ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
იონური ბმა
ქლორისა და ნატრუმიუსი ატომები ერთმანეთან მიახლოებისას წარმოქნმიან საზიარო ელექტრონულ წყვილ, მაგრამ ეს ელექტრონული წყვილი იმდენად გადაიწევს ქლორისკენ რომ პრაქტიკულად ნატრიუმმა ელექტრონი გასცა და გადაიქცა დადებით იონად. ქლორი კი უარყოფითად, მიღებული იონები მიიზიდავენ ერთანეთს ელექტროსტატიკურ მიზიდვის ძალით
ქიმიური ბმა, რომელიც წარმოქმნილია ელექტროსტატიკური მიზიდვის ძალებით იონებს შორის. ნაერთს , რომელიც ასეთი ბმით მიიღება იონური ნაერთი ეწოდება. იონური ბმა კოვალენტური ბმის ზღვრული შემთხვევაა. იგი წარმოიქმნება იმ ატომებს შორის, რომელთა ელექტროუარყოფითობა მნიშვნელოვნად განსხვავდება, ამიტომ იონური ბმა მყარდება მეტალსა და არამეტალს შორის
ნატრიუმის და ფტორის ატომები განიცდიან რედოქს რეაქციას და ქმნიან ნატრიუმის ფტორს. ნატრიუმი კარგავს გარე ელექტრონს, იძენს სტაბილურ ელექტრონულ კონფიგურაციას და ეს ელექტრონი გადადის ფტორის ატომში. საწინააღმდეგოდ დამუხტული იონები იზიდავს ერთმანეთს და ქმნიან სტაბილურ ნაერთს.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ექვსდღიანი ომი
ებრეელი დესანტიკები გოდების კედელთან 1967წ-ის 10 ივნისი
არაბეთ-იზრაელის კონფლიქტი ივრ. מלחמת ששת הימים, - სამხედრო კონფლიქტი ისრაელსა და არაბული ქვეყნების გაერთიანებას შორის. ომი დაიწყო ისრაელის მიერ ეგვიპტეზე თავდასხმით. მოგვიანებით ომში იორდანია, სირია და ერაყიც ჩაერთვნენ. გრძელდებოდა 1967 წლის 5 ივნისიდან 10 ივნისამდე.
ებრეელი ჯარისკაცების მიერ ჩამოგდებული არაბული თვითმფრინავი
მდბარებოა ახლო აღმოსავლეთი, შედეგი - იზრაელი გამარჯვება, ტერიტორიები - ისრაელმა დაპყრო ღაზას სექტორი, ცვლილებები - და სინა ნახევარ კუნძული ეგვიპტისგან. სადასველთ სანაპირო იორდანიიდან, გოლანის მაღლობი სირიისგან.
მხარეები ისრაელი, მეორე მხარე - ეგვიპტე, სირია, იორდანია, ერაყი. ძალები - ისრაელის 264 000 (241 000 რეზერვისტის ჩათვლით) 300 თვითმფრინავი, 800 ტანკი.
ომის მთავარი მიზეზი იყო დაძაბულობა არაბულ ქვეყნებსა და ისრაელს შორის. განუწყვეტლივ ხდებოდა ისრაელში მალულად შემოპარვა და ამ ქვეყნის მოქალაქეებზე თავდასხმა, მუდმივი მუქარა არაბული ქვეყნებისა, რომლებსაც სურდათ ისრაელის განადგურება. მნიშვნელოვანი იყო ეგვიპტის პრეზიდენტის ნასერის ბრძანება 6 მაისს, რომელიც მოითხოვდა ნახევარკუნძულ სინაიდან საერთოშორისო ძალების გაყვანას, რის შემდეგაც ეგვიპტემ ისრაელს წითელი ზღვის მისადგომი გადაუკეტა, რაც ელათის პორტის გაჩერებას ნიშნავდა. ეს მას შემდეგ, რაც 1957 წლიდან თავისუფლად მოძრაობდა ისრაელის საზღვაო ტრანსპორტი საერთაშორისო ძალების დაკვირვებით წითელ ზღვაში. მიუხედავად იმისა, რომ აშშ-მა და რამდენიმე სახელმწიფომ აღიარა წითელი ზღვის ნეიტრალობა, ეგვიპტის პრეზიდენტმა ნასერმა განაცხადა, რომ ყოველივე გარღვევა ამ ბლოკადისა, იქნება ეგვიპტისთვის ომის დაწყების მიზეზი, სიტუაციას უფრო ამწვავებდა საბჭოთა კავშირის მასიური დახმარება არაბულ ქვეყნებზე, რაც უფრო მატებდა მათ თავდაჯერებულობას იმაში, რომ ისინი ძლევდნენ ისრაელს, შედეგად ისრაელის მთავრობამ მიიღო გადაწყვეტილება, რომ დასხმოდა თავს მოულოდნელად
ექვსდღიანი ომის დროს სამხედრო მოძრაობებისა და ტერიტორიული ცვლილებების რუკა. ისრაელის ტერიტორია ამ რუკაზე სამეფო ლურჯად არის შეფერილი, ხოლო ისრაელის მიერ ომის დროს აღებული ტერიტორიები გამოსახულია მწვანე ფერის სხვადასხვა ფერებში
5 ივნისის დილას ისრაელის გამანადგურებელი თვითმფრინავები აფრინდნენ ჰაერში და პირველი დარტყმა მიაყენეს სინაის ნახევარკუნძულს, სადაც გაანადგურეს სამხედრო აეროდრომები. დარტყმა იმდენად მოულოდნელი და ძლიერი იყო რომ ეგვიპტის საჰაერო ძალები მთლიანად გამოვიდნენ წყობიდან, რის შემდეგადაც ომში ჩაერთო იორდანიაც. მიუხედავად ხუსიენ მეფის გაფრთხილებისა ისრაელის მიერ, რომ შეეწყვიტა ომი, მან განაგრძო თავდასხმა. ამის შემდეგ ისრაელის საჰაერო ძალებმა განახორციელეს იორდანიის წინააღმდეგაც ოპერაცია და გაათავისუფლეს აღმოსავლეთი იერუსალიმი და მიმდებარე ტერიტორიები. ასევე სირიამ პირველივე დღეებში დაიწყო მასიური არტილერიული სროლა ჩრდილოეთ ისრაელის დასახლებებზე, რამაც განაპირობა ისრაელის საპასუხო დარტყმა, რომელმაც გაანადგურა სირიის მეტი წილი საჰაერო ძალები, მთლიანობაში არაბულმა ქვეყნებმა პირველი დღის ომში დაკარგეს 400 მეტი სამხედრო თვითმფრინავი.
