა ჟურნალი „ცისფერი ყანწები“, „ცისფერყანწელების“ ჯგუფში შედიოდნენ პაოლო იაშვილი, ტიციან ტაბიძე, ვალერიან გაფრინდაშვილი, გიორგი ლეონიძე, სანდრო ცირეკიძე, კოლაუ ნადირაძე და სხვა. ქართველი სიმბოლისტები ცდილობდნენ პოეტური ფორმის გადახალისებას, გამომსახველობით საშუალებათა გამდიდრებას, ამასთან კლასიკური მემკვიდრეობის გამოყენებასაც. 1925 წლის შემდეგ ქართული სიმბოლისტური სკოლა დაიშალა.

ფრანგული სიმბოლიზმი უმეტესწილად რეაქცია იყო ნატურალიზმისა და რეალიზმის წინააღმდეგ, რომელთა მიმდევრები ცდილობდნენ რეალობის ასახვას მისი პირდაპირი მნიშვნელობით. ამ პირდაპირმა თითქმის სანიტარულმა მიმდინარეობებმა გამოიწვია რეაქცია სპირიტუალობის, გამოგონილისა თუ ოცნებების წარმოსახვისკენ, რამაც დასაბამი მისცა სიმბოლიზმის აღმოცენებას. ზოგი ავტორი, როგორიცაა იორის-კარლ ჰუიზმანსი, შემოქმედებას იწყებს როგორც ნატურალისტი, თუმცა შემდგომში სიმბოლიზმისკენ იხრება; ჰუიზმანსში ეს ცვლილება გამოიხატა მის გამოცოცხლებულ ინტერესში რელიგიასა და სპირიტუალობისადმი.

სიმბოლისტურ მოძრაობას ლიტერატურაში ფესვები შარლ ბოდლერის პოემათა კრებულში „Les Fleurs du Mal“ (ბოროტების ყვავილები) აქვს. სიმბოლიზმის ესთეტიკა განავითარეს სტეფან მალარმემ და პოლ ვერლანმა 1860-70-იან წლებში. 1880-იანებში ეს ესთეტიკა გამოიხატა ერთგვარ მანიფესტთა სერიაში და მან მწერალთა მთელი თაობის ყურადღება მიიპყრო. ედგარ ალან პოს ნამუშევრები, რომლებიც ბოდლერმა ფრანგულად თარგმნა, დიდ გავლენას ახდენს მთლიანად ამ მიმდინარეობაზე და მნიშვნელოვანი წყარო ხდება მრავალი ტროპისა და პერსონაჟის შექმნაში.

იხ. ვიდეო - What is Symbolism? Art Movements & Styles - Symbolism was an innovative literary and artistic movement which originated in late nineteenth-century France and quickly spread to the rest of Europe. Symbolist artists looked to the world of dreams and the imagination for inspiration, rather than trying to create direct representations of nature.

ლიტერატურაში სიმბოლისტური მიმდინარეობისგან განსხვავებით, სიმბოლიზმი ხელოვნებაში წარმოადგენს რომანტიციზმის გაცილებით უფრო გოთური და ბნელი ექსპრესიიდან გადახრას; თუმცა სადაც რომანტიციზმი იმპულსური და მეამბოხე სულის გამოხატვა იყო, სიმბოლისტური ხელოვნება უფრო სტატიკური და რელიგიური გახდა.

სიმბოლისტური თეატრის შექმნის იდეა გამომდინარეობს სცენაზე ხელოვნების ყველა დარგის ორგანული შერწყმის ნეორომანტიკული კონცეფციიდან. თეატრალურ წარმოდგენაში სიტყვის, ფერისა და მუსიკის შეხამებას მაყურებელზე უნდა მოეხდინა ისეთივე ზემოქმედება, როგორსაც მოახდენდა მუსიკა; ე. ი. უნდა შექმნილიყო სახეები, რომლებიც კონკრეტულ აზრობრივ გაშიფვრას არ დაექვემდებარებოდა. სიმბოლისტური თეატრის შექმნას XIX საუკუნის დასასრულს და XX საუკუნის დასაწყისში ხელი შეუწყო:

სპეციფიურმა დრამატურგიულმა მასალამ (მეტერლინკის, ვერჰარნის, ჰოფმანის, მოგვიანებით იბსენისა და სხვა ნაწარმოებები), რომლებიც სცენაზე ადეკვატურ ხორცშესხმას მოითხოვდა.

სიმბოლისტმა რეჟისორებმა, რომლებმაც უარყვეს რეალისტური თეატრის ტრადიციები და დრამატურგიას, როგორც სპექტაკლის იდეურ საფუძველს, დაუპირისპირეს რეჟისორისა და მხატვრის დიქტატი; ისინი ცდილოვდნენ დაემკვიდრებინათ სცენაზე „პირობითი თეატრის“ იდეა („მოქმედება-სიმბოლო“), განეხორციელებინათ „მარიონეტების თეატრის“ პრინციპები.

პლასტიკური ხელოვნების (ძირითადად ფერწერა) მოძალებამ თეატრში, დასავლეთ ევროპაში სიმბოლიზმმა თავი იჩინა პარიზის სასტუდიო თეატრებში.

