ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ბოქსიტი
(ფრანგ. bauxite) — ალუმინის ჰიდროჟანგებით მდიდარი დანალექი ან ელუვიური ქანი, რომელიც შედგენილობითა და თვისებებით ალუმინის მადნების კონდიციებს შეესაბამება. სამრეწველო მნიშვნელობის ბოქსიტებში AI2o3-ის შემცველობა 28 %-იდან 50 %-მდე მერყეობს. ალუმინის ჰიდროჟანგების გარდა ბოქსიტი შეიცავს Fe2O3, SiO2, TiO2, CaO, MgO, MnO და სხვ.
იგი მოყავისფრო, მოწითალო ან მონაცისფრო მკვრივი, იშვიათად რბილი წვრილდისპერსიული ქანია, მუხუდოსებრი ან ოოლითური სტრუქტურისა. მინერალოგიური შედგენილობის მიხედვით გამოიყოფა მონოჰიდრატული (დიასპორულბემიტური), ტრიჰიდრატული (ჰიდრარგილიტური) და შერეული ბოქსიტები. გარდა აღნიშნული მინერალებისა ბოქსიტის შედგენილობაში შეიძლება იყოს ჰემატიტი, ლიმონიტი, კაოლინიტის ჯგუფის მინერალები, რკინოვანი ქლორიდები, პირიტი, კალციტი, სიდერიტი.
ბოქსიტის წარმოშობა დაკავშირებულია ტუტე, მჟავე და შედარებით იშვიათად ფუძე ქანების ლატერიტულ გამოფიტვასთან ან თიხამიწის მნიშვნელოვანი რაოდენობით დალექვის პროცესებთან ზღვიურ ან ტბიურ აუზებში. გენეტური ნიშნების მკიხედვით ბოქსიტი ორი ძირითადი ტიპისაა — ბაქნური (გვხვდება ჰორიზონტალურად განლაგებულ კონტინენტურ ნალექებში) და გეოსინკლინური (დაკავშირებულია ზღვის სანაიპირო ზოლის ლაგუნურ ნალექებთან).
ბოქსიტის გადამუშავებით ალუმინის გარდა იღებენ სხვადასხვა სახის საღებავებს, ხელოვნურ აბრაზივებს, ცეცხლგამძლე მასალას. ბოქსიტებს იყენებენ აგრეთვე შავ მეტალურგიაში (ფლიუსი) და ნავთობის მრეწველლობაში (სორბენტი).
ბოქსიტის დიდი საბადოები ცნობილია ურალზე, ყაზახეთში, აღმოსავლეთ და დასავლეთ ციმბირში; აღსანიშნავია აგრეთვე ჩინეთის, ინდოეთის, რუმინეთის, უნგრეთის, საფრანგეთის, აშშ-ის, ბრაზილიის, განისა და გვინეის საბადოები.
სახელწოდება ბოქსიტი მომდინარეობს სოფელ ბოს (Les Baux) მიხედვით (სამხრეთ საფრანგეთი), სადაც ბოქსიტის ბუდობები პირველად აღმოაჩინეს.
იხ. ვიდეო - КРУПНЕЙШИЕ ПРОИЗВОДИТЕЛИ БОКСИТОВ В МИРЕ
ბოქსიტი, როგორც წესი, მოპოვებულია ზოლებით, რადგან ის თითქმის ყოველთვის გვხვდება რელიეფის ზედაპირთან ახლოს, მცირე ან ზედმეტი ტვირთის გარეშე. 2010 წლის მონაცემებით, მსოფლიოში მშრალი ბოქსიტის წარმოების დაახლოებით 70%-დან 80%-მდე გადამუშავდება ჯერ ალუმინის, შემდეგ კი ალუმინის ელექტროლიზის გზით. ბოქსიტის ქანები ჩვეულებრივ კლასიფიცირდება მათი კომერციული გამოყენების მიხედვით: მეტალურგიული, აბრაზიული, ცემენტი, ქიმიური და ცეცხლგამძლე.
ჩვეულებრივ, ბოქსიტის საბადო თბება წნევის ჭურჭელში ნატრიუმის ჰიდროქსიდის ხსნართან ერთად 150-დან 200 °C-მდე (300-დან 390 °F-მდე). ამ ტემპერატურაზე ალუმინი იხსნება ნატრიუმის ალუმინატის სახით (ბაიერის პროცესი). ალუმინის ნაერთები ბოქსიტში შეიძლება იყოს გიბსიტის (Al(OH)3), ბოემიტის (AlOOH) ან დიასპორის (AlOOH) სახით; ალუმინის კომპონენტის სხვადასხვა ფორმა კარნახობს მოპოვების პირობებს. გაუხსნელი ნარჩენები, ბოქსიტის ნარჩენები, ალუმინის ნაერთების მოპოვების შემდეგ შეიცავს რკინის ოქსიდებს, სილიციუმს, კალციას, ტიტანიას და ალუმინის ნაწილს, რომლებიც არ რეაგირებენ. ნარჩენების გაფილტვრით გამოყოფის შემდეგ, სუფთა გიბსიტი ილექება სითხის გაციებისას და შემდეგ თესება წვრილმარცვლოვანი ალუმინის ჰიდროქსიდით. გიბსიტი ჩვეულებრივ გარდაიქმნება ალუმინის ოქსიდად, Al2O3, მბრუნავ ღუმელებში ან თხევადი ფლეშ კალცინერებში 1000 °C-ზე (1830 °F) ტემპერატურაზე გაცხელებით. ეს ალუმინის ოქსიდი იხსნება დაახლოებით 960 °C (1760 °F) ტემპერატურაზე გამდნარ კრიოლიტში. შემდეგ, ამ გამდნარ ნივთიერებას შეუძლია გამოიმუშაოს მეტალის ალუმინი ელექტროლიზის პროცესში მასში ელექტრული დენის გავლის გზით, რომელსაც ჰოლ-ჰეროლის პროცესი ჰქვია, მისი ამერიკელი და ფრანგი აღმომჩენების სახელით.
ამ პროცესის გამოგონებამდე და დევილის პროცესამდე, ალუმინის საბადო დახვეწილი იყო მადნის გაცხელებით ელემენტარულ ნატრიუმთან ან კალიუმთან ერთად ვაკუუმში. მეთოდი იყო რთული და მოხმარებული მასალები, რომლებიც თავად ძვირი იყო იმ დროს. ამან ადრეული ელემენტარული ალუმინი ოქროზე უფრო ძვირი გახადა.
იხ. ვიდეო - From Bauxite to Alumina to Aluminum - Check bauxite for available alumina and impurities to minimize the use of reagents and energy in down-stream processing. Save energy costs by fast and accurate control of the bath parameters and bath conditions.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ბერნჰარდ რიმანი
(გერმ. Bernhard Riemann [ˈʁiːman] ( მოსმენა); დ. 17 სექტემბერი, 1826 — გ. 20 ივლისი, 1866) — გერმანელი მათემატიკოსი.
1846 წელს ჩაირიცხა გეტინგენის უნივერსიტეტში. 1847-1849 წლებში ისმენდა კარლ გუსტავ იაკობ იაკობისა და პეტერ გუსტავ ლეჟენ დირიხლეს ლექციებს ბერლინის უნივერსიტეტში. 1849 წელს დაბრუნდა გეტინგენში, სადაც დაუახლოვდა ვილჰელმ ედუარდ ვებერს, რომელმაც მას გაუღვიძა ინტერესი ბუნებისმეტყველების საკითხებისადმი.
1857 წლიდან იყო გეტინგენის უნივერსიტეტის პროფესორი. 1851 წელს დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია: „ერთი კომპლექსური ცვლადის ფუნქციის ზოგადი თეორიის საფუძვლები“, რომლითაც საფუძველი ჩაუყარა ანალიზური ფუნქციების თეორიის გეომეტრიულ მიმართულებას. რიმანის მიერ შემოღებულია ეგრეთ წოდებული რიმანის ზედაპირები, რომელთაც დიდი მნიშვნელობა აქვთ მრავალსახა ფუნქციების გამოკვლევის დროს. შეიმუშავა კონფორმული ასახვების თეორია და ამასთან დაკავშირებით მოგვცა ტოპოლოგიის ძირითადი ცნებები, შეისწავლა სხვადასხვა არის შიგნით ანალიზური ფუნქციების არსებობის საკითხი.
