ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ეგვიპტის პრეისტორია
Artifacts of Egypt from the Prehistoric period, from 4400 to 3100 BC. First row from top left: a Badarian ivory figurine, a Naqada jar, a Bat figurine. Second row: a diorite vase, a flint knife, a cosmetic palette.
ეგვიპტის არტეფაქტები პრეისტორიული პერიოდიდან, 4400 წლიდან 3100 წლამდე. პირველი რიგი ზემოდან მარცხნიდან: ბადარიანის სპილოს ძვლის ფიგურა, ნაქადას ქილა, ღამურის ფიგურა. მეორე რიგი: დიორიტის ვაზა, კაჟის დანა, კოსმეტიკური პალიტრა.
ეგვიპტოლოგიასა და ეგვიპტის არქეოლოგიაში ეწოდება პერიოდს, რომელიც უშუალოდ წინ უსწრებს წინარედინასტიურ ხანას, იწყება ქვის ხანიდან და გრძელდება ბადარის კულტურამდე. როგორც ეგვიპტოლოგი სტან ჰენდრიქსი აღნიშნავს, პრობლემატურია როგორც ეგვიპტის პრეისტორიისა და წინარედინასტიური ხანის ერთმანეთისაგან გამიჯვნა, ისე მათი განაწილება, რადგან ზოგადად ტერმინი „წინარეისტორიული“ უნდა მოიცავდეს ქვეყნის მთლიან ისტორიას სახელმწიფოებრიობის ჩამოყალიბებამდე, თუმცა ეგვიპტოლოგიურ პრაქტიკაში იგი მნიშვნელოვნად ვიწროდაა განმარტებული.
პლეისტოცენი
პლეისტოცენის ეპოქის მონადირეებისა და შემგროვებლებისთვის ჩვეული ცხოვრების სტილი დასრულდა, როდესაც დაახლოებით 25 000 წლის წინ ჰავა უფრო მშრალი გახდა და ბალახიანი მდელოები მშრალ უდაბნოდ იქცა. ნილოსის რეგულარულმა ადიდებებმა წარმოქმნა ნაყოფიერი ლანდშაფტი, რამაც ახალმოსახლეები მოიზიდა.
გვიანპალეოლითის ხანის არქეოლოგიური ძეგლები ნილოსის ხეობაში პატარებია, თუმცა აქვთ სეზონური გამოყენების ნიშნები. ნილოსის ნაპირას არსებულ ჭაობებსა და მდელოებში, რომლებიც მაშინ გაცილებით პატარები იყო, ვიდრე დღეს, აგრეთვე ნილოსის კალაპოტში, რომელიც დაახლოებით 15 მეტრით მაღლა მდებარეობდა, მოიპოვებოდა საკვები მცენარეულობა. საკვებად გამოიყენებოდა ისლისებრთა ოჯახის წარმომადგენელი მცნარის Cyperus rotundus-ის ფესურები, რომლებიც სახამებლითაა მდიდარი. გარდა ამისა, მოსახლეობა ნადირობდა დიუნებში და თევზაობდა ნილოსში.
იხ. ვიდეო - Додинастический период - Додинастический период
Додинастический период — последний доисторический период на территории Египта, эпоха окончательного разложения родоплеменных отношений , складывания социально дифференцированного общества и возникновения первых древнеегипетских рабовладельческих государств .Это также период появления в Египте письменности .Додинастический период принято делить на два больших подпериода — амратский и герзейский .Завершает его правление так называемой нулевой династии, когда территории Верхнего и Нижнего Египта вплотную подошли к своему объединению
ჰოლოცენი
ჰოლოცენის ეპოქაში გადასვლისას მუსონის ზონის ჩრდილოეთით გადანაცვლებამ გამოიწვია ჰავის მნიშვნელოვნად დატენიანება. ნილოსის წყლის დონემ მოიმატა და მისი ადიდებებიც არაპროგნოზირებადი გახდა. თევზთა შორის გავრცელებულია ნილოსის წერი. მის დასაჭერად გამოიყენებდნენ ძვლისგან დამზადებულ ჰარპუნებს. ნადირობდნენ წყლის ფრინველებზე, გაზელზე, გარეულ მსხვილფეხა საქონელზე, ნიანგებსა და ბეჰემოთებზე. ნილოსის უფრო ძლიერი ადიდებების გამო შესაძლებელი გახდა მოსახლეობის მიერ სხვა დაბლობების ათვისებაც, როგორიცაა ფაიუმი ანდა ნაბტას დაბლობი. აქ მოიპოვებოდა ისეთი მცენარეები, როგორიცაა ღოლო, ჭილი და Persicaria. ნაბტა-პლაიაში (მლაშობი) ძვ. წ. 6000 წლიდან გამოვლენილია კერამიკაც. საცხოვრებლები ძირითადად მწყობრად განლაგებულ ქოხებს წარმოადგენდა კერიებითა და დამატებითი სათავსოებით. გამოვლენილია სამი სახეობის ქერი, პარკოსანი მცენარეები, ფეტვი და უამრავი სხვა კულტურული მცენარე. აღმოსავლეთის უდაბნოში ამ პერიოდისთვის არსებობს ადრეული მეცხოველეობის ნიშნებიც.