სიმბოლიზმი XIX—XX საუკუნეების მიჯნის მხატვრული კულტურის რთული მოვლენაა. მისი გავლენა განიცადა ბევრმა მხატვრულმა მიმდინარეობამ (ექსპრესიონიზმი, სიურრეალიზმი, ნაწილობრივ ფუტურიზმი და სხვა) ქართულ დრამატურგიასა და თეატრში სიმბოლიზმი თავს იჩენს XX საუკუნის პირველ ათეულ წლებში. იგი წარმოდგენილია პიესებით:სანდრო შანშიაშვილის „შვების თავადი“ (1908—1911), „მეფე-მგოსანი“ (1912); სანდრო ცირეკიძე „პირიმზე“ (1918), პოლიკარპე კაკაბაძის „სამი ასული“ (1919). ამ პიესებში შეიმჩნევა ის წინააღმდეგობანი, რაც საერთოდ დამახასიათებელია სიმბოლისტური მწერლობისათვის: რეალისტური ხელოვნების ტრადიციებისაგან ირაციონალობისა და მისტიკურობისაკენ გადახრა, თანამედროვე სინამდვილისადმი პროტესტი, უსამართლობის სასტიკი მხილება ახალი მხატვრული გამომსახველობითი საშუალებების მეოხებით. ქართველი რეჟისორების მიერ დადგმული სიმბოლისტური პიესებიდან აღსანიშნავია: მორის მეტერლინკის „მარიამ მაგდალინელი“ (სპექტაკლის რეჟისორი იყო ლადო ალექსი-მესხიშვილი, ხოლო მისი გარდაცვალების შემდეგ დაამთავრა შ. ბერიშვილმა, 1921), ოსკარ უაილდის „სალომე“ (რეჟისორი კოტე მარჯანიშვილი, 1922), სანდრო შანშიაშვილის „ბერდო-ზმანია“ (რეჟისორი სანდრო ახმეტელი, 1920) და სხვ.

სახვით ხელოვნებაში სიმბოლიზმს არ გააჩნდა ჩამოყალიბებული სახე. მის წარმომადგენლებს არ აერთიანებდათ არც საერთო თეორიული პროგრამა, არც სტილური ნიშნები. საწყის ეტაპზე სიმბოლიზმს სახვით ხელოვნებაში ჰქონდა ტენდენცია ნაწარმოების სიუჟეტი დაეტვირთა რამდენიმე მნიშვნელობით, ალეგორიებითა და მისტიური სიმბოლოებით. ამან გამოიწვია ინტერესის გაცხოველება ძველ რელიგიებისადმი; ბიბლიური, ძველ აღმოსავლეთის, ანტიკური ლეგენდებისადმი. უფრო სხვაგვარად ესმოდათ სიმბოლიზმი სახვით ხელოვნებაში ე. წ. პონტა-ვენის სკოლის წარმომადგენლებს. ამ ეტაპზე სიმბოლურ დატვირთვას იღებდა არა ნაწარმოების სიუჟეტი, არამედ თვით მხატვრული გამომსახველობითი საშუალებანი — ფერი, ხაზი, მონასმი, კომპოზიციური აგების რიტმი. ამგვარი გაგება სიმბოლიზმისა მხატვრობაში გაგრძელდა XX საუკუნეშიც, „მოდერნის“ ხელოვნებაშიც, ფორმის აქტიურ გასულიერების ცდებში. სიმბოლიზმის მნიშვნელოვანი წარმომადგენლები იყვნენ XX საუკუნეში ფ. ფონ შტუკი, მ. კლინგერი — გერმანიაში, ფ. კნოპფი — ბელგიაში, ო. ბერდზლი — ინგლისში, ჩიურლიონისი — ლიტვაში და სხვა. რუსეთში სიმბოლიზმის ნიშნები გამოვლინდა „მირ ისკუსტვას“ ხელოვნებაში, რერიხის, ბორისოვ-მუსატოვის, ვრუბელის ნაწარმოებებში, თუმცა არც ერთი მათგანი არ იყო სიმბოლისტი.

ქართულ სახვით ხელოვნებაში სიმბოლიზმი არ ჩამოყალიბებულა თავისთავადი მიმართულების სახით და არც მიმდევრები ჰყოლია, მხოლოდ რამდენიმე მხატვრის ცალკეულ ნაწარმოებებში შეიმჩნევა მიმართულებისათვის დამახასიათებელი ნიშნები (შ. ქიქოძე „დაღუპული მეგობრის მოსაგონრად“, 1921, საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი).

საქართველოში სიმბოლიზმი ლიტერატურაში ჩამოყალიბდა XX საუკუნის 10-იან წლებში. 1915 წელს ქუთაისში ჩამოყალიბდა სიმბოლისტთა ჯგუფი, რომელმაც გამოსცა ჟურნალი „ცისფერი ყანწები“. „ცისფერყანწელების“ ჯგუფში შედიოდნენ პაოლო იაშვილი, ტიციან ტაბიძე, ვალერიან გაფრინდაშვილი, გიორგი ლეონიძე, სანდრო ცირეკიძე, კოლაუ ნადირაძე და სხვა.

იხ. ვიდეო - ქართული სიმბოლიზმის შესახებ–მაია ჯალიაშვილი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                       ფრანც ვულნერი

(გერმანული Franz Wüllner; 28 იანვარი, 1832, Munster - 7 სექტემბერი, 1902, Braunfels) - გერმანელი კომპოზიტორი და დირიჟორი. მომღერალ ლუდვიგ ვულნერის მამა.

