ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - 

                            მარია კალასი                     

(ინგლ. Maria Callas; ბერძ. Μαρία Καλογεροπούλου – მარია ანა სოფია სესილია კალოგეროპულოსი; დ. 2 დეკემბერი, 1923 — გ. 16 სექტემბერი, 1977) — ოპერის მომღერალი.მარია კალასი დაიბადა ნიუ იორკში ბერძენ ემიგრანტთა ოჯახში. 1936 წელს მარიას დედა – ევანგელია, ბრუნდება ათენში ქალიშვილის მუსიკალური განათლების გასაგრძელებლად. 14 წლის ასაკში მარია სწავლას იწყებს ათენის კონსერვატორიაში ყოფილი ესპანელი მომღერლის ელვირა დე იდალგოს ხელმძღვანელობით.

   1941 წლის ივლისში, გერმანელების მიერ ოკუპირებულ ათენში შედგა მარია კალასის დებიუტი ათენის ოპერის თეატრში ტოსკას პარტიაში.

1945 წელს მარია კალასი დაბრუნდა ნიუ–იორკში. დაიწყო წარუმატებლობები: იგი არ გააცნეს არტურო ტოსკანინის, სიმსუქნის გამო უარი თქვა მეტროპოლიტენ–ოპერაში ჩიო–ჩიო–სანის პარტიის შესრულებაზე, ჩიკაგოში ჩაიშალა "ლირიკული ოპერის" აღორძინება, სადაც იგი იმედოვნებდა მონაწილეობას.

1947 წელს მარია კალასი ხვდება ტულიო სერაფინს. მასთან შეხვედრამ მნიშვნელოვნად შეცვალა მომღერლის ცხოვრება. სერაფინს მარია დიდი ოპერის სცენაზე გაჰყავს. პირველმა პარტიებმა ჯუზეპე ვერდის აიდაში და ბელინის ნორმაში 1948 წელს, ერთი კვირის შემდეგ კი ვოკალურად შეუთავსებადი პარტიები ბრუნჰილდასი ვაგნერის "ვალკირიებში" და ელვირასი ბელინის "პურიტანელებში" შექმნეს მარია კალასის შემოქმედებითი ფენომენი. იგი ასრულებდა როგორც ლირიულ, ასევე დრამატულ და კოლორატულ პარტიებს, რაც ერთი მხრივ ფენომენური იყო ("ოთხი ხმა ერთ ყელში" – ასე ახასითებდნენ მას), მეორე მხრივ კი დამღუპველი იყო მისი უნიკალური ხმისთვის.

იხ. ვიდეო

1949 წელს მარია კალასი ქორწინდება ჯოვანი მენეგინიზე და გასტროლებზე მიემგზავრება სამხრეთ ამერიკაში. 1950 წელს პირველად გამოდის ლა სკალას სცენაზე და გარდაიქმნება "იტალიელ პრიმადონათა დედოფლად".

1953 წელს ფირმა EMI გამოსცემს კალასის შესრულებით ოპერების სრულ კრებულს.

იმავე წელს მარია 30 კილოგრამით იკლებს წონას. წლების მანძილზე მარია ცდილობდა ლამის სილამაზის ეტალონად ქცეულ ოდრი ჰეპბერნს დამსგავსებოდა, და არასრულფასოვნების კომპლექსით შეპყრობილი კალასი ცოტა ხანში პოდიუმის მოდელს დაემსგავსა. გარდასახული კალასი მსოფლიოს პუბლიკას იპყრობს ოპერებში: ლუჩია დი ლამერმური, ნორმა, მედეა, მაკბეტი, ტოსკა.

იხ. ვიდეო

მარია კალასის ტრიუმფალური სვლა 1959 წელს ჩერდება. ხმის დაკარგვამ, სკანდალებმა, განქორწინებამ, მეტროპოლიტენ–ოპერასთან განშორებამ, ლა სკალის იძულებითმა დატოვებამ, უიღბლო სიყვარულმა არისტოტელე ონასისთან, ბავშვის დაკარგვამ – საბოლოოდ გატეხა იგი. 1964 წელს სცენაზე დაბრუნება სრული ფიასკოთი სრულდება.