რიმანის მიერ შექმნილი მეთოდები ფართოდ გამოიყენება ალგებრული ფუნქციებისა და ინტეგრალების თეორიაში, დიფერენცირებული განტოლებების ანალიზურ თეორიასა და რიცხვთა ანალიზურ თეორიაში. რიმანი იკვლევდა ფუნქციის ტრიგონომეტრიულ მწკრივად გაშლის საკითხს; ამასთან დაკავშირებით მოგვცა რიმანის აზრით, ინტეგრირების აუცილებელი და საკმარისი პირობა. რიმანმა შექმნა კერძოწარმოებულებიანი დიფერენცირებული განტოლებების ინტეგრირების მეთოდები.
1854 წელს ცნობილ ლექციაში „ჰიპოტეზებზე, რომლებიც წარმოადგენენ გეომეტრიის საფუძვლებს“, წამოაყენა სხვადასხვა მათემატიკური სივრცის (მისი ტერმინით „მრავალსახეობის“) ცნების, მათ შორის ფუნქციონალური და ტოპოლოგიური სივრცის, ზოგადი იდეა. დაწვრილებით განიხილა ეგრეთ წოდებული რიმანის სივრცეები, რომლებიც წარმოადგენენ ევკლიდეს, ლობაჩევსკისა და რიმანის გეომეტრიების შესაბამისი სივრცეების ცნებათა განზოგადებას. ფიზიკური სივრცის მიმართ თავისი იდეების გამოყენების განხილვისას რიმანმა დასვა საკითხი მისი „მეტრიკული თვისებების მიზეზების“ შესახებ და თითქოს იწინასწარმეტყველა ის, რაც შემდეგ გაკეთდა ფარდობითობის ზოგად თეორიაში. რიმანის იდეებმა და მეთოდებმა დასახეს ახალი მიმართულებები მათემატიკაში და ფართო გამოყენება პოვა მათემატიკასა და ფიზიკაში.
იხ. ვიდეო - Простые истории. Бернхард Риман - математик
რეალური ანალიზი
რეალური ანალიზის სფეროში მან თავის ჰაბილიტაციაში აღმოაჩინა რიმანის ინტეგრალი. სხვა საკითხებთან ერთად, მან აჩვენა, რომ ყოველი ცალმხრივი უწყვეტი ფუნქცია ინტეგრირებადია. ანალოგიურად, Stieltjes ინტეგრალი ბრუნდება გოტინგერის მათემატიკოსთან და ამიტომ მათ ერთად უწოდებენ Riemann-Stieltjes ინტეგრალი.
ფურიეს სერიებზე ჰაბილიტაციურ ნაშრომში, სადაც მან მიჰყვა თავისი მასწავლებლის დირიხლეს მუშაობას, მან აჩვენა, რომ რიმანის ინტეგრირებადი ფუნქციები "გამოსახულია" ფურიეს სერიებით. დირიხლემ აჩვენა ეს უწყვეტი, ცალ-ცალკე დიფერენცირებადი ფუნქციებისთვის (აქედან გამომდინარე, მრავალი არადიფერენცირებადი წერტილით). რიმანმა მოიყვანა ფურიეს სერიის მაგალითი, რომელიც წარმოადგენს უწყვეტ, თითქმის არსად განსხვავებულ ფუნქციას, შემთხვევა, რომელიც არ არის დაფარული დირიხლეს მიერ. მან ასევე დაამტკიცა რიმან-ლებესგის ლემა: თუ ფუნქცია გამოსახულია ფურიეს სერიით, მაშინ ფურიეს კოეფიციენტები ნულამდე მიდის დიდი n-ისთვის.
რიმანის ესე იყო ასევე საწყისი წერტილი გეორგ კანტორის ფურიეს სერიებთან მუშაობისთვის, რომელიც იყო სიმრავლეების თეორიის სტიმული.
იგი ასევე მუშაობდა ჰიპერგეომეტრიულ დიფერენციალურ განტოლებებზე 1857 წელს რთული ანალიტიკური მეთოდების გამოყენებით და წარმოადგინა ამონახსნები სინგულარობის შესახებ დახურული ბილიკების ქცევის მეშვეობით (აღწერილი მონოდრომიის მატრიცით). ადრე ცნობილი მონოდრომიული მატრიცებით ასეთი დიფერენციალური განტოლებების არსებობის დადასტურება ჰილბერტის ერთ-ერთი ამოცანაა.
იხ. ვიდეო - Bernhard Riemanns revolutionärer Nachlass - Ein Verständnis des Inhalts von Bernhard Riemanns Habilitationsschrift ist entscheidend dafür, sämtliche wichtigen Bereiche des Denkens grundlegender zu begreifen und weiterzuentwickeln. Diese Schrift Riemanns, die häufig als mathematische Darstellung mißverstanden wird, ist Ausdruck seiner Sicht des physischen Universums und des menschlichen Geistes und gibt uns gleichzeitig nützliche Einblicke in gesellschaftliche Prozesse. In diesem Video gehen wir auf den Inhalt von Riemanns Schrift ein und erläutern einen wichtigen Umstand unseres Geisteslebens: Der Mensch sitzt nicht außerhalb des Universums und untersucht es von einem festen, stabilen Ort aus, sondern die schöpferische Geistesaktivität des Menschen ist selbst eine Kraft des Universums und muß von jedem, der eine einheitliche physikalische Sicht der Welt sucht, als solche betrachtet werden.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
უტოპია (დოქტორი ჰუ)
რეგენაციის ოსტატი
(ინგლ. Utopia) — ეპიზოდი ბრიტანული სამეცნიერო ფანტასტიკის სატელევიზიო სერიალის Doctor Who. ის გავიდა BBC-ზე 2007 წლის 16 ივნისს და არის მესამე სეზონის მეთერთმეტე ეპიზოდი. "უტოპია" პირველია სამი ეპიზოდიდან, რომლებიც დაკავშირებულია საერთო სიუჟეტთან.
მოქმედება ხდება პლანეტა მალკასიროზე ასი ტრილიონი წლის განმავლობაში, სადაც პროფესორი მუშაობს, რომელიც ცდილობს კაცობრიობის ნარჩენები გაგზავნოს იმ ადგილას, სახელად "უტოპია". აქ ჩვენ ვხედავთ კაპიტან ჯეკ ჰარკნესისა და ოსტატის დაბრუნებას.
მიმოხილვა - TARDIS დაეშვება კარდიფში, რათა აღადგინოს ენერგია რიფტიდან. კაპიტანი ჯეკი მიდის TARDIS-ზე და ეჯახება მას დემატერიალიზაციისას, რის შედეგადაც TARDIS გადის კონტროლიდან და აღმოჩნდება სამყაროს დასასრულში.
პლანეტა მალკასიროზე ას ტრილიონ წელიწადში დაჯდომის შემდეგ, ჯეკი საყვედურობს ექიმს, რომ დატოვა იგი სატელიტ 5-ზე და ეკითხება როუზის შესახებ. ჯეკი ამბობს, რომ ის დედამიწაზე დაბრუნდა მორევის მანიპულატორის გამოყენებით, მაგრამ დასრულდა მე-19 საუკუნეში; ასე რომ, ის მთელი ამ ხნის განმავლობაში კარდიფის რიფთან იყო და იცოდა, რომ ოდესმე ექიმი დაბრუნდებოდა. პლანეტის შესწავლისას დროში მოგზაურები პოულობენ მიტოვებულ ქალაქს და ხვდებიან მომავალს, კანიბალ ჰუმანოიდებს, რომლებიც ნადირობენ ადამიანებს. ხალხი ცდილობს ასვლას გემზე, რომელიც მიფრინავს "უტოპიაში" - კაცობრიობის უკანასკნელი იმედი.
გემის საყრდენზე TARDIS-ის ეკიპაჟი ხვდება ხანდაზმულ პროფესორ იანგს და მის ინსექტოიდის თანაშემწეს შანტოს, რომლებსაც დახმარება სჭირდებათ. კოსმოსური ხომალდის გაშვება შეუძლებელია ექსპერიმენტული ძრავის სისტემასთან დაკავშირებული პრობლემების გამო.
ექიმთან საუბარში პროფესორი ამბობს, რომ გამუდმებით ესმის დასარტყამების ხმა, რომელიც ამ ბოლო დროს უფრო და უფრო ხმამაღლა ჟღერს. სიტყვები, როგორიცაა "რეგენერაცია" და "TARDIS" აძლიერებს ხმაურს. როდესაც მართა პროფესორის მდგომარეობის გამო შეშფოთებას გამოხატავს, ის აჩვენებს გაფუჭებულ საათს, რომელიც მას ბავშვობიდან ინახავდა, რომელიც ჯონ სმიტის იდენტურია.