ბიოგრაფია

მოზარდობისას სწავლობდა ვიოლინოსა და ფორტეპიანოს დიუსელდორფში, სწავლობდა, სხვა საკითხებთან ერთად, ანტონ შინდლერთან. 1850-1854 წლებში. ვულნერმა გამართა მრავალი კონცერტი ევროპაში, შეასრულა ძირითადად ბეთჰოვენის სონატები; ამავდროულად, ის გაკვეთილებს ატარებდა, სადაც ეს შესაძლებელი იყო, მათ შორის იოზეფ იოახიმისგან, იგნაზ მოსკელესისგან, ფერდინანდ დევიდისა და იოჰანეს ბრამსისგან, რომლებთანაც იგი მრავალი წლის განმავლობაში მეგობრობდა. 1858-1865 წლებში. ვულნერი იყო მუსიკალური დირექტორი აახენში, შემდეგ მუშაობდა მიუნხენში, სადაც, კერძოდ, დირიჟორობდა ვაგნერის ოპერების "Rheingold Gold" (22 სექტემბერი, 1869 წ.) და "Valkyrie" (26 ივნისი, 1870); ამბობენ, რომ ვაგნერი უკმაყოფილო იყო პრემიერებით და ბაიროითის ფესტივალზე ორივე ოპერის პირველ სპექტაკლზე სხვა დირიჟორი მიიყვანა. შემდეგ, 1870-იანი წლების ბოლოს, ვილნერი ასწავლიდა დრეზდენის კონსერვატორიაში, ბოლოს კი 1884 წლიდან დასახლდა კიოლნში, სადაც ხელმძღვანელობდა გურზენიხის ორკესტრს. კიოლნის პერიოდში ვულნერის სტუდენტებს შორის იყვნენ, კერძოდ, ვოლკმარ ანდრე, ვილემ მენგელბერგი, ელი ნეი, ფრედერიკ შტოკი, დირკ შეფერი და სხვები. ჯერ კიდევ დრეზდენში ყოფნისას, 1882 წლის 27 ნოემბერს ჩასაბერი ინსტრუმენტების სერენადის პრემიერა ოპ. 7 და გურზენიხის ორკესტრმა პირველად შეასრულა შტრაუსის სიმფონიური ლექსები ტილ ულენშპიგელის მხიარული ხუმრობა (1895 წლის 5 ნოემბერი) და დონ კიხოტი (1898 წლის 8 მარტი).

უულნერის, როგორც კომპოზიტორის მემკვიდრეობა გამოირჩევა საგუნდო მუსიკით, მათ შორისაა „Miserere“ (op. 26) და „Stabat Mater“ (op. 45), ისევე როგორც მთელი რიგი კამერული ნაწარმოებები.

მიუნხენში ქუჩას ვილნერის სახელი ჰქვია (გერმანული: Franz-Wüllner-Str)

იხ. ვიდეო - Франц Вюльнер - 24 вариации на старинные немецкие песни 20.09.2015

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                     მარლენ დიტრიხი

 (გერმ. Marlene Dietrich; გერმანული წარმოთქმა: [maɐˈleːnə ˈdiːtʁɪç;] დ. 27 დეკემბერი 1901, შენებერგი, გერმანია — გ. 6 მაისი 1992, პარიზი, საფრანგეთი) — გერმანელი მსახიობი და მომღერალი. სწავლობდა მუსიკალურ აკადემიასა და მაქს რაინჰარდტის დრამატული ხელოვნების სკოლაში. 1922 წელს შედგა მისი დებიუტი თეატრსა და კინოში. 1923 წელს დიტრიხმა მიიპყრო რეჟისორ რუდოლფ ზიბერის ყურადღება, რომელიც პატარა როლებს აძლევდა ფილმებში. 1924 წელს ისინი დაქორწინდნენ. პირველი მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ფილმში „ცისფერი ანგელოზი“ (1930, თომას მანის რომანის მიხედვით). 1930 წელს გადავიდა ჰოლივუდში. მონაწილეობდა ჯოზეფ ფონ შტერნბერგის ეგზოტიკურ ფილმებში: „მაროკო“ (1930), „შანხაის ექსპრესი“ (1932), „წითელი დედოფალი“ (1934), „ეშმაკი თვით ქალია“ (1935) და გახდა 30-იანი წლების ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული კინოვარსკვლავი.

მეორე მსოფლიო ომის დროს ეწეოდა აქტიურ ანტიფაშისტურ პროპაგანდას. სიმღერებით გამოდიოდა ამერიკელი ჯარისკაცების წინაშე. ფილმებში „ბრალდების მოწმე“ (1957), „ნიურნბერგის პროცესი“ (1962) და სხვა შექმნა ხანში შესულ გმირ-ქალთა სახეები. დიტრიხი, ცნობილი იყო აგრეთვე როგორც საესტრადო მომღერალი. ჰქონდა უხეში კონტრალტო გამომხატველობითი ტემბრით, რომელიც თაყვანისმცემლებს იპყრობდა. ლოლა-ლოლას როლმა ფილმში „ცისფერი ანგელოზი“ მოუტანა მას მსოფლიო აღიარება და შედეგად გააფორმა კონტრაქტი „Paramount Pictures“-სთან. თავის დროზე, დიტრიხი ერთ-ერთი ყველაზე მაღალანაზღაურებადი მსახიობი იყო. ამერიკის შეერთებული შტატების მოქალაქეობა დიტრიხმა 1939 წელს მიიღო. მადემუაზელ ემი ჯოლის როლის შესრულებისთვის ფილმში „მაროკო“ (1930) ნომინირებული იყო თავის ერთადერთ ოსკარის პრემიაზე.

