რადიაციული სატყელი
ვიდეოილუსტრაცია რადიაციული სარტყელის აქტიურობა
პლანეტის მაგნიტოსფეროს ნაწილი, სადაც თვმოყრა და შეკავება ხდება შემაღწეველი მაგნიტოსფეროში მაღალენერგეტიკული დამუხტული ნაწილაკები (ძირითადად პროტონები და ელექტრონები).
2012წ-ის 30 აგვისტოს კოსმოსდრომ მისე კენევარალიდან რაკეტა Atlas V 410 მაღალელიპტიკური ორიბატაზე აპოგეას სიმაღლე 30 000 კმ იყო გაყვანილი ორი იდენტური ზოდები RBSP (Radiation Belt Storm Probes), მათი დანიშნულება იყო რადიაციული სარტყელის კვლევა. ერთერთი მთავარი აღმოჩენა ამ მისიის იყო აღმოჩენა მესამე რადიაციული სარტყელის, რ-იც აღცენდება ხოლმე რამდენიმე კვირა.
იხ. ვიდეო
რადიაციული სარტყელი იუპიტერის ნათელი ნაწილი (თეთრი) - რადიოგამოსხივების რადიაციის სარტყელი
სსრკ და აშშ-ს კოპსმოსური ზონდებმა აჩვენეს, რომ ვენერას, მარსს, მთვარესა და მერკურს რადიაციული სარტყელი არ გააჩნიათ.
კოსმოსური ხომალდები, რომელიც მოძრაობს დედამიწის დაბალი ორბიტის სიმაღლეზე, ხვდება რადიაციული სარტყლების ზონაში.რადიაციული სარტყელის მიღმა მას კოსმოსური სხივებისგან და მზის-პროტონის ქარიშხლისგან დამატებითირადიაციია გამოსხივების საფრთხე ემუქრება. შიდა და გარე სხივების სარტყლებს შორის მდებარე ტერიტორია, რომელიც მდებარეობს ორიდან სამ რადიუსამდე დედმიწის დაშორებით, ზოგჯერ უწოდებენ "უსაფრთხო ზონას" .
რადიაციას შეუძლია დააზიანოს მზის პანელები, ინტეგრირებული სქემები და სენსორები. ასევე, კოსმოსური ხომალდის ელექტრონული კომპონენტები ზოგჯერ დაზიანება გეომეტრიული ქარიშხალით ხდება. თანამგზავრებზე საიმედო უზრუნველყოფისთვის აუცილებელია რადიაციის მდგრადი ელექტრონიკის გამოყენება. მაგრამ ელექტრონიკა რომც არ გამოვიდე მწყობრიდან , სენსიტიურ სენსორებზე სხივების მომატებული დონის გავლენა არასწორ კითხვას იწვევს. ამის გამო, კერძოდ, შეუძლებელია დაკვირვებების ჩატარება ჰაბლის ორბიტალურ ტელესკოპთან ბრაზილიის მაგნიტური ანომალიის რეგიონში გადასვლის დროს . 3 მმ სისქის ფენისგან დაცული სატელიტი ელიფსურ ორბიტაში, 320 × 32,000 კმ-ზე, რომელიც გადის რადიაციული სარტყელს, მიიღებს წელიწადში დაახლოებით 2500 ბერს (25 ევ) (შედარებისთვის, მთლიანი სხეულისთვის 5 ევ დოზა ფატალურია). უფრო მეტიც, თითქმის ყველა გამოსხივება მიიღება შიდა სარტყლის გავლისას.
პირველად ადამიანები~მა აპოლონის ფრენების დროს გადალახეს რადიაციული სარტყელი. ეს იყო რამოდენიმე გამოსხივების საშიშროება, რომელიც ფრენის მომზადების დროს იყო ცნობილი . ასტრონავტებმა მიიღეს დასხივება მცირე დოზები რადიაციული სარტყლებში მათში ფრენის მოკლე დროის გამო. აპოლონის ფრენის ტრაექტორიისას ყველაზე ინტენსიური გამოსხივების რეგიონის გარეთ მდებარეობს.
ასტრონავტების დასხივებაში უმთავრესი წვლილი შეიტანეს მზის ნაწილაკებმა, როდესაც ისინი დედამიწის მაგნიტური ველის გარეთ იყვნენ. ასტრონავტების მიერ მიღებული მთლიანი შთანთქმული დოზა განსხვავდებოდა ფრენიდან ფრენამდე და მერყეობდა 0.16 – დან 1.14 რადიამდე (1.6 – დან 11.4 mSv), რაც გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე სტანდარტული 5 ბერი (50 მევ) სტანდარტული დოზა წელიწადში, შეიქმნა აშშ-ს ატომური ენერგიის კომისიის მიერ რადიაციით მომუშავე პირებისთვის.
