ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ალისარჩული
(Carthamus tinctorius) — ერთწლოვანი კულტურული ზეთოვანი საღებავი მცენარე რთულყვავილოვანთა ოჯახისა. აქვს მაღალი, სწორი, დატოტვილი ღერო და მოგრძო, ტყავისებრი, მჩხვლეტავი ფოთლები. ყლორტის წვერზე ზის მსხვილი კალათა ყვავილედი. ყვავილი ყვითელი, ნარინჯისფერი ან ნარინჯისფერ-მოწითალოა, ნაყოფი - თესლურა. თესლურები 25-30% ზეთს შეიცავს, საუკეთესო სასელექციო ჯიშები - 37%-მდე.
ყვავილის გვირგვინის ფურცლებისაგან ამზადებენ ყვითელ საღებავს, რომელიც ხალიჩების წარმოებასა და კულინარიაში იხმარება. ალისარჩულის ზეთს მზესუმზირას ზეთის მაგივრად ხმარობენ მედიცინასა და კვების მრეწველობაში, იყენებენ აგრეთვე ოლიფისა და სხვა დასამზადებლად.
ალისარჩული ხარობს წინა და მცირე აზიის ქვეყნებში, ინდოეთში. აშენებენ კავკასიაში. გვალვაგამძლეა და გვალვიან ადგილებში მზესუმზირას ნაცვლად მოჰყავთ.
იხ. ვიდეო - Сафлор, красильный чертополох . Safflower
ქონდარი ლერწმის ყვავილები გამოიყენება ყვითელი, წითელი და ზაფრანის ფერის უვნებელი საღებავების დასამზადებლად, მათ შორის კვების მრეწველობაში, მაგალითად, კარამელის წარმოებისთვის.
ყვავილოვანი ფურცლები შეიცავს ორ ძირითად სხვადასხვა შეღებვის პიგმენტს - ყვითელს და წითელს. ყვითელი პიგმენტი - საფლავის გელი - ნაკლებად ღირებულად ითვლება და ხშირად იშლება ფურცლის მასის წყლით დაბანით. ზაზუნის წითელი ნივთიერება - კარტამინი - წყალში ძნელად ხსნადია. ეთერში კარტამინი საერთოდ არ იხსნება, მაგრამ ადვილად იხსნება ალკოჰოლში და ტუტეში (ამიაკში). მათ გარდა, შეიცავს იმავე ფერის უამრავ სხვა პიგმენტს.
საღებავების საღებარი გამოიყენება როგორც ზეთოვანი კულტურა, ზეთი გამოიყენება მარგარინის წარმოებაში, ასევე საზოგადოებრივ კვებაში, ზეთი ძალიან გემრიელია, თუ წარმოების პროცესში სიმინდის თესლს დაემატება, არომატი მიიღება, ძალიან სასარგებლოა. სხეული დახვეწილთან შედარებით, რომელიც არ შეიცავს რაიმე სასარგებლო ელემენტებს
ყვავილოვანი ჩაის ინგრედიენტებად გამოიყენება ყვავილოვანი ყვავილები.
ტრადიციულ მედიცინაში გამოიყენება როგორც საფაღარათო, შარდმდენი, ქოლეტური.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
კარლ იასპერსი
გერმანულად: [ˈjaspɐs]; დ. 23 თებერვალი, 1883, ოლდენბურგი, გერმანია – გ. 26 თებერვალი, 1969, ბაზელი, შვეიცარია) — გერმანელ-შვეიცარიელი ფსიქიატრი და ფილოსოფოსი. მან ძლიერი გავლენა მოახდინა თანამედროვე თეოლოგიაზე, ფსიქიატრიასა და ფილოსოფიაზე. მას შემდეგ, რაც ტრენინგი გაიარა პრაქტიკულ ფსიქიატრიაში, იასპერსმა დაიწყო ფილოსოფიური კვლევა, რის შედეგადაც, აღმოაჩინა ინოვაციური ფილოსოფიური სისტემა. მას გერმანიაში ხშირად მიიჩნევდნენ ეგზისტენციალიზმის მთავარ წარმომადგენლად, თუმცა თავად ამ მოსაზრებას არ ეთანხმებოდ
1908 წელს დაამთავრა ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტი; 1909 წელს მიიღო დოქტორის ხარისხი მედიცინაში. 1909-1915 წლებში მუშაობდა ჰაიდელბერგის ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში, სადაც ემილ კრეპელინი რამდენიმე წლის განმავლობაში მუშაობდა. იასპერსი არ არის კმაყოფილი ფსიქიკური დაავადებების შესწავლისადმი არსებული მიდგომებით და თავის თავს აყენებს ფსიქიატრიული მიდგომის გაუმჯობესებას. 1913 წელს იასპერსმა დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია, რომელიც შემდგომში გამოიცა ფუნდამენტური ნაშრომის „ზოგადი ფსიქოპათოლოგიის“ სახით (იგი რამდენჯერმე გამოიცა, ბოლოს 1959 წელს). ფსიქოლოგიის დოქტორის მიღების შემდეგ, დაცვის დაუყოვნებლივ, იასპერსმა მიიღო დროებითი თანამდებობა ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტში ფსიქოლოგიის მასწავლებლად. მოგვიანებით თანამდებობა მუდმივი ხდება და კლინიკაში პრაქტიკაში აღარ ბრუნდება.
1919 წელს იასპერსმა გამოაქვეყნა „მსოფლმხედველობის ფსიქოლოგია“, რომელიც უკვე ფილოსოფიურ პრობლემებს ეხება და ავტორს ფართოდ ცნობად აქცევს. ორი წლის შემდეგ იასპერსი გახდა ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის ფილოსოფიის პროფესორი, სადაც მან შეცვალა ჰ. მაიერი ამ თანამდებობაზე.
ჰაიდელბერგში იასპერსი ურთიერთობს მაქს ვებერთან და მის ჯგუფთან, რომელშიც შედიან ერნსტ ბლოხი, ემილ ლასკი, გეორგ სიმელი და გეორგ ლუკაჩი. ვებერის გავლენით ყალიბდება მისი პოლიტიკური შეხედულებები – ლიბერალიზმი, რწმენა ეროვნული სახელმწიფოსა და დემოკრატიისადმი, რომელსაც აკონტროლებენ ელიტები. იასპერსის, როგორც ფილოსოფოსის განვითარებაზე გავლენას ახდენს ნეოკანტიური მეთოდოლოგიის კრიტიკა, რომლის ნიშნითაც მიმდინარეობდა ვებერისა და ლუკაჩის დისკუსიები. იასპერსის თეორიული საქმიანობის ერთ-ერთი მთავარი მოტივი არის კანტის ფილოსოფიის განთავისუფლების სურვილი რიკერტისა და ვინდელბანდის ნეოკანტიური ფორმალიზმებისაგან. იასპერსის თვალთახედვით, კანტის აზროვნება უნდა აღიდგინოს არა როგორც ფორმალური დოქტრინა, რომელიც აღწერს შემეცნების აბსტრაქტულ საგანს, არამედ როგორც მეტაფიზიკური გამოცდილების, სპონტანურად წარმოქმნილი გადაწყვეტილებებისა და სუბიექტის შინაგანი ცხოვრების ანალიზს.
იხ. ვიდეო - Философия Карла Ясперса
მარტინ ჰაიდეგერმა კიდევ უფრო დიდი გავლენა მოახდინა იასპერსზე, მაგრამ ფილოსოფოსებს შორის თეორიული უთანხმოება აქტუალური გახდა მათი პოლიტიკური რღვევით, რომელიც დაკავშირებულია ჰაიდეგერის სიმპათიებთან ნაცისტების მიმართ. იასპერსი თავს პირადად შეურაცხყოფილად გრძნობდა, რადგან დაქორწინებული იყო (მონათლულ) ებრაელზე, გერტრუდ მაიერზე. როგორც არ უნდა იყოს, სწორედ ჰაიდეგერი და იასპერსი შევიდნენ ფილოსოფიის ისტორიაში, როგორც ეგზისტენციალიზმის დამფუძნებლები გერმანიაში, თუმცა თავად ჰაიდეგერი უარყოფდა ამ ტენდენციას, ხოლო იასპერსი 1933 წლის შემდეგ ამტკიცებდა, რომ მას არაფერი ჰქონდა საერთო ჰაიდეგერთან.
1937 წელს იასპერსს ჩამოართვეს პროფესორის თანამდებობა და, ფაქტობრივად, მუდმივად იმყოფებოდა დაპატიმრების საფრთხის ქვეშ მეორე მსოფლიო ომის დასრულებამდე და ნაციზმის დაცემამდე. რვა წლის განმავლობაში იასპერსი აგრძელებს მუშაობას - წერს "მაგიდაზე".
1945 წელს ის იყო იმ გერმანელ ინტელექტუალთა შორის, რომლებიც არ იყვნენ ჩართული ნაცისტებთან კავშირში და დაიწყო დიდი როლის თამაში გერმანიის საზოგადოების ცხოვრებაში. იასპერსი მასწავლებლობას დაუბრუნდა ჯერ ჰაიდელბერგში, შემდეგ კი 1947 წლიდან ბაზელის უნივერსიტეტში. 1948 წელს, სიმბოლურად აჩვენა თავისი ზიზღი გერმანიაში მავნე პოლიტიკური შეხედულებების შენარჩუნების გამო, მან უარყო გერმანიის მოქალაქეობა და, წინასწარ გადავიდა ბაზელის უნივერსიტეტში საზღვარზე, გახდა შვეიცარიის მოქალაქე . გამოცემული ნაშრომები: ღვინის საკითხი (1946), ნიცშე და ქრისტიანობა (1946), ევროპული სულის შესახებ (1946), ჭეშმარიტების შესახებ (1947), ჩვენი მომავალი და გოეთე (1947), წარმოშობის ისტორია და მისი მიზანი“ (1948), „ფილოსოფიური რწმენა“ (1948), „მიზეზი და ანტი მიზეზი ჩვენს ეპოქაში“ (1950), „ახალი ჰუმანიზმის პირობებისა და შესაძლებლობების შესახებ“ (1962).
1959 წელს კარლ იასპერსმა მოიპოვა ერასმუსის პრემია.
1964 წელს დაჯილდოვდა ღირსების ორდენით, დაჯილდოვებული სამოქალაქო პირებისთვის - Pour le mérite für Wissenschaften und Künste .
ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის გაფართოებული ტრანსკულტურული კვლევის ცენტრი და ასტეროიდი (48435) იასპერსი კარლ იასპერსის სახელს ატარებს.
შემოქმედების ზოგადი მახასიათებლები
იასპერსმა აკადემიური კარიერა დაიწყო, როგორც ფსიქოლოგმა. პროფესიონალური ინტერესი ფილოსოფიის მიმართ დაიწყო 1920-იანი წლების დასაწყისში. იასპერსის ნაშრომმა მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა ფილოსოფიის ისეთ სფეროებზე, როგორიცაა ეპისტემოლოგია, რელიგიის ფილოსოფია და პოლიტიკის ფილოსოფია.
იასპერსმა შემოიტანა ღერძული დროის კონცეფცია ისტორიის ფილოსოფიაში, რათა დაენიშნა პერიოდი კაცობრიობის ისტორიაში, რომლის დროსაც მითოლოგიური მსოფლმხედველობა შეიცვალა რაციონალური და ფილოსოფიურით (საბერძნეთში, რომში, პალესტინაში, ინდოეთში, ჩინეთში 800-დან 200 წლამდე. ძვ.წ.).
იასპერსის ფილოსოფიის საფუძველი იყო კონკრეტულად გაგებული ნეოკანტიანიზმი, რომელიც განმარტავს კანტის ტრანსცენდენტალიზმს, როგორც კონკრეტული გამოცდილების და სპონტანური თავისუფლების დოქტრინას, აქცენტით ყოფიერების ეპისტემოლოგიურ ფუნქციებზე.
ადამიანის სულიერი მდგომარეობა ჩნდება მხოლოდ იქ, სადაც ის თავს მოსაზღვრე სიტუაციებში გრძნობს. იქ ის რჩება როგორც საკუთარ თავს არსებობაში, როცა ის არ იხურება, მაგრამ მთელი დრო ისევ იშლება ანტინომიებად
იასპერსი ცნობილი გახდა არა მხოლოდ თავისი თეორიული ნაშრომებით, არამედ მისი პოლიტიკური საქმიანობით ნაცისტური გერმანიის დაცემის შემდეგ.
იხ. ვიდეო - Karl Jaspers: The Basic Questions of Philosophy
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ჰაინრიხ I ფრინველმჭერი
მეფე ჰაინრიხი, მიქაელ მთავარანგელოზის ალამით ხელში, აფუძნებს ალბრეხტსბურგს
ჰაინრიხ I (დ. დაახლ. 876 — გ. 2 ივლისი, 936, მემლებენი) — გერმანიის მეფე 919 წლიდან, საქსონიის ჰერცოგი (912 წლიდან) ლიუდოლფინგების გვარიდან (მეტსახელად "ფრინველმჭერი"), საქსონიური დინასტიის დამაარსებელი. 925 წელს ბრძოლით დაიბრუნა ლოთარინგია. უნგრელთა თარეშის აღსაკვეთად შექმნა სიმაგრეთა სისტემა და მძლავრი კავალერია. 933 წელს რიადის ბრძოლაში (მდინარე უნსტრუტთან) დაამარცხა უნგრელები. 928–929 წლებში დაიწყო ელბისპირა სლავების (პოლაბების) მიწა-წყლის დაპყრობა. ლეგენდა
მისი გარდაცვალების შემდეგ მის სახელს დაუკავშირდა ლეგენდა სისხლის აღრევასთან დაკავშირებით. ცოლის გარდაცვალების შემდეგ მოინდომა საკუთარ ქალიშვილზე დაქორწინება, თუმცა მან მოახერხა სხვადასხვა სირთულეების დაძლევით გაქცევა. მეფე შემდეგში დარდისგან გარდაიცვალა.