იხ. ვიდეო

სიცოცხლის ბოლო წლები მარია კალასი პარიზში ცხოვრობდა, პრაქტიკულად არ გამოდიოდა გარეთ. სადაც გარდაიცვალა კიდეც 1977 წელს. იგი ჯერ კრემირებულ, შემდგომ კი დაკრძალულ იქნა პერ ლაშეზის სასაფალოზე. მოგვიანებით ანდერძის თანახმად მისი ფერფლი ეგეოსის ზღვას მოჰფინეს

იხ. ვიდეო

პოპულარულ კულტურაში

ტერენს მაკნალის პიესა მასტერკლასი, რომლის პრემიერა შედგა 1995 წელს, კალასს წარმოგვიდგენს, როგორც გლამურულ, მბრძანებლურ, უფრო დიდ ცხოვრებას, კაუსტიკურ და მხიარულ პედაგოგს, რომელსაც აქვს ხმის მასტერკლასი. ალტერნატიულად შეძრწუნებული და აღფრთოვანებული სტუდენტებით, რომლებიც მის წინ აღლუმზე გადიან, ის იხსენებს საკუთარი ცხოვრებისა და კარიერის დიდებას, რაც კულმინაციას უწევს მონოლოგს ხელოვნებისთვის გაღებული მსხვერპლის შესახებ. მოგონებების დროს სრულდება კალასის რამდენიმე არჩევანი. კალასს ასახავდნენ ბროდვეიზე ზოი კალდველი (1995), [96] პეტი ლუპონი (1996), დიქსი კარტერი (1997),  და ტაინ დეილი (2011). კალდველმა თავისი შესრულებისთვის ტონის ჯილდო მოიპოვა. ფეი დანავეი ითამაშა 1996 წლის ეროვნულ ტურნეში.

მარია კალასი მოხსენიებულია[100] R.E.M. სიმღერა "E-Bow the Letter".

1997 წელს ის იყო წარმოდგენილი, როგორც 18 მნიშვნელოვანი ისტორიული ფიგურა Apple Inc.-ის Think different რეკლამაში.

2002 წელს ფრანკო ზეფირელის პროდიუსერი და რეჟისორი იყო ბიოგრაფიული ფილმი Callas Forever. ეს იყო გამოგონილი ფილმი, რომელშიც კალასს თამაშობდა ფანი არდანი. იგი ასახავდა კალასის ცხოვრების ბოლო თვეებს, როდესაც იგი აცდუნა კარმენის ფილმის გადაღებაში, რომელიც ასახავდა მის 1964 წელს ამ ოპერის ჩანაწერს.

2007 წელს კალასს სიკვდილის შემდეგ მიენიჭა გრემის პრემია სიცოცხლისთვის მიღწეული მიღწევებისთვის. იმავე წელს BBC Music Magazine-მა მას ყველა დროის საუკეთესო სოპრანო გამოარჩია.

მარია კალასის გარდაცვალებიდან 30 წლისთავი შეირჩა, როგორც მთავარი მოტივი ევროს მაღალი ღირებულების საკოლექციო მონეტისთვის: ბერძნული მარია კალასის 10 ევროს სამახსოვრო მონეტა, მოჭრილი 2007 წელს. მისი გამოსახულება ნაჩვენებია მონეტის ავერსზე, ხოლო უკანა მხარეს გამოსახულია საბერძნეთის ეროვნული ემბლემა მისი ხელმოწერით.

2008 წლის 2 დეკემბერს, კალასის დაბადებიდან 85 წლისთავზე, ბერძენი და იტალიელი ოფიციალური პირების ჯგუფმა გახსნა დაფა მის პატივსაცემად ყვავილების ჰოსპიტალში (ახლანდელი ტერენს კარდინალ კუკის ჯანმრთელობის ცენტრი), სადაც ის დაიბადა. კარარას მარმარილოსგან დამზადებული და ამოტვიფრული იტალიაში, დაფაზე წერია: „მარია კალასი დაიბადა ამ საავადმყოფოში 1923 წლის 2 დეკემბერს. ამ დარბაზებში პირველად მოისმინეს მისი ხმის მუსიკალური ნოტები, ხმა, რომელმაც დაიპყრო მსოფლიო. მუსიკის უნივერსალური ენის ეს დიდი თარჯიმანი, მადლიერებით.“

2012 წელს კალასი კენჭისყრით მოხვდა ჟურნალ Gramophone-ის დიდების დარბაზში.

