პითაგორა

                                პითაგორა

                         

                         პითაგორას ბიუსტი კაპიტოლიუმის მუზეომში რომი

 (ძვ. ბერძნ. Πυθαγόρας ὁ Σάμιος; დ. ~ძვ. წ. 580 — ძვ. წ. 500) — ძველი ბერძენი, იონიელი მათემატიკოსი და ფილოსოფოსი, მისტიური რელიგიური და სამეცნიერო საზოგადოების სახ. “პითაგორელები” დამფუძნებელი, ყველაზე უკეთ ცნობილია „პითაგორას თეორემით“, რომელიც მის სახელს ატარებს. ანტიკური ბიოგრაფები პითაგორაზე მრავალი ლეგედებს აღნიშნავენ. ყველა გავცელებული ვერსიით პითაგორა დაიბადა კუნძულ სამოსზე.  ახაგაზდრობაში ბევრს მოაგზაურობდა და სწავლობდა (სვხდასხვა ლეგედენბში ფიგურირიებს ეგვიპტელი ქურუმები, ქალდეველები, მაგები ზარათუშტრა და სხვ). დაბრუნების შემდეგ სამოზე უთანხმოების გამო ტირან პოლიკატერსთან იძულებუ გახდა ემგრირებულიყო იტალიაში. პოლის კროტონზე მან შექმნა საკუთარი სკოლა. პითაგორას სკოლა ადარეებენ ქრისტიანული მანასტერს და მასონური ლოჟას. დროდა დრო მისი პოლიტიკური გავლენა ძლიერდებოდა. ის  როგორც ასეთი,  არ იმყოფებოდა  ხელისუფლებაში. საუბარი იყო ძალაუფლების სტრუქტურებში საზოგადოების ცალკეული წევრების გავლენის გაზრდაზე.

იხ. ვიდეო ნუ ჩასთვლი

პითაგორა ასევე ქადაგებდა რეინკარნაციას (სწავლებას სულების გადასახლება), ვეგეტარიანობას, სფეროების ჰარმონიას და სხვ. 

პითაგორას ბიაგრაფები ანტიკური წყაროების მრავალი ურთიერთსაწინაამღდეგო  ლეგენდებს აღნიშნავენ ახალგაზრდა პითაგორას მოგზაურობისსხვადსხვა ქვეყნებში სადაც ის სწავლობდა აღმოსავლურ მათემატიკასა და ასტრონომიას, ასევე გაეცნო არაბერძნული რელიგიური კულტებს. პითაგორას მასწავლებლების შესახებ გარკვეულად არაფერია ნათქვამი. უფრო ახლოს იყო ფერეკდთან.

სამეცნიერო მიღწევები - მათემატიკაში პითაგორას უკავშირდება სისტემატიური მტკიცებულებათა სისტემატური შემოღება, მართკუთხა ფიგურების გეომეტრიის დედუქციური კონსტრუქცია, მსგავსების დოქტრინის შექმნა, ზოგიერთი რეგულარული პოლიდედასა და მრავალკუთხედების მშენებლობა, თანაბარი და უცნაური, პრემიერ და რთული რიცხვების დოქტრინა, პროპორციები, არითმეტიკული, გეომეტრიული და ჰარმონიული საშუალებები

ასტრონომიაში - ის დაინტეერსდა კვლევებით  არისტოტელეს მსგავსად ლეგენდებში: რისთვის შექმნა ბუნებამ და ღვთაებამ სამყაროში: როდესაც მას კითხეს რა არის ეს, მან უპასუხა: ცის მოფიქრება

უძველესმა ავტორებმა  პარმენიდიმ და ანაქსიმანდრომ  პითაგორას მიწერეს დედამიწის სფერული ფორმის შესახებ იდეა. მან პირველად ნახა ხუთი კლიმატური ზხონა, ატკიცებდა, რომ ,,დილის ვარსკლვავი;; ფოსფორი და ,,ვენერა'' ჰესპერი საღამოს ერთიდაიგივე ასტრონომიული ობიექტებია (პლანეტა ვენერა). შემოიტანა ეკლიპტიკადა პლანეტარული დახრა.

პითაგორა

თანამედროვე სიძველეების იდეების მიხედვით, პითაგორას არც ერთი ნაწარმოები არ დაუწერია. ინფორმაცია პითაგორას ცხოვრებისა და სწავლებების შესახებ ეფუძნება ცნობებს მისი გარდაცვალებიდან საუკუნეების შემდეგ დაწერილ წყაროებიდან. პითაგორას მიერ შექმნილ ამავე სახელწოდების სკოლაში ისინი არა მხოლოდ ადიდებდნენ თავიანთი დამაარსებლის სიბრძნეს, არამედ მიაწერდნენ მას შემდგომი თაობების ყველა მიღწევას. ამ მხრივ, შეუძლებელია გადაწყვიტო, თუ ვის ეკუთვნის ესა თუ ის თანამდებობა - პითაგორა თუ მისი მიმდევრები V-IV საუკუნეებში. არისტოტელეს უკვე წააწყდა ეს სირთულეები, ამჯობინა პითაგორაელთა სწავლებები გაეხსნა პითაგორას სახელის ხსენების გარეშე.

