ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                      გოგრა

(ლათ. Cucurbita) — ერთწლოვანი და მრავალწლოვანი მხოხავი მცენარის გვარი გოგრისებრთა ოჯახისა. გოგრა ბაღჩეული კულტურაა, აქვს მთავარღერძა მძლავრი ფესვთა სისტემა, დატოტვილი და მიწაზე გართხმული ან საყრდენზე ასული ღერო, გრძელყუნწიანი და ბუსუსიანი ფართო ფოთოლი, დიდი ყვითელი, ზარისებური ყვავილი. მისი ძირითადი ნაწილი ნიადაგში 40–50 სმ სიღრმეზეა გავრცელებული, ცალკეული ფესვები – 4-5 მ-ზე, ღერო მხოხავი და მხვიარაა, ფოთოლი ფართო (25 სმ ), გრძელყუნწიანი და ბუსუსიანი, ზარისებური ყვავილი ყვითელი ან ნარინჯისფერია. სახეობისა და ჯიშის შესაბამისად, ისხამს სხვადასხვა ფორმისა და შეფერილობის ნაყოფს, რომლის მასა 4-10 კგ. ზოგიერთი სახეობის გოგრა რამდენიმე ათეულ კგ-ს იწონის. თესლი მსხვილი, ოვალური, თეთრი ან მოყვითალოა. გოგრა გაყოფილსქესიანი, ერთსახლიანი, ჯვარედინმტვერია, სითბოსა და სინათლის მოყვარული გვალვაგამძლე მცენარეა.

იხ. ვიდეო სადილის დროა გოგრა

გოგრის 13 სახეობიდან ფართოდაა კულტივირებული ერთწლოვანი 3 სახეობა:

• მსხვილნაყოფა ანუ გიგანტური გოგრა (ლათ. Cucurbita maxima), რომლისგანაც გამოყვანილია სუფრის, საკვები და დეკორატიული ჯიშები — თეთრი თაფლა 611, მსხვილნაყოფა 1 და სხვა;

• მაგარკანიანი გოგრა (ლათ. Cucurbita pepo) (საქართველოში ძველთაგანვეა გავრცელებული). არის სუფრისა და დეკორატიული ჯიშები. ამ სახეობას ეკუთვნის ყაბაყი და პატისონი.

იხ. ვიდეო ТЫКВА вкуснее, чем пицца! Простой рецепт! Быстрая Запеканка из тыквы на сковороде за минуты! -გოგრა უფრო გემრიელია ვიდრე პიცა! მარტივი რეცეპტი! სწრაფად გამომცხვარი გოგრის კასეროლი წუთში

 

• ჯავზის გოგრა (ლათ. Cucurbita moschata) (საქართველოში ცნობილია თაფლა გოგრის, ხურჯინას, ბორჩალური გოგრის სახელით, გავრცელებულია ქვემო ქართლის დაბლობ ზონაში). მისი ჯიშებია: კაშგარის 1644, ლენინაბადისა და სხვა.

გოგრას იმერეთსა და რაჭალეჩხუმში კვახს უწოდებენ; გურიასა და აჭარაში – ხაპს; სამეგრელოსა და სვანეთში – კოპეშიას, კვახნეს; საინგილოში – გუგრას; ჭანეთში – კაიშს, ყოყორეს და სხვ.

იხ. გოგრის სუპი

მსხვილნაყოფა და მუსკატური გოგრის სამშობლოა ამერიკა, მაგარკანიანის – აზია-აფრიკა. თესლი აღმოცენებას იწყებს 15°C ტემპერატურაზე, მისი ზრდა-განვითარების ოპტიმალური ტემპრაა 25–28°C. კარგად ხარობს ნაყოფიერ, ღრმა, ორგანულ და მინერულ სასუქით უხვად განოყიერებულ მსუბუქი მექანიკური შედგენილობის ნიადაგზე. გოგრის ნაყოფი შეიცავს მინერ. მარილებს, ნახშირწყლებს, პექტინებს, კაროტინს, ვიტამინებს (С, B1, B2, E) და სხვ. გ-ის თესლისაგან ხდიან ზეთს. გ. სამკურნალო მცენარეა, იყენებენ საჭმელად, აგრეთვე ცხოველთა საკვებად.

იხ. ვიდეო ფარშირებული გოგრა

გოგრა სითბოს მოყვარული გვალვაგამძლე მცენარეა. კარგად ხარობს ნაყოფიერ, ღრმა, ორგანული და მინერალური სასუქით უხვად განოყიერებულ მსუბუქ ნიადაგზე. გოგრას იყენებენ საჭმელად, ცხოველთა საკვებად. გოგრის თესლისაგან ხდიან საჭმელ ზეთს. მოსავლიანობა 1 ჰა-ზე ზოგჯერ 1000 ც-ს აღემატება.

იხ. ვიდეო გოგრა ბრინჯით და ჩირით

გოგრა სასარგებლოა ღვიძლისა, თირკმელების, კუჭ-ნაწლავის, ჰეპატიტის, ნაღვლკენჭოვანი დაავადებების დროს,ქრონიკული კოლიტისა და ქრონიკული ნწფროტის დროს ასევეპიოლონეფრიტის.

თირკმელების მკურნალობის დროს უნდა მიიღოთ 1/2 ჭიქა უმი გოგრის წვენიდრეამეში. ტკბილი ნარინჯისფერი წვენი დასამშვიდებლად მოქედებს , აუმჯობესებს ძილს ( ღამით 1/2 ჭიქა გულის დაავადებების და თირკმელებისგან გამოწვეული შეშუპების დროს 4 თვის განმავლობაში უნდა მიიღოთ დღე-ღმეში 0.5კგ უმი გოგრა, მოხარშული ან შემწვარი 1,5კგ.