როდესაც ექიმი გაიგებს პროფესორის საათის შესახებ, ხვდება, რომ "იანა" არის შემოკლებული სიტყვა "You Are Not Alone", რომელიც არის ბოს სახის ბოლო სიტყვები. ამ დროს იანა ხსნის საათს, ათავისუფლებს დროის უფლის არსს. განრისხებული და შეშინებული დოქტორი მივარდება პროფესორის ლაბორატორიაში, მაგრამ ის კარებს ხურავს და ბუნკერში უშვებს ფიუჩერს. იანა უცხადებს თავის ნამდვილ სახელს Shanteau-ს: Master. ის მას ელექტროშოკით აყენებს, მაგრამ შანტო სიკვდილამდე ახერხებს პროფესორს ესროლოს.
ექიმი შეიჭრება ლაბორატორიაში, მაგრამ ოსტატი უკვე ჩაიკეტა TARDIS-ში. ის კეტავს TARDIS-ის კარს, რაც ხელს უშლის ექიმის შემოსვლას. შანტოს დარტყმის შედეგად მოკვდა, ოსტატი რეგენერირებულია ახალგაზრდა სხეულში, რომლის ხმაც ძალიან ნაცნობია მართას. ექიმის დაცინვის შემდეგ ის მიფრინავს და შორეულ მომავალში ექიმის გუნდს მარტო ტოვებს გაბრაზებულ ფიუჩერსთან.
იხ. ვიდეო - Регенерация Мастера | Утопия | Доктор Кто
დამატებითი ინფორმაცია - ეს დერეკ ჯაკობის მესამე გამოჩენაა Doctor Who-ში. პირველი იყო 2003 წლის აუდიო დრამაში Deadline, სადაც მან განასახიერა სცენარისტი, რომელიც ფიქრობდა, რომ ის იყო ექიმი. მეორე იყო რამდენიმე თვის შემდეგ, Shalka's Cry-ში, როდესაც მან ითამაშა Master-ის ანდროიდის ვერსია.
ცხრა წლის ჯონ ბელმა მოიგო ლურჯი პიტერის კონკურსი ამ ეპიზოდში სათამაშოდ.
პოლ მარკ დევისი, რომელიც თამაშობდა ფიუჩერსის ლიდერს, ტრიკსტერად გამოჩნდა სარა ჯეინის თავგადასავლების ზოგიერთ ეპიზოდში.
ჩიპო ჩანგი, რომელიც შანტოს როლს ასრულებდა, ასევე მარცხნივ მკითხავის როლს ასრულებს.
იხ. ვიდეო - The Master Regenerates | Utopia | Doctor Who
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
გალიფრეი
დროის მბრძანებლების ციტადელი გალიფრიზე (ეპიზოდი "დრამროლი")
(ინგლ. Gallifrey) — პლანეტა სამეცნიერო ფანტასტიკის ჟანრის ბრიტანული ტელესერიალიდან Doctor Who. ის სერიალის მთავარი პერსონაჟის, დოქტორისა და დროის მბრძანებლების სამშობლოა. გალიფრეი მდებარეობდა ბინარული ვარსკვლავების სისტემა გრიდლოკში, კასტერბორუსის თანავარსკვლავედში. მისი გალაქტიკური კოორდინატებია „1001100 X 02 გალაქტიკის ნულოვანი ცენტრიდან“, რაც დედამიწიდან დაახლოებით 29 000 სინათლის წლის მოშორებითაა.
თავდაპირველად სერიალში დოქტორის მშობლიურ პლანეტაზე არაფერი იყო ნათქვამი, ის მხოლოდ 1969 წელს გამოაჩინეს მე-7 სეზონში „ომის თამაშები“, დოქტორის გასამართლების ეპიზოდში. სახელი კი გამომჟღავნდა „ომის მეომარში" (1973). დროში მოგზაურობის მეშვეობით გალიფრეის ხშირად სტუმრობენ, როგორც დედამიწის წარსულში, ისე შორეულ მომავალშიც, 100 ტრილიონ წელიწადში, რომელსაც დროის ლორდებმა ვერ მიაღწიეს.
გალიფრეის შესახებ ინფორმაცია ნელ-ნელა ივსებოდა განახლებულ სერიებში (2005 წლიდან). პირველ სეზონში იყო მინიშნება, რომ ის დალეკების იმპერიასთან ერთად განადგურდა დოქტორის მიერ დროის ომში. პლანეტა სახელით მხოლოდ 2006 წლის საშობაო სპეციალურ ეპიზოდში მოიხსენიეს. ცოტა ხნით გამოჩნდა მე-7 სეზონის ფინალში, ეპიზოდში „დოქტორის სახელი“, სადაც ნაჩვენები იყო, როგორ მოიპარეს დოქტორმა და სუზანმა ტარდისი. ეპიზოდის „დოქტორის დღე“ მიწურულს აღმოჩნდა, რომ გალიფრეი გადარჩა, თუმცა დროში გაიყინა და დოქტორის 13 ინკარნაციის მიერ სხვა სამყაროში იქნა გადატანილი.
იხ. ვიდეო - Gallifrey and the Time Lords | Doctor Who - The Doctor's relationship with their home planet has always been... complicated. Here are just a few of the encounters we've had with the Time Lords over the generations! Subscribe to Doctor Who for more exclusive videos: http://bit.ly/SubscribeToDoctorWho
გალიფრი კოსმოსიდან
ცოტა რამ დარჩა ყურადღების გარეშე თავად პლანეტის ისტორიაში, რაც გამოჩნდა ორიგინალურ სერიაში (1963-1989). 2005 წლის ეპიზოდში "მსოფლიოს დასასრული", მეცხრე ექიმი ამტკიცებს, რომ მისი მშობლიური პლანეტა ომში განადგურდა და რომ ის არის დროის მბრძანებელთა უკანასკნელი. მაგრამ როგორც არ უნდა იყოს, ეს ეპიზოდი გვიჩვენებს, რომ ლორდებს შორეულ მომავალში ახსოვთ, თუმცა, დროთა განმავლობაში, ეს ცოდნა დაიკარგება. როდესაც მეათე ექიმი სამყაროს დასასრულს მიაღწევს, მისი რასის სახელი არავისთან ასოციაციას არ იწვევს.
შემდგომში დალეკის სერიებში გამოვლინდა, რომ ბოლო დიდი დროის ომი იყო ბრძოლა ოვერლორდებსა და დალეკებს შორის, რომელიც დამთავრდა ორივე რასის განადგურებით; გადარჩა მხოლოდ ორი მოწინააღმდეგე: ექიმი და ერთადერთი დალეკი, რომელიც დროთა განმავლობაში დაეცა და დედამიწას დაეჯახა. ამ ეპიზოდის ბოლოს, როდესაც დალეკის გადარჩენილი თვითგანადგურება ხდება, დარჩენილი ექიმი იმედოვნებს, რომ ის არის დროის ომის ერთადერთი გადარჩენილი. თუმცა, დალეკები დაბრუნდნენ როგორც ბოლო ორნაწილიან ეპიზოდში 2005 წელს, "ცუდი მგელი" / "გზების გაშორება", და 2006 წლის ბოლო ეპიზოდში "აჩრდილების არმია" / "განკითხვის დღე", ასე რომ ბედი. დოქტორის თქმით, დროის მბრძანებლების შესახებ შეიძლება არც ისე გარკვეული იყოს.
გაქცეულ პატარძალში ექიმი პირველად ახსენებს თავისი პლანეტის სახელს ახალი სერიის დაწყების შემდეგ, რამაც Racnoss Empress-ის აღშფოთება გამოიწვია.
The Cork-ში ექიმი იღებს შეტყობინებას მომაკვდავი უძველესი არსებისგან, სახელად ბოს სახე: "შენ მარტო არ ხარ". შემდგომში, სერიალ "უტოპიაში" ის საბოლოოდ გაიგებს რას ნიშნავს ეს მესიჯი - მისი მოსისხლე მეგობარი ოსტატი, ასევე დროის მბრძანებელი, ჯერ კიდევ ცოცხალია. ბოლო დროს ლორდში, ოსტატი მოკლულია მისი ცოლის მიერ და, ექიმის თხოვნის მიუხედავად, უარს ამბობს რეგენერაციაზე. შემდეგ ექიმი კრემებს ოსტატის ცხედარს კოცონზე. და მაინც, ოსტატი ბრუნდება, თავისი თანამოაზრეების დახმარებით, ბოლო დროის საშობაო სპეციალურ ღონისძიებაში. ეპიზოდის ბოლოს ის დედამიწაზე დაცემით გალიფრისთან ერთად ქრება.
