კორეის ომი

                                              

                                                                    კორეის გაყოფა

 სამხედრო კონფლიქტი სამხრეთ კორეასა და ჩრდილოეთ კორეას შორის. სამხრეთ კორეას დახმარებას უწევდა გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია, ხოლო ჩრდილოეთ კორეას საბჭოთა კავშირი და ჩინეთი. ომი დაიწყო 1950 წლის 25 ივნისს და დასრულდა საზავო ხელშეკრულებით 1953 წლის 27 ივლისს, რომლის თანახმადაც საზღვარი ორ კორეას შორის გატარდა 38 პარალელზე. ხშირადამ ამ კონფლიქტს განიხილავენ ცივი ომის დროის შუამავალ ომს. აშშ-ს და მისი მოკავშირეების და ჩინეთი სსრკ ძალების. ჩრდილოეთ კოალიციის შემადგენლობაში იყო ჩრდილოეთ კორეა და მისი შეიარაღებული ძალები, ჩინეტის არმია (ვიანიდა ოფიციალურად არ იყო აღიარებული, რომ ჩინეთი არ მონაწილებდა, რეგულარული ჩინეთის არმია ფორმალურად მიჩნეული იყო ,,ჩინეთის სახალსო მოხალისეები''.) სსრკ ასევე ოფიციალაურად არ არიარებდა, ბევრის შეხედულებით მან აიღო  დაფინანსება, ასევე ამარაგებდა ჩინეთის არმიას. მრავალრიცხოვანი სახედრო მრჩევლები და სპეციალისტები ომის დროს ისინი გაგზავნილი იყვენენ როგორც კორესპონდეტები ,,ტასის''.სამხრეთის მხარეს მონაწილეობას იღებდნენ სამხრეთ კორეა, აშშ,დიდი ბრტანეთი, ავსტრალია და სხვა ქვეყნები სამშვიდობო ძალების გაეროსი. ისტორიული რაკურსი 19-საუკუნიდან იაპონიის კოლონიზატორების წინაამღდეგ მიდიოდა ბრძლოლა 1910წ-დან მეორე მსოფლიოს ომის დამთავრებამდე ის ანექსირებული იყო იაპონიის მიერ. 1945 ის 5 აპრილს სსრკ-მ დენოსირება გაუკეთა პაქტს თავდაუსხმელობის შესახებ შესაბამისად აშშ-მ გააფორმა ხელსეკრულება იაპონიასთან,სსრკ-ს წითელი არმია შევიდა კორეაში ჩრდილოეთის მხრიდამ ხოლო აშშ სახრეთის მხრიდან. სსრკ და აშშ შეთანხხმდენენ კორეის გაყოფის შესახებ 38 პარალეელზე, რომ იაპონია ჩააბარებდა ჩრდილოეთ მხარეს კორეის ხოლო სახრეთ მხარეს აშშ-ს იაპონიის კაპიტულაციით. 1945 წ-ს სსრკ და აშშ შეთანხდნენ დროებით მართველობა აეღოთ ქვეყანაზე. სახრეთ ნახევარკუნძულზე მხარდაჭერით გაეროსი ჩაატარეს არჩევნები. იყო არჩეული ხელისუფლება. მემარცხენე პარტიამ კი ბოიკოტირება გამოაცხადა ამ არჩევნების.ჩრდილოეთის ტერიტორია გადაეცა სსრკ-ს მეშვეობით ხელისუფლება კიმ ირ  სენეის ხელმძღვანელობით. როგორც ამტკიცებს ყოფილი ხელმძღვანელი ოპერატიული მართვის გენერალური შტაბის ჩრდილოეთ კორეის იუ სონ ჩხოლიას, მომზადება თავდასხმისთვის სახრეთ კორეაზე იყო დაწყებული სემოდგომაზე 1948 წ-ს ხოლო საბოლოო გადაწყვეტილება იყო მიღებული კიმ ირ ჩენის და სტალინის 1950 წ-ს.