უძველესი დროიდან იყენებენ გოგრის თესლს ჭიების საწინაამღდეგოდ 1 ჩ/ჭ გარჩეული, დანაყილი გოგრის  თესლი ათქვიფეთ 1 ს/კ თაფლში 2  უმი კვერცხის გული და 1 ჩ/ჭადუღებული წყალი მიიღეთ უზმოზე და იწექით 2 სთ 10 პროცედურაის შემდეგ 10  - 10 დღიანი შესვებით გაიმეორეთ

ცისტიტის დრო 200 გ დაფქვილი თესლი დაამატეთ 1/2 ლ ადუღებული წყალი ღამით დატოვეთ ტერმოსში , გააცივეთ და მიიღეთ 1/2 ჩ ჭ 4-ჯერ ჭმის წინ

თუთიისგან მდიდარი ერთი მუჭა გოგრის თესლი იცავს მამაკაცებს პროსტატისგან - ხელს უწყობს შარდის გამოყოფის პროცესს.

გოგრის ზეთი ბიოლოგიურად აქტიური ნივთიერებებს შეიცავსაღადგენს ნერვულ სისტემას, აძილერებს იმუნიტეტს და პოტეციას გოგრის ყუმწის ნახარშის სავლები აცხრობს კბილის ტკივილს

სამზარეულოს საიდუმლოებები და მახასიათებლები

გოგრა გვხვდება მსოფლიოს მრავალფეროვან კერძებში: ამერიკული ღვეზელებიდან ფრანგულ კრემ-სუპებამდე, იტალიური რავიოლიდან ინდურ ჰალვამდე. მისგან ამზადებენ ფაფებს, დესერტებს, კასეროლებს, ცომეულს, სუპებს, წვენებს, მურაბებს და იყენებენ სალათების ინგრედიენტად.

ყველაზე მარტივი რამ, რისი გაკეთებაც შეგიძლიათ გოგრასთან, მისი გამოცხობაა. ჩვეულებრივ ცხვება თაფლით ან ხორცით და ბოსტნეულით შიგთავსით. ზოგადად, გამომცხვარ მდგომარეობაშია, რომ ეს ბოსტნეული გამოიყენება მრავალი კერძის საფუძვლად, რადგან ის უფრო რბილი და გემრიელი ხდება. გოგრის პიურეს წვნიანი, მასში მირთმეული, ძალიან ლამაზად გამოიყურება. ბოსტნეული კარგია, როგორც ბოსტნეულის ხარშვისა და კერძების ნაწილი.

გოგრის ფაფა ბრინჯით და რძით ძალიან გემრიელი გამოდის. ამ ბოსტნეულის გამოცხობის მრავალი რეცეპტი არსებობს: ღვეზელები, ნამცხვრები, ფუნთუშები და თუნდაც პუდინგები და ჩიზქეიქები.

გოგრის თესლს ასევე მიირთმევენ ჩირში ან შემწვარში. შეწვამდე თესლს ასუფთავებენ დარჩენილი რბილობისაგან, რეცხავენ, აშრობენ, ასუფთავებენ, თანაბარ ფენად აფენენ საცხობ ქაღალდზე ან ფოლგაზე დაფენილ საცხობ ფირფიტაზე და ათავსებენ ღუმელში. საჭიროების შემთხვევაში დაასხით მათ მზესუმზირის ზეთი და მოაყარეთ მარილი. ნებისმიერ შემთხვევაში, ღუმელი წინასწარ უნდა გახურდეს 180-200 გრადუსამდე. გაშრობას დაახლოებით 20 წუთი სჭირდება. თესლის გაშრობის ბუნებრივ გზას რამდენიმე დღე დასჭირდება. არ არის რეკომენდებული ხის ზედაპირის გამოყენება, რადგან ხე შთანთქავს ტენს თესლიდან და ანელებს გაშრობის პროცესს.

სასარგებლო და მავნე თვისებები

სარგებელი

გოგრას ბევრი სასარგებლო თვისება აქვს: საჭმლის მონელების გაუმჯობესება, ქოლესტერინის მოცილება, შეშუპების მოხსნა, ნივთიერებათა ცვლის ნორმალიზება. გვეხმარება ზღვის ავადმყოფობისა და ტოქსიკოზის დროს გულისრევის მოხსნაში, სასარგებლოა გულ-სისხლძარღვთა სისტემის, ღვიძლისა და თირკმელების დაავადებების დროს. ყველამ კარგად იცის როგორც გოგრის, ასევე გოგრის თესლის ანტიჰელმინთური თვისებები. გოგრის რბილობი შესანიშნავია ჭრილობების სამკურნალოდ. ეს ბოსტნეული დადებითად მოქმედებს ნერვულ სისტემაზე: თესლი ასტიმულირებს ტვინის აქტივობას, რბილობი ეხმარება ნევროზებს, წვენი კი უძილობას ეხმარება.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                          ფიზიკური ქიმია