ისტორიკოს L. Ya. Zhmud-ს აქვს მხოლოდ 15 ცნობა პითაგორასა და პითაგორაელებზე ძვ.წ. VI-V საუკუნეების ავტორების მიერ. ე., რაც ბევრად მეტია, ვიდრე ნებისმიერი სხვა ფილოსოფოსი. პითაგორას პირველი ნახსენები ეკუთვნის ქსენოფანეს და არის კაუსტიკური სატირა პითაგორას სწავლებების რელიგიურ კომპონენტზე სულების გადასახლების შესახებ:

ერთხელაც გაივლის და ხედავს - ძაღლი ცემისგან ღრიალებს,

მან სინანული იგრძნო და თქვა შემდეგი სიტყვა:

დაასრულეთ, არ დაარტყით! მკვდარი ადამიანის ამ ყვირილში, ტკბილი ხმა,

ეს ჩემი საკუთარი ლეკვია, მე მას მეგობრად ვაღიარებ

პითაგორას უშუალო მოსწავლეებმა არ დატოვეს წერილობითი მტკიცებულება მისი სწავლების თავისებურებების შესახებ. პითაგორაიზმის შესახებ პირველი წიგნი დაწერა ფილოლაუსმა, რომელიც დაიბადა პითაგორას გარდაცვალებიდან 20 წლის შემდეგ. ორფიზმის არსებობის ფონზე ჩამოყალიბდა პითაგორეანიზმის დოქტრინა. ერთი, უფრო გავრცელებული თვალსაზრისის თანახმად, პითაგორამ მრავალი იდეა მიიღო ამ მისტიკური სწავლებიდან. ამავე დროს, არსებობს საპირისპირო თვალსაზრისიც. იონ ქიოსელი ამტკიცებდა, რომ სწორედ პითაგორამ მიაწერა მისი ლექსები ორფეოსს. ეს განცხადებები მოწმობს სწავლებების გარკვეულ მსგავსებაზე. კითხვა იმის შესახებ, თუ სად ასახავს ფილოლაუსი პითაგორას შეხედულებებს და სად მოაქვს საკუთარი, ღია რჩება. პითაგორასა და მისი მოძღვრების შესახებ ინფორმაციის უმეტესი ნაწილი მის თანამედროვეებს მიეცა გვიანი ანტიკური ავტორების გადმოცემით, როგორიცაა დიოგენე ლაერციუსი (180-240), პროკლე დიადოქოსი (412-485), პორფირი (232/233-304/306) და იამბლიქე. (245/280 - 325/330). მათ თხზულებებში IV საუკუნის ავტორების მტკიცებულებანი ძვ.წ. ე. (არისტოტელე, ჰერაკლიდე პონტოელი, დიკეარქუსი, არისტოქსენუსი, ტიმეოსი და სხვ.) ძნელია გამოვყო ნეოპითაგორას ფენები და მხატვრული ლიტერატურა.

პითაგორას დოქტრინის სირთულე დიდწილად გამოწვეულია წყაროების ბუნებით. მათი რიცხვი დროთა განმავლობაში იზრდება პითაგორას გარდაცვალების შემდეგ, ხოლო სანდოობა მცირდება.

ნუმიზმატიკური მონაცემები ასევე მოწმობს პითაგორასა და მისი სწავლებების განსაკუთრებულ პოპულარობას ძველ ელადაში. 430-420 წლებში ძვ.წ. ე. აბდერაში მოჭრეს მონეტები ფილოსოფოსის გამოსახულებით და ლეგენდა „ΠΥΘΑΓΟΡΗΕ“. ამ პერიოდისთვის შემთხვევა უპრეცედენტოა, ვინაიდან ეს არის პირველი პორტრეტი მონეტაზე, ყოველ შემთხვევაში, პირველი ხელმოწერილი პორტრეტი .

პითაგორას ცხოვრების ისტორია ძნელია განვასხვავოთ ლეგენდებისგან, რომლებიც წარმოადგენენ მას, როგორც სრულყოფილ ბრძენს და დიდ მეცნიერს, ინიცირებული ბერძნებისა და ბარბაროსების ყველა საიდუმლოებაში. ჰეროდოტესაც კი უწოდებდა მას „უდიდესი ელინური ბრძენი“ . პითაგორას ცხოვრებისა და მოძღვრების შესახებ ძირითადი წყაროა ნეოპლატონური ფილოსოფოსის იამბლიქუსის (242-306 წწ.) „პითაგორას ცხოვრების შესახებ“ შრომები; პორფირი (234-305) „პითაგორას ცხოვრება“; დიოგენე ლაერტესი (200-250) წიგნი. 8, "პითაგორა". ეს ავტორები ეყრდნობოდნენ ადრინდელი ავტორების თხზულებებს, რომელთაგან აღსანიშნავია არისტოქსენუსი (ძვ. წ. 370-300 წწ.), არისტოტელეს სტუდენტი, წარმოშობით ტარენტუმიდან, სადაც პითაგორეელთა პოზიციები ძლიერი იყო. ამრიგად, პითაგორას სწავლებების შესახებ ადრეული ცნობილი წყაროები მისი გარდაცვალებიდან მხოლოდ 200 წლის შემდეგ გამოჩნდა.

                                      

                                            რეკლამა

⤦⤦⤦

https://shotashota75.blogspot.com/2020/06/blog-post_3.html