იხ. ვიდეო - История Германии. Становление Германского королевства. Генрих Птицелов.
წარმოშობა
ჰაინრიხი წარმოშობით ლუდოლფინგის კეთილშობილური და ძლიერი ოსტფალიური ოჯახიდან იყო [K ]. ლეგენდის თანახმად, დინასტია წარმოიშვა კარლოს დიდი ბრუნოს ენგერნის ლაშქრობების დროს საქსონი ლიდერისგან, რომელიც წარმართულ საქსონებს ენგრამებითა და ოსტფალებით გამოეყო. თუმცა, პირველადი წყაროების მიხედვით, გენეალოგიის მიკვლევა შესაძლებელია მხოლოდ IX საუკუნის შუა ხანებიდან, როდესაც მოხსენიებულია ლუდოლფი, გრაფი აღმოსავლეთ საქსონიაში (ოსფალია), რომლის სახელიც დინასტიამ მიიღო. მოგვიანებით მემატიანეები მას აღმოსავლეთ საქსონთა ჰერცოგად მოიხსენიებენ (ლათ. dux orientalis Saxonum). ლუდოლფის, ბრუნოსა და ოტო I-ის ვაჟებს ასევე უწოდებენ საქსონიის ჰერცოგებს.
საქსონიის ჰერცოგის, ოტო I გასხივოსნებულის და ბაბენბერგის ჰედვიგის სამი ვაჟიდან უმცროსი იყო ჰაინრიხი, მომავალი მეფე. მისი დაბადების ზუსტი წელი უცნობია, მაგრამ ვარაუდობენ, რომ იგი დაიბადა დაახლოებით 876 წელს. ჰაინრიხის ბავშვობისა და ახალგაზრდობის შესახებ ისტორიულ წყაროებში არაფერია მოხსენებული: მათში მისი მოხსენიება უკვე საკმაოდ მოწიფულ ასაკში იწყება. მისი უფროსი ძმები მამის სიცოცხლეშივე დაიღუპნენ, რის შედეგადაც ჰენრი საქსონიის მემკვიდრე გახდა.
ჰენრის ქორწინება
906 წელს ჰენრი, რომელიც იმ დროს დაახლოებით 30 წლის იყო, დაქორწინდა ჰატებურგზე, გრაფ ერვინის ქალიშვილზე, რომელიც, სავარაუდოდ, ქალაქ მერსბურგის მახლობლად მდებარე ტერიტორიას ფლობდა. ტიტმარი მერსბურგელი იუწყება, რომ ჰაინრიხი დაჟინებით სთავაზობდა მას ხელსა და გულს "მისი სილამაზისა და სიმდიდრის მემკვიდრეობის სარგებლობისთვის" . ეკლესიის ხელისუფლებამ ხელი შეუშალა ამ ქორწინებას, რადგან ჰატებურგამ უკვე მოახერხა დაქვრივებულიყო და მონასტერში გადასულიყო იმ დროისთვის, მაგრამ ამან არ შეაჩერა ჰენრი. ამ ქორწინებიდან შეეძინათ ერთადერთი ვაჟი ტანკმარი. თუმცა, 909 წელს ჰენრი და ჰეტებურგი განქორწინდნენ .
განქორწინების მიზეზი ქორწინების უკანონობა გახდა. ამავდროულად, უკანონო გახდა ჰენრის უფროსი ვაჟი ტანკმარიც, რომელსაც ჰენრის მემკვიდრის, ოტო I დიდის დროინდელ ერთ-ერთ მატიანეში ჰქვია „მეფის ძმა, დაბადებული ხარჭისგან“ . . განქორწინების ნამდვილი მიზეზი იყო ჰაინრიხის შეცვლილი პოზიცია: მისი უფროსი ძმები, ტანკმარი და ლიუდოლფი იმ დროისთვის უკვე გარდაიცვალნენ, რამაც ჰენრი მამის მემკვიდრედ აქცია. თავისი პოზიციის გასაძლიერებლად ჰენრიმ გადაწყვიტა უფრო კეთილშობილური ცოლის პოვნა. განქორწინების შემდეგ, ჰატებურგი მონასტერში გადავიდა, მაგრამ ჰენრიმ თავის მზითვად შეინახა . მისი ახალი რჩეული იყო მატილდა, რომელიც წარმოშობით მდიდარი და კეთილშობილი ვესტფალელი ოჯახიდან იყო, შთამომავალი იყო მე-8 საუკუნის საქსონების ცნობილი ლიდერის, ვიდუკინდისგან. ამ ქორწინების წყალობით ჰენრიმ შეძლო თავისი გავლენის გავრცელება ვესტფალიაზე.
პირველი კამპანია
ჰენრის პირველი დამოუკიდებელი სამხედრო კამპანია თარიღდება პირველი ქორწინების დროიდან. მერსებურგი, რომელიც მან მიიღო ჰატებურგის მზითვად, იმყოფებოდა სლავური დალემინების ტომით დასახლებულ ტერიტორიაზე. კამპანიის ინიციატორი იყო ჰერცოგი ოტო, ჰენრის მამა. მერსბურგიდან გამოსულმა ჰენრიმ შეძლო სლავების წინააღმდეგ მარტივი გამარჯვების მოპოვება, მაგრამ დალემინელებმა დახმარება უნგრელებს მოუწოდეს, რომლებმაც საქსონია შეიჭრნენ და სასტიკად გაანადგურეს იგი. საქსონიის მრავალი მკვიდრი გარდაიცვალა ან ტყვეობაში გადაიყვანეს.
მმართველობა საქსონიაში
საქსონია IX საუკუნის დასაწყისში
ლუი IV ბავშვის მეფობის დროს აღმოსავლეთ-ფრანკების სამეფოში სამეფო ძალაუფლება სუსტი იყო. ჩვილი მეფის ნაცვლად მართავდნენ მაინცის მთავარეპისკოპოსი და კონსტანსისა და აუგსბურგის ეპისკოპოსები, რომლებიც უფრო მეტად ზრუნავდნენ ეკლესიის ინტერესებზე, ვიდრე ერთი სახელმწიფოს. ამის წყალობით საგრძნობლად გაძლიერდა ტომობრივი საჰერცოგოები, მათ შორის საქსონია, რომლის ჰერცოგმა ოტომ მოახერხა ძალაუფლების მნიშვნელოვანი კონცენტრაციის მიღწევა მის ხელში, ხოლო 908 წელს ეიზენახთან ბრძოლაში ტურინგიის მარგრავ ბურჩარდის გარდაცვალების შემდეგ, მან ასევე თავისი ქონება საქსონიას მიუერთა .
ფრანკონიის მეფე კონრად I-ის არჩევა
911 წელს გარდაიცვალა მეფე ლუი ბავშვი და მასთან ერთად გარდაიცვალა კაროლინგების აღმოსავლეთ ფრანკთა შტო. სამეფოს მთავარი კანდიდატი, ძველი გერმანული ჩვეულების თანახმად, იყო დასავლეთ ფრანკთა სამეფოს მეფე ჩარლზ III უბრალო, მაგრამ გერმანელმა თავადაზნაურობამ უარი თქვა მისი უფლებების აღიარებაზე და გადაწყვიტა სამეფოს ჰერცოგებიდან ახალი მეფის არჩევა. . გვირგვინი თავდაპირველად საქსონიის ოტოს შესთავაზეს, მაგრამ 75 წლის ჰერცოგმა უარი თქვა. შედეგად, 911 წლის ნოემბერში ფრანკონიის ჰერცოგი კონრადი აირჩიეს ახალ მეფედ ფორჰეიმში. მის ტახტზე ასვლას მხარი დაუჭირეს საქსონიის, ბავარიისა და შვაბიის ჰერცოგებმა. თუმცა მალე ახალმა მეფემ ყველა საჰერცოგოს მმართველს დაუპირისპირა.
კონფლიქტი ჰენრის და მეფე კონრადს შორის
ოტო გარდაიცვალა მომდევნო წელს, 912 წელს და ჰენრი გახდა საქსონიის ახალი ჰერცოგი. ცოტა ხნის შემდეგ, მეფე კონრადმა, რომელიც ცდილობდა შეემცირებინა ტომის ჰერცოგები, რომლებიც მართავდნენ მათ სამფლობელოებში, როგორც სუვერენული მმართველები, მოითხოვა ჰენრის დაებრუნებინა მამამისის მიერ საქსონიაში ანექსირებული ტურინგია. ჰერცოგმა უარი თქვა და უფრო მეტიც, მეფის ერთგული ვასალის, მაინცის არქიეპისკოპოსის გატონის საქსონური და ტურინგული საკუთრება წაართვა. ჰენრისთან კონფლიქტის დროს, 913 წელს, გატონი გარდაიცვალა.
ამ დროს სვაბიის ჰერცოგის, ერჰანგერის წინააღმდეგ ბრძოლით დაკავებული კონრადი ვერ იბრძოდა ჰენრის წინააღმდეგ. მხოლოდ 915 წელს კონრადის ძმა, ფრანკონიის ჰერცოგი ებერჰარდმა შეუტია ჰენრის საკუთრებას, მაგრამ ეჰრესბურგის ბრძოლაში დამარცხდა. ამის შემდეგ ჰენრი შეიჭრა ფრანკონიაში, თუმცა, როდესაც შეიტყო არმიის მოახლოების შესახებ თავად მეფე კონრადის მეთაურობით, უკან დაიხია საქსონიაში. კონრადი დაედევნა საქსებს გრონაში, გეტინგენის მახლობლად, მაგრამ ვერ შეძლო აჯანყებული ჰერცოგის დამარცხება. შედეგად, კონრადმა აირჩია მოლაპარაკება ჰენრისთან, რომელმაც იგი აღიარა მეფედ, მაგრამ შეინარჩუნა სრული ძალაუფლება მთელ მის ქონებაზე, რაც იძულებით აღიარა კონრადმა. სამომავლოდ ჰენრი მეფეს არ დაუპირისპირდა . შესაძლებელია, რომ სწორედ მაშინ დაჰპირდა კონრად I-მა ჰენრის ტახტის მემკვიდრეობის უფლებას, მაგრამ ამის არანაირი მტკიცებულება არ არსებობს.
იხ. ვიდეო - Otto I: The German King Who Ended The Magyar Invasions Of Western Europe
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
სექსიზმი
"ქალთა საარჩევნო უფლების წინააღმდეგ ეროვნული ასოციაციის" შტაბის ნიშანი(англ. National Association Against Woman Suffrage). США, начало XX века.
(ინგლ. sexism, ლათინურიდან sexus — სქესი) — მსოფლმხედველობა, რომელიც ქადაგებს სქესთა არათანაბარ უფლებებსა და მდგომარეობას. იგი შესაძლოა გამოვლინდეს სიძულვილში, შეუფასებლობაში ან წინასწარგანწყობებში მთლიანად შესაბამისი სქესის წარმომადგენლებთან მიმართებაში (მიზოგინია ან მიზანდრია), ან შესაბამისი სქესის მისამართით სტერეოტიპულ მსჯელობებში (მაგალითად, მამაკაცი მამაკაცური უნდა იყოს, ქალი კი - ქალური). სექსიზმის იდეოლოგიის გამზიარებელ ადამიანს სექსისტი ეწოდება.
ტერმინი გაჩნდა აშშ-ში 1960-იან წლებში. იგი მოიცავს იმ სოციალურ სტერეოტიპებს, რწმენებსა და წარმოდგენებს, რომელიც ერთი სქესის მეორეზე დომინირებას აწესებს და გენდერული უთანასწორობის საფუძველს ქმნის. თავისი იდეოლოგიური ფუნქციით სექსიზმი რასიზმის (დისკრიმინაცია ეთნიკური ნიშნით) ანალოგიურია. განსაკუთრებით გავრცელებულია სექსიზმის ფორმა - „მამაკაცური შოვინიზმი“, თუმცა არსებობს „ქალაქური შოვინიზიც.“ სექსიზმის წყარო არის კონკრეტული სოციალური პირობებისა და კულტურული ნორმების ნიადაგზე შექმნილი სქესობრივი განსხვავებების აბსოლუტიზაცია და ბიოლოგიზაცია.
სექსიზმის შედეგია სქესობრივი დისკრიმინაცია - ადამიანის დისკრიმინაცია სქესის ან გენდერული იდენტობის ნიშნით. სექსიზმის მთავარ მოწინააღმდეგედ ფემინიზმი და ფემინისტური მოძრაობის მიერ გაჩაღებული თანასწორუფლებიანობისთვის ბრძოლა, ანუ ემანსიპაცია მიიჩნევა.
მიზოგინიური სექსიზმი ეფუძნება ფასეულობათა, პატრიარქალურ რწმენა-წარმოდგენათა და იდეოლოგიურ სისტემას. მაგ. „ღმერთმა დააწესა, რომ ქალი კაცისთვისაა შექმნილი, რომ ორივემ ერთად მოდგმა გააგრძელოს“.