ნეოლითი
ნეოლითის ხანის ყველაზე ადრეული ძეგლები ეგვიპტეში აღმოჩენილია ფაიუმში (ფაიუმის A კულტურა, დაახლ. ძვ. წ. 5000 წ.). აქ მცხოვრები მიწათმოქმედები პატარა დასახლებებში ფაიუმის ტბის ნაპირებზე ცხოვრობდნენ, აშენებდნენ მარცვლეულ კულტურას და მოსავალს ინახავდნენ მიწის ქვეშა სათავსოებში. გამოვლენილია ქვის იარაღები და უბრალო ჭურჭელი. აქვეა ეგვიპტეში უძველესი ნიშნები ქსოვის ხელოვნებისა.
მერიმდეს კულტურა
ცოტა მოგვიანებით ჩნდება მერიმდეს კულტურა, რომელიც მნიშვნელოვან მსგავსებებს ავლენს ფაიუმის A კულტურასთან. არის თიხის სკულპტურების ნიშნები. გარდაცვლილები ბევრი ნივთის ჩატანების გარეშე იკრძალებიან.
ომარისა და მაადის კულტურები
ქვემოეგვიპტური ომარის კულტურა ძირითადად ცნობილია კაიროსთან აღმოჩენილი არქეოლოგიური ძეგლით. მოსახლეობა ცხოვრობდა მცირე ქოხებში, რომლებიც ნაწილობრივ მიწაში იყო ამოთხრილი. გარდაცვლილთა სამარხებში ბევრი ნივთი არაა ჩატანებული. ამ პერიოდის ზემო ეგვიპტეში განვითარებულია მაადის კულტურა (დაახლ. ძვ. წ. 4000-3400 წწ.).
იხ. ვიდეო - Predynastic Egypt - Early Egyptian History Before the Pharaohs and Pyramids (5000-3000 BC)
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ანგიოლოგია
ადამიანის სისხლის მიმოქცევის სისტემა.
წითელი მიუთითებს ჟანგბადით გაჯერებულ სისხლზე, ლურჯი მიუთითებს დეოქსიგენურ სისხლზე.
(ბერძნული ἀγγεῖον - "ჭურჭელი, მილი" და λόγος "სწავლება, მეცნიერება") - ანატომიის და კლინიკური მედიცინის განყოფილება, რომელიც შეისწავლის სისხლსა და ლიმფურ გემებს, მათ სტრუქტურას და ფუნქციონირებას, მათ დაავადებებსა და პათოლოგიურ მდგომარეობას, დიაგნოსტიკის, პრევენციის მეთოდებს. და ამ დაავადებების მკურნალობას.
არსებობს ანატომიური ანგიოლოგია (სისტემური ანატომიის ნაწილი) და კლინიკური ანგიოლოგია (კლინიკური მედიცინის ნაწილი)
ნგიოლოგიის, როგორც მედიცინის დამოუკიდებელი დარგის გამოყოფა ნაკარნახევი იყო, პირველ რიგში, სისხლძარღვთა დაავადებების გავრცელებით, რაც იწვევს ადამიანთა დიდი კონტიგენტის სიკვდილს ან ინვალიდობას როგორც მშვიდობიან, ასევე ომის დროს. ასე რომ, B.V. Petrovsky და F.M. Plotkin-ის მიხედვით, 1941-1945 წლების სამამულო ომის დროს ყველა სისხლძარღვთა დაზიანების 32.9% იყო არტერიების იზოლირებული დაზიანება, ხოლო 64.5% იყო არტერიების და ვენების კომბინირებული დაზიანება. მოსკოვის პროკურორების სტატისტიკით, 30 წელზე მეტი ასაკის ყოველი მეათე ადამიანი იღუპება არტერიების ათეროსკლეროზით. I. A. Kostromov (1948) მიხედვით, ვარიკოზული ვენები დაფიქსირდა გამოკვლეული პაციენტების 15.3% -ში. ზოგიერთი უცხოელი ავტორი (Dodd and Cockett (H. Dodd, F. Cockett), 1956) თვლის, რომ ყოველი მეხუთე ქალი და ყოველი მეთხუთმეტე მამაკაცი აწუხებს ვარიკოზულ ვენებს.