ოპერაცია ცინას ნახევარკუნძულზე
ომის შემდეგ დღეებში ისრაელის ჯარმა განაგრძო ქვეითი ძალებით შეტევა და მესამე დღის ბოლოს უკვე დაიპყრო ნახევარკუნძული სინაი, (მაშინ, როცა მარტო ეს ტერიტორია 3 ჯერ დიდია ისრაელზე) ,ამის მერე საერთაშორისო ერებმა მოითხოვეს ცეცხლის შეწყვეტა. მიუხედავად წარმატებისა ისრაელი პირველი იყო ვინც დაეთანხმა ამ პირობას მაგრამ სირიამ განაგრძო ებრაული დასახლებების დაბომბვა და ასევე სცადა წარუმატებლად დაეპყრო კიბუც დანი (კიბუცი ებრაული სოფლის ტიპის დასახლებაა, სადაც მაცხოვრებლებს საერთოა ქონება აქვთ). ამის შემდეგ ისრაელმა თავი მოუყარა ძალებს და გადავიდა კონტრშეტევაზე გოლანის მაღლობებისკენ, სადაც სირიის ძალები იყვნენ განლაგებული. ამ ბრძოლაში ისრაელმა დაიპყრო გოლანის მაღლობები
ოპერაცია იოარდანიის ფრონტზე
შედეგი - 10 ივნისს ომი ისრაელის გამარჯვებით დამთავრდა. ამ დღისათვის უკვე განადგურებული იყო მტრის 400-ზე მეტი სამხედრო თვითმფრინავი, აქედან 60 ჰაერში. აგრეთვე განადგურდა 500-ზე მეტი ტანკი, რაც მოწინააღმდეგე მხარის მთელი მძიმე სამხედრო ტექნიკის 70%-ზე მეტს წარმოადგენდა. ამ ომში დაიღუპა 15,000 მეტი ეგვიპტელი, 5000 ტყვედ ჩავარდა, 6000 იორდანიის ჯარისკაცი და სირიის 1000 ჯარისკაცი. ისრაელია მხრიდან კი 700 მეტი ჯარისკაცი დაიღუპა და 2500 დაიჭრა.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
მარია კალასი
(ინგლ.Maria Callas; ბერძ.Μαρία Καλογεροπούλου – მარია ანა სოფია სესილია კალოგეროპულოსი; დ. 2 დეკემბერი, 1923 — გ. 16 სექტემბერი, 1977) — ოპერისმომღერალი.მარია კალასი დაიბადანიუ იორკშიბერძენ ემიგრანტთა ოჯახში.1936წელს მარიას დედა – ევანგელია, ბრუნდებაათენშიქალიშვილის მუსიკალური განათლების გასაგრძელებლად. 14 წლის ასაკში მარია სწავლას იწყებს ათენის კონსერვატორიაში ყოფილი ესპანელი მომღერლისელვირა დე იდალგოსხელმძღვანელობით.
1941 წლის ივლისში, გერმანელების მიერ ოკუპირებულ ათენში შედგა მარია კალასის დებიუტი ათენის ოპერის თეატრში ტოსკას პარტიაში.
1945 წელს მარია კალასი დაბრუნდა ნიუ–იორკში. დაიწყო წარუმატებლობები: იგი არ გააცნეს არტურო ტოსკანინის, სიმსუქნის გამო უარი თქვა მეტროპოლიტენ–ოპერაშიჩიო–ჩიო–სანის პარტიის შესრულებაზე, ჩიკაგოში ჩაიშალა "ლირიკული ოპერის" აღორძინება, სადაც იგი იმედოვნებდა მონაწილეობას.