ჩრდილოეთკორეის  ტ-34-85 ხიდზე, განადგურებული აშშ-ს ავიაცისს მიერ

ომის დასაწყისი 1950წ-ის 25 ივნისი ჩრდილოეთ კორეის არმია არტილერიის მხარდაჭერით გადავიდნენ სახრეთ მეზობელზე. კერზოდ სახმელეთო დაჯგუფება, გაწცრთვილი სსრკ-ს მრჩევლების მიერ სეადგენლობა 175 ათასი ადამიანი. მისი შეამდგენლობაში იყო 150 ტანკი  Т-34, საჰაერო ძალებს ჰქონდა 172 სამხედრო თვითმფრინავი. სახრეთ კორეის მხარეს შეადგენლობა შედიოდა 93 ათასი ადამიანი, სახრეთ კორეას თითქმის არ გააცნდა პრონილებული ტეხნიკა და ჰქონდა სასწავლო რამდენიმე საფრენი აპარატი. წინსვლა პირველ დღეებში იყო საკმაოდ წარმატებული. მიუხედავა ამისა მთავარი მიზანი ვერ იქნა მიღწეული ელვისებური გამარჯვება და სეულის დაკავება. მასიური აჯანყება რაზეც ჩრდილოეთ კორეა ეყრდნობოდა არ მოხდა.

აშშ C-54 Skymaster, განადგურებული აეროდრომზე ჩრდილოეთებეის მირ.

ომის დაწყება კორეაში მოულოდნელიიყო ამერიკისთვის და სხვა დასავლეთის ქვეყნებისთვის. მიუხედავად დემობილიზაციისა ძალებისა სამხრეთელების გარდა საზღვაო ძალებისა აშშ-ს. აშშ მაინც დიდ იმედს ამყარებდა დიდი რაოდენობის კონტიგენი იაპონიაში რ-საც გენერალიი დუგლას მაკარტური ხელმძღვანელობდა.დიდი ბრტანეთის გამორიცხვით სხვა ქვეყნას რეგიონშიასეთი მძლავრი კონტიგენტი არ ჰქონდა. თვაიდან ჰარი ტრუმენმა უბრძანა მაკარტურს უზრუნველყო სახედრო ბრძოლები მხადაჭერა  სახრეთ კორეელებისთვის და საჰაერო მხარდაჭერით მოეხდინათ ევაკუაცია აშშ-ს მოქალაქეების. ტრუმენმა არ მიიღო მრჩევლიბსგან გაეჩაღებინდა ომი ავიაციაზე, თუმცა უბრძანა მეშვიდე ფლოტს უზრუნველყო თავდაცვა ტაივანის. მიუხედავად ამისა მოკავშირეები იყო განდევილი შორს პუსანისკენ მიუხედავ მცდელობისა რომ ალყიდან გამოსულივყნენ, ცნობილი როგორც პუსანის პერიმეტრი.

მნიშვნელოვანი საბრძლო მოქმედებები იყო პირველ თვეებში ტედჟონის ოპერაცია (3 - 25 ივნისი) და ნაკტონგანსის ოპერაცია (26 ივნისი - 20 აგვისტო) პირველი ოპერაციისას სადაც მონაწილეობას იღებდა რადენიმე დივიზია ჩინეთის, საარტილერიო პოლკი და რამდენიმე წვრილი დაჯგუფებები კოალიციამ მოახერხა ფორსირება მდინარე კიმგაზე, ალყა შეარტყეს ორი ნაწილს 24 სახმელეთო დივიზიას და აიყვანეს ტყვედ გენარლ-მაიორი დინი. შედეგად არმია სამხრეთ კორეამ და გაერომ (შეფასებით საბჭოათა სახედრო მრჩევლებით 32 ათასი ჯარისკაცი და ოფიცერი, 220-ზე მეტი სეიარაღება, 20 ტანკი, 540 ტყვიამფქვევი. 1300 ავტომობილი და სხვ.)  

