ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

       რასები და ეთნიკური შემადგენლობა        

ქალა, აღმოჩენილი 1795წ-ს საქართველოში გამოიყენა  იოჰან ფდრიდრიხ ბლუბერგმა დასაბუთებისთვის ევროპელების კავკასიიდან წარმოშობის შესახებ

რასა არის ანთროპოლოგიის მეცნიერების დარგი, რომელიც შეისწავლის ადამიანის რასებს .

რასობრივი კვლევები შეისწავლის რასების კლასიფიკაციას, მათი ფორმირების ისტორიას და მათი წარმოშობის ისეთ ფაქტორებს, როგორიცაა შერჩევითი პროცესები, იზოლაცია, შერევა და მიგრაცია, კლიმატური პირობების გავლენა და ზოგადად გეოგრაფიული გარემო რასობრივ მახასიათებლებზე.

"სამეცნიერო რასიზმის" მიმართ მიკერძოებული რასების შესწავლა, ზოგიერთ რასის სავარაუდო უპირატესობის პრეტენზია სხვების მიმართ, განსაკუთრებით გავრცელებული იყო ნაციონალ-სოციალისტური გერმანიაში და დასავლეთ ევროპის სხვა ქვეყნებში, ისევე როგორც ადრე შეერთებულ შტატებში (Ku Klux Klan) ინსტიტუციონალიზებული რასიზმი, შოვინიზმი და ანტისემიტიზმი.

ზოგჯერ რასობრივობას აიგივებენ ეთნიკურ ანთროპოლოგიასთან. ამასთან, ეს უკანასკნელი, მკაცრად რომ ვთქვათ, მხოლოდ ცალკეული ეთნიკური ჯგუფების რასობრივი შემადგენლობის, ანუ ტომების, ხალხების, ერების და ამ თემების წარმოშობის შესწავლას ეხება.

ნეგროიდული რასა - კენიის მკვიდრი

რასობრივი კვლევის იმ ნაწილში, რომელიც ეთნოგენეზის შესწავლას ისახავს მიზნად, ანთროპოლოგია ატარებს კვლევას ენათმეცნიერებასთან, ისტორიასა და არქეოლოგიასთან ერთად. რასის ფორმირების მამოძრავებელი ძალების შესწავლისას ანთროპოლოგია მჭიდრო კონტაქტში მოდის გენეტიკასთან, ფიზიოლოგიასთან, ზოოგეოგრაფიასთან, კლიმატოლოგიასთან და სპეციაციის ზოგად თეორიასთან. რასის შესწავლას ანთროპოლოგიაში მრავალი პრობლემის შედეგი აქვს. მნიშვნელოვანია ანთროპოლოგიური მასალის ისტორიულ წყაროდ გამოყენება, ტაქსონომიის პრობლემების ხაზგასმა, ძირითადად მცირე სისტემური ერთეულები, მოსახლეობის გენეტიკის კანონების გააზრება, სამედიცინო გეოგრაფიის ზოგიერთი საკითხის გარკვევა.

ბუშმენკა

თავის ქალის მოყვანილობის, სახის ნაკვთების წყობის, თმის ნაირგვარობის, ტანის პროპორციულობის, კანის ფერის და სხვა მახასიათებელი ნიშნების მიხედვით კაცობრიობა იყოფა სამ ძირითად რასად: ევროპეიდული (რომელიც თავის მხრივ ორ შტოდ, ჩრდილოეთის და სამხრეთის შტოდ იყოფა), მონღოლური (იყოფა აზიურ და ამერიკულად) და ნეგროიდული (იყოფა აფრიკულად და ოკეანურად) რასებად.

მსოფლიო მოსახლეობის ისტორიულად ჩამოყალიბებული მახასიათებელი ნიშნების მიხედვით, ენისა და ტერიტორიის ერთიანობით, სამეურნეო საქმიანობით და კულტურული ტრადიციებით გამოიყოფა ეთნოსი (ეროვნება). ეთნოსი ბერძნული სიტყვაა - ETNOS და ნიშნავს საზოგადოებას, ჯგუფს, ხალხს. დღეისათვის ითვლიან სამ ათასზე მეტ ეროვნებას, დაახლოებით 40-მდე ენობრივ ოჯახს და 3000-მდე ენას.

მსოფლიო ხალხებისენობრივი ოჯახებიდან აღსანიშნავია: ინდევროპული, სემიტურ-ქამიტური, იბერიულ-კავკასიური, ფინურ-უნგრული, ჩინეთ-ტიბეტის, ალთაურ-ბანტუს და სხვა ენათა ოჯახები, რომლებიც უფრო მცირე ერთეულებად-ჯგუფებად იყოფა.

იხ. ვიდეო

ინდოევროპული ენათა ოჯახი:

• გერმანული ჯგუფი (გერმანელები, ნიდერლანდელები, ფლამანდიელები, ინგლისელები, შოტლანდიელები, აშშ-ის ამერიკელები, დანიელები, შვედები, ნორვეგიელები);
• სლავური ჯგუფები (რუსები, უკრაინელები, ბელორუსები, პოლონელები, სერბები, ხორვატები, ბულგარელები, ჩეხები, სლოვენები);
• რომანული ჯგუფი (იტალიელები, ფრანგები, კორსიკელები, ვალონელები, ესპანელები, კატალონელები, გალისიელები, მექსიკელები, ბრაზილიელები, რუმინელები);
• კელტური ჯგუფი (ირლანდიელები, უელსელები, ბრეტანელები);
• ინდური ჯგუფი (ბენგალიელები, ჰინდუსტანელები, სინდჰები, ქაშმირელები, გუჯარათელები);

იბერიულ-კავკასიურ ენათა ოჯახში ერთიანდებიან ქართველები, ადიღეს და დაღესტნის ხალხები და სხვა.

დღეისთვის მსოფლიოში 300-მდე ეროვნებაა, რომელთა მოსახლეობის რაოდენობა ერთ მილიონს სჭარბობს. მათ შორის ყველაზე მრავალრიცხოვნებს განეკუთვნებიან: ჩინელები, ჰინდუსტანელები, აშშ-ის ამერიკელები, ბენგალიელები, რუსები, ბრაზილიელები, იაპონელები, პენჯაბელები, ბიჰარელები და ა.შ.

კონცეფცია - არსებობს მრავალი მოსაზრება თუ რამდენი რასა შეიძლება გავყოფოთ ჰომოსაპიენსიდან. საბჭოთა ენციკლოპედიური ლექსიკონის თანახმად, არსებობს დაახლოებით 30 ადამიანის რასა (რასობრივი-ანთროპოლოგიური ტიპი), გაერთიანებული რასების სამ ჯგუფად, რომლებსაც ”დიდ რასებს” უწოდებენ. თვითონ რასები (მცირე რბოლები) იყოფა ქვეჯგუფებად და არ არსებობს კონსენსუსი გარკვეული ქვეჯგუფების გარკვეული რასების (მცირე რბოლების) კუთვნილებასთან დაკავშირებით. გარდა ამისა, სხვადასხვა ანთროპოლოგიურ სკოლაში ერთი და იგივე რასის სხვადასხვა სახელები გამოიყენება.