სექსიზმი მამაკაცურ დომინირებას ჩვეულებრივ მოვლენად მიიჩნევს. ეს იდეოლოგია, რომელიც ადამიანის უფლებების დარღვევაში ვლინდება, ამცირებს, არახელსაყრელ პირობებში აყენებს ქალებს. ტრადიციული, პატრიარქალური შეხედულებები მამაკაცისა და ქალის როლზე თან სდევს ბავშვის სოციალიზაციის მთელ პროცესს და, ბუნებრივია, უყალიბებს რეალობის აღქმის ამა თუ იმ მოდელს, როგორც წესი, სტერეოტიპულს: ქალი - სამზარეულოში, მამაკაცი - სამსახურში. სექსიზმი ქადაგებს კაცის და ქალის ბუნებრივ დანიშნულებას, სადაც ქალი სექსუალური ობიექტის ან საგნის დონეზეა დაყვანილი. მას უფლებები არ გააჩნია და არც მასთან მიმართებაში არსებობს რაიმე მოვალეობა. აქ მამაკაცს ოჯახის ეკონომიკური დომინანტის ფუნქცია ეკისრება, ხოლო ქალს კი შვილების მწარმოებელი მანქანის და სამზარეულოს კომბაინისა; ამ შემთხვევაში, მამაკაცი ირგებს სექსუალურად დაინტერესებული და აგრესიული მილიტარისტი ხვადის როლს. აქედან მოდის იმის მტკიცება, რომ კაცს ცოლქმრული ღალატის უფლება აქვს, ქალს კი არა, რომ ორგაზმი მხოლოდ მამაკაცის საქმეა, ქალის როლი კი სექსის დროს პასიური მონაწილეობაა. ასევე, სექსიზმის ერთ-ერთი გამოვლინებაა ქალისთვის იმ ზოგიერთი პროფესიის აკრძალვა, რომლებიც „კაცის საქმედ“ მიიჩნევა. ხშირად ქალის მიერ მაღალი თანამდებობების დაკავება მამაკაცებისთვის პირადი შეურაცხყოფისა და დამცირების ტოლფასია.
სექსიზმის მთავარ ფუნქციას წარნმოადგენს სქესის როლური სტერეოტიპების გამართლება და გენდერული უთანასწორობის ლეგიტიმაცია. ამავე დროს, ხდება ისეთი სოციალური პრობლემის დაკანონება, როგორიცაა ტრეფიკინგი. სარეკლამო პროდუქციაში ხშირადაა ექსპლუატირებული ქალის ხატი. ქალი რეპრეზენტირებულია, როგორც გასაყიდი საგანი, მონა, სავაჭრო ერთეული, „საქონელი“, რომელიც მყიდველს სტიმულს აძლევს იაფად იყიდოს და ძვირად გაყიდოს იგი. სექსიზმის გამოხატულებაა, მაგალითად, მამაკაცების იძულებული გაწვევა სამხედრო სამსახურში. სექსისტური ტენდენციები ვლინდება ენის ბუნებაშიც: განსაზღვრებები „ნამდვილი მამაკაცი“ ან „ნამდვილი ქალი“, „კაცის საქმე“ ან „ქალის საქმე.“ გენდერული სტერეოტიპები განსაკუთრებით თვალსაჩინოა მასმედიაში, სადაც ფართოდაა წარმოდგენილი იდეალური, კარგი (ცუდი) ქალისა და მამაკაცის ხატები. ე. წ. „ქალის კულტი“, უფრო სწორად, „დედის კულტი“, რომელიც არსებობდა საქართველოში, ძირითადად უკავშირდება ქალის ბიოლოგიურ ფუნქციას. დღეისათვის სექსისტური წარმოდგენები ტრანსფორმირდება, თუმცა ქალის, როგორც სანიმუშო დედისა და წარმატებული პოლიტიკოს-ბიზნესმენის „მეორე ნახევრის“ ხატი კვლავ დღის წესრიგშია.
გარდა ამისა, ტერმინი მასთან სემანტიკურად დაკავშირებულ ტერმინ რასიზმთან ერთად, აღნიშნავს სქესის საფუძველზე ადამიანთა უთანასწორობის დამამკვიდრებელ ქმედებებსა და ქცევებსაც (მაგალითად, ორგანიზაციებში ან სოციალურ ურთიერთობებში სქესის ნიშნით ადამიანის უგუვებელყოფა). ტერმინი თითქმის ყოველთვის გამოიყენება ქალთა დისკრიმინაციის თვალსაზრისით. ამ თვალსაზრისის ცალმხრივობის მიუხედავად, საზოგადოებათა უმრავლესობაში ტერმინის ამ აზრით გამოყენება, გამომდინარე ობიექტური რეალობიდან, გამართლებულად მიიჩნევა.
იხ. video - What characteristics predict sexism?
კონცეფციისა და განმარტების ისტორია
სიტყვა "სექსიზმი" შექმნეს "მეორე ტალღის" ფემინისტური მოძრაობის წევრებმა შეერთებულ შტატებში და ჩამოაყალიბეს იგი სიტყვა "რასიზმის" ანალოგიით. ფემინისტური თეორიისა და გენდერული კვლევების ფარგლებში შემუშავებული, სექსიზმის გაგება დროთა განმავლობაში ფართოდ გავრცელდა სოციალურ და ჰუმანიტარულ მეცნიერებებში. სოციალურ მეცნიერებებში სექსიზმი, როგორც წესი, გაგებულია, როგორც იდეოლოგიებისა და პრაქტიკის რთული სისტემა, რომელიც ხელს უწყობს პატრიარქატს, ან მამაკაცის დომინირებას და მოიცავს ყველა სოციალურ ინსტიტუტსა და სოციალური ორგანიზაციის დონეს.
ფსიქოლოგიური ლიტერატურისთვის დამახასიათებელია „სექსიზმის“ კონცეფციის ვიწრო ინტერპრეტაციები, რომლებიც განსაზღვრავენ მას, როგორც ცრურწმენებს, სტერეოტიპებს ან ინდივიდების დისკრიმინაციულ ქცევას. ასეთი განმარტებები დაკავშირებულია იმასთან, რომ ფსიქოლოგიის საგანია, უპირველეს ყოვლისა, ინდივიდუალურ და ინტერპერსონალურ დონეზე მიმდინარე ფენომენები და პროცესები. სექსიზმის ასეთი განმარტებები სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ მათი ავტორები უარყოფენ სექსიზმის სისტემურ ხასიათს - პირიქით, ხშირად აღნიშნავენ და ხაზს უსვამენ კიდეც ამ ასპექტს.
სექსიზმი თანამედროვე დროში
ბევრ თანამედროვე საზოგადოებაში სექსისტური იდეოლოგიები უფრო დახვეწილ და დახვეწილ ფორმებს იძენს. სოციალურ ფსიქოლოგიაში სექსისტური იდეოლოგიის ასეთი ფარული ფორმების შესასწავლად და გასაზომად გამოიყენება „თანამედროვე სექსიზმის“ და „ნეოსექსიზმის“ ცნებები, რომლებიც ზოგჯერ გაერთიანებულია ზოგადი სახელწოდებით „ფარული სექსიზმი“ (ინგლისური დახვეწილი სექსიზმი). ფარული სექსიზმი გამოიხატება სექსიზმის არსებობის უარყოფაში (თანამედროვე სექსიზმი) და ნეგატიური რეაქციებით ქალების დისკრიმინაციისგან დაცვის მოთხოვნებზე (ნეოსექსიზმი). ფარული სექსიზმი ხასიათდება, მაგალითად, ასეთი განცხადებებით: „თანამედროვე საზოგადოებაში ქალების დისკრიმინაცია აღარ არსებობს“; „გენდერული თანასწორობის კუთხით ქალები აყენებენ გადაჭარბებულ, გაბერილ მოთხოვნებს“; „ბოლო წლებში ქალებმა უფრო მეტი უფლებები მიიღეს სახელმწიფოსგან, ვიდრე იმსახურებენ“. ამავდროულად, ადამიანები, რომლებიც ამგვარ შეხედულებებს გამოხატავენ, შესაძლოა თავს გენდერული თანასწორობის მომხრეებად თვლიან და ეწინააღმდეგებიან კიდეც ტრადიციულ სექსიზმს (რაც გამოიხატება, მაგალითად, პირდაპირ განცხადებებში ქალების არასრულფასოვნების შესახებ და მათი მკაცრი დაქვემდებარებაში მყოფი მამაკაცების მიმართ).
თანამედროვე სექსიზმისა და ნეო-სექსიზმის იდეოლოგიები განიხილება როგორც სექსიზმის გამოვლინება, რადგან ისინი ადანაშაულებენ ქალებს, უარყოფენ სისტემურ უთანასწორობებს და მხარს უჭერენ არსებული უსამართლო მდგომარეობის გაგრძელებას. ფსიქოლოგიური კვლევის მიხედვით, ადამიანები, რომლებიც აჩვენებენ ფარულ სექსიზმს, აჭარბებენ ქალებისთვის ტრადიციულად მამრობითი პროფესიების ხელმისაწვდომობას, უარყოფენ დადებით ქმედებებს, ნაკლებად ცნობენ სექსუალურ შევიწროებას და უფრო ხშირად იყენებენ სექსისტურ ენას მეტყველებაში. კვლევა ასევე აჩვენებს, რომ ფარული სექსიზმის იდეოლოგია პირდაპირ იწვევს სოციალური პროტესტის ჩახშობას: ფარული სექსისტური რწმენის გავლენის ქვეშ მყოფი ქალები ნაკლებ ინტერესს იჩენენ გენდერული თანასწორობის დამცველად.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
BGM-71 TOW
BGM-71 TOW - გამშვები დანადგარი
წარმოითქმის "Tou", backr. ინგლისურიდან. Tube-Launched Optically-tracked Wire-guided) არის ამერიკული მძიმე ტანკსაწინააღმდეგო სარაკეტო სისტემა (ATGM), შემუშავებული Hughes Aircraft-ის მიერ და მიღებული აშშ-ს არმიის მიერ 1970 წელს, მას შემდეგ მუდმივად განახლებული და მოდიფიცირებულია ცვალებად მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად. რაკეტის მართვა არის ბრძანება, ნახევრად ავტომატური, რომელსაც ახორციელებს ოპერატორი, მართვა ხორციელდება მავთულით (ზოგიერთი ექსპერიმენტული მოდელისთვის - სამიზნის რადარის განათებით ან ლაზერის სხივით, უახლესი მოდიფიკაციით - კოდირებული რადიო არხი). მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ტანკსაწინააღმდეგო სისტემა. მას ახასიათებს სიმარტივე და საიმედოობა, შერწყმულია გაუმჯობესების მდიდარ დიზაინის რეზერვთან, რამაც განაპირობა კომპლექსის ასეთი ხანგრძლივობა სამსახურში და მისგან მიღებული მრავალი სარაკეტო იარაღი. TOW ტანკსაწინააღმდეგო მართვადი რაკეტის საფუძველზე შემუშავდა URVP-ის რამდენიმე ვარიანტი თავდასხმის ვერტმფრენებისთვის და საზენიტო მართვადი რაკეტა თვითმავალი და პორტატული გამშვები ვერსიებისთვის.
ის ემსახურება აშშ-ს არმიას და საზღვაო ქვეითთა კორპუსს, არის აშშ-ს შეიარაღებული ძალების, ევროპის რიგი ქვეყნების, ისრაელისა და სხვა სახელმწიფოების მთავარი ტანკსაწინააღმდეგო მართვადი იარაღი. ATGM შეიძლება გაშვებული იყოს პორტატული გამშვებიდან (PU) ან სხვადასხვა მანქანებისა და ჯავშანტექნიკის გამშვებებიდან, როგორიცაა M1046 HMMWV, ბრედლის ქვეითი საბრძოლო მანქანა, სპეციალიზებული თვითმავალი გამშვები გამშვები M901 ITV და მრავალი სხვა, ასევე ვერტმფრენები: ამერიკული AN-1 "Cobra", ბრიტანული "Lynx" და რიგი სხვა.
წარმოებულია 700 ათასზე მეტი რაკეტა, ძირითადად ეროვნული შეიარაღებული ძალებისთვის, ასევე ექსპორტისთვის. 1999-2007 წლებში ექსპორტირებული იქნა 1000-ზე მეტი ATGM.
წარმოებული 700,000 TOW რაკეტიდან, 118,000 რაკეტაა TOW-2A.
იხ. ვიდეო - Кошмар для русских танков: ВСУ применили легендарные TOW
ისტორია - 1961 წლის ბოლოს, აშშ-ს არმიამ წამოიწყო კვლევები ფრანგული ATGM SS.10 (აშშ-ში დასახელდა MGM-21) და SS.11 (AGM-22) შესაძლო ჩანაცვლების შესახებ, რომელიც მაშინ ემსახურებოდა აშშ-ს შეიარაღებულ ძალებს. . კვლევებმა აჩვენა კონტეინერიდან გაშვებული ATGM-ის შემუშავების მიზანშეწონილობა, რომელიც მიზნად ისახავს ოპტიკურად და აკონტროლებს მავთულს (აქედან გამომდინარე, აბრევიატურა TOW - Tube-Launched, Optically-sighted, Wire-guided.