ექიმს ასევე ჰყავდა ქალიშვილი, რომელიც ასევე გალიფრიანია, მაგრამ არ არის დროის მბრძანებელი (თუმცა ის შეიძლება გახდეს დროში მოგზაურობით ან დროის მორევის მონახულების გზით). ეპიზოდში "ექიმის ქალიშვილი" ის იღუპება გასროლით, მაგრამ მას შემდეგ რაც ექიმი გაფრინდა, გარეგნობის შეუცვლილად გამოჯანმრთელდა და ვარსკვლავებისკენ გაფრინდა. არ იყო დაკონკრეტებული, ეს იყო Time Lord-ის დამახასიათებელი რეგენერაცია თუ ტერაფორმირების მოწყობილობის გვერდითი ეფექტი.
გარდა ამისა, რივერ სონგს, რომლის ჩასახვა მოხდა დოქტორის ტარდისში, აქვს რეგენერაციის უნარი. ის არის ადამიანის დროის მბრძანებელი, ხოლო ექიმი არის გალიფრიანი დროის მბრძანებელი.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
მეთერთმეტე საათი (დოქტორი ვინ)
203 — «Одиннадцатый час
The Eleventh Hour»
კულმინაცია სცენა: ექიმი ესაუბრება ატრაქსის და ეუბნება, რომ აღარასოდეს დაბრუნდნენ, რადგან დედამიწას ჰყავს მფარველი.
The newly regenerated Doctor confronts one of the Atraxi. This scene was described as where the new incarnation, played by Matt Smith, "finally clicks into place"; however, it was not originally included in the script.
Кульминационная сцена: Доктор разговаривает с Атракси и велит им никогда не возвращаться, так как у Земли есть защитник.
(ინგლ. მეთერთმეტე საათი, MPA: [ðə ɪˈlev.(ə)nθ aʊə(ɹ)]), ასევე ცნობილი როგორც ბოლო მომენტი, არის ბრიტანული სამეცნიერო ფანტასტიური სატელევიზიო სერიალის Doctor Who მეხუთე სეზონის პირველი ეპიზოდი. ეპიზოდის პრემიერა შედგა 2010 წლის 3 აპრილს BBC One-ზე და BBC HD-ზე. გადადით #Show განყოფილებაში. ეს და შემდგომი სერია შეიქმნა ახალი გადამღები ჯგუფის მიერ. სიუჟეტი დაწერა სტივენ მოფატმა, რომელმაც დებიუტი შეასრულა, როგორც სერიალის მთავარი სცენარისტი და აღმასრულებელი პროდიუსერი. სერიალის რეჟისორი ადამ სმიტია, რომელიც ჯგუფს მხოლოდ მე-5 სეზონში შეუერთდა. მსახიობის შემადგენლობა განახლდა - პირველ რიგში, მეთერთმეტე ექიმის როლის შემსრულებელი მეტ სმიტი გამოჩნდა ეკრანებზე გადადით "#Cast Casting" განყოფილებაში. ეპიზოდი გადაიღეს 2009 წლის ბოლოს
დროში და სივრცეში მოგზაური ექიმი (მეტ სმიტი) პატარა ამელია პონდს (ქეითლინ ბლექვუდს) დაჰპირდა დაბრუნებას 5 წუთში, მაგრამ შეცდომით მან ეს გააკეთა 12 წლის შემდეგ, როცა გოგონა უკვე გოგონა გახდა (კარენ გილანი). მასთან და მის ბოიფრენდთან, რორი უილიამსთან (არტურ დარვილთან) ექიმმა, ჩვეულებრივი ტექნიკური მოწყობილობების გარეშე, 20 წუთში უნდა გადაარჩინოს დედამიწა, რომელსაც ემუქრებიან Atraxi უცხოპლანეტელები და მოითხოვენ მათთვის გადასცეს პატიმარი Zero, რომელიც პატიმრობიდან გაიქცა. გადადით "#Story" განყოფილებაში. სერიალში პირველად ჩნდება ბზარები სივრცესა და დროს, სადაც ნახსენებია Pandorica და Silence - სეზონის 5 სიუჟეტის რკალი გადადით "#ბზარები" განყოფილებაში.
პრემიერის დღეს ეპიზოდს 10,08 მილიონმა მაყურებელმა უყურაგადადით "#შოუს" განყოფილებაში. ეპიზოდმა მიიღო რეიტინგის ინდექსი (AI) (eng.)rus. 86 ("შესანიშნავი"). შემდგომში სერიალი, სეზონის სხვა ეპიზოდებთან ერთად, გამოვიდა DVD-ზე და Blu-ray-ზე.
იხ. ვიდეო - Доктор Кто - Отрывок (5 сезон 1 серия - "Одиннадцатый час" )
დოქტორი არის მოგზაური სივრცეში და დროში. როგორც ჩანს ადამიანად, მაგრამ ეკუთვნის დროის მბრძანებლის რასას პლანეტა გალიფრიდან. დროის ლორდებს აქვთ რეგენერაციის (ხელახლა დაბადების) უნარი მომაკვდინებელ სიტუაციებში მოხვედრისას. რეგენერაციის შედეგად დროის უფალი მთლიანად ცვლის თავის გარეგნობას და ნაწილობრივ ხასიათს. ექიმი უკანასკნელი დროის უფალია. სახლს მოკლებული, ის გადაარჩენს სხვა სამყაროებს, მათ შორის კაცობრიობას. როგორც ტრანსპორტირების საშუალება, ექიმი იყენებს TARDIS-ს (ინგლ. TARDIS - Time And Relative Dimension (s) In Space) - ცოცხალი დროის მანქანა და ამავე დროს კოსმოსური ხომალდი, რომელიც ჰგავს ინგლისურ ცისფერ პოლიციის ყუთს 1960-იანი წლებიდან. მაგრამ შეიცავს ბევრად მეტს, ვიდრე ჩანს („ის შიგნიდან უფრო დიდია, ვიდრე გარედან“). როგორც ხელსაყრელ ხელსაწყო ობიექტებთან მცირე ოპერაციების განსახორციელებლად (საკეტების დაბლოკვა და განბლოკვა, მოწყობილობების შეკეთება, რაღაცის სკანირება და ა.შ.), ის იყენებს ხმოვან ხრახნიანს. ექიმს აქვს ინტელექტი უფრო მაღალი ვიდრე ადამიანის ინტელექტი.
2009 წლის 25 დეკემბერს და 2010 წლის 1 იანვარს ეთერში გავიდა Doctor Who საშობაო სპეციალური სათაურით "დროის დასასრული". გარემოებების გამო (მიიღეს სიცოცხლესთან შეუთავსებელი რადიაციის დიდი დოზა), მეათე ექიმი რეგენერაციას განიცდის და მეთერთმეტე ექიმი იბადება. სერიალის მოვლენები ვითარდება მოთხრობის "დროის დასასრულის" შემდეგ.
ემიმ დოქტორს დაუჯერა მხოლოდ 2008 წელს, როდესაც მან აჩვენა ვაშლი, რომელიც ამელიამ მას 1996 წელს დაუბრუნა.
ახლად რეგენერირებული მეთერთმეტე დოქტორს ღამით ლონდონის ცაზე დაფრინავს ავარიული TARDIS-ით და დაეჯახა დედამიწას 1996 წელს ინგლისურ სოფელ ლედვორტში, გოგონას ამელია პონდის სახლთან ახლოს. ექიმის ხელახალი დაბადება არ დასრულებულა, ის ახალ სხეულს ეგუება. ამელიას საძინებელში ექიმი აღმოაჩენს ბზარს დროსა და სივრცეში. იქიდან ისმის ხმები, ისმის გაფრთხილება: "პატიმარი ზერო გაიქცა!" ექიმი ახერხებს ბზარის დახურვას და მივარდება გაუმართავი TARDIS-ისკენ, მაგრამ ჰპირდება ამელიას უკან 5 წუთში.