მარლენ დიტრიხს ერთადერთი შვილი ჰყავდა — მსახიობი მარია რივა. 1956 წელს დიტრიხის მონაწილეობით გამოვიდა ფილმი „80 დღე დედამიწის გარშემო“, რომელმაც მოიპოვა ოსკარი საუკეთესო სურათისთვის.

დიტრიხის მამა სამეფო პრუსიის პოლიციის ლეიტენანტი ლუი დიტრიხი გარდაიცვალა მაშინ როდესაც დიტრიხი პატარა იყო; დედამისი ხელმეორედ გათხოვდა სამხედრო კავალერიის ოფიცერზე ედუარდ ფონ ლოშზე. 12 წლის ასაკში დიტრიხმა შეისწავლა ფრანგული და ინგლისური ენები. პატარა ასაკში ვიოლინოს სწავლობდა. აღსანიშნავია, რომ მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში გერმანიაში მუშაობაზე მან უარი განაცხადა და შესაბამისად, მისი მონაწილეობით გამოსული ფილმების ჩვენება გერმანიაში გარკვეული დროით აკრძალული იყო. დიტრიხმა უარყო ნაციზმი, რის გამოც გერმანიის მოღალატედ გამოაცხადეს. 1960 წელს შედგა დიტრიხის ვიზიტი ბერლინში, სადაც ნაცისტების მხარდამჭერები მას აფურთხებდნენ, ხოლო ბანერებზე ეწერა: „წადი სახლში მარლენ“. აღსანიშნავია, რომ მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში თავის ერთ-ერთ ინტერვიუში მან განაცხადა:

ვიკიციტატა

„ჰიტლერი იდიოტია...“

იხ. ვიდეო - Marlene Dietrich: The Wonderful Marlene Album - Marlene Dietrich: The Wonderful Marlene Album

მარია მაგდალენა დიტრიხი დაიბადა 1901 წლის 27 დეკემბერს ქალაქ შენებერგში, რომელიც 1920 წლიდან არის ქალაქ ბერლინის ნაწილი. დიტრიხის მამა პოლიციის ლეიტენანტი ლუი ერიხ ოტო დიტრიხი (1868-1908) და დედა ვილჰელმინა ელიზაბეთ იოზეფინა (ქალიშვილობის გვარი ფელზინგი, 1876-1945) დაქორწინდნენ 1898 წლის დეკემბერში. ვილჰელმინას საუკეთესო მეგობარი არისტოკრატი ედუარდ ფონ ლოში, გრენადერების პირველი ლეიტენანტი უვლიდა მას და 1916 წელს ისინი დაქორწინდნენ, თუმცა სულ მალე ფონ ლოში პირველ მსოფლიო ომში მიღებული ჭრილობებისაგან გარდაიცვალა. ედუარდ ფონ ლოშმა დიტრიხის გოგონა არ იშვილა და შესაბამისად, დიტრიხის გვარი არასოდეს არ ყოფილა ფონ ლოში, ოჯახმა მას მეტსახელად დაარქვა „ლენა“ და „ლენე“. 11 წლის ასაკში მან შეამოკლა თავისი პირველი ორი სახელი რათა ფორმირებულიყო სახელი „მარლენი“.

1907-1917 წლებში დიტრიხი სწავლობდა ოგიუსტ-ვიქტორიის გოგონათა სკოლაში. სწავლობდა ვიოლინოს და გატაცებული იყო თეატრითა და პოეზიით. ოცნება გამხდარიყო მევიოლინე არ აუსრულდა, რადგან მაჯა დაიზიანა, თუმცა 1922 წელს მიიღო თავისი პირველი სამუშაო, სადაც ვიოლინოზე უკრავდა ერთ-ერთ ორკესტრში, თუმცა ოთხი კვირის შემდეგ სამუშაოდან გაათავისუფლეს.

1920-იან წლებში დიტრიხი კაბარეში მღეროდა, ხოლო 1922 წელს პირველად ითამაშა გერმანულ მუნჯურ ფილმში „ნაპოლეონის უმცროსი ძმა“, სადაც პატარა როლი მიიღო. ფილმის პრემიერა გაიმართა 1923 წლის 29 ნოემბერს. 1920-იანი წლების განმავლობაში იგი აგრძელებდა მუშაობას ფილმებზე ბერლინსა და ვენაში. 1922 ქლის 7 სექტემბერს შედგა დიტრიხის თეატრალური დებიუტი ფრანკ ვედეკინდის პიესაში „პანდორას ყუთი“. 1923 წლის 17 მაისს დიტრიხი ცოლად გაჰყვა კინოწარმოების ადმინისტრატორს რუდოლფ ზიბერს, რომელთანაც იცხოვრა სულ რაღაც 5 წელი, თუმცა ოფიციალურად ქორწინებაში წყვილი რჩებოდა 1976 წლამდე, ესე იგი, ზიბერის გარდაცვალებამდე. 1924 წლის 13 დეკემბერს წყვილს ერთადერთი შვილი შეეძინა. 1920-იან წლებში დიტრიხს ჰქონდა შესრულებული მცირე როლები კინოში; 1929 წელს ბერლინის ერთ-ერთ კაბარეში დიტრიხი შენიშნა რეჟისორმა და პროდიუსერმა ჯოზეფ ფონ შტერნბერგმა, რომელთანაც ურთიერთობა დიტრიხისთვის გადამწყვეტი აღმოჩნდა.