იმპოზიუმის დროს, რომელიც გაიმართა 1961 წლის 17 ოქტომბერს, ბალისტიკური კვლევის ლაბორატორიაში, აბერდინის საპროცენტო მოედანზე, სადაც მოწვეული იყვნენ რაკეტების ინჟინრები 40 სამხედრო ინდუსტრიული კომპანიისგან, შეჯიბრის ტექნიკური ასპექტები ტანკსაწინააღმდეგო იარაღის ახალი მოდელის შესაქმნელად. განიხილეს. 1961 წლის 30 ნოემბრისთვის 18 პროექტი იყო წარმოდგენილი. 11-15 დეკემბერს, შესარჩევი რაუნდის ფარგლებში გაიმართა დამოუკიდებელი ჟიურის შეხვედრები შემოსული განაცხადების შესაფასებლად, განსახილველად წარდგენილი თვრამეტი პროექტიდან კონკურსის ფინალში გავიდა სამი პროექტი. განვითარების კონტრაქტები მიენიჭა სამ კომპანიას: Martin-Marietta, McDonnell Aircraft და Hughes Aircraft.[5] ექსპერიმენტული პროტოტიპების სროლის ტესტები ჩატარდა ათი დღის განმავლობაში 1962 წლის 10-20 ივლისს. თითოეული კონკურსანტიდან ტესტირებისთვის იყო წარმოდგენილი: გამშვები, ინფრაწითელი სამიზნე, კომპონენტები და რამდენიმე რაკეტა, ტექნიკური სპეციალისტების ქარხნული გუნდები საცეცხლე ხაზზე კომპლექსების ასაწყობად და სამხედრო პერსონალიდან დაკომპლექტებული მსროლელ-ოპერატორების არმიის ეკიპაჟები. . სამივე პროტოტიპის გამშვები მილები იყო 152 მმ დიამეტრის, მარტინ-მარიეტასა და ჰიუზის ნიმუშებს ჰქონდათ გლუვი ხვრელი, მაკდონელის პროტოტიპს ჰქონდა თოფის ლულა. ტესტირებისთვის წარდგენილი არც ერთი პროტოტიპი საბოლოოდ არ აკმაყოფილებდა მითითებულ ტაქტიკურ და ტექნიკურ მოთხოვნებს აეროდინამიკური თვისებებისა და რაკეტების ფრენის შესრულების თვალსაზრისით (ფრენის სიჩქარე, ფრენის სტაბილურობა და ა.შ.). გარდა ამისა, ყველა მათგანმა გადააჭარბა კანონიერი წონის ლიმიტს (40 ფუნტი). თუმცა, ჟიურიმ ჩათვალა, რომ სამი ექსპერიმენტული პროტოტიპიდან ერთ-ერთი, საკმარისი დაფინანსებისა და დიზაინის ძალისხმევის გათვალისწინებით, შეძლებს დააკმაყოფილოს მოთხოვნები. ამ პროტოტიპად აირჩიეს ჰიუზის ნიმუში. ტესტების დროს გამოყენებული იქნა უკვე არსებული ქობინი Shillaila ATGM-დან და იმისთვის, რომ რაკეტა მოცემულ წონით კატეგორიაში მოხვედრილიყო, ჟიურიმ რეკომენდაცია გაუწია ქობინის შეცვლას უფრო კომპაქტურით, ასაფეთქებელი მუხტის მსგავსი სიმძლავრის მქონე.
ასე რომ, „TOW / HAW“-ის (შემოკლებით ინგლისურიდან. Heavy Antitank Weapon) შემუშავების ხელშეკრულება მიიღო კომპანია Hughes-მა, რომელიც ახორციელებდა დეველოპერულ სამუშაოებს 1963 წლიდან 1968 წლამდე. მუშაობა პარალელურად მიმდინარეობდა ტანკსაწინააღმდეგო სისტემების ორ ვარიანტზე - სახმელეთო და საჰაერო ბაზაზე. R&D ეტაპზე გამოიყენეს XMGM-71A რაკეტის პროტოტიპი (მალე რაკეტა დასახელდა XBGM-71A, "X" ორივე შემთხვევაში ნიშნავს ექსპერიმენტულ), სასწავლო ვერსია ინერტულ აღჭურვილობაში XBTM-71A და XBEM-71A ვარიანტი აღჭურვილი. ტელემეტრიის მოდულით და გამოიყენება რაკეტის მახასიათებლების შესაფასებლად ტესტებში.
1968 წლის ივნისში ჰიუზმა მიიღო პირველი "სერიული" კონტრაქტი "TOW"-ის წარმოებისთვის. 1970 წელს, BGM-71A რაკეტა (და BTM-71A სასწავლო ვარიანტი) შევიდა აშშ-ს არმიაში, ჩაანაცვლა M40 106 მმ უკუცემი შაშხანა და ფრანგული ENTAC ATGM. (აშშ-ში დასახელდა MGM-32A), შეიძინა ჯარმა 1963 წელს, როგორც მოძველებული SS.10-ის დროებითი შემცვლელი. ძირითადი წარმოება კონცენტრირებული იყო კონტრაქტით მართულ აშშ-ის საჰაერო ძალების საჰაერო ძალების No. 44 ქარხანაში ტუსონში, რუდფორდის სახელმწიფო საბრძოლო ქარხანაში [en] აშშ-ს არმიის საბრძოლო იარაღის დეპარტამენტისა და ჰიუზის კერძო სარაკეტო ქარხნებში კულვერ სიტიში და ელ სეგუნდოში. Chrysler Corporation გამოვლინდა, როგორც ალტერნატიული მიმწოდებელი, დაუყონებლივ ქვეკონტრაქტით რაკეტების წარმოება Thiokol Corporation-ს.
1968 წელს უარის გამო იარაღის ვერტმფრენის ქვესისტემის შემუშავებაზე (ინგლისური) რუსული. XM26, TOW-ის გამოყენებისთვის UH-1B Iroquois ვერტმფრენებზე, AH-56 Cheyenne ქვესისტემის სასარგებლოდ, TOW საავიაციო ვერსიის განვითარება ოდნავ ჩამორჩებოდა სახმელეთო მოდიფიკაციას. თუმცა, შეფერხების მიუხედავად, 1972 წლის მარტში აშშ-ს არმიამ დაიწყო გაუმჯობესებული XM65 იარაღის ქვესისტემის შემუშავება TOW / AH-1 Cobra კომბინაციისთვის და ცოტა მოგვიანებით (იმავე წელს) კონკურენტი AH-56-ის განვითარების პროგრამა მთლიანად დასრულდა. შეწყვეტილია [ოთხი]. 1972 წელს "TOW" აღიჭურვა ამერიკული სახმელეთო ნაწილებით, რომლებიც იბრძოდნენ ვიეტნამში. ამავდროულად, ვერტმფრენებზე იქვე განთავსდა XM26 ვერტმფრენის ქვესისტემის პროტოტიპები, როგორც დროებითი „გადაუდებელი“ ღონისძიება. ვერტმფრენებისთვის განკუთვნილი „TOW“ იყენებდა სპეციალურ სტაბილიზებულ სამიზნეს, რათა უზრუნველყოფდა საჭირო მითითების სიზუსტეს.
თერმული ღამის სანახაობის განვითარება ასევე განხორციელდა კონკურენტულ საფუძველზე, Hughes-ის, Philips Broadcast Equipment-ისა და Texas Instruments-ის მონაწილეობით.[12] ბოლოს ბოლო მოიგო. 1973 წელს Texas Instruments-მა დაიწყო AN/TAS-4-ის საპილოტე წარმოება TOW ATGM-ისთვის . ეს სანახაობა ექსპლუატაციაში შევიდა 1980 წლის იანვარში, რითაც TOW იყო შესაფერისი ღამით გამოსაყენებლად. 1989 წელს დაიწყო ახალი ღამის სამიზნის წარმოება, AN/UAS-12C კოლსმენისგან.
კომპლექსის თვითმავალი ვერსიით, მას უნდა შეემუშავებინა სპეციალური გადამზიდავი (გაუმჯობესებული TOW Vehicle Program), ამისთვის, 1976 წლის 6 იანვარს, დამატებითი
დამატებითი კონკურსი, რომელზეც Packar, FMC, Hughes, Chrysler, Northrop და Emerson Electric-ის სატანკო-მშენებლობის დივიზიებმა გაგზავნეს თავიანთი ჯავშანტექნიკის პროექტები. ბოლო სამი კონკურსანტის პროტოტიპებმა ფინალში მიაღწიეს . საბოლოოდ კრაისლერმა გაიმარჯვა. შემდგომში ჰიუზმა Bell Aircraft-თან და Univac-თან ერთად მოახერხა კონკურსის მოგება ვერტმფრენის მართვადი იარაღის სისტემაში რაკეტის ინტეგრაციისთვის. იმავდროულად, კომპლექსი წარმატებით გამოსცადეს გამავლობის მანქანებზე, როგორიცაა FAV sand buggy.
იხ.ვიდეო - U.S. Soldiers Train With the BGM-71 TOW Missile System - U.S. Soldiers train with the TOW missile system in order to validate operational readiness utilizing anti-armor weapons systems.
The BGM-71 TOW is an American anti-tank missile. TOW replaced much smaller missiles like the SS.10 and ENTAC, offering roughly twice the effective range, a more powerful warhead, and a greatly improved semi-automatic guidance system that could also be equipped with infrared cameras for night time use.
First produced in 1970, the TOW is one of the most widely used anti-tank guided missiles. It can be found in a wide variety of manually carried and vehicle mounted forms, as well as widespread use on helicopters. Originally designed by Hughes Aircraft in the 1960s, the weapon is currently produced by Raytheon.
Video Credits: U.S. Army | United States Department of Defense
Thumbnail Credit: U.S. Army photo by SGT Amber Robinson
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ბიორიტმი
ბიოლოგიური რიტმები (ბიორითმები) (ბერძნულიდან βίος - bios, "სიცოცხლე" და ῥυθμός - რიტმოსი, "ნებისმიერი განმეორებადი მოძრაობა, რიტმი" ) არის პერიოდულად განმეორებადი ცვლილებები ბიოლოგიური პროცესებისა და ფენომენების ბუნებასა და ინტენსივობაში. ისინი დამახასიათებელია ცოცხალი მატერიისთვის მისი ორგანიზაციის ყველა დონეზე - მოლეკულური და სუბუჯრედულიდან ბიოსფერომდე. ისინი ბუნებით ფუნდამენტური პროცესია.
ზოგიერთი ბიოლოგიური რიტმი შედარებით დამოუკიდებელია (მაგალითად, გულის შეკუმშვის სიხშირე, სუნთქვა), სხვები დაკავშირებულია ორგანიზმების ადაპტაციასთან გეოფიზიკურ ციკლებთან, მაგალითად, ყოველდღიური, მოქცევითი, წლიური. მეცნიერებას, რომელიც სწავლობს ცოცხალ არსებებში წარმოქმნილ ბიოლოგიურ რითმებს, რათა მოერგოს მათი სასიცოცხლო აქტივობა გარემოში პერიოდულ ცვლილებებს, ეწოდება ქრონობიოლოგია.
ამავდროულად, მე-20 საუკუნის ბოლოს პოპულარობა მოიპოვა "სამი რიტმის" ფსევდომეცნიერულმა თეორიამ, რომელიც არ არის დამოკიდებული როგორც გარე ფაქტორებზე, ასევე თავად ორგანიზმში ასაკთან დაკავშირებულ ცვლილებებზე. თეორია არაერთმა ავტორმა შემოგვთავაზა მე-19 საუკუნის ბოლოს, როგორც ჰიპოთეზა და მოგვიანებით ექსპერიმენტულად უარყვეს.
იხ. ვიდეო - БИОРИТМЫ. Как поднять работоспособность при помощи биоритмов.Внутренние часы организма
მახასიათებლები
ბიორიტმი არის განმეორებითი ციკლების თანმიმდევრობა. ციკლი, თავის მხრივ, არის დასრულებული რყევა, გარკვეული ინდიკატორის გადახრა თავდაპირველი მნიშვნელობიდან, გარკვეული პერიოდის შემდეგ მასზე დაბრუნებით . გამოირჩევა ბიორიტმების შემდეგი მახასიათებლები:
პერიოდი - დრო, რომელიც საჭიროა პროცესის ერთი ციკლის დასასრულებლად;
სიხშირე - მოცემული რიტმის გამეორებების რაოდენობა (ციკლების რაოდენობა) გარკვეული პერიოდის განმავლობაში;
ფაზა - ციკლის მომენტი, როდესაც რეგისტრირებულია გარკვეული მაჩვენებელი;
მეზორი - გარკვეული ინდიკატორის საშუალო მნიშვნელობა;
ამპლიტუდა - ინდიკატორის ყველაზე დიდი გადახრა მეზორისგან.
ნებისმიერ ბიორიტმს აქვს ორი დამახასიათებელი ფაზა:
აკროფაზა - ფაზა, რომელშიც მერყევ მნიშვნელობას აქვს მაქსიმალური მნიშვნელობა;
ბათიფაზა - ფაზა, რომელშიც მერყევი მნიშვნელობა აქვს მინიმალური მნიშვნელობა.
იხ. ვიდეო - Circadian Rhythm and Your Brain's Clock
კლასიფიკაცია
ძირითადი კრიტერიუმებიდან გამომდინარე, რიტმები კლასიფიცირდება:
პერიოდის ხანგრძლივობის მიხედვით;
წარმოშობის წყაროს მიხედვით;
შესრულებული ფუნქციის მიხედვით.
ყველაზე გავრცელებული კლასიფიკაცია არის პერიოდის ხანგრძლივობის მიხედვით (რიტმის სიხშირის მიხედვით), რომელიც ეფუძნება ფრანც ჰალბერგის [en] (1969) კლასიფიკაციას. ჰალბერგმა დაყო რითმები ზონებად (პერიოდი ფრჩხილებში):
მაღალი სიხშირის ზონა არის ულტრადიული რიტმები (20 სთ-მდე).
დაბალი სიხშირის ზონაში შედის ცირკა-სეპტანი (7 ± 3 დღე), ცირკადისეპტანი (14 ± 3 დღე), ცირკავიგინტანი (20 ± 3 დღე), ცირკატრიგინტანი (30 ± 3 დღე) და ცირკანული რითმები (12 ± 2 თვე).