მეცნიერება, რომელიც ხსნის ქიმიურ მოვლენებს და ადგენს მათ კანონზომიერებებს ფიზიკის პრინციპებისა და ფიზიკური ექსპერიმენტული მეთოდების გამოყენების საფუძველზე. ფიზიკური ქიმიის ძირითადი დარგებია ქიმიური თერმოდინამიკა, ქიმიური კინეტიკა, მოძღვრება კატალიზის შესახებ, კოლოიდური ქიმია, ფიზიკურ-ქიმიური ანალიზი, ელექტროქიმია, ფოტოქიმია, რადიაციული ქიმია, კრისტალთქიმია და სხვა. ტერმინი ფიზიკური ქიმია შემოიღო მიხეილ ლომონოსოვმა. მანვე დაადგინა ფიზიკური ქიმიის ერთ-ერთი ძირითადი კანონი — მასის მუდმივობის კანონი. პირველი თერმოქიმიური გაზომვები ჩატარდა XVIII საუკუნის II ნახევარში, ესენი იყვნენ მიხეილ ლომონოსოვი, ჯოზეფ ბლეკი, ანტუან ლავუაზიე, პიერ სიმონ ლაპლასი. 1840 წელს ჰერმან ჰესმა აღმოაჩინა რეაქციის სითბური ეფექტების ჯამის მუდმივობის კანონი. XIX საუკუნეში ჩატარდა ფუნდამენტური თერმოქიმიური კვლევები, რომელთა შედეგად საფუძველი ჩაეყარა ფიზიკური ქიმიის ერთ-ერთ ქვედარგს — თერმოქიმიას. დეივის მიერ წარმატებით დაწყებული ელექტროქიმიური კვლევები (1807) დასრულდა ელექტროლიზის კანონების აღმოჩენით. ფიზიკური ქიმია, როგორც მეცნიერების დამოუკიდებელი დარგი, ჩამოყალიბდა XIX საუკუნის დასასრულს. ფიზიკური ქიმიის პირველი კათედრა ჩამოყალიბდა ლაიფციგში (1887) ვილჰელმ ოსტვალდის მეთაურობით. ამავე წელს ვილჰელმ ოსტვალდმა ვანტ-ჰოფთან ერთად დააარსა პირველი სამეცნიერო ჟურნალი „ფიზიკური ქიმიის ჟურნალი“. საბოლოოდ დადგინდა მდგომარეობის განტოლება იდეალური აირებისათვის. ვითარდებოდა ქიმიური თერმოდინამიკა. იქმნებოდა ელექტროლიზური დისოციაციის თეორია. შემოიღეს ელექტროდული პოტენციალის ცნება.

იხ. ვიდეო ნივთიერების თვისებები

ატომური მოძღვრების ატომის აგებულება  (ძველი ბერძნულიდან ἄτομος - განუყოფელი) არის მიკროსკოპული ზომისა და მასის ნივთიერების ნაწილაკი, ქიმიური ელემენტის უმცირესი ნაწილი, რომელიც მისი თვისებების მატარებელია. ატომი შედგება ატომის ბირთვისა და ელექტრონებისგან. თუ ბირთვში პროტონების რაოდენობა ემთხვევა ელექტრონების რაოდენობას, მაშინ ატომი მთლიანობაში ელექტრული ნეიტრალურია. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მას აქვს გარკვეული დადებითი ან უარყოფითი მუხტი და ეწოდება იონი. ზოგიერთ შემთხვევაში, ატომები გაგებულია მხოლოდ როგორც ელექტრულად ნეიტრალური სისტემები, რომლებშიც ბირთვის მუხტი უდრის ელექტრონების მთლიან მუხტს, რითაც ეწინააღმდეგება მათ ელექტრულად დამუხტულ იონებს.

იხ. ვიდეო

ბირთვი, რომელიც ატარებს ატომის მასის 99,9%-ზე მეტს, შედგება დადებითად დამუხტული პროტონებისა და დაუმუხტველი ნეიტრონებისგან, რომლებიც ერთმანეთთან მჭიდრო ურთიერთქმედებითაა დაკავშირებული. ატომები კლასიფიცირდება ბირთვში პროტონებისა და ნეიტრონების რაოდენობის მიხედვით: პროტონების რიცხვი Z შეესაბამება ატომის რიგით რიცხვს პერიოდულ სისტემაში და განსაზღვრავს მის კუთვნილებას გარკვეულ ქიმიურ ელემენტს, ხოლო ნეიტრონების რაოდენობა N - ა. ამ ელემენტის გარკვეული იზოტოპი. Z რიცხვი ასევე განსაზღვრავს ატომის ბირთვის მთლიან დადებით ელექტრულ მუხტს (Ze) და ნეიტრალურ ატომში ელექტრონების რაოდენობას, რაც განსაზღვრავს მის ზომას. სხვადასხვა ტიპის ატომები სხვადასხვა რაოდენობით, რომლებიც დაკავშირებულია ატომთაშორისი ბმებით, ქმნიან მოლეკულებს.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                        დავით გურამიშვილი

 (დ. 1705, საგურამო — გ. 1 აგვისტო [ძვ. სტ. 21 ივლისი], 1792, მირგოროდი, უკრაინა) — ქართველი პოეტი.დავით გიორგის ძე გურამიშვილი დაიბადა 1705 წელს, საქართველოს ძველი სატახტო ქალაქის მცხეთის მახლობლად, საგურამოს ზემოთ, გორისუბანში, თავად გიორგი გურამიშვილის ოჯახში. პოეტის დედა, მზევინარი კახეთში ცნობილი თავადების, ვახვახიშვილთა ასული სათნო, ნაზი და ღვთისმოსავი ქალი ყოფილა. მე-18 საუკუნის ქართველი ისტორიკოსის ვახუშტი ბაგრატიონის ცნობით, საგურამო განთქმულია „ნაყოფიერი ხილით, ვენახით, მარცვლით… პირუტყვითა, ნადირითა, ფრინველითა, ტყითა, ველითა და მთითა შემკობილი“

საგურამოს უფრო ამაღლებულ ადგილს, რომელსაც გორისუბანს ეძახიან, დღესაც ემჩნევა ძველი ციხე-დარბაზის ნანგრევები. გადმოცემით, ეს ადგილია გურამიშვილების სამყოფელი, რაზეც პირდაპირ მითითებას ჩვენ „დავითიანშიც“ ვპოულობთ: „მე ვიყავ ერთი თავადი მოსახლე გორისუბანსაო“.

დავით გურამიშვილმა სიჭაბუკე თავის მამულში, საგურამოში გაატარა. შემდეგ მისი ცხოვრება ტრაგიკულად წარიმართა. ფეოდალური შინააშლილობით დაუძლურებული საქართველო, ირანისა და ოსმალეთის გამუდმებული ცილობის საგანი გახდა. ლეკთა თარეშს ბოლო არ უჩანდა. გურამიშვილის ოჯახი ქსნის ხეობაში, სოფელ ლამისყანაში გაიხიზნა.