ძველი რომის, საბერძნეთისა და ეგვიპტის ექიმებმა იცოდნენ არტერიული, ვენური სისხლდენის ნიშნები, მათი შეჩერების მეთოდები, ასევე ისეთი დაავადებები, როგორიცაა ვარიკოზული ვენები, „სპონტანური განგრენა“ და ა.შ. 3-4 საუკუნეებში ანტილუსი და ფილაგრიუსმა შესთავაზა ანევრიზმების ოპერაციები, რომლებიც პრაქტიკულად უცვლელი დარჩა მე-20 საუკუნის 30-40-იან წლებამდე. ჰიპოკრატემ შესთავაზა კიდურის ამპუტაცია "სპონტანური განგრენის" გამო. შუა საუკუნეების ექიმების ვესალიუს ანდრეასისა და ამბროაზ პარეს ნაშრომებში დიდი ადგილი ეთმობა სისხლძარღვებიდან სისხლდენის დროებით ან მუდმივ შეჩერების საკითხებს.
ანგიოლოგიის ინტენსიური განვითარება დაიწყო მე-17 საუკუნეში. არტერიების, ვენების და კაპილარების ანატომიის და ფიზიოლოგიის შესახებ ცოდნა გროვდება, აქამდე უცნობი სისხლძარღვთა დაზიანებები აღწერილია უილიამ კუპერი [en], 1702; დუპუიტრენი (G. Dupuytren), 1833 წ. ვინივარტერი[en], 1879; N. I. Pirogov, 1866, Raynaud (M. A. G. Raynaud), 1862) გთავაზობთ მკურნალობის სხვადასხვა, ძირითადად ფიზიოთერაპიულ მეთოდებს. ჩნდება სისხლძარღვთა დაზიანებების პირველი კლასიფიკაცია და მცდელობებია მეცნიერულად დაასაბუთონ სისხლძარღვებზე მთელი რიგი ქირურგიული ჩარევები: ლიგირება გირაოს მიმოქცევის გათვალისწინებით, ანევრიზმების მოცილება და სხვა მსგავსი (V. Pelikan, 1817; I.V. Buyalsky, 1823; N.I. პიროგოვი, 1832). ამავე პერიოდში კეთდება პირველი წარმატებული ოპერაცია მხრის არტერიის ჭრილობის დასაკერებლად (Hallowel, 1759).
ასეპტიკური და ანტისეპტიკური მეთოდების, ანესთეზიისა და რადიოლოგიის დანერგვამ მედიცინაში XIX საუკუნის შუა ხანებში საშუალება მისცა ქირურგიას, კერძოდ ანგიოლოგიას, ახალი მიდგომა მიეღო რიგი სისხლძარღვთა დაავადებების ქირურგიული მკურნალობის მიმართ. მიმდინარეობს მცდელობები სისხლძარღვთა დაზიანებებზე სისხლძარღვთა ნაკერის გამოყენების შესაძლებლობის დასაბუთებისთვის და შემოთავაზებულია ნაკერების სხვადასხვა მოდიფიკაცია. 1902 წელს ა. კარელმა გამოაქვეყნა თავისი ძირითადი ნაშრომი სისხლძარღვთა ნაკერების შესახებ. სისხლძარღვების ავტო-, ჰომო- და ჰეტეროპლასტიკის შემდგომ კვლევებში მან საფუძველი ჩაუყარა თანამედროვე სისხლძარღვთა რეკონსტრუქციულ ქირურგიას.
1928 წელს Dos Santos, Lamas and Caldas (R. Dos Santos, A. Lamas, P. Caldas) წარმატებით გამოიყენეს კლინიკაში კონტრასტული საშუალებების (იოპრომიდის) ინტრაარტერიული შეყვანის გაუმჯობესებული ტექნიკა პერიფერიული არტერიების დაზიანებების ბუნების გასარკვევად. . მცირე წრის ჭურჭლის კონტრასტული გამოსახულება პირველად მიიღო ფორსმანმა (W. Forssmann, 1929). ანგიოლოგიაში ანგიოგრაფია ფართოდ გამოიყენება ძირითადი არტერიების და ვენების დაზიანების დიაგნოსტიკისთვის. გაუმჯობესებული აღჭურვილობა და კვლევის მეთოდები, გაუმჯობესებული კონტრასტული აგენტები. ყოველივე ამან განაპირობა ის, რომ ანგიოგრაფია ხდება მთავარი დიაგნოსტიკური საშუალება ანგიოლოგიაში, რომელიც საშუალებას იძლევა ზუსტად განისაზღვროს დაზიანების ბუნება, მისი მოცულობა და გირაოს მიმოქცევის განვითარების ხარისხი.