სიტყვა "ცირკადული" (საათის გარშემო), რომელიც ხაზს უსვამს ცოცხალ ორგანიზმში საკუთარი რიტმის პერიოდის თავისებურებას, რომელიც ზუსტად არ უდრის 24 საათს, ჰალბერგმა მოიფიქრა 1959 წელს. 1977 წელს მან შესთავაზა ახალი კვლევის დარგის სახელწოდება "ქრონობიოლოგია"
იხ. ვიდეო - The Sleep Wake Cycle: Circadian rhythm - Biological Psychology [AQA ALevel]
ცირკადული რითმები
მთავარი სტატია: ცირკადული რიტმი
ცირკადული რიტმები ყველაზე შესწავლილი და გავრცელებულია – ისინი თითქმის ყველა ცოცხალ ორგანიზმში შეინიშნება. მათ სახელი მიიღეს იმის გამო, რომ სინქრონიზაციის ფაქტორის ხელოვნური აღმოფხვრის შემდეგ, რაც ჩვეულებრივ განათების ყოველდღიურ ცვლილებას წარმოადგენს, მუდმივ პირობებში, ენდოგენური რიტმის შენარჩუნება აღინიშნა 24 საათისგან ოდნავ განსხვავებული პერიოდით . ზემოთ ან ქვემოთ (ადამიანებში - 23,47-24,78 საათის ინტერვალით)
ინფრადიული რითმები
ინფრადიანულ (ინფრადიან) რიტმებს აქვს 24 საათზე მეტი პერიოდი. მათ შორისაა (ფრჩხილებში - წერტილი):
ცირკასეპტანი (7 ± 3 დღე),
ცირკადისეპტანი (14 ± 3 დღე),
ცირკავიგინტანა (21 ± 3 დღე),
ცირკატრიგინტანი (30 ± 5 დღე),
ცირკანული რითმები (1 წელი ± 2 თვე).
ველურ ბუნებაში ერთ-ერთი ყველაზე უნივერსალურია ცირკანული (მრავალწლიანი) რიტმები. წლის განმავლობაში ფიზიკური პირობების ცვლილებამ გამოიწვია სახეობების ევოლუციის მრავალფეროვან ადაპტაციამდე. მათგან ყველაზე მნიშვნელოვანია ფოტოპერიოდიზმი), რომელიც დაკავშირებულია ცხოველთა გამრავლებასთან და მიგრაციასთან, მცენარეების ზრდასთან, წელიწადის არახელსაყრელი პერიოდის განცდის შესაძლებლობასთან და ა.შ.
ზემოთ ჩამოთვლილთა გარდა, პერიოდის ხანგრძლივობის მიხედვით, ასევე გამოირჩევა მთვარის გავლენასთან დაკავშირებული რიტმები:
ცირკატიდული რიტმი:238 (მოქცევა, ან მთვარის ყოველდღიური) პერიოდი 24,8 საათი. დამახასიათებელია ზღვისპირა საზღვაო ზონის ცხოველებისა და მცენარეების უმეტესობისთვის და ვლინდება მზის დღიურ რიტმთან ერთად, რყევებში. საავტომობილო აქტივობა, მოლუსკის სარქველების გახსნის სიხშირე, ვერტიკალური განაწილება საზღვაო მცირე ზომის ცხოველების წყლის სვეტში და ა.შ. მაგალითად, გადამფრენი ფრინველები, მრავალი მწერი) ასტრონომიული ღირშესანიშნაობების გამოყენებით.
წრიულ-მთვარის რიტმი:238 (მთვარის-თვიური) პერიოდი 29,5 დღე. იგი შეესაბამება ზღვის მოქცევის დონის ცვლილებების პერიოდულობას და ვლინდება მწერების ლეკვებიდან გამოჩეკვის რიტმში სანაპირო ზონაში, პალოლოს ჭიის, ზოგიერთი წყალმცენარეების და მრავალი სხვა ცხოველისა და მცენარის გამრავლების ციკლში. ქალის მთვარე-თვიურ რიტმთან და მენსტრუალურ ციკლთან ახლოს
ულტრადიული რითმები
ულტრადიულ რითმებს აქვთ დღეზე ნაკლები პერიოდი, პერიოდის ქვედა ზღვარი G. Hildebrandt (1993) კლასიფიკაციის მიხედვით არის დაახლოებით 10−3 წმ. ეს რიტმები აღმოაჩინეს მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში და ცნობილია უჯრედის მრავალი თვისებით, მაგალითად, ცილის სინთეზით და მისი ეტაპებით, სეკრეციით, ფერმენტების აქტივობით და ა.შ. ისინი გვხვდება ბაქტერიებში, ერთუჯრედულ და უჯრედებში. სხვადასხვა უხერხემლოები და ხერხემლიანები, ასევე მცენარეებში. ხერხემლიანებში ცნობილია ორგანოების ულტრადიული რითმები, მაგალითად, სუნთქვის რიტმები, გულისცემა, ტვინის აქტივობა და სისხლში ჰორმონების კონცენტრაცია. საჭმლის მომნელებელი სისტემის აქტივობის რიტმები ასევე ეკუთვნის ულტრადიანებს - ეს არის ნერწყვის სინთეზისა და გამოყოფის რიტმი, პანკრეასის ფერმენტების, ნაღვლის გამოყოფა, კუჭისა და ნაწლავების შეკუმშვა.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ანტონინუს პიუსი
ანტონინუს პიუსის ბიუსტი, მიუნხენის გლიპოტოთეკა
ანტონინუს ტიტუს ავრელიუს ფულვუს პიუსი (Antoninus Titus Aurelius Fulvus Pius) (დ. 19 სექტემბერი, 86, ლანუვიუმი — გ. 7 მარტი, 161) — რომის იმპერატორი ახ. წ. 138 წლიდან. დაიბადა სენატორის ოჯახში. კონსულად იყო 120 წელს, აზიის პროკონსულად 135-136; იმპერატორ ადრიანემ იშვილა და თავის მემკვიდრედ გამოაცხადა. 138 წელს მიიღო - „პიუსის“ (ღვთისმოსავი) ოფიციალური წოდება. ანტონინუს პიუსის დროს სახელმწიფო გაძლიერდა პოლიტიკურად და ეკონომიურად. მოწესრიგდა პროვინციების მმართველობა. ანტონინუს პიუსის ღონისძიებებიდან განსაკუთრებით საყურადღებოა კანონი, რომლითაც ისჯებოდა მონის მკვლელი მონათმფლობელი და იძულების წესით იყიდებოდნენ ულმობელ მეპატრონეთა მონები. ანტონინუს პიუსმა მიიღო „სამშობლოს მამის“ წოდება. ატარებდა მშვიდობიან საგარეო პოლიტიკას. გაამაგრა სახელმწიფო საზღვრები („ანტონინუსის კედელი“ ბრიტანეთში). იცავდა სენატორული არისტოკრატიას და მქონებელი კლასების ინტერესებს, რამაც გამოიწვია აჯანყება რომის პროვინციებში (ეგვიპტეში, დაკიაში, აქაიაში, იუდეაში). 147 წელს ანტონინუს პიუსმა მოაწყო დიდი ზეიმი რომის დაარსების 900 წლისთავის აღსანიშნავად.
ოჯახი - მომავალი იმპერატორი ტიტუს ავრელიუს ფულვუს ბოიონიუს არიუს ანტონიუსი დაიბადა 86 წლის 19 სექტემბერს რომის სამხრეთ-აღმოსავლეთით მისი მშობლების ლანუვის სამკვიდროში . მამის, 89 წლის კონსულის, ტიტუს ავრელიუს ფულვას ოჯახი წარმოშობით ქალაქ ნემაუსიდან, ნარბონ გალიის პროვინციაში. ანტონინოსის ბაბუა იყო რომის ორგზის კონსული და პრეფექტი ტიტუს ავრელიუს ფულვუსი. ანტონინუსის დედა იყო არია ფადილა, ორგზის კონსულისა და მწერალ პლინიუს უმცროსი გნეუს არიუს ანტონინუსის და ბოონია პროცილას მეგობრის ქალიშვილი, რომელიც ჩამოვიდა გალიიდან. ანტონიუსის სახელი დაარქვეს.
110-დან 115 წლამდე ანტონინუსმა დაქორწინდა ანა გალერია ფაუსტინა უფროსზე. ფაუსტინა იყო ორგზის კონსულის მარკ ანნიუს ვერუსისა და რუპილია ფაუსტინას (რომის იმპერატრიცა ვიბია საბინას ნახევარდა) ქალიშვილი . ფაუსტინა ცნობილი იყო თავისი სიბრძნით. მან მთელი ცხოვრება გაატარა ღარიბებზე ზრუნვასა და გაჭირვებულ რომაელების დახმარებაზე.
ფაუსტინამ ანტონინს ოთხი შვილი გაუჩინა - ორი ვაჟი და ორი ქალიშვილი:
მარკუს ავრელიუს ფულვუს ანტონინიუსი (გარდაიცვალა 138 წლამდე). მისი საფლავის წარწერა იპოვეს რომში, ადრიანეს მავზოლეუმში.
მარკუს გალერიუს ავრელიუს ანტონინიუსი (გარდაიცვალა 138 წლამდე). მისი საფლავის წარწერა იპოვეს რომში, ადრიანეს მავზოლეუმში და მისი სახელი ასევე ჩანს ბერძნულ იმპერიულ მონეტაზე.
ავრელიუს ფადილა (გარდაიცვალა 135 წელს) - ცოლად შეირთო 145 წლის სუფექის კონსული ლუციუს ლამია სილვანუსი. მათ ქორწინებაში, დიდი ალბათობით, შვილები არ ჰყავდათ. მისი საფლავის წარწერა იტალიაში აღმოაჩინეს.
ანა გალერია ფაუსტინა უმცროსი (125 და 130 - 175 წლებში) - მომავალი რომის იმპერატრიცა, 146 წელს იგი დაქორწინდა მომავალი იმპერატორის მარკუს ავრელიუსის ბიძაშვილზე.
იხ. ვიდეო - Ancient Coins: Antoninus Pius
კარიერა - ანტონიუსი აღიზარდა ლორიუმში, ავრელიუსის გზაზე, რომიდან არც თუ ისე შორს. როგორც ჩანს, ის ყოველთვის თავის მშობლიურ ადგილად თვლიდა იმ ქალაქს, რადგან მოგვიანებით აქ ააშენა სასახლე და მასში გაატარა სიცოცხლის ბოლო წლები. ცოტა რამ არის ცნობილი მისი ცხოვრების შესახებ ხელისუფლებაში მოსვლამდე. სამი წლის ასაკში ანტონინმა დაკარგა მამა; შემდეგ დედამისი დაქორწინდა 98 წლის პუბლიუს იულიუს ლუპას სუფეტ კონსულზე, რომელთანაც ქორწინებაში შეეძინათ ორი ქალიშვილი: არია ლუპულა და იულია ფადილა. ბავშვობაში ანტონინს ორივე ბაბუა ზრდიდა. მამრობითი ტოგა, რომელიც მოწმობდა სიმწიფის მიღწევას, ანტონინუსმა ჩაიცვა 100 წელს ან 101 წლის დასაწყისში, სავარაუდოდ, ლიბერალების დღესასწაულზე 101 მარტში . ამის შემდეგ, რაც ბუნებრივი იყო დიდგვაროვანი ოჯახების შთამომავლებისთვის, მან დაიწყო კარიერა, ე.წ. პირველი პოსტები, რომლებიც ანტონინუსს ეკავა, ცხადია, იყო სამხედრო ტრიბუნისა და ვიგინივირის პოსტები. იულიუს კაპიტოლინი, ანტონინუსის ბიოგრაფიის ავტორი ავგუსტის ისტორიაში, იუწყება, რომ მას ეკავა კვესტორის თანამდებობები, რომლის დროსაც მან გამოიჩინა კეთილშობილება, პრეტორი (ამ თანამდებობაზე დანიშვნა პომპეზურად აღნიშნა) და რიგითი კონსული. პ. ფონ როდენი პაული-ვისოვში გვთავაზობს ამ პოსტებზე მუშაობის შემდეგ თარიღებს - 112, 117 და 120, შესაბამისად. ტიტე სენატში შევიდა არა უადრეს 111 წლისა.
120 წელს კონსულობის შემდეგ ანტონიუსი, თავისი ხასიათიდან გამომდინარე, გადადგა პენსიაზე და წავიდა აგარაკზე მშვიდი ცხოვრებისათვის. მაგრამ მას არ აძლევდნენ უფლებას დიდხანს დარჩენოდა თანამდებობიდან. მალე იმპერატორმა ადრიანემ ის ოთხი საკონსულოს კოლეჯში შეიყვანა, რომლებსაც დაავალა იტალიის სასამართლო ოლქების მართვა, ანტონინუსმა კი თავისი მოვალეობები შეასრულა ისეთ მდიდარ რაიონებში, როგორებიცაა ეტრურია და უმბრია, სადაც იმპერიული მამულები მდებარეობდა. ამ თანამდებობას დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა, განსაკუთრებით იმპერატორის იტალიაში არყოფნის დროს და მიუხედავად იმისა, რომ არ აძლევდა სამხედრო ძალას, ეს იყო მაღალი ჯილდო მისი მფლობელებისთვის. მასში მხოლოდ ერთგული და სანდო პირის დანიშვნა შეიძლებოდა.
იტალიის მეფობის დროს, როგორც „ავგუსტის ისტორია“ მოგვითხრობს, ანტონინუსს „მიეცა ნიშანი იმპერიული ძალაუფლებისა, რომელიც მას ელოდა“ . მან შესანიშნავი რეპუტაცია მოიპოვა აზიის მმართველობის დროს პროკონსულის წოდებით 133-დან 136 წლამდე. არის ამბავი, თითქოს პროკონსულობის დროს ტიტუსს შეებრძოლა იმ დროის ყველაზე ცნობილ სოფისტს, ჰეროდეს ატიკუსს, იდას მთაზე. პროვინციიდან დაბრუნებისთანავე ანტონიუსი გახდა აღდგენილი საიმპერატორო საბჭოს წევრი. ის ყოველთვის იყო რბილი ზომების მომხრე ნებისმიერი საკითხის გადაწყვეტისას. მან მოიპოვა იმპერატორ ადრიანეს კეთილგანწყობა.