დაახლოებით 1727-1728 წლებში გურამიშვილი ლეკებმა შეიპყრეს და დაღესტანში, სოფ. ოსოქოლოში ჩაიყვანეს. იგი ტყვეობიდან გაიპარა და თავი შეაფარა თერგის პირას მცხოვრებ რუს ახალმოსახლეებს. 1729 წელს სოლაღ-ასტრახანის გზით ჩავიდა მოსკოვში, სადაც ვახტანგ VI-მ მას ჯაბადარბაშის თანამდებობა უბოძა. ვახტანგის გარშემო შემოკრებილ ქართველობასთან ერთად გურამიშვილი ინტენსიურ კულტურულ საქმიანობას ეწეოდა. ეს წლები მისთვის ნაყოფიერი გამოდგა. ფაქტობრივად აქედან იწყება გურამიშვილის ბიოგრაფია.

ვახტანგის გარდაცვალების შემდეგ (1737) სამშობლოში დაბრუნების იმედგაწყვეტილმა ემიგრანტებმა რუსეთის ქვეშევრდომობა მიიღეს. 1738 წელს მათ შექმნეს ქართველ ჰუსართა ასეული, რომელიც შემდეგ პოლკად გადაკეთდა, და მამულები მიიღეს რუსეთის სხვადასხვა პროვინციებში, მეტწილად უკრაინაში.

გურამიშვილის ბედი მჭიდროდ დაუკავშირდა უკრაინასა და ქართველ ჰუსართა პოლკს. მან მამული მიიღო სამხრეთ უკრაინაში — მირგოროდსა და ზუბოვკაში. 1738-1760 წლებში მონაწილეობდა ოსმალეთის, შვეციისა და პრუსიის წინააღმდეგ რუსეთის ლაშქრობებში, თავი ისახელა ერთგულებითა და სიმამაცით. პრუსიასთან შვიდწლიან ომში (1756-1763) გურამიშვილი ტყვედ შეუპყრიათ და 1759 დეკემბრამდე მჯდარა მაგდერბურგის ციხეში. 1760 წლისათვის მრავალჭირნახულ და სენთაგან დაუძლურებულ პოეტს პორუჩიკის ჩინით თავი დაუნებებია სამხედრო სამსახურისათვის, თავის ახალგაზრდა მეუღლესთან ტატიანა ვასილის ასულ ავალიშვილთან ერთად საბოლოოდ დამკვიდრდა უკრაინაში და შესდგომია გაპარტახებული სახლ-კარისა და მეურნეობის აღდგენას. როგორც ჩანს, მძიმე პოლიტიკური სიტუაციის გამო სამშობლოში დაბრუნება ვეღარ მოუხერხებია. სიცოცხლის დანარჩენი წლები გურამიშვილმა უკრაინაში გაატარა. აქტიურად მონაწილეობდა უკრაინის ქართული ახალშენის ცხოვრებაში. გურამიშვილი გარდაიცვალა მირგოროდში, დაკრძალულია ღვთისმშობლის მიძინების ტაძრის ეზოში.

                          იხ. ვიდეო დავით გურამიშვილი ,, დავითიანი'' ნაწყვეტი

მწერალმა თავის ლიტერატურულ მემკვიდრეობას თავი მოუყარა ერთ კრებულში და 1787 წელს საკუთარი ხელით გადაწერილი „დავითიანი“ პოტიომკინის კარზე მყოფ მირიან ბატონიშვილს (ერეკლეს ძეს) გამოატანა საქართველოში, რითაც ზნეობრივი ვალი მოიხადა მშობლიური ქვეყნისა და ხალხის წინაშე. გურამიშვილის პოეტურმა მემკვიდრეომაბ სწორედ ამ ერთადერთი ავტოგრაფიული კრებულის სახით მოაღწია.

ლირიკულ ლექსებთან ერთად „დავითიანში“ ორი პოემაა შესული; პირველი ისტორიული ხასიათისაა და პირობითად „ქართლის ჭირი“ ეწოდება. მასში დიდი პოეტური ძალით არის გადმოცემული იმდროინდელი საქართველოს მდგომარეობა. „მართლის თქმა“ გურამიშვილის შემოქმედებითი მეთოდია, რადგან „ფარვა სიავისა ქვეყანას არ მოუხდების“. გურამიშვილი ღრმად ჩასწვდა იმ მიზეზებს, რომლითაც ქვეყანა უფსკრულის პირას მიიყვანეს. გურამიშვილის აზრით, გარეშე მტრების გარდა ამაში ბრალი მიუძღვის ფეოდალურ შინააშლილობას, ძმათა სისხლისმღვრელ ომებს. პოეტი გვიხატავს საქართველოს ძნელბედობის შემზარავ სურათებს. „ქართლის ჭირი“ საყურადღებოა იმ თვალსაზრისითაც, რომ მასში გზადაგზა ჩართულია თვით პოეტის ტრაგიკული ბიოგრაფია. პოემაში გადმოცემული ყოველი ცალკეული ფაქტი კონკრეტულობასთან ერთად ფართო განმაზოგადებელ ძალასაც იძენს. პირადული და საზოგადოებრივი აქ ერთ მთლიან მხატვრულად დამაჯერებელ სურათს ქმნის. პოემას უძღვის შესავალი თავები, რომლებიც გადმოგვცემს პოეტის დიდაქტიკურგანმანათლებლურ იდეებს. „სწავლა მოსწავლეთა“ ავითარებს იმ აზრს, რომ ქვეყნის ხსნის ერთ-ერთი მძლავრი საშუალებაა სწავლა-განათლების აღორძინება.

