მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია (MRI) არის ტომოგრაფიული სამედიცინო სურათების  მიღების მეთოდი შინაგანი ორგანოებისა და ქსოვილების შესასწავლად, ბირთვული მაგნიტური რეზონანსის ფენომენის გამოყენებით . მეთოდი ეფუძნება ძლიერ მუდმივ მაგნიტურ ველში მდებარე ატომური ბირთვების ელექტრომაგნიტური რეაქციის გაზომვას ელექტრომაგნიტური ტალღების გარკვეული კომბინაციით მათი აგზნების საპასუხოდ. მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფიაში ასეთი ბირთვები წყალბადის ატომების ბირთვებია , რომლებიც ადამიანის ორგანიზმში დიდი რაოდენობითაა წარმოდგენილი წყლისა და სხვა ნივთიერებების შემადგენლობაში  .

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია არ იყენებს რენტგენის სხივებს ან მაიონიზებელ გამოსხივებას, რაც განასხვავებს მას კომპიუტერული ტომოგრაფიისა (CT) და პოზიტრონულ-ემისიური ტომოგრაფიისგან . კომპიუტერული ტომოგრაფიისგან განსხვავებით, მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია უფრო ხმაურიანი პროცედურაა, ხშირად უფრო მეტხანს გრძელდება და, როგორც წესი, პაციენტი ვიწრო გვირაბში უნდა იყოს მოთავსებული. გარდა ამისა, შესაძლოა, მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის უსაფრთხოდ ჩატარება შეუძლებელი იყოს იმ ადამიანებისთვის, რომლებსაც სხეულში გარკვეული სამედიცინო იმპლანტები ან სხვა მუდმივი მეტალის მასალა აქვთ.

ადამიანის თავის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის გამოსახულება

ისტორია

მაგნიტურ-რეზონანსული ^{ტომოგრაფიის} ( MRI) დაარსების წლად ¹⁹⁷³ წელი ითვლება , როდესაც ქიმიის პროფესორმა პოლ ლაუტერბურმა ჟურნალ ^Nature- ში გამოაქვეყნა სტატია სახელწოდებით „გამოსახულება ინდუცირებული ლოკალური ურთიერთქმედების გამოყენებით; მაგნიტურ-რეზონანსულ მაგალითებზე დაფუძნებული მაგალითები“  . მოგვიანებით, პიტერ მენსფილდმა გააუმჯობესა სურათების მიღების მათემატიკური ალგორითმები. 2003 წელს ორივე მკვლევარს მიენიჭა ნობელის პრემია ფიზიოლოგიისა და მედიცინის დარგში მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის მეთოდთან დაკავშირებული აღმოჩენებისთვის. თუმცა, ამ პრიზის გადაცემას თან ახლდა სკანდალი, როგორც ეს რიგ შემთხვევებში მოხდა, აღმოჩენის ავტორობასთან დაკავშირებით  .

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის განვითარებაში მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა სომხური წარმოშობის ამერიკელმა მეცნიერმა, რაიმონდ დამადიანმა . ის იყო მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის პრინციპების ერთ-ერთი პირველი მკვლევარი, მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის პატენტის მფლობელი და პირველი კომერციული მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის სკანერის შემქმნელი. 1971 წელს მან გამოაქვეყნა თავისი იდეა სათაურით „სიმსივნის აღმოჩენა ბირთვული მაგნიტური რეზონანსის საშუალებით“. არსებობს მტკიცებულება, რომ სწორედ მან გამოიგონა მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის მოწყობილობა  . გარდა ამისა, ჯერ კიდევ 1960 წელს, სსრკ-ში, გამომგონებელმა ვ. ა. ივანოვმა გამოგონების განაცხადი გაუგზავნა გამოგონებებისა და აღმოჩენების კომიტეტს , სადაც, 2000-იანი წლების დასაწყისში გამოქვეყნებული ექსპერტების შეფასებების თანახმად, დეტალურად იყო ასახული მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის მეთოდის პრინციპები . თუმცა, ამ განაცხადის ავტორის სერტიფიკატი „მატერიალური ობიექტების შიდა სტრუქტურის განსაზღვრის მეთოდი“ No1112266, მისი შეტანის პრიორიტეტული თარიღის შენარჩუნებით, ვ. ა. ივანოვის სახელზე გაიცა მხოლოდ 1984 წელს  .

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის (NMR) მეთოდით გამოყენებული ბირთვული მაგნიტური რეზონანსის (NMR) ფენომენი ცნობილია 1938 წლიდან. თავდაპირველად გამოიყენებოდა ტერმინი NMR ტომოგრაფია, რომელიც 1986 წელს ჩერნობილის ავარიის შემდეგ ადამიანებში რადიოფობიის განვითარების გამო MRI-მ ჩაანაცვლა . ახალმა სახელწოდებამ მეთოდის „ბირთვული“ წარმოშობის შესახებ ხსენება ამოიღო, რამაც მას ყოველდღიურ სამედიცინო პრაქტიკაში შესვლის საშუალება მისცა, თუმცა თავდაპირველი სახელწოდება კვლავ გამოიყენება.

ტომოგრაფია საშუალებას იძლევა ტვინის, ზურგის ტვინის და სხვა შინაგანი ორგანოების მაღალი ხარისხის ვიზუალიზაციის. თანამედროვე მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის ტექნოლოგიები შესაძლებელს ხდის ორგანოების ფუნქციონირების არაინვაზიურად (ჩარევის გარეშე) შესწავლას - სისხლის ნაკადის სიჩქარის, ცერებროსპინალური სითხის ნაკადის გაზომვას, ქსოვილებში დიფუზიის დონის დადგენას, თავის ტვინის ქერქის გააქტიურების დანახვას იმ ორგანოების ფუნქციონირების დროს, რომლებზეც პასუხისმგებელია ქერქის ეს უბანი ( ფუნქციური მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია  - fMRI).

მეთოდი

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის მოწყობილობა 1.5 ტ ველის ინდუქციით

ბირთვული მაგნიტური რეზონანსის მეთოდი საშუალებას გვაძლევს შევისწავლოთ ადამიანის სხეული წყალბადით ქსოვილების გაჯერების და სხვადასხვა ატომებითა და მოლეკულებით გარემოცვასთან დაკავშირებული მათი მაგნიტური თვისებების მახასიათებლების საფუძველზე. წყალბადის ბირთვი შედგება ერთი პროტონისგან , რომელსაც აქვს ბრუნვა და იცვლის თავის სივრცულ ორიენტაციას ძლიერ მაგნიტურ ველში, ასევე დამატებითი ველების, რომლებსაც გრადიენტულ ველებს უწოდებენ, და გარე რადიოსიხშირული იმპულსების გავლენის ქვეშ, რომლბიც მიეწოდება პროტონისთვის სპეციფიკურ რეზონანსულ სიხშირეს მოცემულ მაგნიტურ ველში. პროტონის პარამეტრების ( სპინების ) და მათი ვექტორული მიმართულებების საფუძველზე, რომლებიც შეიძლება მხოლოდ ორ საპირისპირო ფაზაში იყვნენ, ასევე პროტონის მაგნიტურ მომენტთან მათი მიმაგრების საფუძველზე, შესაძლებელია იმის დადგენა, თუ რომელ ქსოვილებში მდებარეობს კონკრეტული წყალბადის ატომი. ზოგჯერ შეიძლება გამოყენებულ იქნას ^{გადოლინიუმის} ან რკინის ოქსიდის ბაზაზე დამზადებული მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის კონტრასტული საშუალებებიც  ^.

თუ პროტონი გარე მაგნიტურ ველში მოვათავსებთ, მისი მაგნიტური მომენტი ან მაგნიტური ველის თანამიმდევრობით იქნება მიმართული, ან საპირისპირო მიმართულებით, ხოლო მეორე შემთხვევაში მისი ენერგია უფრო მაღალი იქნება. როდესაც შესწავლილი არე გარკვეული სიხშირის ელექტრომაგნიტური გამოსხივების ზემოქმედების ქვეშ მოექცევა, ზოგიერთი პროტონი შეცვლის თავის მაგნიტურ მომენტს საპირისპირო მიმართულებით და შემდეგ დაუბრუნდება საწყის პოზიციას. ამ შემთხვევაში, ტომოგრაფიის მონაცემთა შეგროვების სისტემა აღრიცხავს ენერგიის გამოყოფას წინასწარ აღგზნებული პროტონების რელაქსაციის დროს.