1947 წელს მარია კალასი ხვდება ტულიო სერაფინს. მასთან შეხვედრამ მნიშვნელოვნად შეცვალა მომღერლის ცხოვრება. სერაფინს მარია დიდი ოპერის სცენაზე გაჰყავს. პირველმა პარტიებმა ჯუზეპე ვერდისაიდაში და ბელინის ნორმაში1948 წელს, ერთი კვირის შემდეგ კი ვოკალურად შეუთავსებადი პარტიები ბრუნჰილდასი ვაგნერის "ვალკირიებში" და ელვირასი ბელინის "პურიტანელებში" შექმნეს მარია კალასის შემოქმედებითი ფენომენი. იგი ასრულებდა როგორც ლირიულ, ასევე დრამატულ და კოლორატულ პარტიებს, რაც ერთი მხრივ ფენომენური იყო ("ოთხი ხმა ერთ ყელში" – ასე ახასითებდნენ მას), მეორე მხრივ კი დამღუპველი იყო მისი უნიკალური ხმისთვის.
1953 წელს ფირმა EMI გამოსცემს კალასის შესრულებით ოპერების სრულ კრებულს.
იმავე წელს მარია 30 კილოგრამით იკლებს წონას. წლების მანძილზე მარია ცდილობდა ლამის სილამაზის ეტალონად ქცეულ ოდრი ჰეპბერნს დამსგავსებოდა, და არასრულფასოვნების კომპლექსით შეპყრობილი კალასი ცოტა ხანში პოდიუმის მოდელს დაემსგავსა. გარდასახული კალასი მსოფლიოს პუბლიკას იპყრობს ოპერებში: ლუჩია დი ლამერმური, ნორმა, მედეა, მაკბეტი, ტოსკა.
იხ. ვიდეო
მარია კალასის ტრიუმფალური სვლა 1959 წელს ჩერდება. ხმის დაკარგვამ, სკანდალებმა, განქორწინებამ, მეტროპოლიტენ–ოპერასთან განშორებამ, ლა სკალის იძულებითმა დატოვებამ, უიღბლო სიყვარულმა არისტოტელე ონასისთან, ბავშვის დაკარგვამ – საბოლოოდ გატეხა იგი. 1964 წელს სცენაზე დაბრუნება სრული ფიასკოთი სრულდება.
იხ. ვიდეო
სიცოცხლის ბოლო წლები მარია კალასი პარიზში ცხოვრობდა, პრაქტიკულად არ გამოდიოდა გარეთ. სადაც გარდაიცვალა კიდეც 1977 წელს. იგი ჯერ კრემირებულ, შემდგომ კი დაკრძალულ იქნა პერ ლაშეზის სასაფალოზე. მოგვიანებით ანდერძის თანახმად მისი ფერფლი ეგეოსის ზღვას მოჰფინეს
იხ. ვიდეო
პოპულარულ კულტურაში
ტერენს მაკნალის პიესა მასტერკლასი, რომლის პრემიერა შედგა 1995 წელს, კალასს წარმოგვიდგენს, როგორც გლამურულ, მბრძანებლურ, უფრო დიდ ცხოვრებას, კაუსტიკურ და მხიარულ პედაგოგს, რომელსაც აქვს ხმის მასტერკლასი. ალტერნატიულად შეძრწუნებული და აღფრთოვანებული სტუდენტებით, რომლებიც მის წინ აღლუმზე გადიან, ის იხსენებს საკუთარი ცხოვრებისა და კარიერის დიდებას, რაც კულმინაციას უწევს მონოლოგს ხელოვნებისთვის გაღებული მსხვერპლის შესახებ. მოგონებების დროს სრულდება კალასის რამდენიმე არჩევანი. კალასს ასახავდნენ ბროდვეიზე ზოი კალდველი (1995), [96] პეტი ლუპონი (1996), დიქსი კარტერი (1997), და ტაინ დეილი (2011). კალდველმა თავისი შესრულებისთვის ტონის ჯილდო მოიპოვა. ფეი დანავეი ითამაშა 1996 წლის ეროვნულ ტურნეში.
მარია კალასი მოხსენიებულია[100] R.E.M. სიმღერა "E-Bow the Letter".
1997 წელს ის იყო წარმოდგენილი, როგორც 18 მნიშვნელოვანი ისტორიული ფიგურა Apple Inc.-ის Think different რეკლამაში.
2002 წელს ფრანკო ზეფირელის პროდიუსერი და რეჟისორი იყო ბიოგრაფიული ფილმი Callas Forever. ეს იყო გამოგონილი ფილმი, რომელშიც კალასს თამაშობდა ფანი არდანი. იგი ასახავდა კალასის ცხოვრების ბოლო თვეებს, როდესაც იგი აცდუნა კარმენის ფილმის გადაღებაში, რომელიც ასახავდა მის 1964 წელს ამ ოპერის ჩანაწერს.
2007 წელს კალასს სიკვდილის შემდეგ მიენიჭა გრემის პრემია სიცოცხლისთვის მიღწეული მიღწევებისთვის. იმავე წელს BBC Music Magazine-მა მას ყველა დროის საუკეთესო სოპრანო გამოარჩია.