გურამიშვილის საფლავი მირგოროდში

გურამიშვილის ლირიკულ ლექსებში დასმულია ღრმა ფილოსოფიური და ზოგადსაკაცობრიო პრობლემები. ადამიანი, მისი ამქვეყნიური ხვედრი, სიკვდილ-სიცოცხლის მარადიული მონაცვლეობა გურამიშვილის პოეტური შედევრების ერთი უმთავრესი თემაა. ამ თვალსაზრისით დამახასიათებელია ლირიკული ლექსები: „გოდება დავითისა, საწუთროს სოფლის გამო ტირილი“, „სიკვდილისა და კაცის შელაპარაკება და ცილობა“, „კაცისა და საწუთროსაგან ცილობა და პჭობა, ერთმანეთის ძვირის ხსენება“ და სხვა. გურამიშვილის პოეზიაში დიდი ადგილი ეთმობა რელიგიურ განცდებს. პოეტი ეხება შუა საუკუნეთა მწერლობისათვის, კერძოდ, ჰიმნოგრაფიისათვის დამახასიათებელ სასულიერო მოტივებს („ღვთისმშობლის მიცვალების დღის შესხმა“, „ჯვარცმის ამბავი“, „სიტყვა ესე ღვთისა“ და სხვა) და ღვთაებისა და ადამიანის მიმართების საკითხებს ქრისტიანული რელიგიური პოზიციებიდან აშუქებს. მისტიკური განწყობილებითა გამსჭვალული პოეტის სასულირო თუ სატრფიალო თემატიკაზე დაწერილი ლექსები. მაგრამ გურამიშვილის პოეზიაში ქრისტიანული მისტიკა თავისებურადაა გარდატეხილი, იგი არ არის თვითმიზნური ხასიათისა. პოეტის ლექსები დამუხტულია ცხოვრებისეული ფაქტებით. რეალური და მისტიკური პლასტების შერწყმა გურამიშვილის პოეზიის ერთი ყველაზე დამახასიათებელი თვისებაა.

„დავითიანში“ ჩართული მეორე პოემა „ქაცვია მწყემსი“ ან, როგორც თვით ავტორი უწოდებს, „მხიარული ზაფხული“, პირველი საყოფაცხოვრებო ხასიათის თხზულება ქართულ მწერლობაში. ქრისტიანულ მორალზე დაფუძნებული ამ პოემის პერსონაჟები უბრალო, დაბალი წრის ადამიანები, ბუნების ლაღი შვილები არიან. მიმზიდველადაა დახატული მათი უშუალობა, წრფელი განცდები და ზნეობრივი სისპეტაკე. ბუნება და ადამიანი აქ წარმოსახულია მთლიანობაში, რაც მოქმედი გმირების ბედნიერების წყაროდაა მიჩნეული. პოემას უწყვეტ ნაკადად გასდევს ჭეშმარიტი ჰუმანიზმი. „ქაცვია მწყემსის“ თავისებურ კოლორიტს სძენს ისიც, რომ ზოგიერთ პასაჟში თუ ბუნების სურათის აღწერაში აშკარად იგრძნობა უკრაინის ყოფისა და ლანდშაფტის თავისებური გამოძახილი.

გურამიშვილი ქართული პოეზიის მამამთავრად რუსთაველს აღიარებდა. ე.წ. „აღორძინების ხანის“ სხვა მწერალთაგან განსხვავებით მან შემოქმედებითად აითვისა რუსთაველის მემკვიდრეობა, ახალი გზები გაკაფა და შექმნა ორიგინალური პოეტური სამყარო. ძველ ქართულ პოეზიაში ქართველი ხალხის ეროვნული ბედ-იღბალი ისე არავის წარმოუსახავს, როგორც გურამიშვილს. „ქართლის ჭირის“ ასეთი სიძლიერით გამოსახატავად მან მიაგნო შესაფერ პოეტურ კილოს. მთელი „დავითიანი“ ამ უწმინდესი თემის დრამატული განცდის შედეგია.

გურამიშვილმა პირველთაგანმა უკუაგდო „აღორძინების ხანაში“ უკვე გაცვეთილი „ყვავილოვანი“ პოეტური სტილი და სადა, ბუნებრივი მეტყველება გააბატონა, რითაც პრინციპულად დაუპირისპირდა აღმოსავლური პოეზიის შემოქმედებას. საგულისხმოა, რომ სასულიერო ჰიმნების დამუშავებისას მან მარტივი, სასაუბრო ენა გამოიყენა და ამით ყველასათვის ხელმისაწვდომი გახადა ისინი. გურამიშვილმა თავის ბევრ ლექსს ხალხური — როგორც ქართული, ისე უკრაინულის, რუსული — სიმღერებისა და პოეზიის კილო დაუდო საფუძვლად და ამით ხელი შეუწყო ქართული ლექსთწყობის გამდიდრებას. შინაარსისა და ფორმის პრინციპული სიახლის მხრივ „დავითიანი“ ქართულ პოეზიაში ე.წ. „ევროპეიზმის“ დამკვიდრების სათავეებთან დგას. ამ თვალსაზრისით გურამიშვილი XIX საუკუნის ახალი ქართული პოეზიის ერთ-ერთ წინამორბედად გვევლინება.