ანტონინუსმა შესანიშნავი კარიერა გააკეთა და შეეძლო პენსიაზე წასვლა, მაგრამ 138 წლის მოვლენებმა რადიკალურად შეცვალა მისი მომავალი. 138 წლის იანვარში იმპერატორის ნაშვილები და მემკვიდრე, ლუციუს ელიუს კეისარი, მოულოდნელად გარდაიცვალა ავადმყოფობისგან. ადრიანი შეხვდა სენატს და გადაწყვიტა მიეღო და გამოეცხადებინა ანტონინუსის მემკვიდრე, რომელმაც დრო მისცა წინადადებაზე დასაფიქრებლად. საბოლოოდ, დიდი მსჯელობის შემდეგ, ანტონინუსმა მიიღო იგი და 25 თებერვალს იშვილა ჰადრიანმა, მიიღო ტრიბუნისა და პროკონსულის უფლებამოსილებები. გარდა ამისა, ადრიანმა ერთ-ერთ პირობად დააწესა ანტონიუსის მიერ მარკ ანნიუს ვერუსის და გარდაცვლილი აელიუს კეისრის ვაჟის, ლუციუს ვერუსის შვილება დინასტიის გაგრძელებისთვის. ანტონინუსის პატივსაცემად გამოიცა მონეტების სერია, რომელზედაც მას უწოდეს ტიტუს ელიუს კეისარ ანტონინუს . ევტროპიუსის თქმით, შვილად აყვანის შემდეგ ანტონინმა დაურიგა თავისი ქონება ჯარისკაცების გადასახდელად და მეგობრების დასახმარებლად.
ანტონინუს პიუსის მარმარილოს ქანდაკება (ერმიტაჟი).
მართველობა - როდესაც ადრიანე გარდაიცვალა 138 წლის 10 ივლისს და დაკრძალეს ამავე სახელწოდების მავზოლეუმში, ანტონინუსმა მშვიდობიანად აიღო ტახტი . თავისი მეფობის ბოლო წლებში ადრიანემ შეარყია მისი ავტორიტეტი სენატთან მისი უფლებამოსილების შემცირებით და ზოგიერთი სენატორის სიკვდილით დასჯა, ამიტომ სენატმა გადაწყვიტა გარდაცვლილი იმპერატორის ღალატი მეხსიერების წყევლისთვის. ეს, თავის მხრივ, ეჭვქვეშ აყენებდა ანტონინუსის ძალაუფლების ლეგიტიმურობას. ამიტომ მისი მეფობა გარკვეული გაჭირვებით დაიწყო, რადგან როდესაც მან გადაწყვიტა წინამორბედის გაღმერთება, სენატი დაუპირისპირდა. საბოლოოდ, ჯარის ჩარევის შიშით, სენატმა უკან დაიხია, მაგრამ მიაღწია მოწვეული მოსამართლეების არაპოპულარული ოფისის გაუქმებას, რომლებიც მოქმედებდნენ თავად იტალიის ტერიტორიაზე. შედეგად, მისი ძალისხმევით, იმპერატორმა მიიღო მეტსახელი „პიუსი“ (ლათინურიდან pius - ღვთისმოსავი). ავგუსტანის ისტორია იძლევა მეტსახელის ხუთ შესაძლო მიზეზს:
ანტონინუსმა სენატის წინ ხელი გაუწოდა სიმამრის მხარდასაჭერად;
მან სიცოცხლე შეიწირა ადრიანეს დროს სიკვდილით დასჯილთათვის;
იმპერატორმა აწ გარდაცვლილი ადრიანეს პატივი მიაგო სხვადასხვა პატივით;
მან ხელი შეუშალა ადრიანს თვითმკვლელობაში;
ანტონიუსი ბუნებით ძალიან მოწყალე იყო.
ყველაზე ხშირად მიღებული მესამე ვერსია. 139 წელს ანტონინუს პიუსმა, რომაული ადათ-წესების მიხედვით, აიღო „სამშობლოს მამის“ ტიტული (ლათ. Pater Patriae), თუმცა თავდაპირველად მასზე უარის თქმა სურდა. ამასთან, იმპერატორმა უარყო სენატის წინადადება, რომ სექტემბერს ეწოდოს ანტონინი, ხოლო ოქტომბერი - ფაუსტინა - ახალი იმპერატორისა და მისი მეუღლის პატივსაცემად . ფაუსტინა უფროსმა სენატისგან მიიღო ავგუსტას წოდება. ცნობილია, რომ ანტონინუს პიუსმა თავისი მეფობის მთელი პერიოდის განმავლობაში მხოლოდ ერთხელ დატოვა იტალია და მუდმივად ცხოვრობდა თავის ვილაში ლანუვიუმში. მისი მეფობის ძირითადი პრინციპები იყო „aequitas, felicitas, fides“ („სამართლიანობა, ბედნიერება, ერთგულება“). მის დროს პროვინციებმა პიკს მიაღწიეს. პიუსის მეფობის ერთ-ერთი მთავარი ღირსება ის იყო, რომ ის ადვილად მისაწვდომი იყო ყველა ქვეშევრდომისთვის და არ იყო საჭირო თავისი უფლების ჩარევა ყოველი თხოვნის შესასრულებლად. ცნობილია დეპუტაციები, რომლებიც იმპერატორს გაუგზავნეს ტარაკოდან, გალიის ქალაქებიდან. იყო შემთხვევებიც, როდესაც ანტონინუს პიუსმა გადაჭრა პროვინციებში წარმოშობილი ზოგიერთი დავა. აი, ერთი მაგალითი: თებეს ზოგიერთ მოქალაქეს უთანხმოება ჰქონდა ქალაქ პლატეასთან, ქალაქებს შორის მდებარე ზოგიერთი მიწების გამო. ამ საკითხის დამოუკიდებლად გადაწყვეტის გამო, მათ მიიტანეს ის იმპერატორის სასამართლოში, რომელმაც დააკმაყოფილა მათი მოთხოვნა.
ანტონინოსა და ფაუსტინას ტაძარი
შიდა პოლიტიკა - იურისპრუდენციის საქმიანობამ, რომელმაც ანტონინუს პიუსის მეფობა აღნიშნა, საფუძველი ჩაუყარა რომაული სამართლის აყვავებას მესამე საუკუნის დასაწყისში. იურისპრუდენციის სფეროში იმპერატორს აწუხებდა სამკვიდროების თანასწორობის პრობლემა და ამ მხრივ რომის სამართალში შემოიტანა მრავალი მნიშვნელოვანი ახალი პრინციპი ამ კონცეფციაზე დაყრდნობით. აქ ანტონინუს პიუსს ეხმარებოდა იმ დროის ხუთი ცნობილი იურისტი: ლუციუს ფულვიუს ებურნიუს ვალენსი, იურიდიული ტრაქტატების ავტორი; Lucius Volusius Metianus, ავტორი დიდი ნაშრომისა Fidei Commissa (ანდერძის ნდობა); ლუციუს ულპიუს მარცელიუსი, ნაყოფიერი მწერალი და ორი სხვა მოღვაწე. მისი მეფობის დროს წარმოიშვა გაიის ინსტიტუტები, ელემენტარული იურიდიული სახელმძღვანელო დამწყებთათვის. ამ იურისტების ნაწილი ეკუთვნოდა პროკულის სკოლას, როგორიცაა ულპიუს მარცელიუსი, სხვები საბინიანებს, როგორიცაა ვალენსი, ასე რომ, იმპერიული საბჭოს გადაწყვეტილებები წარმოადგენდა კომპრომისს ორ დაპირისპირებულ სკოლას შორის.
უკვე იმ დროს ცხადი იყო, რომ იყო ტენდენცია მონების მდგომარეობის შემსუბუქებისკენ და ამ ტენდენციას გულმოდგინედ უჭერდა მხარს ანტონინუს პიუსი. თავადებმა გადადგნენ გარკვეული ნაბიჯები მონების განთავისუფლების გასაადვილებლად. იმპერატორის ბრძანებით, ბატონის მიერ მისი მონას მოკვლა ჩვეულებრივ მკვლელობასთან გაიგივდა. გარდა ამისა, გამოჩნდა მნიშვნელოვანი განკარგულება, რომ მონები, რომლებიც თავშესაფარს ეძებდნენ ტაძრებში, იმპერატორების ქანდაკებების მახლობლად, ბატონების რისხვისგან, არ დაბრუნდნენ თავიანთ ყოფილ მფლობელებთან. სისხლის სამართალში ანტონინუს პიუსმა შემოიღო მნიშვნელოვანი პრინციპი, რომ ბრალდებულები არ უნდა განიხილებოდეს როგორც დამნაშავედ სასამართლომდე. მან ასევე დაადგინა მოსაზრება, რომ სასამართლო და აღსრულება უნდა მოხდეს იქ, სადაც ჩადენილია დანაშაული. გარდა ამისა, იმპერატორმა შეარბილა წამება მონების დაკითხვისას და აკრძალა მათი გამოყენება თოთხმეტი წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის, თუმცა არსებობდა გამონაკლისები ამ წესიდან. მან ასევე შემოიღო ახალი კანონი მემკვიდრეობის შესახებ, რომელიც მოიცავდა ქალიშვილის სურვილების გათვალისწინებას საქორწინო კონტრაქტის დადებისას.
ანტონინუსის კანონები, რომელთაგან ზოგიერთი ციტირებულია ბიზანტიის იმპერატორ იუსტინიანე I-ის სტატიებში, საკმაოდ ჰუმანური იყო იმ დროისთვის, რაც აიხსნება სტოიციზმისა და ბერძნული ფილოსოფიის გავლენით. ანტონინმა ასევე ყურადღება მიაქცია კლასობრივ დაყოფას. იმპერიის დროს საპატიო მოქალაქეები იყოფოდნენ ორ კლასად, პატიოსნებად და დამცირებულებად, შესაბამისად უფრო მაღალი და დაბალი რანგის ადამიანებად. ამ განსხვავების კრიტერიუმი ძირითადად სიმდიდრე იყო. Honestiores იყო მდიდარი და humiliores იყო ღარიბი. ანტონიუსის დროს ეს დაუწერელი წესი კანონი გახდა.
სამშენებლო მოაღაწეობა - პიუსის სამშენებლო საქმიანობა არ იყო ისეთი ნაყოფიერი, როგორც მის წინამორბედებთან შედარებით. ანტონინუსმა დაასრულა ადრიანეს მავზოლეუმის მშენებლობა ტიბრის მახლობლად, ააგო ტაძარი ღვთაებრივი ადრიანეს პატივსაცემად მარსის ველზე და ფაუსტინას ფორუმზე . გარდა ამისა, მან აღადგინა ძველი წყობის ხიდი რომში, Pons Sublicius, Grecostadium და Colosseum. იმპერატორმა შესაძლოა გარკვეული შესწორებები შეიტანა რომის პანთეონის შენობის მშენებლობაში, რადგან ისტორიკოსი იულიუს კაპიტოლინი აღნიშნავს აგრიპას ტაძრის აღდგენას, მაგრამ ტექსტი შესაძლოა დაზიანებული იყოს; პარალელურად მოხდა რომში ღვთაებრივი ავგუსტუსის ტაძრის რესტავრაცია, რომელიც აღნიშნული იყო მონეტებზე
დედაქალაქის გარეთ ანტონინი აქტიურად იყო დაკავებული გზის შეკეთებით. ამის მაგალითია ემილიანის გზის აღდგენა 143 წელს, გზების მშენებლობა ნარბონ გალიაში. პავსანიას თქმით, ანტონინუს პიუსის მეფობის დროს ეპიდავროსთან აშენდა რამდენიმე ტაძარი. აღდგა ალექსანდრიის პორტი, ფაროსი, კაიეტის ნავსადგური, ტერაცინის ნავსადგური, აბანოები ოსტიაში აშენდა ადრიანეს ნებით გამოყოფილ 20 ათას სესტერზე, წყალმომარაგება ანტიუმში, როგორც. ასევე რამდენიმე ტაძარი იმპერატორ ლანუვიუსის მშობლიურ ქალაქში.
Ეკონომიკური აქტივობა
ტახტზე ასვლისთანავე იმპერატორმა მთლიანად გააუქმა იტალიის მცხოვრებთათვის, ნახევარი კი პროვინციელებისთვის მის შვილად აყვანაზე დაწესებული გადასახადი. როდესაც 141 წელს იმპერატორის ცოლი ფაუსტინა გარდაიცვალა, ეს დიდი დარტყმა იყო იმპერატორისთვის, რომელსაც იგი ღრმად უყვარდა, როგორც მისივე სიტყვებიდან ვიცით. სენატმა იგი გააღმერთა, მიცვალებულის პატივსაცემად ცირკის თამაშები მოაწყო, ააგო ტაძარი და მსახურები დანიშნა. სარდისში დაარსდა ფაუსტინასა და არტემიდას კულტი. გარდა ამისა, მოიჭრა მონეტების სერია ფაუსტინას პორტრეტით და შეიქმნა საქველმოქმედო ფონდი იტალიაში ობოლი გოგონების დასახმარებლად, სახელწოდებით Faustinian Girls (ლათ. Puellae Faustinianae). ანტონინუსის დროინდელ გამოშვებულ მონეტებზე ძირითადად პორტები, ხიდები, აბანოები და ამფითეატრები იყო გამოსახული. იმპერატორმა თავის პროკურორებს უბრძანა, ზომიერება გამოეჩინათ გადასახადების აკრეფისას, ხოლო ვინც აჭარბებდა დასაშვებ ზომას, მოსთხოვა ანგარიში მათი ქმედებების შესახებ . ის ყოველთვის მზად იყო მოესმინა პროვინციელების მიერ მათი პროკურორების წინააღმდეგ შეტანილი საჩივრები და აიძულებდა ნებისმიერ დამნაშავეს, ნაძარცვი დაუბრუნებინა მათ მფლობელებს.
