ბენჯამინ ფრანკლინი

                   ბენჟამინ ფრანკლინი

                                                  

(ინგლ. Benjamin Franklin; დ. 17 იანვარი, 1706, ბოსტონი — გ. 17 აპრილი, 1790, ფილადელფია) — აშშ-ის ერთ-ერთი ყველაზე ღვაწლმოსილი დამფუძნებელთაგანი, ადრეული პოლიტიკური ფიგურა და სახელმწიფო მოღვაწე; მეცნიერი, გამომცემელი; ამერიკის რევოლუციის სულისჩამდგმელი.

ერის მამად წოდებული, ფრანკლინი ცნობილი იყო განსაკუთრებული ცნობისმოყვარეობით, წერის ნიჭითა და ინტერესთა ფართო სპექტრით. აქტიურმა საზოგადო მოღვაწემ და დიპლომატმა ნიადაგი მოამზადა ამერიკის რევოლუციისთვის.

იხ. ვიდეო

ბენჯამინ ფრანკლინი — ერთ-ერთია აშშ ფუძემდებლებიდან, რომელმაც ხელი მოაწერა სამ უმნიშვნელოვანეს ისტორიულ დოკუმენტს და ამ გზით საფუძველი ჩაუყარა ამერიკის შეერთებულ შტატებს, როგორც დამოუკიდებელ სახელმწიფოს. ეს დოკუმენტებია:

1. აშშ-ის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია;
2. აშშ-ის კონსტიტუცია;
3. 1783 წელს ვერსალის სამშვიდობო ხელშეკრულება (მეორე პარიზის სამშვიდობო ხელშეკრულება), რომელმაც ფორმალურად დაასრულა ბრძოლა ამერიკის 13 კოლონიის დიდი ბრიტანეთისგან დამოუკიდებლობისათვის

იხ. ვიდეო

ბენჯამინ ფრანკლინის პოლიტიკური შეხედულებები ემყარებოდა ბუნებრივი და განუყოფელი ადამიანის უფლებების კონცეფციას, რომელზეც  დამოკიდებულბა ჰქონდა  სიცოცხლეზე, თავისუფლებასა და  საკუთრებაზე.. ფრანკლინის შეხედულებები ჩრდილოეთ ამერიკის კოლონიების პოლიტიკურ სტრუქტურაზე დროთა განმავლობაში შეიცვალა. 1765 წლამდე იგი კოლონიებს ბრიტანეთის იმპერიის ნაწილად თვლიდა. შემდეგ იგი მივიდა ფედერალური სისტემის იდეამდე, მეფის მმართველობის ქვეშ მყოფი ყველა კოლონიისა და დედამიწის სრული თანასწორობის საფუძველზე. ბოლოს, როდესაც ინგლისსა და კოლონიებს შორის წინააღმდეგობები გახდა გარდაუალი, ფრანკლინი დარწმუნდა ბრიტანეთის პარლამენტის და  მისი მიმართვის შეუსრულებლობის შემდეგ, რომ არ არსებობს გზა ლონდონის პოლიტიკაზე გავლენის მოხდენის შესახებ პეტიციების დახმარებით, მხარი  დაუჭირა კოლონიების სრულ განცალკევებას მეტროპოლიიდან და პოლიტიკური დამოუკიდებლობის გამოცხადებას . მოგვიანებით, იგი წინააღმდეგი იყო აღმასრულებელი ხელისუფლების როლის გაძლიერებაზე, კერძოდ, ჯორჯ ვაშინგტონში რიგარეშე უფლებამოსილების მინიჭების წინააღმდეგ, საყოველთაო საარჩევნო უფლების დამკვიდრებისთვის, საკუთრების ცენზი არ შემოიფარგლებოდა გადამწყვეტი   მონობის  წინაამღდეგ..

მისი ფილოსოფიური შეხედულებების თანახმად, ბენჯამინ ფრანკლინი მიიღო დეიზმს . მართლმადიდებლური საეკლესიო დოგმა ეწინააღმდეგებოდა „ბუნებრივი რელიგიის“ იდეას, რომელშიც ღმერთის როლი შემცირდა სამყაროს შექმნის მოქმედებაში. მან ჩამოაყალიბა შრომითი ღირებულების თეორიის საკუთარი ვერსია .

როგორც მის ავტობიოგრაფიაშია ნათქვამი, ფრანკლინმა  შეიმუშავა და შეეცადა განეხორციელებინა გეგმა ზნეობრივი აღმატებულობის მისაღწევად და ცუდი ჩვევების აღმოსაფხვრელად, რაც საფუძვლად დაედო მის მიერ ჩამოთვლილ 13 სათნოებაში უნარის განვითარებას.

                                                    

                       გარეკანი პირველი ინგლისური გამოცემის ,, ავტობიოგრაფია'' 1793წ
ბენჯამინ ფრანკლინი გამოსახულია ას დოლარიან კუპიურაზე.
კვლევა ატმოსფერული ელექტროობის - ფართოდ არის ცნობილი ფრანკლინის კვლევები ლექტროობის ბუნების ელვის. 1750 ის გამოქვეყნა ნამუშევარი, სადაც შესასთავაზა  ფრანების გამოყენება გაშვება ჭეაქაქუხილში. ასეთი გამოცდა განხორცდიელდა 1753წ-ის 10 მაისს ფრანგი მეცნიერ ტომას-ფრანსუა დალიბარდომ ხოლო  საკუთარი ფრანი გაუშვა დამოუკიდებლად ფრანკლინმა, რომელმაც არიც კი ოცოდა  დალიბარდოს გამოდცის შესახებ 15 ივნისს ფილადელფიაში. ფრანკლინის გამოცდები აღწერილი იყოჯოზეფ პრისლის ნამუშევარში (ინგლ. Joseph Priestley) англ. History and Present Status of Electricity) 1767 წ