თანამედროვე ინტერპრეტაცია ჩამოაყალიბა ლ.ჰაისტერმა. ანგიოლოგიური ცოდნის განვითარებაში გალენის გარდა დიდი წვლილი შეიტანეს ვესალიუსმა, მალპიგიმ და სხვებმა.
იხ. ვიდეო - Anatomy: Ангиология №1 (легочные артерии и вены) (wave 1)
კლასიფიკაცია
ადამიანის სისხლძარღვები
ადამიანის სხეულის ყველა ჭურჭელი იყოფა რამდენიმე ტიპად:
არტერიები,
არტერიოლები,
ვენები,
ვენულები,
კაპილარები,
ლიმფური სადინარები.
ანგიოლოგიის დარგს, რომელიც ეხება ვენური და ლიმფური სისხლძარღვების მკურნალობას, ეწოდება ფლებოლოგია, ხოლო არტერიული დაავადებების შესწავლას - არტერიოლოგია.
სისხლძარღვების ტიპები
1. მთავარი სისხლძარღვები არის ყველაზე დიდი არტერიები, რომლებშიც რიტმულად პულსირებული, ცვალებადი სისხლის ნაკადი იქცევა უფრო ერთგვაროვან და გლუვში. ამ გემების კედლები შეიცავს რამდენიმე გლუვ კუნთოვან ელემენტს და ბევრ ელასტიურ ბოჭკოებს. ძირითადი სისხლძარღვები მცირე წინააღმდეგობას უწევენ სისხლის ნაკადს.
2. რეზისტენტულ გემებს (რეზისტენტულ გემებს) მიეკუთვნება პრეკაპილარული (პატარა არტერიები, არტერიოლები, პრეკაპილარული სფინქტერები) და პოსტკაპილარული (ვენულები და მცირე ვენები) რეზისტენტობის გემები. წინა და პოსტ-კაპილარული გემების ტონს შორის თანაფარდობა განსაზღვრავს კაპილარებში ჰიდროსტატიკური წნევის დონეს, ფილტრაციის წნევის სიდიდეს და სითხის გაცვლის ინტენსივობას.
3. ჭეშმარიტი კაპილარები (გამცვლელი ჭურჭელი) - გულ-სისხლძარღვთა სისტემის უმნიშვნელოვანესი ნაწილი. კაპილარების თხელი კედლების მეშვეობით ხდება ცვლა სისხლსა და ქსოვილებს შორის (ტრანსკაპილარული გაცვლა). კაპილარების კედლები არ შეიცავს გლუვკუნთოვან ელემენტებს.
4. ტევადი გემები - გულ-სისხლძარღვთა სისტემის ვენური განყოფილება. ამ გემებს უწოდებენ ტევადობას, რადგან ისინი შეიცავს მთელი სისხლის დაახლოებით 70-80%.
5. შუნტური სისხლძარღვები - არტერიოვენური ანასტომოზები, რომლებიც უზრუნველყოფენ პირდაპირ კავშირს მცირე არტერიებსა და ვენებს შორის, კაპილარული კალაპოტის გვერდის ავლით.