მარია კალასის გარდაცვალებიდან 30 წლისთავი შეირჩა, როგორც მთავარი მოტივი ევროს მაღალი ღირებულების საკოლექციო მონეტისთვის: ბერძნული მარია კალასის 10 ევროს სამახსოვრო მონეტა, მოჭრილი 2007 წელს. მისი გამოსახულება ნაჩვენებია მონეტის ავერსზე, ხოლო უკანა მხარეს გამოსახულია საბერძნეთის ეროვნული ემბლემა მისი ხელმოწერით.
2008 წლის 2 დეკემბერს, კალასის დაბადებიდან 85 წლისთავზე, ბერძენი და იტალიელი ოფიციალური პირების ჯგუფმა გახსნა დაფა მის პატივსაცემად ყვავილების ჰოსპიტალში (ახლანდელი ტერენს კარდინალ კუკის ჯანმრთელობის ცენტრი), სადაც ის დაიბადა. კარარას მარმარილოსგან დამზადებული და ამოტვიფრული იტალიაში, დაფაზე წერია: „მარია კალასი დაიბადა ამ საავადმყოფოში 1923 წლის 2 დეკემბერს. ამ დარბაზებში პირველად მოისმინეს მისი ხმის მუსიკალური ნოტები, ხმა, რომელმაც დაიპყრო მსოფლიო. მუსიკის უნივერსალური ენის ეს დიდი თარჯიმანი, მადლიერებით.“
2012 წელს კალასი კენჭისყრით მოხვდა ჟურნალ Gramophone-ის დიდების დარბაზში.
მის ხსოვნას ეწოდა ასტეროიდი 29834 მარიაკალასი. ოფიციალური დასახელების ციტატა გამოქვეყნდა Minor Planet Center-ის მიერ 2018 წლის 31 იანვარს (M.P.C. 108697).
2018 წელს გამოვიდა კალასის დოკუმენტური ფილმი მარია, რომელიც ასახავს კალასის ცხოვრებასა და მოღვაწეობას მისივე სიტყვებით, მისი ინტერვიუების, წერილების და სპექტაკლების გამოყენებით მისი ამბის მოსაყოლად.
არაერთმა არაოპერატიულმა მომღერალმა, მათ შორის ანა კალვიმ, ლინდა რონშტადტმა, და პეტი სმიტმა მოიხსენია კალასი, როგორც დიდი მუსიკალური გავლენა. ყოფილი საოპერო მომღერალი გადაქცეული პოპ მომღერალი ჟიზელ ბელასი მოჰყავს კალასს, როგორც გავლენას; მისი სიმღერა "The Canary" მისი სადებიუტო ალბომიდან Not Ready to Grow Up შთაგონებულია კალასისა და ონასისის ურთიერთობით. სხვა პოპულარულმა მუსიკოსებმა პატივი მიაგეს კალასს თავიანთ მუსიკაში:
Enigma-მ გამოუშვა ინსტრუმენტალი "Callas Went Away" კალასის ხმის ნიმუშების გამოყენებით, მათ 1990 წლის ალბომში MCMXC a.D.
"La diva", სელინ დიონის 2007 წლის ფრანგულენოვან ალბომში D'elles არის მარია კალასის შესახებ. ტრეკი ასახავს 1956 წლის ჩანაწერს La bohème.
2018–2019 სეზონში, BASE Hologram Productions-მა წარმოადგინა კალასის კონცერტი შეერთებულ შტატებში, პუერტო რიკოში, მექსიკასა და ევროპაში.2021 წლის ოქტომბერში, ათენის აკროპოლისის ძირში მდებარე კალასის 1,8 მეტრის სიმაღლის ქანდაკება, შექმნილი აფროდიტე ლიტის მიერ, „დაიცინეს მულტფილმებში და გამოიწვია სოციალური მედიის ქარიშხალი“.
2022 წლის ოქტომბერში ანჯელინა ჯოლი გამოცხადდა, რომ ითამაშებს მომავალ ბიოგრაფიულ ფილმში, მარია, რომლის რეჟისორია პაბლო ლარეინი. ჯოლი განასახიერებს კალასს 1970-იან წლებში მისი დაცემის დროს.
