ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

       პერიფერიული ნერვული სისტემა

ადამიანის ნერვული სისტემა. პერიფერიული ნერვული სისტემა მონიშნულია ლურჯად და ცენტრალური ნერვული სისტემა მონიშნულია ყვითლად

 ნერვული სისტემის ორი კომპონენტიდან ერთ-ერთია, რომლის მეორე კომპონენტია ცენტრალური ნერვული სისტემა (ცნს). პერიფერიული ნერვული სისტემა შედგება ნერვებისა და განგლიისგან, ტვინისა და ზურგის ტვინის გარეთ. პერიფერიული ნერვული სისტემის მთავარი ფუნქცია ცენტრალური ნერვული სისტემის კიდურებთან და ორგანოებთან დაკავშირებაა და ძირითადად მოქმედებს, როგორც გადამცემი (დამაკავშირებელი) თავის ტვინს, ზურგის ტვინსა და დანარჩენ სხეულს შორის. ცენტრალური ნერვული სისტემისგან განსხვავებით, პერიფერიულ ნერვულ სისტემას არ იცავს ხერხემლის სვეტი და თავის ქალა, არც ჰემატოენცეფალური ბარიერი, რის გამოც ტოქსინებისა და მექანიკური დაზიანებებისგან დაუცველია. პერიფერიული ნერვული სისტემა იყოფა სომატურ ნერვულ სისტემად და ავტონომიურ ნერვულ სისტემად. სომატურ ნერვულ სისტემაში კრანიალური (თავის ქალის) ნერვები არის პნს-ის ნაწილი, გარდა მხედველობის ნერვებისა ბადურასთან ერთად. მეორე თავის ქალის ნერვები მიეკუთვნებიან არა პერიფერიულ ნერვებს, არამედ დიენცეფალონის ტრაქტს. კრანიალური ნერვული განგლია წარმოიქმნება ცნს-ში (ცენტრალურ ნერვულ სისტემაში). თუმცაღა, დარჩენილი ათი კრანიალური ნერვის აქსონი წვდება ტვინს და ამიტომაც მიჩნეულია პნს-ის ნაწილად. ავტონომიური ნერვული სისტემა გლუვი კუნთებისა და ჯირკვლების უნებლიე კონტროლია. ცნს-სა და ორგანოებს შორის კავშირი სისტემას საშუალებას იძლევა, რომ არსებობდეს ორ განსხვავებულ მდგომარეობა: სიმპათიკური და პარასიმპათიკური.

იხ. ვიდეო

პერიფერიული ნერვული სისტემა იყოფა სომატურ ნერვულ სისტემად და ავტონომიურ ნერვულ სისტემად. სომატური ნერვული სისტემა ნებაყოფლობით კონტროლს ექვემდებარება და გადააქვს სიგნალები ტვინიდან კუნთებამდე. სენსორული ნერვული სისტემა არის სომატური ნერვული სისტემის ნაწილი და ისეთი შეგრძნებებიდან, როგორიცაა გემო და შეხება სიგნალები ტვინსა და ზურგის ტვინში გადააქვს. ავტონომიური ნერვული სისტემა არის “თვითრეგულირებადი” სისტემა, რომელიც გავლენას ახდენს ნებითი კონტროლის არმქონე ორგანოების ფუნქციებზე, მაგალითად, გულისცემაზე და საჭმლის მომნელებელ სისტემის ფუნქციონირებაზე.

პერიფერიული ნერვული სისტემის დაზიანებები შეიძლება იყოს გავრცელებული ერთ ან რამდენიმე ნერვზე, ასევე მთლიან სისტემაზეც.

შესაძლოა დაზიანდეს ნებისმიერი ნერვი ან ნერვის ფესვი. ამას ეწოდება მონონეიროპათია და შესაძლოა დაზიანებამ, ტრავმამ ან შეკუმშვამ გამოიწვიოს. ნერვების შეკუმშვა შეიძლება მოხდეს სიმსივნური მასის ან დაიზანებისგან. თუ ნერვი არის არეალში, რომელსაც ფიქსირებული ფარგლები აქვს, სხვა კომპონენტების ზომაში გაზრდის შემთხვევაში ის შეიძლება გაიჭედოს, მაგალითად, მაჯის ძვლის მილის სინდრომი და კოჭის ძვლის მილის სინდრომი. მაჯის ძვლის მილის სინდრომის საერთო სიმპტომები მოიცავს ტკივილსა და მგრძნობელობის დაკარგვას ცერა, საჩვენებელ და შუა თითებში. პერიფერიულ ნეიროპათიაში ერთი ან მეტი ნერვი შეიძლება სხვადასხვა საშუალებებით დაზიანდეს. ტოქსიკური დაზიანება შეიძლება მოხდეს დიაბეტის (დიაბეტური ნეიროპათია), ალკოჰოლის, მძიმე მეტალებისა და ტოქსინების, ასევე ზოგიერთი ინფექციის, ავტოიმუნური და ანთებითი მდგომარების გამო, როგორიცაა ამილოიდური დისტროფია და სარკოიდოზი. პერიფერიული ნეიროპათია კიდურების ბოლოებში სენსორული თვისებების დაკარგვასთან ასოცირდება და ნელ-ნელა ზემოთ პროგრესირდება. მან ასევე შეიძლება მწვავე ქრონიკული ტკივილი გამოიწვიოს. პერიფერიული ნეიროპათია არ შემოიფარგლება მხოლოდ სომატოსენსორული ნერვებით, ის ასევე მოიცავს ავტონომიურ ნერვულ სისტემასაც (ავტონომიური ნეიროპათია).

იხ. ვიდეო