148 წელს რომში აღინიშნა ქალაქის დაარსებიდან 900 წელი და ანტონინუს პიუსის მეფობის მეათე წლისთავი. ამ ღონისძიებების საპატივცემულოდ, დედაქალაქში ბრწყინვალე თამაშები მოეწყო, რომელიც რამდენიმე დღე გაგრძელდა; თამაშების დროს დახოცეს მრავალი ეგზოტიკური ცხოველი, მათ შორის სპილოები, ჟირაფები, ვეფხვები, მარტორქები, ნიანგები და ჰიპოპოტამები. ხალხს საჩუქრები გადასცეს. გამოიცა მონეტების სერია, რომელშიც აღინიშნა რომაელთა წარმომავლობა ტროელებისგან, ლათინებისგან, საბინებისგან და ქალაქს დამცველი ღმერთების დამსახურება. მონეტები, რომელთა თემები დაკავშირებულია ენეასთან, რომულუსთან, ნუმა პომპილიუსთან და ოქტავიანე ავგუსტუსთან, ირიბად ასახელებდნენ ანტონინუსს ამ ოთხი მმართველის მემკვიდრედ. სადღესასწაულო ხარჯებთან დაკავშირებით იმპერატორმა ვერცხლის რაოდენობა დენებში 89%-დან 83,5%-მდე შეამცირა, ანუ ვერცხლის რეალური მასა 2,88 გრამიდან 2,68 გრამამდე შემცირდ. საიმპერატორო ხაზინას ზიანი მიაყენა მასიურმა სტიქიურმა კატასტროფებმაც, რომლებმაც თითქმის მთელი პროვინცია გაანადგურეს. მიწისძვრების სერია მოხდა ეგეოსის ზღვის კუნძულებზე და მცირე აზიაში. ისეთი დიდი ქალაქები, როგორებიცაა რომი, ნარბონი, ანტიოქია, კართაგენი, დაზარალდნენ დამანგრეველი ხანძრების შედეგად.
იმპერატორი საკუთარი სახსრებით შიმშილობის დროს უსასყიდლოდ არიგებდა ზეთს, მარცვლეულსა და ღვინოს, დაეხმარა ხანძრის შედეგად დაზიანებული რომის აღდგენაში და ასევე დახმარება გაუწია პროვინციებს ცნობილია, რომ 161 წელს ანტონინუსის გარდაცვალების დროისთვის რომის ხაზინაში უზარმაზარი თანხა იყო 675 მილიონი დენარი.
ძირითადი კოლონა ანტონინუს პიუსის სვეტის რელიგიური პოლიტიკა. ქრისტიანებისადმი დამოკიდებულება - მისი ორი წინამორბედისგან, ტრაიანესა და ადრიანესგან განსხვავებით, ანტონინუს პიუსი ღრმად რელიგიური ადამიანი იყო და თაყვანს სცემდა მხოლოდ თავდაპირველ რომაულ ღმერთებს. თუმცა, ამის მიუხედავად, იმპერატორი პრაქტიკულად არ დევნიდა ქრისტიანებს, მაგრამ არ მოუხსნია აკრძალვა მათ ორგანიზაციაზე.
თუმცა, ეკლესიის ისტორიკოსები ი. გაპონოვი და ა. ლებედევი ანტონინუს პიუსს მიაწერენ აზიაში გაგზავნილ ბრძანებას, რამაც შეუმსუბუქა ქრისტიანთა მდგომარეობა და მტკიცებულებად მოჰყავს ეს ბრძანება, რომელიც თითქოსდა იუსტინეს შემონახული იყო. მაგრამ, როგორც ჩანს, ეს რეკრიპტი გვიანდელი ჩანართია. ანტონინოს დროს დევნა მიმდინარეობდა აქაიაში, სადაც მოკლეს ათენის ეპისკოპოსი პუბლიუსი. მისი მეფობის ხანაში მოწამეობრივად აღესრულა სამი ქრისტიანი - პტოლემე და ორი ერისკაცი, რომელთაც იგივე სახელი ლუკი ერქვა. პტოლემეოსს ბრალი ედებოდა დიდგვაროვანი რომაელის მეუღლის ქრისტიანობაში მოქცევის ხელშეწყობაში. და ორი ლუკია ცდილობდა გაეპროტესტებინა სასამართლოს გადაწყვეტილებები პტოლემეოსის საქმეზე, რისთვისაც დაიღუპნენ. ევსევი კესარიელი ყვება, რომ ანტონინოსის დროს, აზიაში დევნის დროს, იგი მოწამეობრივად გარდაიცვალა უბრალო მოსახლეობის აჯანყების გამო, სმირნის საეკლესიო საზოგადოების მეთაური ეპისკოპოსი პოლიკარპე. ზოგადად, პიუსის მთავრობა აგრძელებდა ტრაიანესა და ადრიანეს ჩაურევლობის პოლიტიკას. ქრისტიანს არ დევნიდნენ ხელისუფლება, თუ მას რაიმე კონკრეტული ბრალდება არ ჰქონდათ.
ანტონიუსი ცდილობდა დაეწყო რელიგიური აღორძინება, რომელიც მიზნად ისახავდა ბერძნული და რომაული მითოლოგიის ღმერთების პატივისცემის ძველი რესპუბლიკური სულისკვეთების დაბრუნებას. იმპერატორს სურდა აღედგინა ადრეული რომაული ეპოქის პრეფერენციების არაპრეტენზიულობა. გარდა ამისა, ის ფაქტი, რომ რომის მეცხრე საუკუნე ანტონინუსის მეფობის ქვეშ მოექცა, შესაძლებლობას აძლევდა ხალხს შეეხსენებინა ადრეული რესპუბლიკის რელიგიური მრწამსი. ანტონინუსის მეფობის დროს იჭრებოდა მონეტები, რომლებიც ასახავდა ძველი მითოლოგიის ეპიზოდებს და განსაკუთრებით ჰერკულესის საქმეებს იტალიაში.
გარდა ამისა, ისეთ პატივცემულ რელიგიურ კორპორაციას, როგორიცაა ძმები არვალი, დიდი მხარდაჭერა და განსაკუთრებული ადგილი დაიკავა პიუსის მეფობის დროს. ეს, რა თქმა უნდა, შეიძლება ჩაითვალოს შემთხვევით გარემოებად, მაგრამ ზოგიერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი წარწერა, რომელიც დაკავშირებულია ძმებ არვალებთან, ანტონინუს პიუსის ეპოქით თარიღდება. მაგრამ, ისტორიკოს ე.ბრაიანტის აზრით, ეს განპირობებულია იმით, რომ იმ დროს განსაკუთრებით ფრთხილად ინახებოდა ძმები არვალების მოქმედებების ჩანაწერები. თუმცა ძველი რელიგიის აღორძინების მცდელობები წარუმატებლად იყო განწირული. უფრო და უფრო მეტი ადამიანი მიმართა დიდი დედისა და მიტრას კულტებს
საგარეო პოლიტიკა - მიუხედავად იმპერიული პროპაგანდისა, რომელიც აღნიშნავდა რომის მშვიდობიან სამეფოს, ანტონინუსის მეფობას არ ჩაუვლია შიდა და გარე კონფლიქტების გარეშე. მისი მეფობა იყო ყველაზე მშვიდობიანი სამთავროს ისტორიაში, დიპლომატია იყო დავების გადაწყვეტის მთავარი საშუალება. ანტონინუს პიუსი არ იყო სამხედრო მეთაური და არ ჰქონდა გამოცდილება სამხედრო საქმეებში და ყველა ომს თავისი ლეგატების მეშვეობით აწარმოებდა. არმიის სარდლობა იმ მომენტში ხელმძღვანელობდა პრეტორიან პრეფექტს მარკ გავიუს მაქსიმუსს, რომელსაც ეს მნიშვნელოვანი თანამდებობა ეკავა ანტონინუსის მეფობის თითქმის მთელი პერიოდის განმავლობაში - 20 წელი (138 წლიდან 158 წლამდე) . არმია კვლავ მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა იმპერიაში, მისი ამოცანები იყო სახელმწიფოს გაფართოება და დაცვა.
იმპერიულმა ლეგატებმა გაზარდეს ლეგიონერების ანაზღაურება, მაგრამ შეზღუდეს საზღვაო ფლოტისა და დამხმარეების უფლებები. იმ მომენტიდან, იმ ჯარისკაცების შვილებმა, რომლებსაც რომის მოქალაქეობა არ ჰქონდათ, მიიღეს მხოლოდ მას შემდეგ, რაც თავად დარეგისტრირდნენ ლეგიონში. ამან აიძულა მაცხოვრებლები გამხდარიყვნენ ლეგიონერები.
რომაული ბრიტანეთი ანტონინუს პიუსის მართველობის დროს
ლაშქრობა სამხრეთ შოტლანდიაში - ბრიტანეთში ნაჩვენები რომაელთა სამხედრო აქტივობა უპირისპირდებოდა იმპერიის დანარჩენ პროვინციებში უმოქმედობას. აქ პოლიტიკა საოცრად განსხვავდებოდა წინამორბედი ანტონინუს ადრიანეს პოლიტიკისგან, რომლის ბრძანებით აშენდა მისი სახელობის გალავანი. 139 წელს იმპერატორმა ბრიტანეთის პროვინციის ლეგატის თანამდებობაზე კვინტუს ლოლიუს ურბიკუსი დანიშნა. მანამდე ურბიკი იულიუს სევერუსის მეთაურობით ბარ კოხბას აჯანყების ჩახშობაში მონაწილეობდა, შემდეგ 135 წელს კონსულის მოვალეობის შესრულების შემდეგ იყო ქვემო გერმანიის გამგებელი. 140 წელს პროვინციაში იფეთქა ბრიგანტების ტომის აჯანყებამ, რომელიც ჩაახშეს. მას შემდეგ, რაც ურბიკმა დაიწყო აქტიური შეტევითი ოპერაციები ჩრდილოეთ ბრიტანეთში. კამპანიის ზუსტი მიზეზები უცნობია, მაგრამ ეს შეიძლებოდა ყოფილიყო ანტონინუსის სურვილი, ჰქონოდა დამპყრობლის დიდება. ლეგატმა მოიპოვა გამარჯვებების სერია და დაწინაურდა იმპერიული საზღვრის შიდა მხარეს. 142 წელს თავდაცვითი გალავნის მშენებლობა დაიწყო ყველაზე ვიწრო წერტილში ფორთ-ფორტსა და ფირტი კლაიდს შორის, რომელიც წარმოადგენდა ტორფის 58 კილომეტრიან კედელს, რომელიც დგას რიყის ქვის საძირკველზე 4,3 მეტრი სიგანისა და აღმართული ღრმა თხრილზე. ძირითადი სამუშაო შეასრულეს სამი რომაული ლეგიონის ჯარისკაცებმა: XX გამარჯვებული ვალერიევი, VI გამარჯვებული და II ავგუსტოვი . კედლის სამხრეთით გადიოდა სამხედრო გზა, რომლის გასწვრივ ყოველ ორ მილზე იყო პატარა ციხესიმაგრეები გარნიზონებით, გარშემორტყმული ნაპირებითა და თხრილებით.
ამ მიღწევებმა აიძულა ანტონინუს პიუსი მიეღო 142 წელს, შესაძლოა წლის ბოლოს, მიეღო „იმპერატორი II“-ის საპატიო წოდება. თუმცა დაპყრობილი ტერიტორიები სიმშვიდეს არ ინარჩუნებდნენ. 154 წელს დაიწყო აჯანყება, რომლის წამქეზებელი იყო ბრიგანტების ტომი, რამაც გამოიწვია ჯარის ნაწილის დროებით გაყვანა ანტონინის კედლიდან და შედეგად, თავდაცვითი სტრუქტურების ნაწილი გაანადგურეს აჯანყებულებმა . ტენესტის წარწერა მოგვითხრობს გერმანიიდან ბრიტანეთში გამაგრების ჩასვლის შესახებ იულიუს ვერეს გუბერნატორის მეთაურობით. სავარაუდოა, რომ სწორედ ამ მოვლენებმა აიძულა ანტონინუსმა გადაეწყვიტა მოსახლეობის უმეტესი ნაწილი გადაეყვანა ორ გალავანს შორის მდებარე ტერიტორიიდან გერმანიაში, მდინარე ნეკარის ნაპირებზე, რათა დაეცვა იქ იმპერიის საზღვრები. ანტონინუსის ენერგიულმა პოლიტიკამ ბრიტანეთში მშვიდობა და კეთილდღეობა უზრუნველყო ამ პროვინციისთვის სამოცი წლის განმავლობაში. ეს ფაქტი იმაზე მეტყველებს, რომ იმპერატორს რომ გაეტარებინა მსგავსი ლაშქრობები დუნაის და აღმოსავლეთის საზღვრებზე, ეს თავიდან აიცილებდა უბედურებას მის მემკვიდრეს. მარკუს ავრელიუსის დროს, დაახლოებით 160-იან წლებში, ანტონინის კედელი მიტოვებული იყო, თუმცა რომის ძალაუფლება ზოგიერთ ციხეზე გაგრძელდა 170-იანი წლების ბოლოს.