გურამიშვილის გამოსახულება უკრაინულ 2 გრივნაზე (2005)

გურამიშვილის პოეტური კრებული მრავალჯერაა გამოცემული. პირველად იგი 1870 წელს დაიბეჭდა, ხოლო 1955 გამოქვეყნდა აკადემიური გამოცემა. „დავითიანი“ მთლიანადაა თარგმნილი რუსულ და უკრაინულ ენებზე. ცალკეული თხზულებანი კი თარგმნილია რამდენიმე სხვა უცხოურ ენაზე.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                     წითელი წიგნი (იუნგი)

ასევე ცნობილი სახელწოდებით Liber Novus („ახალი წიგნი“) — ფსიქოლოგისა და ფილოსოფოსის — კარლ გუსტავ იუნგის მანუსკრიპტი, შექმნილი 1914-30 წლებში; ითვლის 205 გვერდს, რომელთა ნაწილი საკუთრივ ავტორის მიერ არის ილუსტრირებული. წიგნზე მუშაობა იუნგმა დაიწყო ფროიდთან ურთიერთობის გაწყვეტის შემდეგ, რაც 1913 წელს მოხდა. ფსიქოლოგის ახლობლები და მემკვიდრეები დიდი ხნის განმავლობაში ფსიქოლოგიისთვის ამ მეტად მნიშვნელოვანი წიგნის პუბლიკაციას ეწინააღმდეგებოდნენ. მანუსკრიპტთან მკვლევარების დაშვება შესაძლებელი გახდა მხოლოდ 2001 წელს, ხოლო ფართო საზოგადოებისთვის წიგნის მისაწვდომი გახდა 2009 წელს პუბლიკაციის შემდეგ.

იხ. ვიდეო 

იხ. ვიდეო 1 გაგრძელება

იხ. ვიდეო 2 ნაწილი

იხ. ვიდეო 3 ნაწილი

იხ. ვიდეო 4 ნაწილი

იხ. ვიდეო 5 ნაწილი

იხ. ვიდეო 6 ნაწილი

იხ. ვიდეო 7 ნაწილი

იხ. ვიდეო 8 ნაწილი

იხ. ვიდეო 9 ნაწილი

იხ. ვიდეო 10 ნაწილი

იხ. ვიდეო 11 ნაწილი

იხ. ვიდეო 12 ნაწილი 

იხ. ვიდეო დასკვნა 

წიგნს იაუნგმა „ახალი“ უწოდა. ინფორმაციის ზომის ხელნაწერი, 11,57 ინჩი (29 სმ) 15,35 ინჩი (39 სმ), შეკრული იყო წითელი ტყავით და მოხსენიებულია პირველ რიგში, როგორც იუნგის წითელი წიგნი. ტექსტისა და ილუსტრაციების 205 გვერდის ფარგლებში, ისინი ყველა ხელნაწერია: 53 შეიცავს მხოლოდ სურათებს, 71 შეიცავს როგორც ტექსტს, ასევე ილუსტრაციებს, ხოლო 81 შედგება მთლიანად კალიგრაფიული ტექსტისგან. იუნგმა წიგნზე მუშაობა 1913 წელს დაიწყო, ჯერ პატარა შავ დღიურებში, „შემოქმედებითი ავადმყოფობის“ ან არაცნობიერთან დაპირისპირების რთულ პერიოდში. წიგნი განკუთვნილი იყო ყველაზე პერსონალური მასალებისთვის. წიგნზე 16 წლიანი მუშაობის განმავლობაში იუნგმა შეიმუშავა არქეტიპების, კოლექტიური არაცნობიერისა და ინდივიდუაციის თეორიები.

წითელი წიგნი იუნგის აქტიური წარმოსახვის ტექნიკის პროდუქტი იყო. იუნგის აღწერით, მას ორი სურათი ესტუმრა: მოხუცი და ახალგაზრდა გოგონა, რომლებიც საკუთარ თავს ელიასა და სალომეს უწოდებდნენ. მათთან ერთად იყო დიდი შავი ბოა. დროთა განმავლობაში ელია გახდა სულიერი მეგზური, რომელსაც იუნგი "ფილიმონი" უწოდა. სალომე იუნგმა ამოიცნო როგორც ანიმა და ანიმუსი. გამოსახულებები, იუნგის თქმით, „მიმიყვანეს იმის გაგება, რომ ფსიქოლოგიაში არის რაღაცეები, რასაც მე არ ვქმნი, მაგრამ რომლებიც თავად წარმოქმნიან და აქვთ საკუთარი პატარა სიცოცხლე“ . ფილიმონი წარმოადგენდა გამჭრიახობას და აკავშირებდა მითიური გამოსახულებების მეშვეობით. როგორც ჩანს, გამოსახულებები არ მომდინარეობდა იუნგის პირადი გამოცდილებიდან და იუნგი მათ ინტერპრეტაციას უწევდა, როგორც კოლექტიური არაცნობიერის პროდუქტს.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

              ანნაბელ ლი ედგარ ალან პო   

ინგლ. 

Annabel Lee) - ედგარ ალან პოს მიერ დაწერილი ლექსებიდან ბოლო. როგორც პოს ბევრ სხვა პოეტურ ნაწარმოებში, იგი ავითარებს ახალგაზრდა ქალის გარდაცვალების თემას. მთხრობელს, რომელსაც ანაბელ ლი ახალგაზრდობაში შეუყვარდება, ისეთი ძალით უყვარს, რომ ანგელოზებიც კი იწყებენ შურს. სიყვარული მისი სიკვდილის შემდეგაც არ კვდება. იყო კამათი პროტოტიპის შესახებ, თუ ასეთი იყო, რამაც შთააგონა ავტორს შექმნა ანაბელ ლის იმიჯი. განიხილებოდა რამდენიმე ქალი, მაგრამ ყველაზე სავარაუდო იყო მწერლის ცოლი, ვირჯინია ელიზა კლემი. ლექსი დაიწერა 1849 წელს, მაგრამ გამოქვეყნდა მხოლოდ იმავე წელს მწერლის გარდაცვალების შემდეგ.