იხ. ვიდეო - Божественная Мария Каллас - Жанр: Документальный, Мелодрама, Биография, Музыка
Год: 1987
Страна: Великобритания
Режиссер: Тони Палмер
Актеры: Мария Каллас, Джузеппе Ди Стефано, Карло Мария Джулини, Тито Гобби, Грэйс Келли, Анна Маньяни, Лукино Висконти, Франко Дзеффирелли
Продолжительность: 01:31:00
Описание:
Ни одна другая оперная певица столетия не привлекала к себе столь огромного общественного внимания, не была столь обожаема и столь противоречива, как Мария Каллас, "La Divina Assoluta." Ее драматические и музыкальные воплощения оперных героинь были проникнуты глубокой психологией, что делало ее живые выступления и альбомы совершенными, а ее записи - более продаваемыми, чем записи какого либо другого классического исполнителя. Каллас изменила себя, изначально страдавшую от избыточного веса, перевоплотившись из гадкого утенка в ослепительную красавицу типажа Одри Хепберн. Она была прозвана "тигрицей" за свою темпераментную манеру поведения; многие находили это непристойным и бывало, что богиню забрасывали яйцами. Но ее неповторимый и незабываемый голос, ее личность - были неотъемлемой частью общественной жизни 50-х, начала 60-х годов . Отмеченный критиками фильм Тони Палмера позволяет пройти вместе с Каллас по крутой восходящей к успеху и позволяет заглянуть в частную жизнь этой замечательной женщины.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
გეოფიზიკა
ზღვის ფსკერის ასაკი დათარიღების შესახებ ინფორმაციის უმეტესობა მოდის მაგნიტური ანომალიებიდან
მეცნიერებათა კომპლექსი, რომელიც შეისწავლის მთლიანად დედამიწის ფიზიკურ თვისებებსა და მის მყარ, თხევად და აირის გარსებში მიმდინარე ფიზიკურ პროცესებს. გეოფიზიკა განეკუთვნება დედამიწის შემსწავლელ მეცნიერებათა ჯგუფს და ფართოდ სარგებლობს კვლევის ფიზიკური და მათემატიკური მეთოდებით. გეოფიზიკა იყოფა სამ დიდ ნაწილად: დედამიწის ფიზიკა (იგულისხმება დედამიწის მყარი ნაწილი), ჰიდროფიზიკა, ატმოსფეროს ფიზიკა, რომლებიც თავის მხრივ, მოიცავენ ცალკეულ გეოფიზიკურ დისციპლინებს; გამოყენებით გეოფიზიკას განეკუთვნება ძიების გეოფიზიკური მეთოდები, რომლებითაც ბუნებრივ და ხელოვნურ ფიზიკურ ველებზე დაკვირვების გზით იკვლევენ დედამიწის ქერქისა და მისი შიგნეთის აგებულებას, სასარგებლო წიაღისეულის საბადოებს და საინჟინრო გეოლოგიის საკითხებს.
თანამედროვე გეოფიზიკა დიდი როლს თამაშობს დედამიწის შინაგანი აგებულებისა და ფიზიკური თვისებების შესწავლის საქმეში. დედამიწის შედარებით დიდი სიღრმეები უშუალო დაკვირვებისათვის (სამთო გამონამუშევრებით, ბურღვით) პრაქტიკულად მიუწვდომელია. გეოფიზიკური დაკვირვებები კი ისეთ მასალას გვაწვდის, რომლის ანალიზი საშუალებას იძლევა საკმაოდ სარწმუნო წარმოდგენა ვიქონიოთ დედამიწის შინაგან აგებულებასა და მასში მიმდინარე ფიზიკურ პროცესებზე.
იხ. ვიდეო
დედამიწის ფიზიკის ძირითადი დარგებია: დედამიწის მაგნეტიზმი, რომელიც შეისწავლის დედამიწის მაგნიტურ ველს, მის სივრცობრივ განაწილებას და დროში ვარიაციებს; სეისმოლოგია სწავლობს მიწისძვრების წარმოქმნის მიზეზებსა და პირობებს, მათ გამოვლინებას დედამიწის ზედაპირზე, სეისმური (დრეკადი) ტალღების ბუნებასა და დედამიწის წიაღში მათ გავრცელებას, მიწისძვრის კერებში მიმდინარე პროცესებს, დედამიწის ქერქის სუსტ რყევებს, ანუ მიკროსეისმებს.
აჩქარების გადახრები დედამიწის ზედაპირზე გრავიტაციის გამო
მიწისძვრების თანამგზავრ მოვლენებს, სეისმოლოგიური დაკვირვებები ძირითადად სტაციონარულ სეისმურ სადგურებში მიმდინარეობს, ხოლო ცალკეულ მძლავრ მიწისძვრებს, მათ ნგრევით მოქმედებას და დედამიწის ქერქში მომხდარ დეფორმაციებს საგანგებოდ სწავლობენ.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
სტენოკარდია
(ლათ:angina pectoris) უეცრად განვითარებული ტკივილის შეტევები გულმკერდში, რომელიც გამოწვეულია მიოკარდისსისხლით მომარაგების მწვავე უკმარისობით.
სტენოკარდიის დროს ტკივილი ყოველთვის გამოირჩევა შემდეგი ნიშნებით:
აქვს შეტევითი ხასიათი, ანუ აქვს მკაფიოდ გამოხატული წარმოქმნის და შეწყვეტის, ასევე შესუსტების დრო;
ტკივილი წარმოიქმნება გარკვეული პირობებისა და გარემოებების დროს;
ქრება და საერთოდ წყდება ნიტროგლიცერინის მოქმედებით (1 – 3 წუთის შემდეგ მისი სუბლინგვალური მიღებიდან).
დაძაბვის სტენოკარდია ყველაზე უფრო ხშირად ვითარდება სიარულის დროს (მოძრაობის აჩქარებისას, მთაზე ასვლისას, მკვეთრი შემხვედრი ქარისდროს, ჭამის შემდეგ სიარულისას ან მძიმე ტვირთის ტარების დროს), ასევე სხვა ფიზიკური დატვირთვის ან (და) მნიშვნელოვანი ემოციური დაძაბულობის დროს. ფიზიკური დატვირთვის გაგრძელებისას ან გაზრდისას განუხრელად მატულობს ტკივილის ინტენსივობაც, ხოლო შეწყვეტისას ტკივილი სუსტდება და რამდენიმე წუთში ქრება.