რაინისა და დუნაის საზღვარი - დაახლოებით 155 წელს, ზემო-გერმანიულ-რეტიანული ცაცხვების საზღვარი 30 მილის მანძილზე იყო დაწინაურებული რომის თავდაცვითი სიმაგრეების ჩრდილოეთ ნაწილიდან აღმოსავლეთით. ძველი საზღვარი გადიოდა მთავარი მდინარის გასწვრივ Vicus Alisinensium-ისა და მდინარე ნეკარის გასწვრივ, ხოლო ახალი მილტენბერგ-ოსტისა და ბელზეუმის გავლით. თავდაცვის გასაძლიერებლად ზემო გერმანიის გუბერნატორმა გაიუს პოპილიუს კარ პედონმა ააგო ახალი სიმაგრეები დეკუმატის მინდვრების მიდამოებში, როგორიცაა ხის და ქვის კოშკები. არ არსებობს არანაირი მტკიცებულება, რომ ეს მიწები დაიპყრო. შესაძლებელია მათი ოკუპაციის მიზეზი არა სამხედრო, არამედ ეკონომიკური ყოფილიყო, ვინაიდან ამ ტერიტორიას დიდი სამეურნეო მნიშვნელობა ჰქონდა. Rhetic საზღვარიც დაწინაურდა. აკვილეაში განლაგებული რაზმები გადაიყვანეს ახალი რეგიონის ცენტრში - ალენში. ეს იყო რეეტის ტერიტორიების ბოლო გაფართოება. იქ აშენდა ახალი დასახლებები და გზები. ცნობილია, რომ კუადების დუნაის ტომებმა მიიღეს ახალი მეფე ანტონინუს პიუსის თანხმობით, რომელიც აღინიშნა მონეტებით წარწერით "REX QUADIS DATUS" ("მეფე გადაეცა კვადებს"), რომლებიც მოჭრილი იყო იმ პერიოდში. 140-დან 144-მდე.
კოსტობოკების ბანდა, რომელმაც გადალახა დუნაის საზღვარი და ფოკიდის ელატეაში მიაღწია, დამარცხდა. ეს მოვლენა ცნობილია გეოგრაფ პავსანიეს შრომებიდან. თუმცა, ამ მოხსენებას ეჭვის თვალით უნდა მივუდგეთ, თითქმის დაუჯერებელია, რომ ჩრდილოეთ ტომებს შეეძლოთ რომის იმპერიის ისეთ ცენტრალურ პროვინციაში, როგორიცაა აქაია შემოიჭრნენ. მაგრამ სავსებით შესაძლებელია, რომ დარბევა იყო ძალიან მოულოდნელი და რომაულ ჯარებს არ ჰქონდათ დრო, რომ ეპასუხათ მას. ასეთი შემოსევა, თუ მართლა ხდებოდა, მომავალში სახელმწიფოს დიდი წუხილი ემუქრებოდა.
რომის იმპერია ანტონინუს პიუსის მეთაურობით
კონფლიქტი მავრებთან და არეულობა ესპანეთში - 144-დან 152 წლამდე მავრები შეიჭრნენ ჩრდილოეთ აფრიკის პროვინციებში მაურტანია კესარია და მავრეტანია ტინგიტანია. მათთან ერთად თავდასხმის ბანდები დაესხნენ თავს. კონფლიქტმა პიკს მიაღწია 145 წელს, როდესაც მავრეტანიას დახმარება გაუგზავნეს ევროპის რამდენიმე პროვინციიდან და რიგითი პროკურორის ნაცვლად, ანტონინუს პიუსმა ორივე პროვინციის მმართველად სენატორი დანიშნა. შედეგად აშენდა ახალი სიმაგრეები და შეკეთდა ძველი. ნუმიდიაში რომაელებმა ააშენეს ახალი გზა ლამბეზესკენ, რომელიც მდებარეობს აურესის მთებში, სადაც მდებარეობდა ბანდიტების ბანაკი. მუშაობას აწარმოებდნენ VI რკინის ლეგიონის ქვედანაყოფები ნუმიდიელი გუბერნატორის პრასტინა მესალინას ხელმძღვანელობით. ასევე ცნობილია ვინმე იულიუს სენექსის შესახებ, რომელიც ებრძოდა გზებზე ნადირობის მძარცველებს. ამავე დროს, ან ცოტა მოგვიანებით, დაიწყო წყალსადენის მშენებლობა, რომელიც მიზნად ისახავდა ლამბეზის წყლის მიწოდებას ახლომდებარე ბორცვებიდან. მაგრამ სამუშაოები ნელა მიმდინარეობდა ბანდიტების თავდასხმის საფრთხის გამო. შედეგად, აკვედუკი ჯერ კიდევ არ დასრულებულა 152 წელს, თუმცა ლამბეზში ლეგიონი იდგა ტერიტორიის დასაცავად. მავრეტანიაში ქალაქი კოლონია ელია ავგუსტა კარგად იყო გამაგრებული და იქცა მავრების წინააღმდეგ ომის საწარმოებლად. მავრებთან კონფლიქტის შესახებ ძველ წყაროებში მწირი ინფორმაციაა შემონახული. მაგალითად, არის წარწერა პანონიის რაზმების მონაწილეობის შესახებ „ექსპედიცია მავრიტანია კესარიაში“ (ლათ. expeditione ad Mauritania Caesariensis) ან დამხმარე ჯარების პრეფექტის, ტიტა ვარია კლემენტეს შესახებ ესპანეთიდან. 150 წლისთვის კონფლიქტი თითქმის დასრულდა. დაახლოებით 150 სექტანტი მაური გაგზავნეს გადასახლებაში სახელმწიფოს შორეულ დასავლეთ საზღვრებში.
ოსტიანური მარხვის მიხედვით, 145 წლის სექტემბერში, კორნელიუს პრისკიანი სენატის სხდომაზე დამნაშავედ ცნეს ესპანეთში არეულობის გაღვივებაში. ავგუსტუსის ისტორია შეიცავს მოკლე ხსენებას ამ მოვლენის შესახებ: „პრისციენიც მოკვდა, ბრალდებული ტირანიის ძიებაში, მაგრამ ნებაყოფლობით სიკვდილში“ და დასძინა, რომ იმპერატორმა აკრძალა ამ ინციდენტთან დაკავშირებული ნებისმიერი გამოძიება. ამავე მიზეზით და იგივე შედეგებით დაგმეს 127 წლის კონსული ტიტუს ატილიუს რუფუს ტიციანი. შესაძლებელია, რომ ეს ადამიანები მონაწილეობდნენ შეთქმულებაში, რომლის მიზანი იყო ანტონინუს პიუსის ჩამოგდება. შესაძლებელია, რომ პრისკიანმა ამის გაკეთება სცადა ესპანეთის გავლით მავრეტანიაში გამავალი ჯარების დახმარებით.
აჯანყებები საბერძნეთში, ეგვიპტეში და იუდეაში - ცნობილია, რომ ანტონინუს პიუსის დროს საბერძნეთის პროვინცია აქაიაში აჯანყება აღიმართა, რომელიც ჩაახშეს, მაგრამ მისი დეტალების შესახებ თითქმის არაფერია ცნობილი. ეგვიპტეში მოვალეობების შემოღებამ მძიმე იძულებითი შრომის სახით განაპირობა ის, რომ ადგილობრივებმა დაიწყეს სახლების მიტოვება. საბოლოოდ ეს ყველაფერი არეულობით დასრულდა და 152-153 წლებში შეიარაღებული აჯანყება მოჰყვა, რომლის დროსაც მოკლეს პროვინციის გამგებელი დინარქი. ამის გამო იმპერატორი კი იძულებული გახდა დაეტოვებინა იტალია. იმპერატორი სავარაუდოდ ეწვია ალექსანდრიასა და სირიის ანტიოქიას 154 წელს. თუმცა, აჯანყება არ იყო ძლიერი და ადგილობრივმა ეგვიპტურმა არმიამ, რომელიც შედგებოდა II დაუმარცხებელი ტრაიანეს ლეგიონისა და დამხმარე ნაწილებისგან, მალევე მოახერხა აჯანყებულების დამარცხება . ეგვიპტეში მოვლენებმა გავლენა მოახდინა რომში მარცვლეულის მიწოდებაზე, რამაც გამოიწვია არეულობა დედაქალაქის მაცხოვრებლებში. მოსახლეობის დასამშვიდებლად ანტონინს საკუთარი ხარჯებით უნდა მოეწყო დებულებების განაწილება. აჯანყების დასრულების შემდეგ ალექსანდრიაში რამდენიმე შენობა აშენდა. ანტონიუსი რომში დაბრუნდა 157 წლის ბოლოს. იოანე მალალას ცნობით, მან მოინახულა ლაოდიკეა, კესარია და ჰელიოპოლისი.
152 წელს იუდეაში აჯანყება დაიწყო, რომლის შესახებ ინფორმაცია მწირია. ამასთან დაკავშირებით იმპერატორმა შეცვალა (მაგრამ მთლიანად არ გააუქმა) ადრიანეს კანონი, რომელიც კრძალავდა წინადაცვეთას. იმპერატორმა ასევე დაუშვა ებრაელებს თავიანთი რელიგიის აღსრულება, მაგრამ დააწესა პირობა, რომ უარი ეთქვათ პროზელიტების გადაბირებაზე. მან ებრაელებს ნება დართო, რომ წინადაცვეთას თავიანთი ვაჟები, მაგრამ არ დაუშვა მათ, რომ ამ ჩვეულებას საზეიმო ხასიათი მიეცათ, რითაც შეასუსტა იუდაიზმის პოზიცია, რომელიც ეჯიბრებოდა ქრისტიანობის გავრცელებას. გარდა ამისა, ზომების გაძლიერების მიზნით, რომლითაც ებრაელებს სიკვდილის ტანჯვით აეკრძალათ იერუსალიმში შესვლა, ქალაქის ირგვლივ სამხედრო პოსტები გაძლიერდა. ასევე ცნობილია, რომ როგორც კი იუდეაში გაიგეს, რომ ანტონინუს პიუსი იმპერატორი გახდა, სასწრაფოდ გაგზავნეს საელჩო რაბი იუდა ბენ შამუეის მეთაურობით მათი მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად. ერთი გავლენიანი მატრონის მფარველობის წყალობით, ელჩებმა იმპერატორისგან დადებითი დახვედრა მიიღეს. 138 ან 139 აგვისტოში იმპერატორმა დაკრძალა ყველა ებრაელი ჯარისკაცისა და მოწამის დაკრძალვის უფლება, რომლებიც რომაელებთან ბრძოლაში დაეცნენ ადრიანეს მეფობის დროს და რომელთაც მკაცრი სასჯელის ტკივილის გამო აეკრძალათ დაკრძალვა.
დენარიუსი ანტონინა პიუსი
აღმოსავლეთ საზღვარი: სომხეთი და პართია - აღმოსავლეთის სახელმწიფოებთან მიმართებაში საგარეო პოლიტიკაში ანტონინუს პიუსი ცდილობდა მშვიდობის შენარჩუნებას. მისი მეფობის დროს იბერიის მეფე ფარსმან II მეუღლესთან ერთად ეწვია რომს, სადაც პატივით მიიღო იმპერატორმა, რომელმაც მას რამდენიმე მიწები აჩუქა[68]. ლაზიკაში იმპერატორის ბრძანებით მმართველად პაკორუსი დანიშნეს. მეფეც კოლხებს გადაეცა. ანტონინუსმა, ოსროენის მეფემ, აიძულა აბგარი დაეხია იმპერიის აღმოსავლეთ საზღვრებიდან საკუთარი ხელისუფლებით, მას შემდეგ რაც მან დაამარცხა რამდენიმე სასაზღვრო წვრილმანი მმართველი. მაიკლ გრანტი თვლის, რომ ეს მეფე იყო აბგარ VIII, მაგრამ ასევე არსებობს ვარაუდი, რომ ის შეიძლება იყოს აბგარ VII, რომელიც გარდაიცვალა ან იძულებული გახდა გაქცეულიყო თავისი დედაქალაქი ედესიდან ტრაიანედან პართიაში რომაელებთან ომის დროს. მაგრამ, დიდი ალბათობით, ეს იყო მანუ VIII, რომელიც მართავდა 139-163 და 165-177 წლებში. ცნობილია, რომ პართიის მეფე ვოლოგეზ III-მ მოამზადა ომი რომის იმპერიის წინააღმდეგ ანტონინუსის მეთაურობით, მაგრამ დაიწყო იგი მხოლოდ პიუს მარკუს ავრელიუსისა და ლუციუს ვერას მემკვიდრეების დროს. ამის მიზეზი სომხური ტახტის პართიის მმართველობაში დაბრუნების სურვილი იყო. თუმცა, რომაელთა მხრიდან კატეგორიული უარი მიიღო და პართიებმა დაიწყეს შეტევა სომხეთის მეზობელ მიწებზე.
მხოლოდ თავისი მეფობის ბოლოს გადაწყვიტა ანტონინუს პიუსმა პართიის სამეფოს წინააღმდეგ ლაშქრობის დაწყება. შუა იტალიურ ქალაქ სეპინიუმში აღმოჩენილი წარწერა მოგვითხრობს, რომ იმპერატორმა გაგზავნა თავისი ლეგატი ლუციუს ნერატიუს პროკულუსი სირიაში გამაგრებითა და ინსტრუქციებით პართიის წინააღმდეგ ომის მოსამზადებლად (ლათ. ob bellum Parthicum). ცნობილია, რომ ანტონინმა აღკვეთა პართიელთა თავდასხმა სომხეთზე და დაამარცხა ალანების რამდენიმე დარბევა. ბოსფორის სამეფოში მან რემეტალკა დანიშნა მეფედ და დახმარება გაუგზავნა ოლბიას ტაურო-სკვითების წინააღმდეგ (შესაძლოა, ეს სახელი ალანებს ნიშნავდა. ტაურო-სკვითები დამარცხდნენ და მძევლები წაართვეს მათ, როგორც მომავალი სამყაროს დაპირება. ეს ყველაფერი იმაზე მეტყველებს, რომ რომაელები აგრძელებდნენ ამ რეგიონებში ვითარების მჭიდრო მონიტორინგს. ფსევდო-ავრელიუს ვიქტორის ცნობით, ანტონინუსს საელჩოები გაუგზავნეს ინდოეთიდან, ჰირკანიიდან და ბაქტრიიდან.
მუსიკალური პაუზა უსიმნე რათა მიიღო რელაქსაცია - იხ. ვიდეო