იხ. ვიდეო - Vascular Medicine (Angiology) – Course Preview | Lecturio
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ვოლფგანგ პაული
დაბ. თარიღი25 აპრილი, 1900
დაბ. ადგილივენა
გარდ. თარიღი15 დეკემბერი, 1958 (58 წლის)
გარდ. ადგილიციურიხი
დასაფლავებულიაZollikon cemetery
მოქალაქეობააშშ
Flag of Switzerland.svg შვეიცარია
Flag of Austria.svg ავსტრია
საქმიანობაკვანტური მექანიკა და ელემენტარული ნაწილაკების ფიზიკა
მუშაობის ადგილიჰამბურგის უნივერსიტეტი, გეტინგენის უნივერსიტეტი , ციურიხის შვეიცარიის უმაღლესი ტექნოლოგიური სკოლა , ნილს ბორის ინსტიტუტი , პერდიუს უნივერსიტეტი , მიჩიგანის უნივერსიტეტი , პრინსტონის უნივერსიტეტი და ციურიხის შვეიცარიის უმაღლესი ტექნოლოგიური სკოლა
ალმა-მატერილუდვიგ მაქსიმილიანის მიუნხენის უნივერსიტეტი და Bundesgymnasium Döbling
განთქმული მოსწავლეებიMarkus Fierz, Sigurd Zienau და Hans Frauenfelder
მეუღლეKäthe Margarethe Deppner და Franziska Bertram
მამაWolfgang Joseph Pauli[13]
დედაBerta Kamilla Pauli
ნათესავ(ებ)იFriedrich Schütz
ჯილდოებილორენცის მედალი, ნობელის პრემია ფიზიკაში, მაქს პლანკის მედალი, მატეუჩის მედალი, ფრანკლინის მედალი, ვენის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი და სამეფო საზოგადოების უცხოელი წევრი
ბიოგრაფია
ვოლფგანგ პაული დაიბადა 1900 წლის 25 აპრილს, ვენის უნივერსიტეტის პროფესორის, ვოლფგანგ იოზეფ პაულის ოჯახში. მეორე სახელი მომავალმა მეცნიერმა მიიღო ნათლიის, ფიზიკოს ერნსტ მახის პატივსაცემად. 1918 წელს პაულიმ დაამთავრა გიმნაზია. სწავლის გასაგრძელებლად მან ამოირჩია მიუნხენი, სადაც იმჟამად მუშაობდა. მიუნხენის თეორიული ფიზიკის ფუძემდებელი არნოლდ ზომერფელდი. პირველი ორი ნაშრომი, რომელიც 1919 წელს პაულიმ შეასრულა ზომერფელდის ხელმზღვანელობით, დაკავშირებული იყო ფარდობითობის ზოგად თეორიასთან. 1920 წელს, ზომერფელდის დავალებით პაული იწყებს მუშაობას ენციკლოპედიისათვის, ფარდობითობის თეორიის სტატიაზე, რომლის შესახებ შემდგომში ალბერტ აინშტაინი იტყვის: „ის, ვინც წაიკითხავს ამ ნაშრომს, ძნელად თუ დაიჯერებს, რომ მისი ავტორი მხოლოდ 21 წლისაა. გაუგებარია, რისი უფრო მეტად უნდა გვიკვირდეს: იდეათა ღრმა ფსიქოლოგიური გაგების, თუ შეუდარებელი მათემატიკური დასკვნების“.
1921 წელს პაული გადადის გეტინგენში, სადაც იგი იწყებს მუშაობას მაქს ბორნის ხელმძღვანელობით. დაწყებული 1920 წლიდან, პაული დიდ ყურადღებას აქცევდა ატომებთან და მათ სპექტრთან დაკავშირებულ პრობლემებს. ამასთან დაკავშირებით ჩატარებულმა კვლევებმა, მეცნიერი მიიყვანეს მის ცხოვრებაში მომხდარ უდიდეს აღმოჩენამდე. 1924 წელს ვოლფგანგ პაული აყალიბებს მიკროსამყაროს ერთ–ერთ უმნიშვნელოვანეს კანონს, რომელიც მეცნიერებაში „პაულის პრინციპითაა“ ცნობილი.
გარკვეული პერიოდის განმავლობაში პაული მუშაობდა კოპენჰაგენის თეორიული ფიზიკის ინსტიტუტში ნილს ბორთან ერთად, მანამ მას არ შესთავაზეს დოცენტის თანამდებობა ჰამბურგის უნივერსიტეტში. 1923 წელს პაული იწყებს მუშაობას ჰამბურგის უნივერსიტეტში. 1928 წელს იგი გადადის ციურიხში, პოლიტექნიკუმის პროფესორის თანამდებობაზე. 1930 წელს გამოთქვავს კიდევ ერთ უმნიშვნელოვანეს აზრს, რითაც შეიძლება ითქვას ჩიხიდან გამოჰყავს იმდროინდელი ფიზიკა. იმ დროსათვის, ექსპერიმენტალური გამოკვლევები აჩვენებდა, რომ ნეიტრონის ბეტა–დაშლისას მიღებული პროდუქტების — პროტონის და ელექტრონის ჯამური ენერგია ნაკლებია საწყის მნიშვნელობაზე, რაც ეწინააღმდეგებოდა ფიზიკის ფუნდამენტურ კანონს ენერგიის შენახვის შესახებ. პაულიმ გამოთქვა მოსაზრება, რომ ბეტა–დაშლის შედეგად მიღებულ პროდუქტებს შორის არის მსუბუქი, ნულოვანი მუხტის მქონე ნაწილაკი, რომლის რეგისტრაცია მთვლელების საშუალებით შეუძლებელია მუხტის არარსებობის გამო და რომელიც არის ზუსტად იმ „ნაკლული ენერგიის“ მატარებელი. ეს მოსაზრება, რომელმაც არა მხოლოდ ენერგიის, არამედ მომენტისა და იმპულსის მუდმივობის კანონები „გადაარჩინა“ ექსპერიმენტალურად დამტკიცდა მხოლოდ 20 წლის შემდეგ. 1941 წელს პაული საცხოვრებლად მიემგზავრება აშშ–ში, სადაც მუშაობს პრინსტონის უნივერსიტეტში. 1945 წელს მას მიენიჭა ნობელის პრემია. 1946 წელს იგი ბრუნდება სამშობლოში, სადაც სიცოცხლის ბოლომდე მუშაობდა პროფესორის თანამდებობაზე ციურიხის უმაღლეს ტექნიკურ სკოლაში. მეცნიერებაში შეტანილი ღვაწლისათვის, 1958 წელს პაულის აჯილდოებენ მაქს პლანკის სახელობის მედლით. იმავე წლის 15 დეკემბერს, ციურიხში, კიბოსაგან გარდაიცვალა მე–20 საუკუნის ერთ–ერთი უდიდესი თეორეტიკოსი.