მეორე დილით დოქტორი ბრუნდება. გარდა ამისა, მან გამოიცნო - პატიმარი ზერო ემი სახლში გაიქცა ნაპრალის გავლით და დაიმალა აღქმის ფილტრის მიერ დამალულ ერთ-ერთ ოთახში. სახლში მას ზრდასრული გოგონა ხვდება. მისი სისულელეების გამო, გოგონა ოთახში შედის და ექიმის რეკომენდაციების საწინააღმდეგოდ, არ ეძიოს კონტაქტი პატიმარ ნულთან, ის მაინც ხედავს მის რეალურ გველის არსს. ატრაქსი (ისინი, ვისგანაც პატიმარი ნული გაიქცა) აფრთხილებენ, რომ დაწვეს "დედამიწელთა სახლს", თუ პატიმარი ნული მათ არ გადასცემენ. გზაში აღმოჩნდა, რომ 2008 წელია (12 წელი გავიდა ) და ეს გოგონა არის ზრდასრული ამელია, ახლა ემი პონდი. Prisoner Zero არის მრავალფორმიანი, უცხო არსება, რომელსაც შეუძლია მიიღოს ადამიანის გარეგნობა, რომელთანაც კონტაქტშია დიდი ხნის განმავლობაში.
იმავდროულად, რორი უილიამსი, ადგილობრივი საავადმყოფოს მედდა, სურს გაუზიაროს თავისი დაკვირვებები - გამოჰყავს კომატოზური პაციენტები საავადმყოფოდან ისე, თითქოს არაფერი მომხდარა - თავის უფროსს, ექიმს. ამ უკანასკნელს არ სჯერა მედდას, რადგან ყველა პაციენტი პალატაშია; რორი იღებს იძულებით დასვენებას.
ექიმი ხვდება, რომ ფრაზა „მიწის სახლები“ მთელ პლანეტა დედამიწას ეხება და არა მხოლოდ ამელიას სახლს. ატრაქსიმ თავისი სიგნალი მთელ პლანეტაზე გაავრცელა. ექიმმა გამოთვალა, რომ მას მხოლოდ 20 წუთი აქვს დედამიწის გადასარჩენად - TARDIS-ის შეკეთების და ხმოვანი ხრახნილის დამწვრობის გარეშე. ცა ჟოლოსფერი ხდება - დედამიწა დაიფარა მომავალი დაწვისთვის, და დგას უეჭველი ხალხის ბრბოს შორის, რომლებიც იღებენ ჩაბნელებულ ცას, ექიმი შენიშნავს მხოლოდ ერთს, რომელიც სხვა რაღაცას ღებულობს და ეს ადამიანი რორი უილიამსია, რომელიც გადაიღო მობილური ტელეფონის კამერით. პატიმარი ნული ახალ სამოსში. რორი და ემი წყვილი აღმოჩნდებიან და ექიმი გეგმავს - ის ართმევს ტელეფონს რორის, აგზავნის წყვილს კომატოზური პაციენტების საავადმყოფოში და შეიჭრება ქალბატონი ანჯელოს სახლში, უკავშირდება ჯეფის ლეპტოპს (ქალბატონი ანჯელოს შვილიშვილი) საიდუმლო საერთაშორისო კონფერენციაზე (სიტუაციურ ცენტრში), რომლის ერთ-ერთი მონაწილეა პატრიკ მური. ექიმი რორის მობილურ ტელეფონზე ქმნის კომპიუტერულ ვირუსს და კონფერენციის მონაწილეებს თავისი კომპეტენციის დამტკიცებით, სთხოვს ამ ვირუსის გავრცელებას პლანეტის ყველა შესაძლო მრიცხველზე.
იხ. ვიდეო - Доктор и Амелия убегают от заключённого Ноль | Одиннадцатый Час | Доктор Кто
საავადმყოფოში ემი და რორის პატიმარი ნულის კიდევ ერთი განსახიერებაა. სამაშველოში მოდის ექიმი, რომელიც შენობის მესამე სართულზე ავიდა სახანძრო მანქანის კიბის დახმარებით. შუადღის 12 საათია და დედამიწაზე ყველა მრიცხველი ნულამდეა. ეს შედგენილია ექიმის მიერ განზრახ - Atraxi მიიღებს ამას, როგორც მინიშნებას და მიაკვლევს სიგნალის წყაროს, რომელიც მოდის მხოლოდ რორის ტელეფონიდან ექიმის ხელში. ატრაქსი იღებენ ამ მინიშნებას და მიდიან ლედვორთში, თუმცა სანამ პატიმარი ადამიანის სახითაა, ატრაქსი მას არ ცნობს. მაგრამ აქაც ექიმი პოულობს გამოსავალს - ის აგზავნის ყველა "მოსიარულე" ატრაქსის კომატოზური ადამიანის ფოტოებს, რომლებიც რორი ქმნიდა, რითაც ასახავს მრავალფორმიანი ადამიანის იერსახეს. მაგრამ პატიმარ ნულს არ სურს დანებება - ის ახალ ფორმას იღებს, რომლის ინტეგრაციასაც წლები დასჭირდა. უკანა პლანზე მდგომი ემი უგონო მდგომარეობაში ვარდება, მაგრამ მულტიფორმა იქცევა არა დღეს მასში, არამედ მის პატარაში და დოქტორად. მაგრამ ამ უკანასკნელმა ამ შემთხვევაშიც იცის როგორ იბრძოლოს: ექიმმა ემი სთხოვს გაიხსენოს პატიმარი ზეროს ნამდვილი გარეგნობა, რომელიც მან დაინახა თავისი სახლის მივიწყებულ ოთახში. პოლიფორმა უბრუნდება თავდაპირველ ფორმას და იძახის "პანდორიკა იხსნება! სიჩუმე დაეცემა!". ატრაქსი ტყვეს იღებს. პლანეტა გადარჩენილია.
თუმცა, ექიმი ატრაქსის უკან იძახებს და გზად საავადმყოფოს გასახდელში ახალ ტანსაცმელს იღებს. ექიმი მიდის საავადმყოფოს სახურავზე და ატრაქსის "საყვედურობს", რადგან ჩრდილოვანი გამოცხადების 57-ე მუხლის მიხედვით დედამიწა მე-5 დონის პლანეტაა, მისმა მოსახლეობამ არც კი იცის გარეთ სხვა ცივილიზაციების არსებობის შესახებ. მთავარი სამყარო და ატრაქსიმ კინაღამ დაწვა იგი. რა თქმა უნდა, კარგია, რომ წავიდნენ, მაგრამ ჯობია, აქ საერთოდ არ დაბრუნდნენ. სიტყვის მოსმენისა და დედამიწის ისტორიის სკანირების შემდეგ, ატრაქსი ხედავს, რომ უცხოპლანეტელების (კიბერმენები, დალეკები, სონტარანები, რაკნოსები და სხვები) ნებისმიერი შემოსევა ექიმის გამო წარუმატებლად მთავრდება და მიფრინავს. ექიმი ჩქარობს გარდაქმნილ ტარდისში და ასევე მიფრინავს.