1930 წელს დიტრიხის მონაწილობით გამოვიდა ფილმი „ცისფერი ანგელოზი“, რომელსაც ხმაურიანი წარმატება ხვდა წილად, ხოლო დიტრიხი ჰოლივუდში გაემგზავრა კინოფილმ „მაროკო“-ში მონაწილეობის მისაღებად, რომელიც მისი ერთადერთი ოსკარის ნომინაცია გახდა. კინოს ისტორიაში მისი ყველაზე მნიშვნელოვანი წვლილი ფონ შტერნბერგის ფილმებში შესრულებული როლები იყო.

„ცისფერ ანგელოზში“ წარმატებულად შესრულებული როლის შემდეგ, დიტრიხმა 1930 წლის თებერვალში კონტრქტი გააფორმა ჰოლივუდის კომპანიასთან „Paramount Pictures“-თან და 1930 წლის 1 აპრილიდან „ცისფერი ანგელოზის“ პრემიერის დღეს დატოვა ბერლინი. ჰოლივუდში შტერნბერგის ფილმებში მონაწილეობის შემდეგ, მსოფლიო პოპულარობა მოიპოვა. დიტრიხისა და შტერნბერგის უკანასკნელი ერთობლივი ნამუშევარი იყო ფილმი „ქალი თვით ეშმაკია“. 1936 წელს იოზეფ გებელსმა დიტრიხს გერმანიაში გადაღებული თითოეული ფილმისთვის შესთავაზა 200 000 რაიხსმარკა, აგრეთვე შესთავაზა თემის თავისუფალი არჩევანი, რეჟისორისა თუ პროდიუსერისა. თუმცა მსახიობმა მინისტრს უარი უთხრა. 1937 წელს გერმანიაში ბოლო ვიზიტისას მან კვლავ უარყო ნაციონალ-სოციალისტების შემოთავაზება. 1939 წლის 9 ივნისს მარლენ დიტრიხმა მიიღო ამერიკის მოქალაქეობა.

ექსტრავაგანტური შემოთავაზების შედეგად, დიტრიხმა მონაწილეობა მიიღო „Selznick International Pictures“-ისა და „London Films“-ის პროექტებში. 1936 წელს რეჟისორმა რიჩარდ ბოლესლავსკიმ გადაიღო ფილმი „ალაჰის ბაღები“, რომლის პროდიუსერი იყო დევიდ სელზნიკი. ამ ფილმში შესრულებული როლისთვის დიტრიხმა ანაზღაურების სახით მიიღო $200,000 დოლარი. ერთი წლის შემდეგ, ესე იგი 1937 წელს ალექსანდრე კორდას პროდიუსერობით გამოდის ბრიტანული ისტორიული დრამა სახელწოდებით „რაინდი აბჯრის გარეშე“, რისთვისაც დიტრიხმა გასამრჯელოს სახით მიიღო $450,000 დოლარი. თუმცა ორივე ფილმი ფინანსურად წარუმატებელი აღმოჩნდა.

შტერნბერგთან ერთობლივი სამუშაოს შეწყვეტის შემდეგ, დიტრიხი კვლავ აგრძელებდა თამაშს კინოში. 1943 წლის მარტში შეწყვიტა სამსახიობო კარიერა და 3 წლის განმავლობაში კონცერტებით გამოდიოდა ჩრდილოეთ აფრიკაში, იტალიასა და საფრანგეთში. მთლიანობაში ომის პერიოდში დიტრიხი 500-ზე მეტ წარმოდგენაში გამოჩნდა. 1947-1950 წლებში დიტრიხი დაჯილდოვდა თავისუფლების მედლით და საფრანგეთის საპატიო ლეგიონისა და საპატიო ლეგიონის ოფიცერის ორდენებით. 1946-1951 წლებში რეგულარულად თამაშობდა ფილმებში. გარდა ამისა, მიჰყავდა რადიოგადაცემები და წერდა სტატიებს გლამურულ ჟურნალებში. 1953 წელს ლას-ვეგასში დაიწყო თავისი ახალი წარმატებული მომღერლისა და კონფერანსიეს კარიერა. ეკრანებზე იშვიათად ჩნდებოდა, ამასთანავე თავადვე ირჩევდა როლებს და დიდი ჰონორარის სანაცვლოდ თამაშობდა პატარა სცენებში.

1960 წელს გასტროლებზე ჩამოვიდა გერმანიაში, სადაც მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში ანტიგერმანული და არაპატრიოტული პოზიციის გამო ხალხმა ცივი შეხვედრა მოუწყო. 1963 წელს დიდი წარმატებით ჩაიარა მისმა კონცერტებმა მოსკოვსა და ლენინგრადში. დიტრიხმა ინტერვიუში განაცხადა, რომ მისთვის სსრკ-ში მოხვედრა იყო დიდი ხნის ოცნება, აგრეთვე გამოხატა დიდი სიყვარული რუსული ლიტერატურის, განსაკუთრებით კი კონსტანტინე პაუსტოვსკის მიმართ.