სამეცნიერო მიღწევები
1924: კვანტურ მექანიკაში პაულის შემოაქვს ახალი თავისუფლების ხარისხის ცნება. ამ თავისუფლების ხარისხის არსებობა 1925 წელს დამტკიცდა ულენბეკის და გაუდსმიტის კვლევების შედეგად და მას ელექტრონის სპინი ეწოდა. ამავე წელს პაული აყალიბებს თავის აკრძალვის პრინციპს (პაულის პრინციპი), რომელიც უმნიშვნელოვანესია კვანტურ მექანიკაში.
1926: ვერნერ ჰაიზენბერგის მიერ, კვანტური მექანიკის მატრიცული წარმოდგენის გამოქვეყენების შემდეგ, პაული იყენებს ამ თეორიას წყალბადის ხილული სპექტრის აღსაწერად.
1927: ელექტრონის სპინის აღსაწერად პაულის შემოაქვს სპინორის ცნება
1930: პაული გამოთქვავს აზრს ნეიტრინოს არსებობის შესახებ, რომელიც ექსპერიმენტალურად ენრიკო ფერმის ცდების შედაგად დამტკიცდა მხოლოდ 1954 წელს.
იხ. ვიდეო - In Our Time S19/28 Pauli's Exclusion Principle (April 6 2017) - Melvyn Bragg and guests discuss the life and ideas of Wolfgang Pauli (1900-1958), whose Exclusion Principle is one of the key ideas in quantum mechanics. A brilliant physicist, at 21 Pauli wrote a review of Einstein's theory of general relativity and that review is still a standard work of reference today. The Pauli Exclusion Principle proposes that no two electrons in an atom can be at the same time in the same state or configuration, and it helps explain a wide range of phenomena such as the electron shell structure of atoms. Pauli went on to postulate the existence of the neutrino, which was confirmed in his lifetime. Following further development of his exclusion principle, Pauli was awarded the Nobel Prize in Physics in 1945 for his 'decisive contribution through his discovery of a new law of Nature'. He also had a long correspondence with Jung, and a reputation for accidentally breaking experimental equipment which was dubbed The Pauli Effect.
პაული-იუნგის დიალოგი
მისი მუშაობის ნაკლებად ცნობილი სფერო, რომელიც მხოლოდ 1990 წლიდან იყო შესწავლილი, წარმოიშვა ფსიქოლოგ კარლ გუსტავ იუნგთან თანამშრომლობით. მათი მიმოწერიდან, რომელსაც ორივე მეცნიერი ატარებდა 1932 წლიდან 1958 წლამდე, ირკვევა, რომ პაული ფლობს სინქრონულობის კონცეფციის უმეტეს ნაწილს, რომელიც შემოიღო C. G. Jung-მა და, გარდა ამისა, კოლექტიური არაცნობიერისა და ცნებების დახვეწის ნაწილი. არქეტიპები, რომლებსაც უმთავრესი მნიშვნელობა აქვს იანგის შემოქმედებაში.
ამ დიალოგის არსებითი ნაწილია დღესაც გადაუჭრელი ფსიქოფიზიკური პრობლემა, კოლექტიური ფსიქოს გაერთიანება მატერიასთან, ადამიანის შინაგანი სამყაროს ღრმა ფესვები გარე სამყაროსთან, რომელსაც იუნგი უწოდებდა, როგორც unus mundus (ერთი სამყარო) და პაული, როგორც ერთიანობის ფსიქოფიზიკური რეალობა.