პირველ ტომოგრაფებს ჰქონდათ 0.005 T მაგნიტური ველის ინდუქცია და მათზე მიღებული სურათების ხარისხი დაბალი იყო. თანამედროვე ტომოგრაფებს აქვთ ძლიერი მაგნიტური ველების ძლიერი წყაროები. ასეთ წყაროებად გამოიყენება ელექტრომაგნიტები (ჩვეულებრივ 1-3 ტლ-მდე, ზოგიერთ შემთხვევაში 9.4 ტლ-მდე) და მუდმივი მაგნიტები (0.7 ტლ-მდე) . ამ შემთხვევაში, რადგან ველი ძალიან ძლიერი უნდა იყოს, გამოიყენება თხევად ჰელიუმში მომუშავე ზეგამტარი ელექტრომაგნიტები და მხოლოდ ძალიან მძლავრი ნეოდიმიუმის მუდმივი მაგნიტებია შესაფერისი . მუდმივი მაგნიტების მქონე მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფიაში ქსოვილების მაგნიტურ-რეზონანსული „რეაგირება“ ელექტრომაგნიტურ სკანერებთან შედარებით სუსტია, ამიტომ მუდმივი მაგნიტების გამოყენების სფერო შეზღუდულია. თუმცა, მუდმივი მაგნიტები შეიძლება იყოს ე.წ. „ღია“ კონფიგურაციის, რაც საშუალებას იძლევა კვლევა ჩატარდეს მოძრაობაში, ფეხზე მდგომ მდგომარეობაში, ასევე ექიმებს ჰქონდეთ პაციენტთან წვდომა კვლევის დროს და მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის კონტროლის ქვეშ ჩაატარონ მანიპულაციები (დიაგნოსტიკური, თერაპიული) - ე.წ. ინტერვენციული მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია.

სივრცეში სიგნალის მდებარეობის დასადგენად, მუდმივი მაგნიტური ველის წყაროს გარდა, რომელიც შეიძლება იყოს ელექტრომაგნიტი ან მუდმივი მაგნიტი, გამოიყენება გრადიენტული ხვეულები, რომლებიც ზოგად ერთგვაროვან მაგნიტურ ველს გრადიენტულ მაგნიტურ დარღვევას უმატებენ. ეს უზრუნველყოფს ბირთვული მაგნიტური რეზონანსის სიგნალის ლოკალიზაციას და ინტერესის არეალსა და მიღებულ მონაცემებს შორის ზუსტ კორელაციას. გრადიენტის მოქმედება, რომელიც უზრუნველყოფს ჭრილის შერჩევას, უზრუნველყოფს პროტონების შერჩევით აგზნებას ზუსტად საჭირო რეგიონში. გრადიენტური გამაძლიერებლების სიმძლავრე და მოქმედების სიჩქარე მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის სკანერის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი პარამეტრია. სიჩქარე, გარჩევადობა და სიგნალი-ხმაურის თანაფარდობა დიდწილად მათზეა დამოკიდებული.

გულის ფუნქციის რეალურ დროში მონიტორინგი მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის ტექნოლოგიის გამოყენებით

თანამედროვე ტექნოლოგიებმა და კომპიუტერული ტექნოლოგიების დანერგვამ განაპირობა ისეთი მეთოდის გაჩენა, როგორიცაა ვირტუალური ენდოსკოპია , რომელიც საშუალებას იძლევა კომპიუტერული ტომოგრაფიით ან მაგნიტურ -რეზონანსული ტომოგრაფიით ვიზუალიზებული სტრუქტურების სამგანზომილებიანი მოდელირება . ეს მეთოდი ინფორმაციულია, როდესაც ენდოსკოპიური გამოკვლევის ჩატარება შეუძლებელია , მაგალითად, გულ-სისხლძარღვთა და სასუნთქი სისტემების მძიმე პათოლოგიის შემთხვევაში. ვირტუალური ენდოსკოპიის მეთოდმა გამოყენება ჰპოვა ანგიოლოგიაში , ონკოლოგიაში , უროლოგიასა და მედიცინის სხვა დარგებში.

კვლევის შედეგები სამედიცინო დაწესებულებაში ინახება DICOM ფორმატით და შეიძლება გადაეცეს პაციენტს ან გამოყენებულ იქნას მკურნალობის დინამიკის შესასწავლად.

MRI პროცედურის დაწყებამდე და დროს

სკანირებამდე უნდა მოაცილოთ ყველა ლითონის ობიექტი და შეამოწმოთ ტატუებისა და სამკურნალო პლასტირების არსებობა  . მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის (MRI) ჩატარებას, როგორც წესი, 20-30 წუთი სჭირდება, თუმცა შესაძლოა უფრო მეტი დრო დასჭირდეს. კერძოდ, მუცლის ღრუს სკანირებას ტვინის სკანირებასთან შედარებით უფრო მეტი დრო სჭირდება.

რადგან მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის აპარატები ხმამაღალ ხმაურს გამოსცემენ, ყურის დამცავი საშუალებების (ყურის საცობები ან ყურსასმენები) გამოყენება აუცილებელია  . ზოგიერთი ტიპის კვლევისთვის გამოიყენება კონტრასტული ნივთიერების ინტრავენური შეყვანა  .

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის დანიშვნამდე პაციენტებს ურჩევენ გაარკვიონ: რა ინფორმაციას მოგვცემს სკანირება და როგორ იმოქმედებს ის მკურნალობის სტრატეგიაზე, არის თუ არა მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის რაიმე უკუჩვენება, გამოყენებული იქნება თუ არა კონტრასტული ნივთიერება და რა მიზნით. პროცედურის დაწყებამდე: რამდენ ხანს გაგრძელდება სკანირება, სად მდებარეობს ზარის ღილაკი და როგორ შეგიძლიათ დაუკავშირდეთ პერსონალს სკანირების დროს  .

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის დიფუზია

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის დიფუზია არის მეთოდი, რომელიც საშუალებას იძლევა განისაზღვროს უჯრედშიდა წყლის მოლეკულების მოძრაობა ქსოვილებში.

დიფუზიურ-შეწონილი ტომოგრაფია

დიფუზიურ-შეწონილი ვიზუალიზაცია  არის მაგნიტურ-რეზონანსული ვიზუალიზაციის ტექნიკა, რომელიც დაფუძნებულია რადიოიმპულსებით მონიშნული პროტონების მოძრაობის სიჩქარის ჩაწერაზე. ეს საშუალებას გვაძლევს დავახასიათოთ უჯრედის მემბრანების მთლიანობა და უჯრედშორისი სივრცეების მდგომარეობა. საწყისი და ყველაზე ეფექტური გამოყენებაა იშემიური ტიპის მწვავე ცერებროვასკულური შემთხვევის დიაგნოზირებაში მწვავე და მძიმე სტადიებზე. ამჟამად ის აქტიურად გამოიყენება ონკოლოგიური დაავადებების დიაგნოზში.

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია

მეთოდი სხეულის ქსოვილებში სისხლის გავლის შესაფასებლად .

კერძოდ, არსებობს განსაკუთრებული მახასიათებლები, რომლებიც მიუთითებენ სისხლის ნაკადის სიჩქარესა და მოცულობაზე, სისხლძარღვების კედლების გამტარიანობაზე, ვენური გადინების აქტივობაზე, აგრეთვე სხვა პარამეტრებზე, რომლებიც საშუალებას გვაძლევს განვასხვავოთ ჯანსაღი და პათოლოგიურად შეცვლილი ქსოვილები:

• სისხლის მიმოქცევა ტვინის ქსოვილის მეშვეობით
• სისხლის მიმოქცევა ღვიძლის ქსოვილის მეშვეობით

მეთოდი საშუალებას იძლევა განისაზღვროს ტვინისა და სხვა ორგანოების იშემიის ხარისხი.