იხ. ვიდეო ანნაბელ ლი

მთხრობელი მოგვითხრობს ანაბელ ლისადმი მის სიყვარულზე, რომელიც დიდი ხნის წინ დაიწყო გარკვეულ „სამეფოში ზღვის პირას“ (სამეფოში ზღვის პირას). იმისდა მიუხედავად, რომ ისინი ჯერ კიდევ ძალიან პატარები იყვნენ, ერთმანეთის სიყვარული ისეთი ძალით ააფეთქეს, რომ ანგელოზებს შურდათ. ასე ხსნის მთხრობელი საყვარელი ადამიანის სიკვდილს. მაგრამ მისი სიყვარული გოგონას გარდაცვალების შემდეგ გრძელდება. ის დარწმუნებულია, რომ მათი სულები სამუდამოდ არის დაკავშირებული. მთხრობელი ოცნებობს და ფიქრობს მასზე, მის გვერდით წევს მის საფლავში.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                           სვებების სამეფო

                                               

409 - 585

(ლათ. Regnum Suevorum), გალისიის სამეფო (ლათ. Galliciense Regnum) — სახელმწიფო პირენეს ნახევარკუნძულის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში 410–584 წლებში.

ნახევარკუნძულზე სვებების შეღწევის შემდეგ, მათმა მეფე ჰერმერიკმა (409–438) 410/411 წელს სცნო რომის იმპერატორ ჰონორიუსის ბატონობა და მასთან შეთანხმება გააფორმა, რომლის საფუძველზეც შეიქმნა სვებების სამეფო დედაქალაქით ბრაკარა-აუგუსტა (დღ. ბრაგა). 438 წელს ზავი დადო გალაიკებთან და ტახტიდან გადადგა საკუთარი ვაჟის სასარგებლოდ. თავისი უდიდესი გაფართოების მომენტში (438–456) სვებების სამეფო იკავებდა რომის პროვინცია გალეციის ტერიტორიას და ლუზიტანიის უდიდეს ნაწილს. მეფე რეკვილამ (438–448) 438 წელს ბეტიკის წინააღმდეგ ბრძოლის დროს გაანადგურა ადგილობრივ დიდებულთა არმია, 441 წელს დაიკავა ჰისპალისი (დღ. სევილია), 446 წელს დაამარცხა ფედერატი ვესტგუთები. მისმა მემკვიდრემ რექიარმა (448–456) გააძლიერა სამეფო, 449 წელს მიიღო კათოლიკობა, მოჭრა საკუთარი ოქროსა და ვერცხლის მონეტები.

                                                                         

სვებების ქვეყნის ოქროს მონეტა 410 - 450წწ

V–VI საუკუნეში სვებების მიერ მართულ ტერიტორიას გალისია ეწოდებოდა, ამ დროს ნახევარკუნძულის დანარჩენ, ვესტგუთურ ტერიტორიას ესპანეთად მოიხსენიებდნენ. მდინარე ორბიგოზე გამართულ ბრძოლაში (6 ოქტომბერი, 456) სვებების სამეფოს ჯარებმა დამარცხება განიცადეს ვესტგუთებისაგან. მათ აიღეს და გაძარცვეს ბრაკარა-აუგუსტა, რექიარი სიკვდილით დასაჯეს. მეფე რექიმუნდის (464–469) დროს 466 წელს ვესტგუთების გავლენით გადავიდნენ არიანელობაზე. 468 წელს მეფემ მშვიდობიანად დაიკავა ელისიპო (დღ. ლისაბონი), რომელიც ქალაქის დიდებულებმა გადასცეს, ამავე წლის გაზაფხულზე გაძარცვა კონიმბრიგა (დღ. კოიმბრა). 469–550 წლები სვებების სამეფოს ისტორიაში უცნობი პერიოდია, რაც განპირობებულია წყაროების თითქმის არარსებობით.

საერთო ჯამში სვებებმა შეცვალეს (ერთობ მნიშვნელოვნად) იმ საზოგადოების სტრუქტურა და კულტურა, რომელიც მათ დაიქვემდებარეს. სამეფოს მცირერიცხოვანი გერმანული მოსახლეობა განუხრელად შეერია ავტოქთონურს და ძალიან სწრაფად აითვისა ადგილობრივი იბერიულ-რომაული ენები (გალისიურ და პორტუგალიურ ენებში გერმანული ენობრივი მოწმობები შედარებით მცირედაა შემორჩენილი). სვებებისა და გალისიელ-რომაელთა შერწყმის საბოლოო ნაბიჯი აღმოჩნდა დაახლოებით 550 წელს მეფე ქარარიკისა (550–558/559) და მისი სამეფო კარის მიერ კათოლიციზმის მიღება. მეფის მიერ მხარდაჭერილი ქრისტიანიზაცია მიმართული იყო სასოფლო რაიონებისაკენ, სადაც ძლიერი იყო წარმართობისა და პრისცილიანეს ერესის გავლენა (ქალაქების მოსახლეობა უკვე V საუკუნის შუა ხანებისთვის უპირატესად კათოლიციზმის მიმდევარი იყო). 569 წელს ლუგოში გამართულ კრებაზე გვიანდელი რომისაგან მემკვიდრეობით მიღებული საეკლესიო ორგანიზება გარდაიქმნა, 134 მრევლი გაერთიანდა 13 დიოცეზში, მათ შორის იყო 4 ახალი დიოცეზი მდინარე დორიის (დორუს) სამხრეთით.

                                                                   

რომაული ბრონზეს ფიგურა, სადაც არის გერმანელი მამაკაცი, ჩაცმული სვებური ტიპურ კვანძოვან ვარცხნილობაში და დამახასიათებელ მოსასხამში. I საუკუნის მეორე ნახევრიდან II საუკუნის პირველ ნახევრამდე. ეროვნული ბიბლიოთეკა პარიზში, საფრანგეთი