1941 წელს მეორე მსოფლიო ომში აშშ-ის ჩართვის შემდეგ დიტრიხი ერთ-ერთი პირველი ჰოლივუდელი იყო, რომელიც ომის საფონდო აქციების შეგროვების პროპაგანდას მოჰკიდა ხელი. დიტრიხი ცნობილი იყო მისი მტკიცე პოლიტიკური პოზიციებით და შესაბამისი პოლიტიკური გამჭრიახობით. ის შეურიგებელი ანტი-ნაცისტი იყო, გმობდა რა იმ დროინდელი გერმანიის ანტი-სემიტურ პოლიტიკას. ამ დროს ჩაწერა მან რამდენიმე ანტი-ნაცისტური სიმღერა გერმანულად ოსს-თვის, მათ შორის „ლილი მარლენი“, თვალსაჩინო ნიმუში სიმღერისა, რომლის მოტივი ომის ხაზგასმული სიძულვილია. ამავე დროს ის მონაწილეობს მიუზიკლებში ჯარისკაცების გასართობად.

უკანასკნელი წლები

1975 წელს სიდნეიში უბედური შემთხვევის შედეგად, დიტრიხმა თეძო მოიტეხა, რის გამოც დაასრულა თავისი კარიერა. ერთი წლის შემდეგ, კიბოთი გარდაიცვალა მისი მეუღლე რუდოლფ ზიბერი. უკანასკნელად დიტრიხი კინოეკრანებზე გამოჩნდა 1978 წელს ფილმში „მშვენიერი ჟიგოლო, ღარიბი ჟიგოლო“, სადაც მთავარი როლი დევიდ ბოუიმ შეასრულა. ამ ფილმისთვის დიტრიხმა აგრეთვე შეასრულა მთავარი მუსიკალური თემა და მიიღო მონაწილეობა საუნდტრეკის ჩაწერაში. 1979 წელს გერმანიაში გამოვიდა დიტრიხის წიგნი „Marlene Dietrich ABC“, რომელიც იმთავითვე იქნა თარგმნილი რამდენიმე ენაზე.

სულ მალე მარლენ დიტრიხი ალკოჰოლიზმით დაავადდა და გახდა ტკივილგამაყუჩებლებზე დამოკიდებული. იგი განარტოვდა ქალაქ პარიზში საკუთარ ბინაში ავენიუ მონტენზე, გარე სამყაროსთან კავშირს მხოლოდ ტელეფონის მეშვეობით ამყარებდა. თავისი სიცოცხლის უკანასკნელი 11 წელი საწოლს იყო მიჯაჭვული.

იხ. ვიდეო - "История жизни". Марлен Дитрих

1982 წელს დიტრიხმა თანხმობა მისცა მაქსიმილიან შელს შეექმნა დოკუმენტური ფილმი მასზე, თუმცა იმ პირობით, რომ თავად კადრში არ გამოჩნდებოდა. საბოლოოდ, 1984 წელს შელმა გადაიღო დოკუმენური ფილმი სახელწოდებით „მარლენი“, რომელიც წარმოადგენს მსახიობის აუდიო-ინტერვიუსა და აგრეთვე საკუთარ კომენტარებს მისი ცხოვრებისა და კარიერის შესახებ.

მარლენ დიტრიხი გარდაიცვალა 1992 წლის 6 მაისს ქალაქ პარიზში, საკუთარ ბინაში, გულისა და თირკმლების ფუნქციის მოშლის გამო. მსახიობთან გამომშვიდობება შედგა მადლენის ეკლესიაში, სადაც თავი მოიყარა დიტრიხის სამი ათასამდე თაყვანისმცემელმა. მისი საფლავი, რომელიც აშშ-ის დროშით იყო დაფარული გადაიტანეს ბერლინში, სადაც მსახიობი დაკრძალეს დედამისის გვერდით, შტადტიშერ ფრიდჰოფ III-ის სასაფლაოზე.

დიტრიხი სათუთად ინახავდა ყველაფერს, რაც კი მის ცხოვრებას უკავშირებოდა. მრავალრიცხოვან საგნებს, სურათებს, ინახავდა სპეციალურ კომპანიებში. დიტრიხის გარდაცვალების შემდეგ, ყველა ეს ნივთი ერთად შეკრიბეს, და მთლიანობაში 25 ათასი საგანი და 18 ათასი გამოსახულება გამოვიდა. დიდი ნაწილი გადაეცა ბერლინის კინო მუზეუმს, ნაწილი — გაიყიდა სოთბისის აუქციონზე.