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია

მაგნიტურ-რეზონანსული სპექტროსკოპია (MRS) არის მეთოდი, რომელიც საშუალებას იძლევა განისაზღვროს ქსოვილებში ბიოქიმიური ცვლილებები სხვადასხვა დაავადებების დროს, გარკვეული მეტაბოლიტების კონცენტრაციის საფუძველზე. MR სპექტრები ასახავს ბიოლოგიურად აქტიური ნივთიერებების ფარდობით შემცველობას ქსოვილის გარკვეულ უბანში, რაც ახასიათებს მეტაბოლურ პროცესებს . მეტაბოლური დარღვევები, როგორც წესი, დაავადების კლინიკურ გამოვლინებებამდე ვლინდება, ამიტომ, მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის მონაცემების საფუძველზე, შესაძლებელია დაავადებების დიაგნოზის დასმა განვითარების ადრეულ ეტაპებზე.

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის სპექტროსკოპიის სახეები:

• შინაგანი ორგანოების მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია (in vivo)
• ბიოლოგიური სითხეების მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია (in vitro)

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია

მთავარი სტატია: მაგნიტურ-რეზონანსული ანგიოგრაფია

ტვინის არტერიები

მაგნიტურ-რეზონანსული ანგიოგრაფია (MRA) არის სისხლძარღვების სანათურის გამოსახულების მიღების მეთოდი მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის სკანერის გამოყენებით. მეთოდი საშუალებას იძლევა შეფასდეს სისხლის ნაკადის როგორც ანატომიური, ასევე ფუნქციური მახასიათებლები. მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია (MRA) ეფუძნება მოძრავი პროტონებიდან (სისხლიდან) და მიმდებარე უძრავი ქსოვილებიდან მომდინარე სიგნალებს შორის განსხვავებას, რაც საშუალებას იძლევა სისხლძარღვების გამოსახულებების მიღების ყოველგვარი კონტრასტული ნივთიერების  - არაკონტრასტული ანგიოგრაფიის (ფაზურ-კონტრასტული MRA და დროის ფრენის MRA) გამოყენების გარეშე. უფრო მკაფიო გამოსახულების მისაღებად გამოიყენება პარამაგნიტური ნივთიერებების ( გადოლინიუმ ) ბაზაზე დაფუძნებული სპეციალური კონტრასტული აგენტები .

ფუნქციური მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია

 ფუნქციური მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია

ფუნქციური მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია (fMRI) არის თავის ტვინის ქერქის რუკების შედგენის მეთოდი, რომელიც საშუალებას გვაძლევს, თითოეული პაციენტისთვის ინდივიდუალურად განვსაზღვროთ ტვინის იმ უბნების ინდივიდუალური მდებარეობა და მახასიათებლები, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან მოძრაობაზე, მეტყველებაზე, მხედველობაზე, მეხსიერებასა და სხვა ფუნქციებზე.

მეთოდის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ როდესაც ტვინის გარკვეული ნაწილები მუშაობენ, მათში სისხლის მიმოქცევა იზრდება.

ფუნქციური მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის დროს პაციენტს სთხოვენ გარკვეული დავალებების შესრულებას, ფიქსირდება ტვინის ის უბნები, სადაც სისხლის მიმოქცევა გაძლიერებულია და მათი გამოსახულება გადაიცემა ტვინის ჩვეულებრივ მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფიაზე.

ხერხემლის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია ვერტიკალიზაციით (ღერძული დატვირთვა)

წელის-გავის ხერხემლის გამოკვლევის მეთოდია მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია ვერტიკალიზაციით. კვლევის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ თავდაპირველად ხერხემლის ტრადიციული მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია ტარდება წოლით მდგომარეობაში, შემდეგ კი პაციენტი ვერტიკალურად (აწევით) ტომოგრაფიის მაგიდასთან და მაგნიტთან ერთად ხდება. ამავდროულად, გრავიტაციის ძალა იწყებს ხერხემალზე მოქმედებას და მიმდებარე მალები შეიძლება ერთმანეთთან შედარებით გადაადგილდეს და თიაქარი დისკი უფრო გამოხატული გახდეს. ამ კვლევის მეთოდს ნეიროქირურგებიც იყენებენ ხერხემლის არასტაბილურობის დონის დასადგენად, რათა უზრუნველყონ ყველაზე საიმედო ფიქსაცია. რუსეთში, ეს კვლევა ამჟამად მხოლოდ ერთ ადგილას ტარდება.

ტემპერატურის გაზომვა მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის გამოყენებით

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის თერმომეტრია არის მეთოდი, რომელიც დაფუძნებულია შესწავლილი ობიექტის წყალბადის პროტონებიდან რეზონანსის მიღებაზე. რეზონანსული სიხშირეების სხვაობა ქსოვილის აბსოლუტური ტემპერატურის შესახებ ინფორმაციას გვაწვდის. გამოსხივებული რადიოტალღების სიხშირე იცვლება შესასწავლი ქსოვილის გაცხელების ან გაგრილებისას.

ეს ტექნიკა ზრდის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის კვლევების ინფორმაციულ შინაარსს და აუმჯობესებს ქსოვილების შერჩევით გათბობაზე დაფუძნებული მკურნალობის პროცედურების ეფექტურობას. სხვადასხვა წარმოშობის სიმსივნეების სამკურნალოდ გამოიყენება ქსოვილების ადგილობრივი გათბობა  .

ელექტრომაგნიტური თავსებადობა სამედიცინო აღჭურვილობასთან

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის (MRI) დროს გამოყენებული ინტენსიური მაგნიტური ველისა და ინტენსიური რადიოსიხშირული ველის კომბინაცია გამოკვლევების დროს გამოყენებულ სამედიცინო აღჭურვილობაზე უკიდურეს მოთხოვნებს აყენებს. ის უნდა იყოს სპეციალური დიზაინის და შესაძლოა დამატებითი შეზღუდვები ჰქონდეს მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის აპარატთან ახლოს გამოყენებისას.

უკუჩვენებები

არსებობს როგორც ფარდობითი უკუჩვენებები, რომელთა დროსაც კვლევა შესაძლებელია გარკვეულ პირობებში, ასევე აბსოლუტური უკუჩვენებები, რომელთა დროსაც კვლევა მიუღებელია:

აბსოლუტური უკუჩვენებები

• დამონტაჟებული კარდიოსტიმულატორი (მაგნიტური ველის ცვლილებებმა შეიძლება გულის რიტმი იმიტაცია მოახდინოს)
• ფერომაგნიტური ან ელექტრონული შუა ყურის იმპლანტები
• დიდი ლითონის იმპლანტები, ფერომაგნიტური ფრაგმენტები
• ილიზაროვის ფერომაგნიტური მოწყობილობები .

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია

ფარდობითი უკუჩვენებები

• ინსულინის ტუმბოები 
• ნერვული სტიმულატორები
• არაფერომაგნიტური შიდა ყურის იმპლანტები
• გულის სარქვლის პროთეზები (მაღალი ველის დროს, თუ დისფუნქცია სავარაუდოა)
• ჰემოსტატიკური კლიპები (გარდა ტვინის სისხლძარღვებისა)
• დეკომპენსირებული გულის უკმარისობა
• ორსულობის პირველი ტრიმესტრი (არ არსებობს საკმარისი მტკიცებულება იმის დასადასტურებლად, რომ მაგნიტურ ველს არ აქვს ტერატოგენული ეფექტი , თუმცა ეს მეთოდი რენტგენოგრაფიასა და კომპიუტერულ ტომოგრაფიაზე უკეთესია )
• კლაუსტროფობია (აპარატის გვირაბში ყოფნისას პანიკის შეტევებმა შეიძლება ხელი შეუშალოს გამოკვლევას)
• ფიზიოლოგიური მონიტორინგის საჭიროება
• პაციენტის არაადეკვატურობა
• პაციენტის მძიმე/უკიდურესად მძიმე მდგომარეობა
• მეტალის ნაერთების შემცველი საღებავებით გაკეთებული ტატუების არსებობა (შესაძლოა დამწვრობა  )
• პროთეზები და ბრეკეტები, რადგან შესაძლებელია ველის არაჰომოგენურობის არტეფაქტები.

