ბოსტნეული კულტურები

                 ბოსტნეული კულტურები

                                               

                                              ბოსტნეული ფილიპილენების გაზრობაზე

ბოსტნეული კულინარიული ტერმინია - აღნიშნავს მცენარეები, რ-აც საჭმელად იყენებენ. ბოტანიკის თვალასაზრისით საკვებად ვარგისი მცენარე  არის სადაც შეძლება შევიდეს კენკრაც და ხილი. განეკუთვნება 10 ოჯახს:

• ჯვაროსანნი — კომბოსტო, ჭარხალი, თალგამურა (მიწამხალა), თალგამი, ბოლოკი, თვის ბოლოკი, პირშუშხა, წიწმატი;
• ქოლგოსანნი — სტაფილო, ოხრახუში, ძირთეთრა, ნიახური, ცერეცო;
• გოგრისებრნი — გოგრა, კიტრი, ნესვი, საზამთრო;
• ძაღლყურძენასებრნი — პამიდორი, წიწაკა, ბადრიჯანი, ფიზალისი;
• პარკოსნები — ცერცვი, ბარდა, ლობიო;
• შროშანასებრნი — ხახვი, ნიორი, პრასა, ჭლიკვი, ღანძილი, სატაცური;
• რთულყვავილოვანნი — სალათა, არდი, ძირშავა, არტიშოკი, ტარხუნა;
• ჯიჯლაყასებრნი — ჭარხალი, ისპანახი;
• მატიტელასებრნი — რევანდი, მჟაუნა;
• მარცვლოვანნი — ტკბილი სიმინდი.

იხ. ვიდეო

სიცოცხლის ხანგრძლივობის მიხედვით განარჩევენ ერთწლოვან, ორწლოვან და მრავალწლოვან ბოსტნეული კულტურებს. საჭმელად გამოსაყენებელი ორგანოების მიხედვით ბოსტნეული კულტურები იყოფა 4 ჯგუფად: ფოთლიანები — კომბოსტო, კამა, ოხრახუში, სალათა, ისპანახი და სხვა; ნაყოფიანები — კიტრი - უხვად შეიცავს კალიუმს, კალციუმს, რკინას, ფოსფორს, იოდს, კაროტინს, და სხვ. სასარგებლო ნივთიერებას, დიდი ხანია კიტრს იყენებენ კოსმეტოლოგიაში მისი წვენი აქრობსჭორფლებს, ფერიმჭალებს, პიგმეტურ ლაქებს, სპეციალისტების რჩევითძირად ღირებულ პროცედურებთან ერთად სასურველია სახე გაიწმინდოთ კიტრით. გთავაზობთ სახის კანის გასაახალგაზრდავებე და გამწენდ რეცეპტს - მსხვილად გახეხილი კიტრი ჩაყარეთ ბოთლში და დაასხით სპირტი(არაყი)2 კვირადადგით მზეზე, ამ ნაყენით დღეში 2 ჯერ გაიწმინდეთ სახე. კიტრი ხელს უწყობს საკვების სწრაფად ათვისებას და ორგანიზმიდან ზედმეტი სითხის გამოდევნას. გასანკუთრებით რეკომენდებულია კუჭნაწლავის (როგორც გამხსნელი საშუალების( ღვიძლისა და თირკმელების დიარეების დროს. პროტონდიტის თმის ცვენის, ნერვიულობისა და ათეროსკლეროზის დროს.ყოველდღე დალიეთ 100მლგრ ახალგამოწურული კიტრის წვენი. ეფექტის გასაძლიერებლად დაამატეთ პომიდვრის, ნისრვის 20:201 ან შავი მოცხარის ვაშლის, გრეიფუტის, წვენი 2:211.

მაღალი ტემპერატურის დროს დღეში 3 - 4-ჯერ მიიღეთ კიტრისწვენისა და თაფლის ნაყენი.

 ნესვი, საზამთრო, პამიდორი, ბადრიჯანი, ლობიო, სიმინდი და სხვა; ძირხვენები — თალგამურა, ბოლოკი, თვის ბოლოკი, სტაფილო, ჭარხალი და სხვა; ბოლქვიანნი — ხახვი, პრასა, ნიორი. მრავალწლოვანებს გამოყოფენ ცალკე ჯგუფად. ბოსტნეული კულტურები შეიცავს ვიტამინებს, აგრეთვე ნახშირწყლებს, ცილებს, ცხიმებს. ხახვში, ნიორში, ბოლოკსა და სხვა შემავალ ფიტონციდებს ახასიათებთ ბაქტერიციდული თვისებები. თითქმის ყველა ბოსტნეული ძვირფასი საკონსერვო ნედლეულია. ბოსტნეული კულტურების უმეტესობა ტროპიკული და სუბტროპიკული წარმოშობისაა, ბევრი მათგანი სითბოს მოყვარულია და მოითხოვს ნაყოფიერსა და ტენიან ნიადაგს. საქართველოში ბოსტნეული კულტურები ძველთაგანვე ფართოდაა გავრცელებული.

კულინარი

დაბალანსებული დიეტა, პირველ რიგში, გულისხმობს გემრიელი, კარგად მომზადებული საკვების დროულ და სწორად ორგანიზებულ მიწოდებას, რომელიც შეიცავს სხვადასხვა საკვებ ნივთიერებებს, რომლებიც აუცილებელია მისი ნორმალური განვითარებისათვის. დიეტაში სხვადასხვა ბოსტნეულის კომბინაციამ სასარგებლო გავლენა მოახდინა სხეულზე, ზრდის თითოეული ვიტამინის ასიმილაციის პროცენტს ცალკე. დაბალანსებული დიეტის ორგანიზებაში მნიშვნელოვანი როლი ენიჭება ბოსტნეულს - ყოველდღიური დიეტის აუცილებელ და არსებით ნაწილს, ვიტამინების საწყობებსა და სხვა ორგანულ და მინერალურ ნივთიერებებს.

ბოსტნეულში ნახშირწყლებია. ბოსტნეულში ცილის შემცველობა მნიშვნელოვნად დაბალია, ვიდრე ხორცში, და მათში ცხიმი თითქმის არ შეიცავს. ბოსტნეულის ძირითადი მნიშვნელობა ის არის, რომ ისინი შეიცავს ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებებს: ვიტამინებს (ვიტამინი C, კაროტინი, ფოლიუმის მჟავა), მინერალები, ორგანული მჟავები, ბოჭკოვანი და პექტინი .

ბოსტნეულის ჭამის დროს მცირდება ტოქსინების მოქმედება ადამიანის სხეულზე. ბოსტნეული ამცირებს გულის დაავადებებისა და კიბოს განვითარების რისკს. მეცნიერები ირწმუნებიან, რომ მწვანე და ყვითელი ბოსტნეული ხელს უწყობს კიბოს განვითარებას .

ბოსტნეული გამოიყენება დიეტურ საკვებში. ჯანმრთელმა ზრდასრულმა უნდა მოიხმაროს მინიმუმ 600 გრ ბოსტნეული დღეში .