მის ხსოვნას ეწოდა ასტეროიდი 29834 მარიაკალასი. ოფიციალური დასახელების ციტატა გამოქვეყნდა Minor Planet Center-ის მიერ 2018 წლის 31 იანვარს (M.P.C. 108697).

2018 წელს გამოვიდა კალასის დოკუმენტური ფილმი მარია, რომელიც ასახავს კალასის ცხოვრებასა და მოღვაწეობას მისივე სიტყვებით, მისი ინტერვიუების, წერილების და სპექტაკლების გამოყენებით მისი ამბის მოსაყოლად.

არაერთმა არაოპერატიულმა მომღერალმა, მათ შორის ანა კალვიმ,  ლინდა რონშტადტმა,  და პეტი სმიტმა  მოიხსენია კალასი, როგორც დიდი მუსიკალური გავლენა. ყოფილი საოპერო მომღერალი გადაქცეული პოპ მომღერალი ჟიზელ ბელასი მოჰყავს კალასს, როგორც გავლენას; მისი სიმღერა "The Canary" მისი სადებიუტო ალბომიდან Not Ready to Grow Up შთაგონებულია კალასისა და ონასისის ურთიერთობით. სხვა პოპულარულმა მუსიკოსებმა პატივი მიაგეს კალასს თავიანთ მუსიკაში:

Enigma-მ გამოუშვა ინსტრუმენტალი "Callas Went Away" კალასის ხმის ნიმუშების გამოყენებით, მათ 1990 წლის ალბომში MCMXC a.D.

"La diva", სელინ დიონის 2007 წლის ფრანგულენოვან ალბომში D'elles არის მარია კალასის შესახებ. ტრეკი ასახავს 1956 წლის ჩანაწერს La bohème.

2018–2019 სეზონში, BASE Hologram Productions-მა წარმოადგინა კალასის კონცერტი შეერთებულ შტატებში, პუერტო რიკოში, მექსიკასა და ევროპაში.2021 წლის ოქტომბერში, ათენის აკროპოლისის ძირში მდებარე კალასის 1,8 მეტრის სიმაღლის ქანდაკება, შექმნილი აფროდიტე ლიტის მიერ, „დაიცინეს მულტფილმებში და გამოიწვია სოციალური მედიის ქარიშხალი“.

2022 წლის ოქტომბერში ანჯელინა ჯოლი გამოცხადდა, რომ ითამაშებს მომავალ ბიოგრაფიულ ფილმში, მარია, რომლის რეჟისორია პაბლო ლარეინი. ჯოლი განასახიერებს კალასს 1970-იან წლებში მისი დაცემის დროს.

იხ. ვიდეო - Божественная Мария Каллас - Жанр: Документальный, Мелодрама, Биография, Музыка

Год: 1987

Страна: Великобритания

Режиссер: Тони Палмер

Актеры: Мария Каллас, Джузеппе Ди Стефано, Карло Мария Джулини, Тито Гобби, Грэйс Келли, Анна Маньяни, Лукино Висконти, Франко Дзеффирелли

Продолжительность: 01:31:00

Описание:

Ни одна другая оперная певица столетия не привлекала к себе столь огромного общественного внимания, не была столь обожаема и столь противоречива, как Мария Каллас, "La Divina Assoluta." Ее драматические и музыкальные воплощения оперных героинь были проникнуты глубокой психологией, что делало ее живые выступления и альбомы совершенными, а ее записи - более продаваемыми, чем записи какого либо другого классического исполнителя. Каллас изменила себя, изначально страдавшую от избыточного веса, перевоплотившись из гадкого утенка в ослепительную красавицу типажа Одри Хепберн. Она была прозвана "тигрицей" за свою темпераментную манеру поведения; многие находили это непристойным и бывало, что богиню забрасывали яйцами. Но ее неповторимый и незабываемый голос, ее личность - были неотъемлемой частью общественной жизни 50-х, начала 60-х годов . Отмеченный критиками фильм Тони Палмера позволяет пройти вместе с Каллас по крутой восходящей к успеху и позволяет заглянуть в частную жизнь этой замечательной женщины.