მიუხედავ ამისა შემოდგომისთვის არმია სახრეთ კორეის კონტრშეტევისას გაერღვიათ პუსანის პერიმეტრი სადაც 5 ამერიკული და 5 კორეული დივიზიები იყვნენ.დიდი ბრიტანეთის 500 ტსნკი და სხვა.ზღვიდან საზრვაო ძალები აშშ-ს და მოკავშირეებს - 230 გემი.წინაამღდეგობას უწევდა 13 დივიზია ჩინეთის და ჩრდლ კორეის. 40 ტანკი და 811 იარაღი.

პირველი შეტევჩრდილოეთების (ივნისი — აგვისტო 1950 წწ

კონტრშეტევა სამხრ, კოალიციის (სექტემბერ — ნოემბერი 1950წწ)

1952წ-ს დუაეტ ეინჰაუზერი, არჩეული პრეზიდენტი აშშ-ს. ჩავიდა რათა რაიმე გაეკეთენა ომის შესაცერებლად. მოიხედავ ამისა გარადმტეხი მომენტი იყო 1953 წ-ის 5 მარტი სტალინის სიკვდილი შემდეგ. მალე ხმა მისცეს პლენუმზე პრეზიდიუმის ომის დამთავრებას.

ხელის მოწერა  მოლაპარაკება ზავი 27 ივნისი1953 წ

პირველი 1.5 წელი ომი ამეიკული არმიამ დახარჯა 100 000 ტონა ასაფეტქებელი ბომბი, 400 000 რექტიული ჭურვი, 15 მლნ გალონი ნეპალი (ეს რაოდენობა ეყოფოდა, გადაეწვა მთელი კორეა), 200 მლნ ტყვია წამალი.

მონაწილე ქვეყნები

•  კორეის რესპუბლიკა — 590 111
•  აშშ —  302 483 დან 480 000 მდე
•  დიდი ბრტანეთი  — 63 000
•  ფილიპინები  — 7430
•  კანადა  —   6146 დან  26 791 მდე
•  თურქეთი  —   5190
•  ჰოლანდია  —   3972
•  საფრაგენტი  —   3421
•  ავსტრალია  —  2282
•  საბარძნეთი   —  2163
•  ახალი ზელანდია — 1389
•  ტაილსნდი  — 1294
•  ეთიოპია — 1271
•  კოლუმბია   — 1068
•  ბელგია   — 900
•  სახრეთ აფრიკა — 826
•  ლუქსემბურგი — 44

სულ: 933 845 დან 1 100 000. გარდა ამერიკისა და სამხრეთ კოერის, სამხედრო დივიზია ჰქონდათ დიდ ბრიტანეთსა და თურქეთს

კოალიციას გაუცუაეს მომსახურება ასევე ნიკარაგაუა არგეტინა, სუდანი, რევულუციამდე კუბა.

ჩტრდილოეთ მხარე

 ჩრდილოეთ კორეა — 260 000

 ჩინეთი — 780 000 

სსრკ  —  282, მდე  ძირითადი პილოტები (535), ინტისაჰაერო და სახედრო მრცევლები

სულ : დაახლ  1 060 000.

საჰაერო ბრძოლები

                                                      სამი  F-86 «სეიბრი»კორეის ცაზე

შედეგები კორეის ომი იყო პირველი სამხედრო კონფლიქტი ცივი ომის დროს და წარმოადგენს ერთგვარ მოდელს შემდეგი კონფლიქტების, ლოკალური ომების რ-იც დღესაც აქვს გამოძახილი კონფლიქტებში. როცა ორი მსოფლიო მართველი ქვეყნები მესამე ქვეყანაში ომობენ თავისი უმძიმესი შედეგებით. ბირთვული ომის გარეშე არ გამოცხადებული პირდაპირი ომი. 2010 წელს ჩრდილოეთ კორემ გამოაცხადა რომ მას მოლაპარაკე სურს აშშ-სთან სამშვიდობო მოლაპარეკა და აშშ-ს პრეზიდენტ შეხვდა. შესაძლოა კორეის გაერთინებით დასრულდეს.
იხ. ვიდეო