ტიტანი , რომელიც ფართოდ გამოიყენება პროთეზირებაში , არ არის ფერომაგნიტური და პრაქტიკულად უსაფრთხოა მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიისთვის; გამონაკლისია ტიტანის ნაერთებზე დაფუძნებული საღებავების გამოყენებით დამზადებული ტატუების არსებობა (მაგალითად, ტიტანის დიოქსიდის საფუძველზე ).

მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის დამატებითი უკუჩვენებაა კოხლეარული იმპლანტების  - შიდა ყურის პროთეზების არსებობა . მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია უკუნაჩვენებია შიდა ყურის პროთეზების ზოგიერთი ტიპის გამოყენებისას, რადგან კოხლეარული იმპლანტი შეიცავს ფერომაგნიტური მასალების შემცველ ლითონის ნაწილებს.

თუ მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია კონტრასტით ტარდება, ემატება შემდეგი უკუჩვენებები:

• ჰემოლიზური ანემია ;
• ინდივიდუალური შეუწყნარებლობა კონტრასტული აგენტის შემადგენლობაში შემავალი კომპონენტების მიმართ;
• ქრონიკული თირკმლის უკმარისობა, რადგან ამ შემთხვევაში კონტრასტი შეიძლება ორგანიზმში შენარჩუნდეს;
• ორსულობა ნებისმიერ ეტაპზე, რადგან კონტრასტული საშუალება აღწევს პლაცენტარულ ბარიერში და მისი გავლენა ნაყოფზე ჯერ კიდევ ცუდად არის შესწავლილი.

იხ.ვიდეო - The Basics of Magnetic Resonance Imaging (MRI) - An overview of MRI

სამოთხე

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                     სამოთხე

„ადამისა და ევას სამოთხიდან განდევნა“. გუსტავ დორეს გრავიურა

რელიგიაში სამოთხე აღნიშნავს მარადიული სრულყოფილი სიცოცხლის (ყოფიერების) ადგილს და/ან მდგომარეობას  ; მარადიული ბედნიერებისა და სიამოვნების ადგილი  . სამოთხის იდეა, ამა თუ იმ ფორმით, მსოფლიოს უძველესი კულტურების მითოლოგიიდან იღებს სათავეს და შემდეგ თანდათან ვითარდება პოლითეისტური რელიგიის სხვადასხვა ტიპებში, ზოროასტრიზმში , იუდაიზმში , ქრისტიანობაში , ისლამში  .

ისეთ ფილოსოფიურ ცნებებში, როგორიცაა ტრანსჰუმანიზმი , ხშირად მხატვრულ ლიტერატურაში, ტერმინი „სამოთხე“ გამოიყენება არა პირდაპირი გაგებით, არა როგორც მარადიული სიცოცხლის ადგილი, არამედ გადატანითი მნიშვნელობით, როგორც ერთგვარი ნეტარი მდგომარეობა მიმდინარე, მიწიერ ცხოვრებაში.

სამოთხის კონცეფცია კაცობრიობის ისტორიის განმავლობაში ჩამოყალიბდა რელიგიური და ფილოსოფიური წარმოდგენების გავლენის ქვეშ . ეს სურათები შეიძლება განიმარტოს, როგორც კოსმოგონიური , ესქატოლოგიური ან თუნდაც ორივე ერთდროულად. სამოთხე ხშირად უპირისპირდება რეალურ სამყაროს მისი ყველა გლობალური პრობლემით და ადამიანური ცივილიზაციის უბედურებით: სამოთხეში მხოლოდ კეთილდღეობა და ბედნიერებაა, ეს არის კმაყოფილების ქვეყანა საჭიროების, ტკივილისა და კონფლიქტის გარეშე.

ესქატოლოგიურ კონტექსტში, სამოთხე წარმოდგენილია, როგორც მიცვალებულთა სამყოფელი, რომლებიც სიცოცხლის განმავლობაში სათნოებებს იცავდნენ . მაგალითად, ძველეგვიპტური შეხედულებებით, სამოთხე არის იარუ , ლერწმის მინდვრები იდეალური სანადირო და სათევზაო ადგილები, სადაც მიცვალებულები მარადიულად ცხოვრობენ ღვთაებრივი განკითხვის შემდეგ. ქრისტიანული და ისლამური გაგებით, სამოთხე  არის „სამოთხისეული შვება“, განთავისუფლება „მიწიერი არსებობის ტვირთისგან“. ბევრი რელიგია შეიცავს სწავლებას სამოთხის შესახებ, როგორც პირველი ადამიანების სრულყოფილი, კურთხეული საცხოვრებელი ადგილის შესახებ დაცემამდე  .

სამოთხისა და ჯოჯოხეთის თემა ყოველთვის ძალიან პოპულარული იყო ხელოვნებასა და ლიტერატურაში, განსაკუთრებით განმანათლებლობის ხანაში , იმ დროის ლიტერატურული ნაწარმოებების ერთ-ერთი ცნობილი ნიმუშია ჯონ მილტონის პოემა „ დაკარგული სამოთხე “. მოგვიანებით მან ასევე დაწერა ლექსი „ დაბრუნებული სამოთხე “.

სამოთხის კონცეფცია ორ კონცეფციას გულისხმობს:

1. თავდაპირველი სამოთხე  არის ადამიანის თავდაპირველი მდგომარეობა ედემის ბაღში, რომელიც დაცემის შედეგად დაიკარგა ;
2. სამოთხე არის ესქატოლოგიური მდგომარეობა, რომელიც მიიღწევა დროის დასასრულს ( კაბალაში  - ევოლუციის დასასრულს) სამოთხესა და ჯოჯოხეთად  დაყოფის დაძლევით : ცათა სასუფეველი , ელიზიუმი , ტიკაკუნი , ფრაშო-კერეთი , მოკშა .

მითოლოგია

იხილეთ ელიზიუმი

სლავურ მითოლოგიაში

იხ. ირი ( ვირი )

სომხურ მითოლოგიაში

იხილეთ დრახტი

გერმანიკულ-სკანდინავიურ მითოლოგიაში

იხილეთ ვალჰალა

ეგვიპტურ მითოლოგიაში

იარუ ოსირისის  სამოთხეა , რომელიც დასავლეთში მდებარეობს, სულის სიკვდილის შემდეგ საბოლოო დანიშნულების ადგილი, რომლის მიღწევაც მხოლოდ მზის ნავით მოგზაურობისა და ოსირისის სამსჯავრო დარბაზში გამოცდის ჩაბარების შემდეგ არის შესაძლებელი.

ქართულ მითოლოგიაში

ზესხნელი  უმაღლესი არსებების სამყოფელია, დაყოფილი შვიდ ცად, რომელთაგან მეშვიდე და უმაღლესი სამყაროს შემოქმედის ( გმერტის ), მისი პირველი ქმნილებების ( ხვთისშვილის ) და მართალთა სულების სამყოფელია.

ძველ აღთქმაში

მთავარი სტატია: ედემი

როდესაც ღმერთმა შექმნა სამყარო, მან ადამიანი მიწიერ სამოთხეში მოათავსა:

და გააშენა უფალმა ღმერთმა ბაღი ედემში, აღმოსავლეთით , და დასვა იქ კაცი, რომელიც შექმნა. და აღმოაცენა უფალმა ღმერთმა მიწიდან ყოველი ხე, სანახაობრივად სასიამოვნო და საჭმელად ვარგისი; სიცოცხლის ხეც სამოთხის შუაგულში და კეთილისა და ბოროტის შეცნობის ხე. ედემიდან მოედინებოდა მდინარე ბაღის მოსარწყავად; და შემდეგ ოთხ მდინარედ გაიყო. პირველის სახელია ფისონი; ის მთელ ხავილას ქვეყანას გარს უვლის, სადაც ოქროა; და იმ ქვეყნის ოქრო კარგია; არის ბდელიუმი და ონიქსის ქვა . მეორე მდინარის სახელია გიხონი [გეონი]; ის მთელ ქუშის ქვეყანას გარს უვლის. მესამე მდინარის სახელია ხიდეკელი [ ტიგროსი ]; ის ასურეთის წინ მიედინება. მეოთხე მდინარე არის ევფრატი . და აიყვანა უფალმა ღმერთმა კაცი [რომელიც შექმნა] და დაასახლა ედემის ბაღში, რათა დაემუშავებინა იგი და დაეცვა იგი. და უბრძანა უფალმა ღმერთმა ადამს და უთხრა: ბაღის ყოველი ხიდან შეგიძლია ჭამო; მაგრამ კეთილისა და ბოროტის შეცნობის ხიდან არ ჭამო, რადგან როგორც კი შეჭამ, იმ დღესვე მოკვდები.