პირადი ცხოვრება

პროფესიული წარმატების მიუხედავად, რომლის ყოველი ნაბიჯი გულდასმით იგეგმებოდა, დიტრიხის პირადი ცხოვრება საზოგადოების თვალის მიღმა რჩებოდა. მან ერთხელ იქორწინა კინოწარმოების ადმინისტრატორ რუდოლფ ზიბერზე. მისი ერთადერთი ქალიშვილი, მარია ზიბერი (გათხოვების შემდეგ — მარია რივა), 1924 წლის 13 დეკემბერს დაიბადა. როცა მარია რივას ვაჟი ეყოლა 1948 წელს, დიტრიხს „მსოფლიოს ყველაზე თვალისმომჭრელი ბებია“ შეარქვეს. დიტრიხს ყველაზე ცნობილი სასიყვარულო ურთიერთობა ჰქონდა მწერალ ერიხ მარია რემარკთან და მსახიობ ჟან გაბენთან. გარდა ამისა, მრავალწლიანი მიმოწერა ჰქონდა ამერიკელ მწერალთან ერნესტ ჰემინგუეისთან.

იხ. ვიდეო - Marlene Dietrich ♕ Transformation From 02 To 90 Years OLD

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -

                 ზიგფრიდი (ოპერა)

ზიგფრიდი (ჰაინრიხ გუდეჰუსი) აჭედებს ნოტუნგს

რიჰარდ ვაგნერის მესამე ოპერა ნიბელუნგის ბეჭედი ტეტრალოგიიდან (რეინგოდი, ვალკირია, ზიგფრიდი, ღმერთების განწირვა). ოპერების ციკლი Ring of the Nibelungen ჩვეულებრივ ფესტივალზე სრულდება სამი დღისა და ერთი საღამოს განმავლობაში. ოპერა ზიგფრიდი დაახლოებით 4 საათს გრძელდება და ფესტივალის მეორე დღეს სრულდება

იხ. ვიდეო - Р. Вагнер - опера Зигфрид - часть 1 (русские субтитры) - Зигфрид — это стоящий на самом себе человек. Он сам себе кует меч, в своем внешнем мире (птицы) находит речь духа, находит предоставленную самой себе Брунхильду и Кольцо. 

Благодаря высшему сознанию возникает образование в виде пламени, и через него должен пройти посвященный. Это посвятительная церемония Зигфрида". Он одновременно король и жрец, обладает мужеством и мудростью.

 Вотан отступает на задний план. 

Р. Штайнер - Мировые загадки и Антропософия

პირველი მოქმედება

ზიგფრიდს, ზიგლინდისა და ზიგმუნდის ვაჟს, ტყეში ზრდიდა მჭედელი მიმე, ალბერიხის ძმა. მიმი იმედოვნებს, რომ ბიჭი მას რაინის ოქროს ბეჭედს მიიღებს, რომელსაც დრაკონად ქცეული ფაფნერი იცავს. თუმცა, რასაც მიმი აკრავს, ზიგფრიდი არღვევს მას. მიმს ჯერ კიდევ აქვს ნოტუნგის ფრაგმენტები, მაგრამ მან არ იცის, როგორ გააყალბოს მათგან მახვილი. ერთ დღეს, როცა ზიგფრიდი სახლში არ არის, მიმს ეწვევა ვოტანი მოხეტიალეს სახით. ის ეუბნება, თუ როგორ უნდა გააყალბოს ხმალი ისევ: "მხოლოდ ის, ვინც არასოდეს იცოდა შიში, ხმალი ნოტუნგი კვლავ აყალბებს", მაგრამ ამავე დროს მიმი გაიგებს, რომ სწორედ ეს უშიშარი მოჰკვეთს მიმს თავს. ზიგფრიდი აწყობს ნაწილებს და ხელახლა ამაგრებს ხმალს. მიმეს გეგმავს უშიშარი ზიგფრიდის მოკვლას მოწამლული სასმელით, რათა თავი გადაარჩინოს და ბეჭედი თავისთვის წაიღოს.

იხ. ვიდეო - опера Зигфрид - часть 2 (русские субтитры)

ფერდინანდ ლიკის ილუსტრაცია "ზიგფრიდის" მეორე მოქმედებაში

მეორე მოქმედება

ალბერიხი იცავს ფაფნერის ხვრელს. ის ვოტანს ადანაშაულებს ბეჭდის აღების სურვილში, მაგრამ ვოტანი უარს ამბობს ზიგფრიდის სასარგებლოდ. ჩნდებიან მიმი და ზიგფრიდი. მიმი პენსიაზე გადის (ფაფნერის პატივისცემის გამო), ხოლო ზიგფრიდი ტკბება ტყის განწყობითა და ჩიტების სიმღერით. ამ დროს ის უნებურად აღვიძებს ფაფნერს. ამის შემდეგ ის ამარცხებს ფაფნერს, რომლის სისხლიც ზიგფრიდს ენაზე ხვდება, რის შემდეგაც იგი იწყებს ჩიტების მეტყველების გაგებას. ტყის ჩიტი მას ურჩევს, აიღოს ბეჭედი და უხილავი ქუდი ფაფნერის საგანძურიდან. ალბერიხისა და მიმის გასაღიზიანებლად, ზიგფრიდი ამ რჩევას მიჰყვება. ზიგფრიდი ხვდება, რომ მიმს სურდა მისი გამოყენება და მოკვლა და ამიტომ კლავს მიმს. ტყის ჩიტით შთაგონებული, ის სამოგზაუროდ მიემგზავრება მძინარე ბრუნჰილდეს საძიებლად.

მესამე მოქმედება

ვოტანი აღვიძებს ერდას, რომლისგანაც იმედოვნებს, რომ რჩევებს მიიღებს, თუ როგორ შეაჩეროს აჩქარებული ბორბალი - მან არ იცის რა გააკეთოს შემდეგ. მაგრამ ერდა მას ვერაფერს ურჩევს. ღმერთების სიკვდილი გარდაუვალი ჩანს.