მისი ჩანაწერების ანალიზის ამჟამინდელი მდგომარეობა გვიჩვენებს, რომ პაულის ეს კვლევები არა მხოლოდ წმინდა აკადემიური ინტერესი იყო, არამედ სათავეს იღებდნენ ღრმა პირადი გამოცდილებიდან - ეგზისტენციალური ასახვები არქეტიპის "მატერიის სულის" შესახებ.
იხ. ვიდეო - Элементарные частицы | мучения Вольфганга Паули
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
მუსიკალური პაუზა - 6
Stive Morgan - Diamond Collection - Enigmatic Mix (Tracklist mixed by Ledy & Rob MixStyle)
❤❤ ციტატები სიყვარულზე❤❤
სიყვარული სხვა ადამიანებში საკუთარი თავის აღმოჩენა და აღიარების სიამოვნებაა.
ალექსანდრ სმიტი
არ იყო შეყვარებული უბრალოდ წარუმატებლობაა, არ გიყვარდეს უბედურება.
ალბერ კამიუ
გიყვარდეს - სიცოცხლე და სიცოცხლეც შეგიყვარდეს. გიყვარდეთ ხალხი და ხალხი შეგიყვარდებათ.
ანტონ გრიგორიევიჩ რუბინშტეინი
გიყვარდეს ეს არ ნიშნავს ერთმანეთის ყურება არმედ , გიყვარდეს ერთად ერთი მიმართულებით ყურებაა.
ანტუან დე სენტ-ეგზიუპერი
სიყვარული ამარცხებს შიშს.
მოციქული იოანე
სიყვარულს ძალით ვერ მიიღწევა, სიყვარულს არ ეხვეწება და ეხვეწება. ის მოდის ზეციდან, დაუგეგმავი და მოულოდნელი.
ბაკ პერლ სეიდენსტრიკერი
სიყვარული? ეს არის უმოკლესი გზა ერთი გულიდან მეორემდე: სწორი ხაზი.
ბედელი
სიყვარული ყველაფერს სძლევს.
ვირგილიუს პუბლიუს მარო
სიყვარული უბრალოდ არ არის საკმარისი. მას აქვს ბედნიერება, მაგრამ მას სურს სამოთხე, მას აქვს სამოთხე, მას სურს სამოთხე. შეყვარებულებო! ეს ყველაფერი შენს სიყვარულშია. უბრალოდ შეეცადეთ იპოვოთ.
ვიქტორ მარი ჰიუგო
ერთ დღეს ქუჩაში შეყვარებული მათხოვარი შემხვდა. ძველი ქუდი ეხურა, ქურთუკი იდაყვებში იყო გაფუჭებული, ფეხსაცმელი ჟონავდა და სულში ვარსკვლავები ანათებდნენ.
ვიქტორ მარი ჰიუგო
იხ. ვიდეო - Цитаты и афоризмы о любви. Высказывания известных людей о любви.
7 422 просмотра 24 февр. 2021 г. Афоризмы великих людей о любви и дружбе. "Любви нельзя добиться силой, любовь нельзя выпросить и вымолить. Она приходит с небес, непрошенная и нежданная." - Бак Перл Сайденстрикер.
Подборка приурочена к празднику 8 Марта, и здесь представлены высказывания известных людей о любви.
სიყვარული ყოველთვის აღემატება მის რწმენას. ყოველდღიური სიტყვები: რომ იცოდე როგორ მიყვარხარ! - შეიცავს ღრმა და უსაზღვრო ჭეშმარიტებას.
ვილჰელმ ჰუმბოლდტი
სიყვარული ბუნების ბრძნული გამოგონებაა: ვინც უყვარს ადვილად აკეთებს იმას, რაც უნდა.
ვილჰელმ შვებელი
არ არის საჭირო სიყვარული. არსებობს მხოლოდ სიყვარულის თავისუფლება და ამ თავისუფლების აღმოჩენა საკუთარ თავში ისევ და ისევ შეიძლება.
ვლადიმერ ლევი
მხოლოდ იმიტომ, რომ ვიღაცას არ უყვარხარ ისე, როგორც შენ გინდა, არ ნიშნავს რომ მას მთელი გულით არ უყვარხარ.
გაბრიელ გარსია მარკესი
სიყვარულის წამალი მხოლოდ ერთია: გიყვარდეს მეტი.
ჰენრი დევიდ თორო
სიყვარული ერთადერთია, რისი მიცემაც არ შეიძლება.
ჰენრი მილერი
ვერც ერთი მიწიერი მუსიკა ვერ შეედრება თავისი სიტკბოებით მოსიყვარულე გულის ცემას.