ამელია პონდის ოთახის კედელზე ბზარი ლიდვორტში
ბზარები სივრცეში და დროში და "პანდორიკა იხსნება" არის სიუჟეტური რკალი მე-5 სეზონში. პირველად სპეციალურად „მეთერთმეტე საათში“ დანერგილი, ამ ლაიტმოტივთან დაკავშირებული ინტრიგა მთელი სეზონის განმავლობაში ჩნდება (მრუდე ბზარები ჩნდება თითქმის ყველა ეპიზოდში, განსაკუთრებით ანგელოზების დროს / ხორცი და ქვის რკალი) და წყდება სეზონის ფინალში - „პანდორიკა. ხსნის "/"დიდი აფეთქება". კერძოდ, მეთერთმეტე საათში, ბოლო სცენაში, მოწყობილობაზე გაჩნდა ბზარი TARDIS-ში, მსგავსი ფორმის ამელია პონდის ოთახში. სწორედ ამ ბზარიდან გაიქცა პატიმარი ზერო ლედვორთში, მაგრამ, როგორც მოგვიანებით გაირკვა, ეს მან კი არ გააკეთა, არამედ ემი და რორის ქორწილის დღეს აფეთქდა TARDIS. 2010 წლის აპრილის დასაწყისში პრესის კრიტიკა არ გამოხატავდა სიმპათიას ან ზიზღს ეპიზოდში დანერგილი რკალის მიმართ, მაგრამ, როგორც არაერთხელ აღინიშნა, ბზარების თემა პირველი სერიის დონეზეც კი დამაინტრიგებლად ითვლებოდა
"მეთერთმეტე საათის" ბოლო სცენა ემი და რორის ქორწილის წინა ღამეს ვითარდება. ექიმი და ემი ამ უკანასკნელის სახლს ქორწილამდე ღამის ბოლო წუთებში სტუმრობენ ეპიზოდის "ხორცი და ქვა" ბოლოს. ბაკალავრიატის წვეულება წარმოდგენილი იყო ეპიზოდში "ვენეციის ვამპირები" და თავად ქორწილი იყო ნაჩვენები სეზონის ფინალის ეპიზოდში "დიდი აფეთქება". ამ უკანასკნელს ბევრი საერთო აქვს მეთერთმეტე საათთან. ეპიზოდები იწყება იმავე სცენით "საიდუმლო" ბაღში, ამელია პონდი, რომელიც ლოცულობს აღდგომაზე. განსხვავება ისაა, რომ სიუჟეტები აღწერს იმავე დღეს, 2010 წლის 26 ივნისს, თუმცა, "მეთერთმეტე საათი" მოგვითხრობს მოვლენების თავდაპირველ ვერსიას, ხოლო "დიდი აფეთქება" არის ისტორიის მსვლელობა, დამახინჯებული აფეთქებით, რომელიც მოხდა 12-ში. სეზონის ეპიზოდი "პანდორიკა იხსნება" TARDIS. სერიალის ერთ-ერთი საიდუმლო უკავშირდებოდა სეზონის პირველი და ბოლო ეპიზოდების სიუჟეტურ დამოკიდებულებას - იხვის აუზი Leadworth-ში, რომელშიც იხვები არ არის. მოთხრობაში ექიმი ყურადღებას ამახვილებს მათთვის განკუთვნილ აუზში იხვების ნაკლებობაზე და ხაზს უსვამს იმ ადგილის „უცნაურობას“, რომელშიც ემი ცხოვრობდა. იგულისხმება, რომ იხვები, ისევე როგორც ემი მშობლები, არიან სივრცისა და დროის ბზარის „მსხვერპლნი“, რომელმაც თანდათან წაშალა ამელიას ცხოვრება. და თუ პერსონაჟის მშობლები საბოლოოდ დაბრუნდნენ სამყაროს გადატვირთვის შედეგად, მაშინ სეზონის ფინალი არ შეეხო იხვებს, რამაც დააბნია სერიალის მაყურებელი და თაყვანისმცემლები. 2012 წლის ივნისში, Doctor Who Magazine-ში ეპიზოდების მწერალმა სტივენ მოფატმა განაცხადა, რომ თავდაპირველად იხვები გამოჩნდებოდნენ სეზონის ფინალშიც.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
მთვარის სამხრეთ პოლუსი
მთვარის სამხრეთ პოლუსი (ფოტო LRO)
მთვარის სამხრეთ პოლუსი მეცნიერებისთვის განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს მასზე ყინულის შემცველი მუდმივად დაჩრდილული უბნების არსებობის გამო. მთვარის სამხრეთ პოლუსზე ჩრდილში დარჩენილი ტერიტორიების მთლიანი ფართობი გაცილებით დიდია, ვიდრე ჩრდილოეთ პოლუსზე.
ფორმალურად, მთვარის სამხრეთ პოლუსი, ისევე როგორც ჩრდილოეთ პოლუსი, არის მთვარის ბრუნვის ღერძის გადაკვეთის წერტილი მის ზედაპირთან, თუმცა, პრაქტიკაში, ასევე ჩვეულებრივად არის მას საკმაოდ ვრცელი ცირკულარული რეგიონები ეწოდოს.
იხ. ვიდეო - НАСА показало снимки южного полюса Луны. Где будут базы -
9 апр. 2021 г. Американское космическое агентство по многим направлениям интенсивно готовится к возвращению на Луну. В сети только что появилось видео, на котором показана область, где возникнут первые колонии.
подробнее на https://futurita.ru/
მარადიული სიბნელის კრატერები და მარადიული სინათლის მწვერვალები
მთვარის სამხრეთ პოლუსის კრატერები უნიკალურია იმით, რომ მზის შუქი არასოდეს აღწევს მათ ფსკერზე. ეს არის ის, რაც მათ საშუალებას აძლევს დააგროვონ ყინული მრავალი მილიონი წლის განმავლობაში. ასეთი „მარადიული სიბნელის კრატერებიც“ ცივი ხაფანგებია, რომელთა სუბსტანცია შეიცავს ჩანაწერებს მზის სისტემის არსებობის ადრეული ეტაპის შესახებ.
წყლის ყინულის გარდა, ეს კრატერები ასევე შეიცავს მყარი ნახშირორჟანგის საბადოებს, რაც ასევე მნიშვნელოვანია მთვარის მომავალი მისიებისთვის. 2021 წელს ნასას კვლევამ გამოავლინა 204² კმ ასეთი საბადოების არსებობა სამხრეთ პოლუსთან, საიდანაც 82 კმ² არის ამუნდსენის კრატერში .
მთვარის გამოკვლევის თვალსაზრისით, მარადიული სინათლის მწვერვალების შესაძლო არსებობა მთვარის სამხრეთ პოლუსის რეგიონში კრატერების მწვერვალებზე შეიძლება ასევე სასარგებლო იყოს, რაც მზის ენერგიის უწყვეტი დატენვის საშუალებას იძლევა, ორის გარეშე. -კვირიანი შესვენება მთვარის ღამეში, რომელიც პერიოდულად ხდება მთელ თანამგზავრზე, პოლარული რეგიონების გარდა.
მთვარის სამხრეთ პოლუსის რუკა
მთვარის ორბიტიდან მთვარის სამხრეთ პოლუსი გამოიკვლია კოსმოსური ხომალდებით რამდენიმე ქვეყნიდან, მათ შორისაა მთვარის ორბიტერის სერიები, კოსმოსური ხომალდი Clementine, Lunar Prospector (პირველი მძიმე დაშვება სამხრეთ პოლუსის რეგიონში, 1997), LRO, Kaguya, Chang'. e-1 და Chandrayaan-1.
2008 წლის 14 ნოემბერს შეკლტონის კრატერში ჯავაჰარის წერტილში 89,76 ° S 39,40 ° W (პოლუსიდან დაახლოებით 6 კმ-ში), მოხდა მძიმე დაშვება, რათა გაეანალიზებინა ზედაპირისგან გამოყოფილი ზედაპირი. Chandrayaan- 1 29 კგ მთვარეზე დარტყმის ზონდი. ამრიგად, ინდოეთი გახდა მეოთხე ქვეყანა, რომელმაც მიაღწია მთვარის ზედაპირს (სსრკ-ს, აშშ-ს და იაპონიის შემდეგ) და ამ დაშვების წერტილი არის დედამიწის მანქანების ყველაზე სამხრეთი კონტაქტი მთვარის ზედაპირთან.
სამხრეთ პოლუსის რეგიონის აბსოლუტური ზედაპირის ფერდობების რუკა
2009 წელს ინდოეთის კოსმოსურმა ხომალდმა Chandrayaan-1-მა და NASA-ს LCROSS-მა აღმოაჩინეს წყლის ყინულის მნიშვნელოვანი რაოდენობა შაკლტონისა და კაბეოს კრატერებში, შესაბამისად; ამ ძიებაში მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა NASA LRO კოსმოსურ ხომალდზე დაინსტალირებული რუსული ნეიტრონული დეტექტორი LEND. შედეგად, 21-ე საუკუნეში, მთვარის სამხრეთ პოლარული რეგიონი გახდა "მეორე მთვარის რასის" მიმზიდველი ადგილი. მაგალითად, აშშ-ს არტემისის პროგრამა მიზნად ისახავს შექმნას ფორპოსტი შაკლტონის კრატერის გალავანზე.