— ყოველდღიური ცხოვრება.  2:8-17

არქიმანდრიტ ნიკიფორეს ბიბლიური ენციკლოპედია ვარაუდობს, რომ გეოგრაფიულად „... ედემისა და სამოთხის მიწა მდებარეობდა მდინარეების ტიგროსისა და ევფრატის მახლობლად მდებარე ტერიტორიაზე  “.

სამოთხეში ღმერთი ადამიანს აძლევს ძალაუფლებას ყველა ელემენტსა და ცოცხალ არსებაზე:

და თქვა ღმერთმა: შევქმნათ კაცი ჩვენს ხატად და ჩვენს მსგავსებად; და ეპატრონონ ზღვის თევზებს, ცის ფრინველებს, პირუტყვს, მთელ დედამიწას და ყველა ქვეწარმავალს, რომელიც მიწაზე დაცოცავს. და შექმნა ღმერთმა კაცი თავის ხატად, ღვთის ხატად შექმნა იგი; მამაკაცად და დედაკაცად შექმნა ისინი. და აკურთხა ისინი ღმერთმა და უთხრა მათ ღმერთმა: „ინაყოფიერეთ და გამრავლდით, აავსეთ დედამიწა და დაეუფლეთ მას; და ეპატრონეთ ზღვის თევზებს, ცის ფრინველებს და ყოველ ცოცხალ არსებას, რომელიც დახოხავს დედამიწაზე“.

— ყოველდღიური ცხოვრება.  1:26-28

და შექმნა უფალმა ღმერთმა მიწისგან ველის ყველა ცხოველი და ცის ყველა ფრინველი და მიიყვანა ისინი ადამთან, რათა ენახა, რას დაარქმევდა მათ; და როგორც არ უნდა დაერქმია ადამი ყოველ ცოცხალ არსებას, ეს იქნებოდა მისი სახელი. და დაარქვა ადამმა სახელები ყველა პირუტყვს, ცის ფრინველს და ველის ყველა ცხოველს.

— ყოველდღიური ცხოვრება.  2:19-20

ასევე სამოთხეში, პირველ კაცს, ადამს, მიეცა დამხმარე - მისი ცოლი ევა :

და თქვა უფალმა ღმერთმა: არ არის კარგი კაცის მარტო ყოფნა; შევუქმნათ მას მისი შესაფერის შემწე... და უფალმა ღმერთმა ღრმა ძილი მოჰგვარა ადამს; და როცა დაიძინა, აიღო მისი ერთი ნეკნი და მისი ადგილი ხორცით ამოავსო. და ნეკნი, რომელიც კაცისგან აიღო, უფალმა ღმერთმა ქალად აქცია და კაცთან მიიყვანა. და თქვა ადამმა: ეს ახლა ძვალია ჩემი ძვლებიდან და ხორცი ჩემი ხორციდან; დედაკაცად ერქვას მას, რადგან კაცისგან იქნა აღებული. ამიტომ მიატოვებს კაცი მამას და დედას და მიეკვრება ცოლს; და ისინი ერთ ხორცად იქცევიან. და ორივენი შიშვლები იყვნენ, ადამიც და მისი ცოლიც, და არ რცხვენოდათ.

— ყოველდღიური ცხოვრება.  2:18…21—25

პირველი ადამიანები, რომლებიც მასში ცხოვრობდნენ: ადამი და ევა , ღმერთთან პირდაპირი კომუნიკაცია ჰქონდათ და, ბიბლიის თანახმად, უცოდველები იყვნენ, რის შედეგადაც მათ მარადიულად უნდა ეცხოვრათ და სიცოცხლის ხესთან წვდომა ჰქონოდათ ( დაბ.  3:22 ). სამოთხეში მხოლოდ ერთი აკრძალვა იყო: სიკეთისა და ბოროტების შეცნობის ხის ნაყოფის ჭამა იკრძალებოდა . ამ აკრძალვის დარღვევისთვის ღმერთმა სასჯელი - სიკვდილი - დააწესა (დაბ. 2:16, 17).

იხ. ვიდეო - სამოთხე - ადამიანი მომავალ სამყაროში - მღვდელმონაზონი მიქაელ ბრეგვაძე

დაცემა და მისი შედეგები

ცოდნის ხის ნაყოფის გასინჯვის შემდეგ , პირველმა ადამიანებმა ცოდვა ჩაიდინეს, დაარღვიეს ღვთის აშკარა აკრძალვა ( დაბ.  3:1-13 ), რის შედეგადაც დაკარგეს სრულყოფილება, დაკარგეს ღმერთთან კარგი ურთიერთობა, მარადიული სიცოცხლე, განდევნეს სამოთხიდან , დაიწყეს ავად გახდომა, დაბერება და სიკვდილი:

ქალს უთხრა: დიდად გაგიმრავლებ მწუხარებას და ორსულობას; ავადმყოფობის დროს შვილებს გააჩენთ; და შენი სურვილი შენი ქმრისკენ იქნება და ის იბატონებს შენზე. და უთხრა ადამს: რადგან შეისმინე შენი ცოლის ხმა და შეჭამე იმ ხის ნაყოფი, რომლისგანაც გიბრძანე და გითხარი, არ შეჭამო მისგან, წყეულიმც იყოს მიწა შენს გამო; მწუხარებით შეჭამ მისგან მთელი შენი სიცოცხლე; ეკლებსა და ნარგავებს აღმოგიცენებთ; და მინდვრის ბალახს შეჭამთ; სახის ოფლით შეჭამ პურს, სანამ მიწას დაუბრუნდები, რადგან მისგან ხარ აღებული. რადგან მტვერი ხარ და მტვერს დაუბრუნდები.

— ყოველდღიური ცხოვრება.  3:16-19

ადამიანებმა დაკარგეს ღმერთთან პირდაპირი კომუნიკაციის, სრულყოფილ ბუნებაში მარადიული სიცოცხლის შესაძლებლობა , დაექვემდებარნენ ცოდვას , ავადმყოფობას , ტანჯვასა და სიკვდილს და დაკარგეს სიცოცხლის ხესთან წვდომის უფლება:

და გაუკეთა უფალმა ღმერთმა ადამს და მის ცოლს ტყავის სამოსელი და შემოსა ისინი.

და თქვა უფალმა ღმერთმა: აჰა, ადამი გახდა როგორც ერთი ჩვენგანი, შემცნობელი კეთილისა და ბოროტისა; და ახლა, ნუთუ არ გაიწოდოს ხელი და ნუ მოწყვეტს სიცოცხლის ხის ნაყოფიც, ნუ შეჭამს და ნუ იცოცხლებს საუკუნოდ. და გაუშვა იგი უფალმა ღმერთმა ედემის ბაღიდან, რათა დაემუშავებინა მიწა, საიდანაც იყო აღებული. და განდევნა ადამი და ედემის ბაღის აღმოსავლეთით დააყენა ქერუბიმები და ცეცხლოვანი მახვილი, რომელიც ყოველ მხარეს ბრუნავდა, სიცოცხლის ხისკენ მიმავალი გზის დასაცავად.

— ყოველდღიური ცხოვრება.  3:21-24

ქრისტიანობაში

სამოთხე ნაპოვნია

ქრისტიანობაში სამოთხის ახალი მნიშვნელობა ვლინდება, როგორც „ზეციური სასუფეველი“, რომელიც, სავარაუდოდ , სამყაროს დასაბამიდან იყო მომზადებული, ადამიანის დაცემის გამო დაიკარგა და კვლავ გამოვლინდა ყველა ადამიანისთვის იესო ქრისტეს ჯოჯოხეთზე გამარჯვების შედეგად . თავდაპირველი წარსული და საბოლოო მომავალი გაერთიანებულია სამოთხის იდეაში. შეუძლებელია თავდაპირველ, დაკარგული სამოთხის მდგომარეობაში დარჩენა - სამყაროს აღსასრულის სამოთხის პროცესი გარკვეულწილად განსხვავებულია. ეს არის სამოთხე ცოდვის, ტანჯვისა და განსაცდელების შეცნობის შემდეგ, რომელშიც ღვთის უსაზღვრო წყალობა და ადამიანის „სისუსტე“ ვლინდება. შეიძლება ითქვას კიდეც, რომ ეს არის სამოთხე ჯოჯოხეთის შემდეგ, ბოროტების განცდისა და ჯოჯოხეთის თავისუფალი უარყოფის შემდეგ. წმინდანები მემკვიდრეობით იღებენ სამოთხეს მიწიერი სიკვდილისა და აღდგომის შემდეგ ახალ სამყაროში, არც ავადმყოფობა იციან, არც მწუხარება, არც კვნესა, განუწყვეტელ სიხარულსა და ნეტარებას გრძნობენ .