იხ. ვიდეო
დაძაბვის სტენოკარდიას ახასიათებს შემდეგი კლინიკური ნიშნები:
ტკივილის ხასიათი – მოჭერითი, ზეწოლითი, იშვიათად მწვავე, ან მკერდში უცხო სხეულის შეგრძნება (ზოგჯერ ავადმყოფს აქვს არა ტკივილის შეგრძნება, არამედ უსიამოვნო შეგრძნება მკერდის უკან და უარყოფს საკუთრივ ტკივილის არსებობას);
მოსვენების სტენოკარდია, განსხვავებით დაძაბვის სტენოკარდიისაგან წარმოიქმნება ფიზიკური დატვირთვების გარეშე, ხშირად ღამით, მაგრამ სხვა დანარჩენის მიხედვით აქვს იგივე ნიშნები და ხშირად თან ახლავს ჰაერის უკმარისობა, მოხრჩობის შეგრძნება. ავადმყოფთა უმრავლესობაში სტენოკარდიის მიმდინარეობა ხასიათდება შედარებითი სტაბილურობით. ამის ქვეშ გულისხმობენ სტენოკარდიის წარმოქმნის ნიშნების გარკვეულ ხანდაზმულობას, როდესაც შეტევები მცირედ იცვლება სიხშირისა და ძალის მიხედვით, ვითარდება ერთი და იმავე ანალოგიური პირობების განმეორებით, არ ვითარდებიან ამ პირობების გარეშე და ქრებიან მოსვენებით მდგომარეობაში (დაძაბვის სტენოკარდია), ან ნიტროგლიცერინის მიღების შემდეგ
იხ. ვიდეო
სტაბილური სტენოკარდიის ინტენსივობა კვალიფიცირდება ე. წ. ფუნქციონალური კლასით. პირველ ფუნქციონალურ კლასსს მიაკუთვნებენ სტაბილურ სტენოკარდიას, რომელიც გამოწვეულია მხოლოდ ჭარბი ფიზიკური დატვირთვით. თუკი სტაბილური სტენოკარდიის შეტევები წარმოიქმნება ჩვეულებრივი დატვირთვის დროსაც, თუმცა არა ყოველთვის, ასეთ სტენოკარდიას მიაკუთვნებენ მეორე ფუნქციონალურ კლასს, ხოლო როდესაც შეტევები ვითარდება მცირე (საყოფაცხოვრებო) დატვირთვებისას – მიაკუთვნებენ მესამე ფუნქციონალურ კლასს. მეოთხე ფუნქციონალური კლასი ფიქსირდება ავადმყოფებში, რომლებთაც შეტევები უვითარდებათ მინიმალური დატვირთვების, ზოგჯერ კი მათ გარეშეც კი.
ტკივილის შეტევა სტენოკარდიით. ნაჩვენებია დაბლოკილი კორონარული არტერია.
სტენოკარდია განსაკუთრებულ ყურადღებას მოითხოვს თუკი: შეტევა განვითარდა პირველად, განსაკუთრებით – თუკი პირველად განვითარებული შეტევები ხშირდება და ძლიერდება დაავადების პირველივე კვირეებიდანვე; სტენოკარდიის მიმდინარეობა კარგავს თავის სტაბილურობას: შეტევების სიხშირე მატულობს, ისინი ვითარდება სხვა პირობებში (ნაკლები დატვირთვების, დაძაბულობის დროს), ვლინდება დაძაბულობის გარეშეც (მოსვენებით მდგომარეობაში, დილით ადრე), თითქოს გადადიან I – II ფუნქციონალური კლასიდან III – IV ფუნქციონალურ კლასში; ანუ სტენოკარდიის მიმდინარეობა იცვლება, იძენს არსებითად ახალ თვისებებს. ეკგ – ს ცვლილებები (ST სეგმენტის დაწევა, T კბილის ინვერსია, არითმიები), ასევე სისხლის შრატისფერმენტების აქტივობის ზომიერი მომატება, როგორც წესი, არ ვლინდება, მაგრამ ამ ნიშნების არსებობა დამატებით ადასტურებს სტენოკარდიის არასტაბილურობას. პრედინფარქტული სტენოკარდია ყოველთვის არ მთავრდება გულის ინფარქტით (ინფარქტის განვითარების ალბათობა შეადგენს დაახლოებით 30% – ს); ეს აუცილებლად გათვალისწინებული უნდა იყოს კლინიკურ დიაგნოსტიკაში. იშვიათად გვხვდება ე. წ. ვარიანტული (ვაზოსპასტური) სტენოკარდია, რომელიც გამოირჩევა შეტევების სპონტანური ხასიათით, ეკგ – ზე რეგისტრირებული ST სეგმენტის მკვეთრი აწევით, ბეტაბლოკატორებისადმი რეფრაქტერობით (ანაპრილინისადმი და ობზიდანისადმი), მაგრამ კალციუმის იონების ანტაგონისტებისადმი მგრძნობელობით (ვერაპამილი, ფენიგიდინი, კორინფარი).