იხ. ვიდეო
სხვა პლანეტებსაც აქვს მაგნიტური ველი იუპიტერი, სატურნი, ურანი და ნეპტუნი ასევე ძლიერი რადიაციული სარტყელი, რ-ეიც გვაგონებს დედამიწის რადიაციულ სარტყელს.
რადიაციული სარტყელი იუპიტერის ნათელი ნაწილი (თეთრი) - რადიოგამოსხივების რადიაციის სარტყელი
სსრკ და აშშ-ს კოპსმოსური ზონდებმა აჩვენეს, რომ ვენერას, მარსს, მთვარესა და მერკურს რადიაციული სარტყელი არ გააჩნიათ.
კოსმოსური ხომალდები, რომელიც მოძრაობს დედამიწის დაბალი ორბიტის სიმაღლეზე, ხვდება რადიაციული სარტყლების ზონაში.რადიაციული სარტყელის მიღმა მას კოსმოსური სხივებისგან და მზის-პროტონის ქარიშხლისგან დამატებითირადიაციია გამოსხივების საფრთხე ემუქრება. შიდა და გარე სხივების სარტყლებს შორის მდებარე ტერიტორია, რომელიც მდებარეობს ორიდან სამ რადიუსამდე დედმიწის დაშორებით, ზოგჯერ უწოდებენ "უსაფრთხო ზონას" .
რადიაციას შეუძლია დააზიანოს მზის პანელები, ინტეგრირებული სქემები და სენსორები. ასევე, კოსმოსური ხომალდის ელექტრონული კომპონენტები ზოგჯერ დაზიანება გეომეტრიული ქარიშხალით ხდება. თანამგზავრებზე საიმედო უზრუნველყოფისთვის აუცილებელია რადიაციის მდგრადი ელექტრონიკის გამოყენება. მაგრამ ელექტრონიკა რომც არ გამოვიდე მწყობრიდან , სენსიტიურ სენსორებზე სხივების მომატებული დონის გავლენა არასწორ კითხვას იწვევს. ამის გამო, კერძოდ, შეუძლებელია დაკვირვებების ჩატარება ჰაბლის ორბიტალურ ტელესკოპთან ბრაზილიის მაგნიტური ანომალიის რეგიონში გადასვლის დროს . 3 მმ სისქის ფენისგან დაცული სატელიტი ელიფსურ ორბიტაში, 320 × 32,000 კმ-ზე, რომელიც გადის რადიაციული სარტყელს, მიიღებს წელიწადში დაახლოებით 2500 ბერს (25 ევ) (შედარებისთვის, მთლიანი სხეულისთვის 5 ევ დოზა ფატალურია). უფრო მეტიც, თითქმის ყველა გამოსხივება მიიღება შიდა სარტყლის გავლისას.
პირველად ადამიანები~მა აპოლონის ფრენების დროს გადალახეს რადიაციული სარტყელი. ეს იყო რამოდენიმე გამოსხივების საშიშროება, რომელიც ფრენის მომზადების დროს იყო ცნობილი . ასტრონავტებმა მიიღეს დასხივება მცირე დოზები რადიაციული სარტყლებში მათში ფრენის მოკლე დროის გამო. აპოლონის ფრენის ტრაექტორიისას ყველაზე ინტენსიური გამოსხივების რეგიონის გარეთ მდებარეობს.
ასტრონავტების დასხივებაში უმთავრესი წვლილი შეიტანეს მზის ნაწილაკებმა, როდესაც ისინი დედამიწის მაგნიტური ველის გარეთ იყვნენ. ასტრონავტების მიერ მიღებული მთლიანი შთანთქმული დოზა განსხვავდებოდა ფრენიდან ფრენამდე და მერყეობდა 0.16 – დან 1.14 რადიამდე (1.6 – დან 11.4 mSv), რაც გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე სტანდარტული 5 ბერი (50 მევ) სტანდარტული დოზა წელიწადში, შეიქმნა აშშ-ს ატომური ენერგიის კომისიის მიერ რადიაციით მომუშავე პირებისთვის.
Комментариев нет:
Отправить комментарий