2019 წელს, უნებლიე მძიმე დაშვება სამხრეთ პოლუსიდან დაახლოებით 600 კმ-ში (70,881 ° S 22,784 ° E) განხორციელდა ინდური AMS Chandrayan-2-ის Vikram lander-ის მიერ, რომელიც აპირებდა ამ ტერიტორიის შესწავლას.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
თევზის ცხიმი
თევზის ზეთის კაფსულები
ცხოველური ცხიმი, რომელიც შეიცავს თევზს და მიიღება თევზისგან - მაგალითად, დიდი, 1,3-2,2 კგ წონის, სამწახნაგოვანი ცხიმოვანი ვირთევზას ღვიძლისგან . ის დიდი რაოდენობით გვხვდება ოკეანეების ცივი წყლების საზღვაო თევზებში - სკუმბრიაში, ქაშაყში და სხვა ცხიმიან თევზებში.თევზის ზეთს დიდი ხნის განმავლობაში იყენებდნენ სამზარეულოსთვის. იბნ ფადლანი (არაბი მოგზაური და X საუკუნის I ნახევრის არაბი მწერალი), რომელიც საელჩოსთან ერთად ეწვია აღმოსავლეთ ევროპას, წერს თავის მოხსენებაში „რისალა“, რომელიც ღირებული წყაროა ხალხის ცხოვრებისა და პოლიტიკური ურთიერთობების აღსაწერად. ოღუზები, ბაშკირები, ბულგარელები, რუსები და ხაზარები: ”და მათ არც (ზეითუნის) ზეთი აქვთ, არც სეზამის ზეთი, არც ცხიმი, და მართლაც, ისინი იყენებენ თევზის ზეთს ამ ცხიმების ნაცვლად და ყველაფერს, რასაც ისინი იყენებენ (ეს მსუქანი) მძაფრსუნიანია“ .
ჩრდილოეთ ამერიკის ინდიელები და სხვა ძირძველი ხალხი საუკუნეების განმავლობაში მოიხმარდნენ თევზის ზეთს. 150 წელზე მეტი ხნის წინ ნორვეგიაში დაიწყო მისი გამოყენება თერაპიული და პროფილაქტიკური მიზნებისთვის. XIX საუკუნის შუა ხანებში. ფარმაცევტმა პიტერ მოლერმა (Nor. Peter Möller, 1793-1869) აღმოაჩინა, რომ ნორვეგიის დასავლეთ სანაპიროს მცხოვრებლები, რომლებიც მუდმივად ჭამდნენ ვირთევზას ღვიძლის ზეთს, უფრო ჯანმრთელები იყვნენ. მან შეიმუშავა ახალი ნორვეგიული ვირთევზას ღვიძლისგან ზეთის წარმოების მეთოდი, მოაწყო თევზის ზეთის გაყიდვა, რომელიც ადრე ძირითადად ტყავის დასამზადებლად გამოიყენებოდა.
იხ. ვიდეო - თევზის ქონი / ომეგა - 3 / რატომ უნდა დავლიოთ? - მოგესალმებით მეგობრებო, ამ ვიდეოში იხილავთ თევზის ქონის იგივე ომეგა 3 ის განხილვს, თუ რა დადებითი ეფექტები და გავლენა აქვს მას ორგანიზმზე და რატომ უნდა მივიღოთ ყოველდღიურად
მომზადების მეთოდისა და სავაჭრო მიზნებისთვის სახეობის მიხედვით, ძირითადად გამოიყოფა თევზის ზეთის სამი სახეობა: თეთრი, ყვითელი და ყავისფერი:
ყავისფერი - უსიამოვნო სუნი და გემო აქვს, გამოიყენება ექსკლუზიურად ტექნიკური მიზნებისთვის (საპოხი მასალების დასამზადებლად, ტყავის დასამუშავებლად, დეგრას დასამზადებლად და ა.შ.).
ყვითელი (წითელი) - გამოიყენება მედიცინაში, მაგრამ მხოლოდ გასუფთავებული სახით.
თეთრი - გამოიყენება მედიცინაში და პერორალური მიღებისთვის
ნორვეგიული თევზის ზეთის ორთქლი
თევზის ზეთი იწარმოება ძირითადად ორი გზით:
ნორვეგიული თევზის ზეთის ორთქლმავალი
პირველი მეთოდი, ქარხნული, არის ის, რომ ახლად დაჭერილ ვირთევზას დაუყოვნებლივ ხსნიან, ღვიძლს აჭრიან, ნაღვლის ბუშტს და პათოლოგიურად შეცვლილ ნაწილებს, ასეთის არსებობის შემთხვევაში, გამოაცალკევებენ, კარგად რეცხავენ წყლით და დებენ დიდ ორმაგში. კედლიანი ქვაბი წყლის ორთქლით და ზოგჯერ ქვაბში ჰაერის ნახშირორჟანგით ჩანაცვლების მოწყობილობით. ქვაბში დაკეცილი სუფთა ღვიძლი თბება არაუმეტეს 50 ° C ტემპერატურაზე საუკეთესო ხარისხის თევზის ზეთის მისაღებად; ამ ტემპერატურისა და ღვიძლის წნევის გავლენის ქვეშ ღვიძლიდან ამოსული ცხიმი ამოღებულია ქვაბიდან და წყდება დაახლოებით 0 ° C ტემპერატურაზე, ნორვეგიაში ხშირად -5 ° C ტემპერატურაზე; გაუმაგრებელი, გამჭვირვალე, ოდნავ მოყვითალო ნაწილი დრენირებულია და ვაჭრობაში გადადის თეთრი თევზის ზეთის სახელით. ქვაბში დარჩენილი ღვიძლი შემდეგ უფრო ძლიერად თბება რბილი წნევით და ამ გზით მიიღება სხვა სახის თევზის ზეთი, ე.წ. წითელი ან ყვითელი თევზის ზეთი. შემდგომი გაცხელებითა და გამოწურვით მიიღება ყავისფერი ჯიშები, რომლებიც გამოიყენება ტექნოლოგიაში.
მეორე მეთოდი, რომელიც უფრო მარტივია, უფრო ხელმისაწვდომია ცალკეული მეთევზეებისთვის, რომლებსაც არ აქვთ შესაძლებლობა დაუყოვნებლივ დაამუშაონ ყოველდღიური დაჭერა; ის მდგომარეობს იმაში, რომ ნაკლებად ზედმიწევნით გაწმენდილი ღვიძლი იდება კასრებში, რომლებსაც შევსების შემდეგ ჭრიან. ასეთ ლულებს, დაჭერის ბოლოს, ანუ 3-4 კვირის შემდეგ, შემოაქვთ სახლში და ხსნიან; მათ უკვე აქვთ მუქი ნარინჯისფერი ფერის გაჟონილი ცხიმი, არც ისე გამჭვირვალე, საკმაოდ მძაფრი სუნით და მწარე თევზის გემოთი; მისი რეაქცია ყოველთვის მჟავეა. ეს ზეთი გამოიყენება წითელი თევზის ზეთის სახელით. დარჩენილი ღვიძლი იხარშება წყლით და მიიღება ყავისფერი ჯიშის ცხიმი. 1 კგ ცხიმის მისაღებად საჭიროა 2-დან 6 ვირთევზას ღვიძლი. დიდი კარგი ვირთევზას ღვიძლი იწონის დაახლოებით 2 კგ-ს და იძლევა დაახლოებით 0,25 კგ თეთრ ცხიმს; წითელი თითქმის 4-ჯერ მეტია.
ვირთევზას ზეთი ძირითადად ნორვეგიაში მოიპოვება.
კიდევ ერთი ქვეყანა, სადაც თევზის ზეთის წარმოებამ მიაღწია დიდ მასშტაბებს და განსაკუთრებულ მაღალ ტექნიკურ სრულყოფილებას, არის აშშ, სადაც როდ აილენდის შტატი ემსახურება ამ ინდუსტრიის ცენტრს. მასიურად დაკრეფილი ამერიკული ქაშაყი აქ გამოიყენება ცხიმის წვისთვის. ჩანთით დაჭერილი თევზი ორთქლის ნავით მიეწოდება მსუქანი ქარხნების ბურჯს, სადაც მოწყობილია ლიფტი (სკუპების პრინციპით), რომლის მეშვეობითაც ათასობით ფუნტის ნაჭერი ძალიან სწრაფად იშლება ორთქლის ჭურვიდან. ადის ზედა სართულზე, სადაც ჩადის კამერებში მათში ორთქლით. ორთქლით დამწვარი თევზის მასა გადადის უზარმაზარ ჰიდრავლიკურ წნეხში, რომელსაც შეუძლია 10 საათის განმავლობაში 200-300 ათასი თევზიდან ცხიმის გამოწურვა; დაპრესილი ცხიმი გროვდება და იწმინდება, ნამცხვარი კი გუანოს (ინგლ. თევზის გუანო) მიდის.