იხ. ვიდეო
ამჟამად დადგენილია, რომ სტენოკარდია გამოწვეულია კორონარული სისხლით მომარაგების მწვავე უკმარისობით, რაც ხდება მაშინ, როდესაც არსებობს განსხვავება გულში სისხლის მიმოქცევას და მის სისხლში საჭიროებას. მწვავე კორონარული უკმარისობის შედეგია მიოკარდიუმის იშემია, რაც იწვევს მიოკარდიუმში ჟანგვითი პროცესების მოშლას და დაჟანგვითი მეტაბოლიზმის პროდუქტების (რძემჟავური, პიურული, ნახშირბადის და ფოსფორმჟავების) და მასში სხვა მეტაბოლიტების გადაჭარბებულ დაგროვებას.
იხ. ვიდეო
სტენოკარდიის ყველაზე გავრცელებული მიზეზია კორონარული არტერიების ათეროსკლეროზი. გაცილებით ნაკლებად ხშირად ანგინა ხდება ინფექციური და ინფექციურ-ალერგიული დაზიანებების დროს.
ისინი პროვოცირებენ სტენოკარდიის შეტევებს, ემოციურ და ფიზიკურ სტრესს
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ელექტრომობილები მზის ბატარეებზე
ტიპი ექსპერიმანტალური ელექტრომობილების, რ-ებიც გადაადგილდებიან მზის ენერგიის საშუალებით. ელ. ენერგიის კვების წყარო და დამუყხვტისტვით ბატარეების იყენებენ მზის ბატარეებს.
ფოტოელექტრონული ტიპიური ეფექტურობა 15-20% -მდეა, დიდ ბატარეებს შეიძლება ჰქონდეთ სიმძლავრე რამდენიმე კილოვატამდე. მზის ელექტროძრავებს ხშირად აქვთ ძრავის სიმძლავრე 2-3 ცხენის ძალა.
ღამით, მზის მანქანას შეუძლია გადაადგილდეს როგორც ჩვეულებრივი მანქანა, იწვის საწვავს (თუ არსებობს შიდა წვის ძრავა) ან აკუმულატორებზე (თუ ეს შესაძლებელია), ხოლო დღის განმავლობაში იყენებს მზის ენერგიას.
1982 წელს გამომგონებელმა ჰანს ტოლსტროპმა Quiet Achiever– ის მზის მანქანით დასავლეთიდან აღმოსავლეთის მიმართულებით ისროლა მთელს ავსტრალიაში, სიჩქარე მხოლოდ 20 კმ / სთ.
უკვე 1996 წელს, მზის მანქანების IV საერთაშორისო შეჯიბრზე გამარჯვებული - "ოცნება" ("ოცნება") 3000 კმ გაიარა დარვინსა და ადელაიდას შორის თითქმის 90 კმ / სთ სიჩქარით, ზოგიერთ მონაკვეთში 135 კმ / სთ
იხ. ვიდეო
სტელა (მზის ავტომობილი)
Stella და მისი განვითარება Stella Lux, Stella Vie, Stella Era სახით არის მზის საოჯახო მანქანების სერია, რომელიც შემუშავებულია ავსტრალიაში en: World Solar Challenge შეჯიბრებისთვის. ამ მანქანებმა მოიგო ოთხი რბოლა 2013, 2015, 2017 და 2019 წლებში და Stella გახდა პირველი მზის მანქანა მრავალი ადამიანის ან ოჯახისთვის და ამისათვის გუნდს მიენიჭა სან ფრანცისკოს საუკეთესო განვითარების ჯილდო 2015 წელს. სტელა იშვიათი სარბოლო მანქანაა, მაგრამ ეს ხელს არ უშლის მას ჰქონდეს ნომერი, რომელიც მას საშუალებას მისცემს მართოს ჩვეულებრივ გზებზე და მაინც აიღოს ქულები რბოლაში. მანქანა დამზადებულია და აშენებულია "აინჰოვენის მზის გუნდის" მიერ, აინდჰოვენის უნივერსიტეტის (ნიდერლანდები) 26 სტუდენტიდან.
ჯგუფმა დააფუძნა არაკომერციული ორგანიზაცია, მათი კონცეფციის პრაქტიკულ "მზის მანქანად" გადასაკეთებლად, რომლის გამოყენება მრავალ პრაქტიკულ შემთხვევაში შეიძლება.
დიდი ხნის განმავლობაში რბოლა მხოლოდ სიჩქარეზე იყო ფოკუსირებული, რამაც გამოიწვია "მზის მანქანების" შექმნა ერთი სავარძლით, მცირე ინტერიერის მოცულობით, ყოველდღიური ცხოვრებისათვის შეუფერებელი. ახალმა წესებმა შექმნა ახალი, უფრო პრაქტიკული საკრუიზო კლასი. ის ამ რბოლაში 2013 წლიდან გამოჩნდა. ეს კლასი გულისხმობს მანქანას, რომელიც ორი ან მეტი ადამიანი გადაადგილდება, ვინც მოუთმენლად ელოდება, ხოლო ენერგორესურსების შიდა წყაროს გამოყენების წესები არსებობს: რამდენი დატვირთვა უნდა ატაროს მას და სხვა პრაქტიკული საგნები.