სამოთხისა და თავისუფლების ცნებების დიალექტიკა გამოავლინა ფ. მ. დოსტოევსკიმ , რომელსაც მიუძღვნა თავისი ნაშრომები „ სასაცილო კაცის სიზმარი “, „ვერსილოვის სიზმარი“ და „დიდი ინკვიზიტორის ლეგენდა“. აქ დოსტოევსკი გამოხატავს თავისი დროის ზოგიერთი ადამიანის აზრს, რომლებიც თვლიდნენ, რომ ადამიანის თავისუფლების ადგილი სამოთხეში არ არის და რომ თავისუფლება, სავარაუდოდ, შესაძლებელია ცოდვასა და ღმერთისგან განშორებაში, თუმცა მართლმადიდებლური ეკლესია ამას ეშმაკის მონობას უწოდებს . ლიტერატურულ პერსონაჟს არ შეუძლია შეურიგდეს არც სამოთხეს, რომელმაც ჯერ არ განიცადა თავისუფლება, რომელმაც ჯერ არ გაიარა თავისუფლება, და არც სამოთხეს, რომელიც ყველა განსაცდელის შემდეგ ძალით იქნება ორგანიზებული, ადამიანის სულის თავისუფლების გარეშე. მისთვის მისაღებია მხოლოდ ის სამოთხე, რომელმაც თავისუფლება გაიარა, რაც თავისუფლებამ მოისურვა. წარსულში და მომავალში იძულებითი სამოთხე დოსტოევსკის საშინელების საგანი იყო, მისთვის ანტიქრისტეს ცდუნებას წარმოადგენდა . რადგან ქრისტე, უპირველეს ყოვლისა, თავისუფლებაა  .

ახალ აღთქმაში

მთელი სახარება ამტკიცებს, რომ ზეცა იქ არის, სადაც იესო ქრისტეა ( მათ.  17:1–6 , მარკოზი  9:1–8 , ლუკა  9:28–36 ).

ღმერთო! ჩვენთვის კარგია აქ ყოფნა; ავაშენოთ სამი კარავი: ერთი შენთვის, ერთი მოსესთვის და ერთი ელიასთვის. რადგან არ ვიცოდი რა მეთქვა…

მოწაფეებმა გაიხარეს, როდესაც უფალი დაინახეს. იესომ კვლავ უთხრა მათ: „მშვიდობა თქვენდა!“

- შიგნით.  20:20-21

ახალი აღთქმა შემდეგ ინფორმაციას გვაწვდის სამოთხის შესახებ:

• იესო ქრისტესთან ერთად ჯვარცმული „ კეთილი ქურდი “ სამოთხეში შევიდა ( ლუკა  23:43 ), თუმცა ბიბლიის მკვლევარი ჰონგი წერს ამ მუხლში მძიმის გამოყენებისა და მძიმის ადგილის გავლენის შესახებ მუხლის მნიშვნელობაზე  (მეშვიდე დღის ადვენტისტებიც იმავე აზრს იზიარებენ).
• „ის ატაცებულ იქნა სამოთხეში“ ( 2 კორ.  12:4 )
• „გამარჯვებულს მივცემ საჭმელად სიცოცხლის ხიდან, რომელიც ღვთის სამოთხის შუაგულშია“. ( გამოცხ.  2:7 )
• იესო ქრისტემ მოციქულებს მის შესახებ უთხრა: „მამაჩემის სახლში ბევრი სავანეა... მივდივარ, რათა ადგილი მოგიმზადოთ“ ( იოანე  14:2 ), ხოლო მოციქულმა აღნიშნა: „როდესაც ჩვენი მიწიერი სახლი, ეს კარავი, დაინგრევა, ღვთისგან გვაქვს შენობა, ხელთუქმნელი სახლი, მარადიული ცათა შინა“ ( 2 კორ.  5:1 ). ისტორიული ეკლესიები თვლიან, რომ ეს მუხლები სამოთხეს ეხება, მაგრამ სიტყვა „სამოთხე“ მათში არ არის ნახსენები.

ცათა სასუფეველი

მთავარი სტატია: ღვთის სამეფო

ცათა სასუფეველი  არის მართალთა, მონანიებულთა და გამოსყიდულთა (გადარჩენილთა) ცოდვილთა სამყოფელი, რომლებიც ღმერთთან გაერთიანდნენ საუკუნო სიცოცხლისთვის .

ზეციური იერუსალიმი

 ზეციური იერუსალიმი

ზეციური იერუსალიმი  მომავალი სამოთხის ხილვაა, რომელიც აღწერილია იოანე ღვთისმეტყველის გამოცხადებაში : „და მე, იოანემ, ვიხილე წმინდა ქალაქი იერუსალიმი, ახალი, ღვთისგან ზეციდან ჩამომავალი, გამზადებული, როგორც პატარძალი თავისი ქმრისთვის. მას აქვს დიდი და მაღალი გალავანი, თორმეტი კარიბჭე და მათზე თორმეტი ანგელოზი... ქალაქის ქუჩა სუფთა ოქროსგანაა, გამჭვირვალე მინის მსგავსი. მისი კარიბჭეები დღის განმავლობაში არ დაიკეტება და იქ ღამე არ იქნება. მის ქუჩის შუაგულში და მდინარის ორივე მხარეს იყო სიცოცხლის ხე, რომელიც თორმეტ ნაყოფს იძლეოდა და ყოველ თვე იძლეოდა თავის ნაყოფს. ხის ფოთლები კი ხალხების განსაკურნებლადაა. და არაფერი იქნება დაწყევლილი, არამედ ღვთისა და კრავის ტახტი იქნება მასში და მისი მსახურები ემსახურებიან მას. და იხილავენ მის სახეს და მისი სახელი იქნება მათ შუბლზე. და ღამე არ იქნება იქ და არ დასჭირდებათ ლამპარი და მზის შუქი, რადგან უფალი ღმერთი აძლევს მათ სინათლეს და იმეფებენ უკუნითი უკუნისამდე“ (გამოცხ. 21:2;12;21;25; 22:2-5).

თეოლოგიურ ინტერპრეტაციაში

ეკლესიის გაგებით, ზეციური სამოთხე, რომელშიც მართალთა სულები ცხოვრობენ, დედამიწასთან ან „პირველ ცასთან“ ყველაზე ახლოს მდებარე ზეციური სამყოფელია; მის იქით, ზემოთ, ისევ ცაა ( გამოცხ.  6:9 ; 7:9 ; 4:4 ). რომაელი კლიმენტი მოციქულ პეტრეზე ამბობს , რომ სიკვდილის შემდეგ ის „ დიდების ადგილას წავიდა “, ხოლო პავლეზე  - რომ „ სიკვდილის შემდეგ წმინდა ადგილას წავიდა “.

პოლიკარპე სმირნელი ანტიოქიელი იგნატიუსისა და სხვა მოწამეების შესახებ ამბობს , რომ ისინი „ უფალთან შესაფერის ადგილას არიან “. ლიონელი ირინეოსი აღნიშნავს, რომ „ ისინი, ვინც გადაიტანეს (ანუ მართალნი, რომლებიც დედამიწაზე დაიღუპნენ) , სამოთხეში გადაიყვანეს, რადგან სამოთხე მართალთა და სულიერი ადამიანებისთვისაა მომზადებული “.