ვოტანი ხვდება ზიგფრიდს, ის იმედოვნებს ბოლო შანსს მიიღოს მისგან ბეჭედი და ამით თავიდან აიცილოს მისი სიკვდილი. ის არ ახერხებს. ზიგფრიდი უმტვრევს ვოტანს შუბს. უკან დახევისას ვოტანი ბრუნდება ვალჰალაში.

ზიგფრიდი აგრძელებს გზას ბრუნჰილდეს კლდის ძიებაში. ის მიდის ცეცხლში, პოულობს ბრუნჰილდეს და დაინიშნება მასთან. ზიგფრიდმა, რომელმაც ვერ შეიცნო შიში, რომელსაც არ აშინებდა ტყის ცხოველები და დრაკონი, ბოლოს ქალზე შეყვარებულ შიშს იცნობს და „სამუდამოდ ივიწყებს“.

იხ. ვიდეო - опера Зигфрид - часть 3 (русские субтитры) - Глубокой ночью в чаще леса Альберих вынашивает тот же план, что и Миме: Вотан, решив столкнуть их между собой, открыл Альбериху замысел брата. Возле пещеры Фафанера Альберих ждёт Зигфрида в надежде, что герой откроет доступ к сокровищам ("Da reitet er hin"; "Вот мчится он прочь").

Светает. Появляются Миме и Зигфрид. В тишине пробуждающегося леса юноша ложится под липой, погружается в думы о своих родителях и пытается сначала на дудочке, а потом, дуя в рог, состязаться с пением одинокой птички ("Dab der mein Vater nicht ist"; "Горбун мне не был отцом"). Звуки будят змея. Фафнер выползает из пещеры. Зигфрид потешается над ним и двумя ударами убивает его. Фафнер умирает, но прежде предостерегает Зигфрида против Миме ("Wer bist du, kuhner Knabe"; "Ребёнок смелый, кто ты?"). На руку юного воина падает капля крови дракона, он машинально слизывает её и вскоре замечает, что начал понимать язык зверей и птиц. Птичка открывает ему тайну пещеры, и Зигфрид завладевает сокровищами. Затем она предупреждает его, что питьё, приготовленное Миме, отравлено. Юноша в гневе убивает карлика. Слышится издевательский смех Альбериха.

Полдень. Зигфрид снова ложится в тень липы ("Noch einmal liebes Voglein"; "Ещё раз, милая птичка"). Птичка указывает герою дорогу, которая приведёт его к окружённой пламенем скале, где спит Брунгильда ("Die Braut gewinnt"; "Невесту найти").გვიან ღამით, ტყის ბუჩქნარში, ალბერიხი აყალიბებს იგივე გეგმას, რაც მიმეს: ვოტანმა გადაწყვიტა, რომ ისინი ერთმანეთის წინააღმდეგ წაეყენებინა, გაუმხილა ალბერიხს თავისი ძმის გეგმა. ალბერიხი ზიგფრიდს ელოდება ფაფანერის გამოქვაბულთან, იმ იმედით, რომ გმირი გახსნის საგანძურს ("Da reitet er hin"; "აი ის გარბის").

ნათდება. ჩნდებიან მიმი და ზიგფრიდი. გამოფხიზლებული ტყის სიჩუმეში, ახალგაზრდა მამაკაცი ცაცხვის ქვეშ წევს, მშობლების ფიქრებში ჩაეფლო და ჯერ მილის გაკვრას ცდის, შემდეგ კი, რქას დაუბერავს, შეეჯიბროს მარტოსული ჩიტის სიმღერას ("დაბ" der mein Vater nicht ist"; "ხუჭუჭა მამაჩემი არ იყო"). ხმები აღვიძებს გველს. ფაფნერი გამოქვაბულიდან გამოდის. ზიგფრიდი მას დასცინის და ორი დარტყმით კლავს. ფაფნერი კვდება, მაგრამ ჯერ აფრთხილებს ზიგფრიდს მიმის წინააღმდეგ ("Wer bist du, kuhner Knabe"; "მამაცი შვილო, ვინ ხარ?"). დრაკონის სისხლის წვეთი ეცემა ახალგაზრდა მეომარს ხელზე, ის ავტომატურად იწურავს მას და მალევე ამჩნევს, რომ დაიწყო ცხოველებისა და ფრინველების ენის გაგება. ჩიტი მას გამოქვაბულის საიდუმლოს ამხელს და ზიგფრიდი საგანძურს დაეპატრონება. შემდეგ ის აფრთხილებს მას, რომ მიმის სასმელი მოწამლულია. გაბრაზებული ახალგაზრდა ჯუჯას კლავს. ისმის ალბერიხის დამცინავი სიცილი.

შუადღე. ზიგფრიდი ისევ ცაცხვის ჩრდილში წევს („Noch einmal liebes Voglein“; „კიდევ ერთხელ, ძვირფასო ჩიტი“). ჩიტი გმირს უჩვენებს გზას, რომელიც მიიყვანს მას ცეცხლით გარშემორტყმულ კლდემდე, სადაც ბრუნჰილდეს სძინავს ("Die Braut gewinnt"; "პატარძლის საპოვნელად").