ისინი აწარმოებენ გადამუშავების პროცესს, რომელსაც აქვს სხვადასხვა მიზნები, როგორიცაა არასასურველი გემოსა და სუნის მოცილება, გარემოს დამაბინძურებლების მოცილება და ზეთის ცხიმოვანი მჟავების შემადგენლობის შეცვლა. დამუშავების ზოგიერთ ამ საფეხურს, მიუხედავად იმისა, რომ მიზნად ისახავს თევზის ზეთის ხარისხის გაუმჯობესებას, შეიძლება ჰქონდეს მავნე გვერდითი ეფექტები არასწორად გამოყენების შემთხვევაში. დამუშავების ზოგიერთი ეტაპი მოითხოვს ზეთის მაღალ ტემპერატურას, რითაც იწვევს ცის-კონფიგურირებული ორმაგი ბმების ტრანსკონფიგურირებულ ორმაგ ბმებად გადაქცევას.
იხ. ვიდეო - ყალბი ომეგა 3-ის საკვები დანამატები? უხარისხო? - მეგა 3 შეიძლება საშიში იყოს თუ არასწორად შეარჩევთ ..
- გაინტერესებს ხარისხიანი ომეგა
ხშირად გამოყენებული თევზის ზეთი არის ღია ყვითელი ან მოწითალო ფერის სქელი სითხე, გარეგნულად (თანმიმდევრულობა) მცენარეული ცხიმოვანი ზეთების მსგავსი, მაგრამ გამოირჩევა თევზის დამახასიათებელი მეტ-ნაკლებად სუსტი სუნით (კლუპანოდონის მჟავის გამო ) და იგივე. გემო; სპეციფიკური წონა დაახლოებით 0,925; რეაქცია ნეიტრალურია, ხშირად ოდნავ მჟავე; წინააღმდეგ შემთხვევაში, თევზის ზეთი იმეორებს ცხიმოვანი ზეთების უმეტესობის თვისებებს
თევზის ზეთის კაფსულები
ქიმიური შემადგენლობის მიხედვით, თევზის ზეთი წარმოადგენს გლიცერიდების ნარევს, ძირითადად ოლეინის მჟავას С18Н34О2 (40%-ზე მეტი), შემდეგ პალმიტის მჟავას С16Н32О2 (დაახლოებით 25%), ომეგა-6 ჯგუფის პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავების (ლინოლეინის დაახლოებით 2%). არაქიდონური 2-3%) და ომეგა -3 (ეიკოზაპენტაენური 6-10%, დოკოზაჰექსაენური 10-15%, დოკოზაპენტაენური 2-5%), მცირე რაოდენობით სტეარინი C18H36O2 (დაახლოებით 1-2%) და ძალიან მცირე - ძმარმჟავა. ზეთოვანი, ვალერიული, კაპრიზული და ზოგიერთი სხვა; გარდა ამისა, თევზის ზეთი შეიცავს 0,3-დან 0,6%-მდე ქოლესტერინს (მონოჰიდრული სპირტი C27H45OH.H2O), აგრეთვე გოგირდის მჟავისგან გაწითლებული სპეციალური, დამახასიათებელი, ლიპოქრომული პიგმენტის უმნიშვნელო რაოდენობას; გარდა ამისა, იოდის (0,002-0,04%), ბრომის, ფოსფორის (0,02%-მდე) და გოგირდის უმნიშვნელო რაოდენობა აღმოჩნდა ორგანული ნაერთების სახით და, ბოლოს, უმნიშვნელო რაოდენობით აზოტოვანი წარმოებულები, როგორიცაა ამიაკი NH3, ტრიმეთილამინი N. (CH3)3, ბუტილამინი NC4H11, ორი პტომაინი, რომლებიც ჯერ კიდევ არ არის კარგად შესწავლილი: მორუინი C19H27N3, ყველა ბაზის მესამედით, რომელსაც აქვს დიაფორეზული და შარდმდენი მოქმედება სხეულზე, და აზელინი C25H32N4, შხამიანი პტომაინი, რომელიც იძლევა წყალი, რომლითაც ზეთი შერყეულია, მწარე გემოთი და მორუინის (ოქსიდიჰიდროპირიდინბუტირი) მჟავა C9H13NO3 (დაახლოებით 0,2%), რომელიც იდენტური აღმოჩნდა ცხიმის გამოხდისას გამოყოფილი და ადრე აღწერილი „გადუინის“ იდენტური.
შემადგენლობის მიხედვით, თევზის ზეთს აქვს შემდეგი დამახასიათებელი თვისებები: მისი რამდენიმე წვეთი გოგირდმჟავას წვეთთან შერევისას წარმოიქმნება რგოლები, რომლებიც შეღებილია ლურჯად, იქცევა მეწამულ, წითელ და ბოლოს ყავისფერში; ეს რეაქცია დამახასიათებელია თევზის ზეთისთვის და დამოკიდებულია ქოლესტერინისა და ლიპოქრომის (და არა ნაღვლის პიგმენტების, როგორც ადრე ეგონათ) არსებობაზე; ელაიდინის ტესტი იძლევა უარყოფით შედეგს, რომელიც საშუალებას გაძლევთ გახსნათ არამშრალი მცენარეული ზეთების ნარევი; იოდის ნომერი (Gubl) დაახლოებით 130, რაც საშუალებას გაძლევთ გახსნათ საშრობი მცენარეული ზეთების ნარევი. გარდა ამისა, თევზის ზეთი ადვილად იჟანგება, თეთრეულის ზეთზე მსუბუქია და საკმაოდ ადვილად ემულსირდება. ამ ორ თვისებაზეა დამოკიდებული, ალბათ, მისი ყველაზე დიდი შეწოვა და შეღწევა უჯრედის მემბრანების ფორებში და ყველა ცხიმის ყველაზე დიდი მონელება მისი ორგანიზმის მიერ.
იხ. ვიდეო - Omega-3 ცხიმოვანი მჟავები/თევზის ქონი - რა უნდა ვიცოდეთ?
ამერიკული ცხიმის ძირითადი მოხმარება არის ტყავის ქარხნებში, შეღებვაში, მცენარეული ზეთების ჩანაცვლებაში (თეთრეული და ა.შ.), მაღაროებში განათება და საპნის დამზადება.
თევზის ზეთის კაფსულები
ჩრდილოეთ ამერიკაში ამერიკული ქაშაყიდან ცხიმის გამომუშავების ზომა ასეთია: 1882 წელს 97 ქარხანა მუშაობდა, 2 მილიონზე მეტი გალონი თევზის ზეთი და დაახლოებით 69000 ტონა თევზის გუანო იყო წარმოებული. 1894-1895 წლებში ქარხნების რაოდენობა 50-მდე შემცირდა, წარმოებაში 3400 ადამიანი იყო დაკავებული, დაჭერა 500 მილიონ თევზს შეადგენს. ცხიმის დნობის წარმოების ღირებულების თანაფარდობის მოცემული ციფრებიდან ჩანს, რომ თევზის გუანო, რომელიც ცხიმის დნობის ნარჩენია, აღემატება თავად ცხიმის ღირებულებას; გუანო ამერიკიდან გერმანიაში გადის, ძირითადად, ვენახების გასანოყიერებლად - შეიცავს 3-7% ამიაკი, 10-13% ფოსფორის მჟავას და 4-7% კალიუმს. ინდოეთში მნიშვნელოვანი რაოდენობით ცხიმს იღებენ ქაშაყისაგან (Cl. Neohawii) და ზვიგენებისგან.
თევზის ზეთის კაფსულები
კალინინგრადის რაიონში ცხიმის წვისთვის გამოიყენება პატარა თევზი, რომელიც უკვე არაფრისთვის არის კარგი და ძალიან საზიანოა სხვა თევზებისთვის - ჩხირი (მცენარე კალინინგრადში), რუსეთის ფედერაციის სხვა რეგიონებში ცხიმის წვის მთავარი ობიექტია. თევზის დაკვლის წიაღები და სუბპროდუქტები. განსაკუთრებით მაღალი ხარისხის ცხიმი მიიღება წიწაკის შიგნიდან - თითქმის უფერო და უსუნო. გამოიყენება მშრალი დაწნეხილი ხიზილალის სიმსუქნის დროს, ასევე საკვებად - თევზის შეწვისას. თუმცა, რუსულ მეთევზეობაში ცხიმის წვას აღარ აქვს სამრეწველო ხასიათი, მაშინ როცა ადრე, როდესაც ასტრახანის ქაშაყი და ლამპრეი მიდიოდა ექსკლუზიურად ცხიმის წვაზე, ცხიმის წარმოება განისაზღვრა წელიწადში 1,6-4 მილიონი კგ.