ეფრემ სირიელის თანახმად , ყველა მართალი სიხარულის საზოგადოებაშია დასახლებული, სადაც არ არის ტირილი ან კვნესა, არამედ მხოლოდ სიხარული. იქ მათ შეუძლიათ იხილონ „ გონებრივი მზე “ (ანუ ღმერთი), რომლის შუქითაც განათებული ისინი ღვთის ამოუწურავი ნიჭით ტკბებიან. მაგრამ ათანასე დიდი აღნიშნავს:

„კითხვა იმის შესახებ, თუ სად იმყოფებიან გარდაცვლილი სულები, საოცარი და საოცარი კითხვაა, რომელიც დაფარულია ადამიანებისთვის; ღმერთმა არ დაუშვა, რომ ვინმე იქიდან ჩვენთან დაბრუნებულიყო და ეთქვა ჩვენთვის, სად და როგორ იმყოფებიან ჩვენგან წასული სულები.“

ეკლესიის მამათა სწავლებით , სამოთხის ზეციურ სამყოფელში წმინდანთა სულები თავიანთი ნეტარებით ერთნაირი ხარისხით კი არა, არამედ განსხვავებულად, თავიანთი ღირსების მიხედვით სარგებლობენ; ზოგიერთი ( გრიგოლ ღვთისმეტყველი , იოანე ოქროპირი და სხვები) დასძენს, რომ ზეცაში მყოფი წმინდანები ლოცულობენ როგორც მიცვალებულებისთვის, რომლებმაც ვერ მიაღწიეს სიმართლეს, ასევე მათთვის, ვინც ჯერ კიდევ ცხოვრობს დედამიწაზე.

თეოლოგიის ის დარგი, რომელიც დროის ბოლოს სამოთხის აღდგენის საკითხს შეისწავლის, ქრისტიანული ესქატოლოგიაა .

სამოთხე და აბრაამის წიაღში

პუატიელი ილარიუსი , გრიგოლ ნოსელი და სხვები სამოთხეში „აბრაამის წიაღზე“ საუბრობენ, როგორც ანგელოზებთან და წმინდანთა სულებთან ზიარების ადგილზე, სადაც ადამიანი განჭვრეტს მარადიულ ნეტარებას, რომელიც საყოველთაო აღდგომისა და უკანასკნელი განკითხვის შემდეგ დადგება. ამავდროულად, იპოლიტე და ტერტულიანე სამოთხეს, ანუ ზეცას, აბრაამის წიაღიდან მოწამეთა და წინასწარმეტყველთა საცხოვრებლად განარჩევენ, როგორც მართალთა საცხოვრებელს  .

რელიგიურ ტრადიციაში გამოსახულებები

სამოთხის შესახებ ერთ-ერთი უძველესი ზღაპარი წმინდა პერპეტუას (გ. 203 ) მოწამეობრივი სიკვდილია. მასში ზეციური სამოთხე პირველად არის აღწერილი, როგორც უზარმაზარი, ლამაზი ბაღი, რომელიც სავსეა საოცარი ხეებით, სურნელოვანი ყვავილებითა და საოცრად მომღერალი ჩიტებით. სამოთხის შემდგომ, უფრო დეტალურ აღწერილობებში მას მიეწერება ყველაფერი ლამაზის მახასიათებლები, რაც ადამიანს ბუნებაში შეეძლო ეპოვა.

ქრისტიანული ხელოვნებისთვის სამოთხე თავიდანვე ერთ-ერთი საყვარელი გამოსახვის თემა იყო ფრესკებში , სარკოფაგებზე , კატაკომბების მოზაიკაში , ასევე ზოგადად მხატვრობაში.

ისლამში

მთავარი სტატია: ჯანატი

აზ-ზუხრუფი  43:69-73 ( ალ-აზჰარის თარგმანი )

მათ, ვინც სწამს ალლაჰის ნიშნების, ემორჩილებიან მას და ემორჩილებიან მას, აღდგომის დღეს ეტყვიან: „შედით სამოთხეში გახარებულები თქვენ და თქვენი ცოლები, სადაც თქვენი სახეები ბედნიერებით იქნება გაბრწყინებული“. სამოთხეში შესვლისას მათ ოქროს თეფშები და ჭიქები მიეცემათ, რომლებშიც სხვადასხვა საკვები და სასმელი იქნება. სამოთხეში მათ ექნებათ ყველაფერი, რაც მათ სულს სურს და რაც მათ თვალებს გაახარებს. და რათა მათი სიხარული სრული იყოს, მათ ეტყვიან: „ამ ნეტარებაში სამუდამოდ დარჩებით!“ „და იმისათვის, რომ მათ სრული წყალობა იგრძნონ, მათ ეტყვიან: „ეს არის სამოთხე, რომელშიც შეხვედით, როგორც ჯილდო ამქვეყნად თქვენი კეთილი საქმეებისთვის. სამოთხეში თქვენთვის უხვად იქნება ყველანაირი და მრავალფეროვანი ხილი, რომლითაც დატკბებით.“

ორიგინალი ტექსტი  (Ar.)

ისლამურ ესქატოლოგიაში სამოთხის აღსანიშნავად ასევე გამოიყენება სიტყვები: ჯანნატი („ბაღები“), ან-ნაიმი („მადლი“), ალ-ფირდაუსი („სამოთხე“) და სხვა . ისლამური დოგმის თანახმად, განკითხვის დღის შემდეგ მორწმუნეები სამოთხეში მოხვდებიან, ურწმუნოები კი მარადიულ ცხოვრებას ჯოჯოხეთში გაატარებენ . სამოთხეში ადამიანები სამუდამოდ დატკბებიან ალაჰის მიერ მათთვის მომზადებული კურთხევებით. სამოთხის მკვიდრთა მთავარი ჯილდო უფლის ჭვრეტა იქნება  . ალაჰმა შექმნა სამოთხე და ჯოჯოხეთი არსებების შექმნამდე და ისინი არ განადგურდებიან  . სამოთხეს ანგელოზები იცავენ , რომლებსაც რიდვანის სახელით ცნობილი ანგელოზი ხელმძღვანელობს .

სამოთხე უზარმაზარი ზომისაა  და მას აქვს რამდენიმე დონე მართალი ადამიანების სხვადასხვა კატეგორიისთვის . მასში არც ცივი იქნება და არც ცხელი. ის ვერცხლისა და ოქროს აგურებისგანაა დამზადებული, რომელსაც მუშკის სურნელი აქვს  . ჰადისში მოხსენიებულია სამოთხის ხე ტუბა  და მრავალი სხვა ხე , რომელთა ტანი ოქროსგან არის დამზადებული  . ყურანში მოხსენიებულია ხეები „ტალჰი“ (აკაცია), „ნაყოფით დატვირთული“  და „სიდრი“, რომლებსაც ჩვეული ეკლები არ აქვთ  . სამოთხის გვირგვინის ხე სიდრატ ალ-მუნტაჰაა (უკიდურესი ზღვრის ლოტოსი)  .

ყურანის სამოთხე წარმოადგენს ჩრდილიან ბაღებს მრავალი წყაროთი, არხითა და ტბორით  . სამოთხეში ოთხი ბაღია (ადნი  , ფირდოუსი  , მავა  და ნაიმი ) და ოთხი მდინარე  ( სალსაბილი , ტასმიმი  , მეინი  და კაუსარი  ). ყველაზე მაღალ დონეზეა ფირდოუსი, რომლის ზემოთ იწყება არში  - ალაჰის ტახტი. ზოგჯერ სამოთხის სხვადასხვა სახელწოდება განიმარტება, როგორც მისი სხვადასხვა ნაწილის სახელწოდება  . სამოთხის მდინარეებში მოედინება წყალი, რძე, ზეციური ღვინო და თაფლი  . წყალსაცავებიდან გამოირჩევა კაუსარი, რომელიც სპეციალურად წინასწარმეტყველ მუჰამედისთვის იყო განკუთვნილი და რომელშიც სამოთხის ყველა მდინარე ჩაედინება  .

ისლამურ ტრადიციაში არსებობს ინფორმაცია, რომ სამოთხის ყველა მცხოვრები მიიღებს ისეთ რამეს, რისი წარმოდგენა და სიტყვებით აღწერა შეუძლებელია  . ისლამისტი თეოლოგები ( ულემები ) თვლიან, რომ ყურანსა და სუნაში სამოთხისა და ჯოჯოხეთის აღწერილობები მხოლოდ ადამიანური ცნებების დონეზე მიახლოებით წარმოდგენებს ასახავს და მათი ნამდვილი არსი გაუგებარია და მხოლოდ ღვთის განკითხვის შემდეგ გაირკვევა. მუსლიმები სიკვდილის შემდეგ ცხოვრების შესახებ ყველა იდეას იღებენ იმ პირობით, რომ ამ ყველაფრის ნამდვილი ბუნება მხოლოდ ალაჰისთვისაა ცნობილი  .