ამ კლასში რბოლაში მონაწილეობისთვის "მზის ჯგუფმა" შექმნა სტელა. სტელა არის საოჯახო, სარბოლო, მზიანი მანქანა, სადაც არის ოთხი ადამიანის ადგილი და საბარგული. ამ ავტომობილმა 2013 წელს მოიგო WSC კრიაიზერის კლასი. მანქანის მაქსიმალური სიჩქარე იყო 120 კმ / სთ, სრული დატვირთვით 4 ადამიანი და მზის ელემენტები, რომლებიც დამზადებულია ჩვეულებრივი ტექნოლოგიის გამოყენებით. (ეს არის 20 პროცენტიანი ეფექტურობა)
2015 წელს გუნდმა წარმატება გაიმეორა Stella Lux– ით, ხოლო 2017 წელს ააშენეს 5 ადგილიანი Stella Vie, რომელმაც ასევე მოიგო.
2017 წელს ამ მანქანით შთაგონებულმა ზოგიერთმა სტუდენტმა დაიწყო საკუთარი პროექტი: Lightyear One, რომელიც კომერციული მზის აპარატის შექმნას უნდა მოჰყვეს, ამ დროისთვის (2020 წლის დასაწყისში) მათ ამ აპარატებისთვის 100 წინასწარი შეკვეთა აქვთ. მათ 2019 წელს 10, ხოლო 2020 წელს 100 ავტომობილის აშენება სურთ.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ხაჭაპური
იმერული ხაჭაპური
ქართული სამზარეულოს კერძი. ქართული ეროვნული ცომეული ნაწარმი. შესაძლოა ადრე ხაჭოს შერევით მზადდებოდა. ხაჭაპური წარმოშობით დასავლეთ საქართველოდანაა. არსებობს სხვადასხვა სახეობის ხაჭაპური, მათ შორის: იმერული, აჭარული, მეგრული, გურული, სვანური, რაჭული, ხევსურული, ფენოვანი. განსაკუთრებით ცნობილია იმერული ხაჭაპური. ხაჭაპურის ნაირსახეობას წარმოადგენს თუშური „კოტორი“. როგორც წესი, ხაჭაპურის ცომი ხორბლის ფქვილით, საფუარათი, წყლითა და ცოტაოდენი რძითა და მარილით იზილება; ცომს ცოტა ხანს აცლიან ამოსვლას და შემდეგ რეგიონებისდა მიხედვით სხვადასხვა ფორმით ამზადებენ. შიგთავსი როგორც წესი შეიცავს ყველს (ახალს ან დაძველებულს) ან ხაჭოს, კვერცხს, კარაქსა და სხვა ინგრედიენტებს. ხაჭაპური ეროვნული საკვები კულტურის მონაპოვარია.
2019 წლის 22 იანვარს, საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს გენერალური დირექტორის ნიკოლოზ ანთიძის ბრძანებით, არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ელემენტს „ხაჭაპურის ტრადიცია საქართველოში“ არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი მიენიჭა. იმავე წელს საქართველოს გასტრონომიის ასოციაციამ პირველად მიიღო მონაწილეობა საერთაშორისო კულინარიულ გამოფენაში „Sirha 2019“, სადაც სხვა ქართულ კერძებთან ერთად ხაჭაპურიც წარადგინეს.
გავხსნათ საფუარი თბილ წყალში და დავამატოთ შაქარი. მიღებული მასა მოათავსეთ თბილ ადგილას და დაელოდეთ მის აფუებას. შემდეგ შევურიოთ ერთმანეთში ათქვეფილი კვერცხის გული, ლიმონის მჟავა, წყალი, მარილი, გამდნარი და შეგრილებული კარაქი ან მარგარინი და შევურიოთ მიღებული მასა საფუარის, წყლის და შაქრის ნაზავს. გაცრილი ფქვილი მოვათავსოთ ჭურჭელში, გავუკეთოთ შუაში ჩაღრმავება და დავასხათ მიღებული იგრედიენტების მასა. მოვზილოთ ცომი, რომელიც არ ეკრობა ხელის გულებსა და დავასვენოთ თბილ ადგილას 15 წუთის განმავლობაში. ცომი გავაბრტყელოთ, მოვათავსოთ ცომის ზედაპირზე გახეხილი ყველი, მოუჭრათ თავი და გავაბრტყელოთ ფქვილმოყრილ ზედაპირზე. გაბრტყელებული ხაჭაპური მოვათავსოთ გაცხელებული ღუმელის ტაფაზე და გამოვაცხოთ ის 220 გრადუს ტემპერატურაზე დაახლოებით 15 წუთის განმავლობაში. შემდეგ გამოვიღოთ ტაფა ღუმელიდან და გადავუსვათ ხაჭაპურს კარაქი. ოდნავ შევაგრილოთ და მოვათავსოთ თეფშზე