576 წელს ვესტგუთების მეფე ლეოვიგილდი სვებების სამეფოში შეიჭრა. 580 წელს ვესტგუთების სამეფოში აჯანყება დაიწყო. აჯანყებულთა ხელში მყოფი ლუზიტანიისა და ბეტიკის დასაბრუნებლად ბრძოლის დროს ლეოვიგილდმა აიღო ლუზიტანიის დედაქალაქი ემერიტა-აუგუსტა (დღ. მერიდა), 583 წელს ალყა შემოარტყა ჰისპალისს. სვებების მეფე მირო (570–583) ჩაება ბრძოლაში და ჰისპალისზე ლაშქრობა მოაწყო. მისი მემკვიდრე ებორიკი (583–584) ამავე წელს დამარცხდა ვესტგუთებთან. აჯანყების, აგრეთვე სვებების მეფეთა პოლიტიკური დამოუკიდებლობის ბოლოს მოღებისათვის ლეოვიგილდი შეიჭრა სვებების სამეფოში, დაამხო და მონასტერში გაანწესა ებორიკი; ვიზეუში, ტუიში, ლუგოსა და ოპორტოში არიანელი ეპისკოპოსები დასვეს. სვებების სამეფო ტერიტორია ვესტგუთების სახელმწიფოს პროვინცია გახდა

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                ოპრა უინფრი

(ინგლ. Oprah Winfrey; დ. 29 იანვარი, 1954) — ამერიკელი ტელეწამყვანი და მსახიობი. ბავშვობაში სიღარიბისა და ძალადობის გადატანის მიუხედავად გახდა აშშ-ის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი და მდიდარი აფრო-ამერიკელი ქალი. ოპრა ამბობდა, როცა ის იყო 9 წლის  ძმებმა, ბიძამ და მათმა მეგობრებმა ბულინგი, გააუპატიურეს 9 წლის ასაკში და დაორსულდა 14 წლის ასაკში. მიუხედავად საკმაოდ რთული საშინაო ცხოვრებისა, ოპრა საკმარისად განათლებული იყო, რომ 13 წლისამ დაიწყო სწავლა. სკოლა მილუოკის გარეუბანში. მიუხედავად იმისა, რომ ოპრა საკმაოდ პოპულარული იყო, მას არ შეეძლო ქალაქში გამოჩენა ისე ხშირად, როგორც მისი მდიდარი კლასელები. მაგრამ, როგორც 60-იანი წლების ბოლოს ბევრი მოზარდი, ოპრა აჯანყდა და სახლიდან ქუჩაში გაიქცა.

როდესაც ის 14 წლის იყო, დაორსულდა და შეეძინა შვილი, რომელიც დაბადებიდან მალევე გარდაიცვალა [9] შემდეგ მისმა აღშფოთებულმა დედამ იგი გაგზავნა ნეშვილში, ტენესის შტატში, მამასთან ერთად. ვერნონი მკაცრი, მაგრამ საიმედო იყო და დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდა მის განათლებას. ოპრა დასახელდა საპატიო სტუდენტად და აირჩიეს ყველაზე პოპულარულ გოგონად. მან გაიმარჯვა მჭევრმეტყველების კონკურსში, რამაც საშუალება მისცა გამხდარიყო სტუდენტი ტენესის უნივერსიტეტში, ისტორიულად შავკანიანი ამერიკელების უნივერსიტეტი, სადაც სწავლობდა კომუნიკაციას. 18 წლის ასაკში ოპრამ გაიმარჯვა მის ბლექ ტენესის სილამაზის კონკურსზე. ოპრას ბებიამ თქვა, რომ იმ მომენტიდან, როდესაც ოპრამ დაიწყო საუბარი, ის ყოველთვის სცენაზე იყო. ბავშვობაში მან ინტერვიუ აიღო ღობეზე სიმინდისა და ყვავისგან დამზადებულ თოჯინებს. 17 წლის ასაკში ოპრა მუშაობდა და სწავლობდა უნივერსიტეტში. ის იყო ყველაზე ახალგაზრდა რეპორტიორი, რომელიც მუშაობდა ადგილობრივ მედიაში (CBS) და პირველი შავკანიანი ქალი ტელერეპორტიორი ნეშვილში. 1976 წელს იგი გადავიდა Baltimore WJZ Television-ში, როგორც Six O'Clock News-ის ასისტენტი და გახდა დილის თოქ-შოუს Baltimore Talking-ის თანაწამყვანი. მაშინ მას პირველი დიდება მოუვიდა. 1986 წელს ოპრამ შექმნა საკუთარი პროგრამა - The Oprah Winfrey Show, რამაც იგი არა მხოლოდ ცნობილი, არამედ ძალიან მდიდარი და გავლენიანი ქალი გახადა შეერთებულ შტატებში. 2011 წლის 1 იანვარს ოპრამ გახსნა საკუთარი სატელევიზიო არხი, OWN, და ის მომავალში გეგმავს არხზე საკუთარი პრაიმტაიმ შოუს მასპინძლობას. 2011 წლის 3 აგვისტოს გამოცხადდა, რომ 2011 წლის 12 ნოემბერს ოპრა უინფრი მიიღებდა საპატიო ოსკარს ჯინ ჰერშოლტის ჯილდოს კატეგორიაში. 2013 წლის 20 ნოემბერს აშშ-ს პრეზიდენტმა ბარაკ ობამამ ოპრა უინფრის თავისუფლების საპრეზიდენტო მედალი დააჯილდოვა . 2017 წლის დასაწყისში ოპრა უინფრი გამოუშვებს თავის პირველ წიგნს სამზარეულოს შესახებ. 2015 წელს იგეგმებოდა მისი მემუარების გამოქვეყნება, მაგრამ ტელევარსკვლავმა გადაიფიქრა და დაწერა წიგნი "საკვები, ჯანმრთელობა და ბედნიერება: უმაღლესი დონის რეცეპტები შესანიშნავი კერძებისთვის და უკეთესი ცხოვრებისთვის" . 2018 წლის 9 იანვარს მედიაში გაჩნდა ინფორმაცია ოპრა უინფრის 2020 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე შეერთებული შტატების პრეზიდენტის პოსტზე არჩევის განზრახვის შესახებ.

იხ ვიდეო ოპრა უნიფრი - ყველაზე გავლენიანი ტელეწამყვანის, მსსახიობისა და ტელეწამყვანის გამონათქვამები