ზეციური სიამოვნებების ყურანის გამოსახულებები ფართოდ გამოიყენებოდა ქადაგების მიზნებისთვის ( დავა ). თანამედროვე ისლამურ ქადაგებაში სამოთხის კონკრეტული ხატოვნება გადაჯაჭვულია სიმბოლურ ინტერპრეტაციასთან და სხვადასხვა ასპექტზე აქცენტირება დამოკიდებულია აუდიტორიასა და მიზნებზე. ანტიისლამური პროპაგანდა იგივე სურათებს იყენებს ისლამის „უზნეობისა“ და „უხეშობის“ დასაბუთებად  .

ყურანი ასევე ახსენებს ალაჰის ხილვას: „იმ დღეს სახეები გაბრწყინდებიან და თავიანთ უფალს შეხედავენ“  . სუნიტი თეოლოგები (ულემები) სავალდებულოდ მიიჩნევენ იმის დაჯერებას, რომ მართალნი ალაჰს სამოთხეში (ხატის, ადგილისა და მიმართულების გარეშე) იხილავენ. ალ-ბუხარის, მუსლიმის, აბუ დაუდის და ატ-ტირმიზიჰის ჰადისების კრებულებში არის ჰადისები, რომლებიც ამბობენ: „შენ დაინახავ შენს უფალს, როგორც მთვარეს ხედავ და ამაში არანაირი სირთულე არ იქნება შენთვის. და არანაირი ბარიერი არ იქნება მასსა და შენს შორის“  . ალაჰის დანახვის უნარი სამოთხის კურთხევების მწვერვალი იქნება  .

მართალნი სამოთხეში 33 წლის ასაკში იქნებიან და ისინი არანაირ პრობლემას ან სირთულეს არ განიცდიან  . ისინი ცარიელ სიტყვებს არ იტყვიან და სცოდავენ  .

სამოთხის ყურანის აღწერამ რამდენიმე თეოლოგიური პრობლემა წარმოშვა, მათ შორის მისი შექმნისა და შექმნის დროის საკითხი. ფართოდ გავრცელებული სუნიტური შეხედულების თანახმად, სამოთხე შექმნილია და არსებობს, მაგრამ ზეციური სიამოვნებების ძირითადი ნაწილი მხოლოდ განკითხვის დღის შემდეგ იქნება მინიჭებული . სამოთხის ყურანის აღწერილობების კონკრეტული სენსუალურობა ხშირად აბნევდა ისლამურ თეოლოგებს. ზოგიერთმა მათგანმა წამოჭრა მათი სიმბოლური ინტერპრეტაციის შესაძლებლობის საკითხი და განიხილა ინტელექტუალური და სულიერი სიამოვნებების ფიზიკურ სიამოვნებებთან შედარებით უპირატესობა  .

სუნიტური მრწამსი იმ იდეას ემყარება, რომ სამოთხეში მართალთა მთავარი სიამოვნება „ალაჰის ხილვა“ იქნება. სუნიტებისგან განსხვავებით , მუ’თაზილიტები უარყოფდნენ ღმერთის ჭვრეტის ნებისმიერ შესაძლებლობას, თუმცა სუნიტების უმრავლესობა ხაზს უსვამს ღმერთის ჭვრეტის რეალობას, დაკონკრეტების გარეშე, და ამბობს, რომ ღმერთი არავის ან რამეს არ ჰგავს და სამოთხის მკვიდრნი მას ხატის გარეშე და არცერთი მიმართულებით დაინახავენ  .

ინდუიზმსა და ბუდიზმში

ბუდიზმში სამოთხის კონცეფცია განსხვავდება ნირვანასგან  - ისინი, ვინც მას კარგი კარმის ძალით იმსახურებენ, სამოთხეში არიან. მაგრამ იქ დარჩენა მარადიული არ არის - როდესაც კარგი კარმა ამოიწურება, არსება შეიძლება სხვა სამყაროებში დაიბადოს. ნირვანა სამოთხედ არ ითვლება - ეს არის ფუნდამენტურად განსხვავებული ნეტარებისა და განშორების, მიუკერძოებლობის მდგომარეობა, რომელშიც ბუდები „შედიან“. ბუდას სწავლების თანახმად, სამოთხის დაკარგვა შესაძლებელია (კარგი კარმა საკუთარ თავს ამოწურავს), ხოლო ნირვანას (პალი: ნიბანა) დაკარგვა შეუძლებელია - მას, ვინც გაიაზრა ბუდას სწავლებები და ნირვანაშია, აღარ შეუძლია მისი დაკარგვა.

ინდუიზმში სამოთხის კონცეფცია განსხვავდება ინდუიზმის კონკრეტული ფორმის მიხედვით. ამგვარად, კრიშნაიტები (ვაიშნავები) თვლიან, რომ კრიშნას მართალი და ერთგული მიმდევრები იქნებიან და დატკბებიან მასთან (კრიშნასთან) კომუნიკაციით კრიშნალოკაში - (სანსკრიტიდან „კრიშნალოკა“ - „კრიშნას სამყარო“). შაივიტები თვლიან, რომ შივა უზენაესი ღმერთია და შესაბამისად, ისინი შივას სამყაროში გადაიყვანენ, სადაც ისინი იოგას და მისტიკურ სრულყოფილებებს (სიდჰებს) ივარჯიშებენ. ტანტრიკებს (კულას და სხვა სკოლებს) და სხვა სკოლების ინდუსებს ამ საკითხებთან დაკავშირებით საკუთარი მიდგომა აქვთ.

ფილოსოფიაში

სამოთხე დასაწყისშივე არის თავდაპირველი მთლიანობა, ცნობიერების შხამის არ ცოდნა, სიკეთისა და ბოროტების განსხვავებისა და ცოდნის შხამი. ამ სამოთხეში დაბრუნება არ არის. და ამ სამოთხეს არ იცნობს თავისუფლება, რომელსაც ჩვენ ასე ვაფასებთ, როგორც ჩვენს უმაღლეს ღირსებას. სამოთხის დასასრული ვარაუდობს, რომ ადამიანმა უკვე გაიარა ცნობიერების ინტენსიფიკაცია და გახლეჩვა, თავისუფლება, სიკეთისა და ბოროტების გარჩევა და შეცნობა. ეს სამოთხე გაყოფისა და ფრაგმენტაციის შემდეგ ახალ მთლიანობასა და სისრულეს აღნიშნავს.

— ნიკოლაი ბერდიაევი 

ხელოვნებაში

დანტე და ბეატრისი სამოთხის ბოლო წრეზე.

ციურლიონისი. სამოთხე. 1909 წელი

დანტეს პოეზიაში

მთავარი სტატია: სამოთხე (ღვთაებრივი კომედია)

• პირველი ცა ( მთვარე ) - მოვალეობის შემსრულებელთა საცხოვრებელი.
• მეორე ცა ( მერკური ) რეფორმატორებისა და უდანაშაულო მსხვერპლის სამყოფელია.
• მესამე ცა ( ვენერა ) შეყვარებულების სამყოფელია.
• მეოთხე ცა ( მზე ) ბრძენებისა და დიდი მეცნიერების სამყოფელია.
• მეხუთე ცა ( მარსი ) რწმენის მეომრების სამყოფელია.
• მეექვსე ცა ( იუპიტერი ) სამართლიანი მმართველების სამყოფელია.
• მეშვიდე ცა ( სატურნი ) თეოლოგებისა და ბერების სამყოფელია.
• მე-8 ცა (ვარსკვლავების სფერო) „ტრიუმფატორის“ სამყოფელია.
• მე-9 ცა ( Prime Mover ) - ბროლის ცა.
• მე-10 ცა ( ემპირიული ) - ცეცხლოვანი ვარდი და კაშკაშა მდინარე - ღვთაების სამყოფელი.

იხ. ვიდეო რა არის სამოთხე? I გვერდის ამონარიდების არქივიდან