ჰენრი უორდ ბიჩერი
საშინელება და სიკვდილის სიბნელე უძლურია სიყვარულის წინაშე.
ჰენრიკ იბსენი
თუ სიყვარული ჩვენში ცხოვრობს, ჩვენ მარადიულები ვართ.
ჰაინრიხ ჰაინე
იხ. ვიდეო - Aristotle - Greatest Motivational Life Changing Quotes | Wisdom For Life
"No great mind has ever existed without a touch of madness." - Aristotle
"Educating the mind without educating the heart is no education at all." - Aristotle
"Knowing yourself is the beginning of all wisdom." - Aristotle
"What is a friend? A single soul dwelling in two bodies." - Aristotle
"Hope is a waking dream." - Aristotle
"A friend to all is a friend to none." - Aristotle
"Happiness depends upon ourselves." - Aristotle
"Patience is bitter, but its fruit is sweet." - Aristotle
"He who has overcome his fears will truly be free." - Aristotle
"Those who know, do. Those that understand, teach." - Aristotle
"It is not enough to win a war; it is more important to organize the peace." - Aristotle
"The antidote for fifty enemies is one friend." - Aristotle
"Whosoever is delighted in solitude, is either a wild beast or a god." - Aristotle
"Poverty is the parent of revolution and crime." - Aristotle
"Pleasure in the job puts perfection in the work." - Aristotle
"The high-minded man must care more for the truth than for what people think." - Aristotle
"Learning is not child's play; we cannot learn without pain." - Aristotle
"To write well, express yourself like the common people, but think like a wise man." - Aristotle
"For the things we have to learn before we can do them, we learn by doing them." - Aristotle
"The whole is greater than the sum of its parts." - Aristotle
"He who cannot be a good follower cannot be a good leader." - Aristotle
"The energy of the mind is the essence of life." - Aristotle
"It is during our darkest moments that we must focus to see the light." - Aristotle
"The more you know, the more you know you don't know." - Aristotle
"It is not always the same thing to be a good man and a good citizen." - Aristotle
"Nature does nothing uselessly." - Aristotle
"All paid jobs absorb and degrade the mind." - Aristotle
"Wise men speak when they have something to say, fools speak because they have to say something." - Aristotle
"All persons ought to endeavor to follow what is right, and not what is established." - Aristotle
"Great men are always of a nature originally melancholy." - Aristotle
"Character may almost be called the most effective means of persuasion." - Aristotle
"Through discipline comes freedom." - Aristotle
"Fear is pain arising from the anticipation of evil." - Aristotle
"A friend is a second self." - Aristotle
"To lead an orchestra, you must turn your back on the crowd." - Aristotle
"Courage is the first of human qualities because it is the quality which guarantees the others." - Aristotle
"He who is to be a good ruler must have first been ruled." - Aristotle
"The aim of the wise is not to secure pleasure, but to avoid pain." - Aristotle
"Freedom is obedience to self-formulated rules." - Aristotle
"We must be neither cowardly nor rash but courageous." - Aristotle
"The soul never thinks without a mental picture." - Aristotle
"The weak are always anxious for justice and equality. The strong pay no heed to either." - Aristotle
"If you would understand anything, observe its beginning and its development." - Aristotle
"We become brave by doing brave acts." - Aristotle
"Quality is not an act, it is a habit." - Aristotle
სიყვარული ნიშნავს საკუთარი ბედნიერების პოვნა სხვის ბედნიერებაში.
გოტფრიდ ვილჰელმ ლაიბნიცი
სიყვარული ღმერთის ხმაა.
გრეის აკვილარი
სიყვარული არის შეყვარებულთა ურთიერთ შეცვლა, ორივეს შეცვლა ერთმანეთის მიმართ.
დანიილ ალექსანდროვიჩ გრანინი
არ იმოქმედო შეყვარებულთა ღვთაების წინააღმდეგ: რა საშუალებასაც იყენებ, ბრძოლას წააგებ, დარწმუნებული იყავი.
დანტე ალიგიერი
გიყვარდეთ ერთმანეთი, მაგრამ სიყვარული არ გადააქციოთ ჯაჭვებად. დაე, ეს იყოს ამაღელვებელი ზღვა თქვენი სულების ნაპირებს შორის.
ჯიბრან კაჰლილ ჯიბრანი
სიყვარული არაფერს ფლობს და არ სურს, რომ ვინმე ფლობდეს მას... და არ იფიქრო, რომ შეგიძლია სიყვარულის გზების მართვა, რადგან თუ სიყვარული ღირსად ჩაგთვლის, ის შენს გზას გაგიძღვება.
ჯიბრან კაჰლილ ჯიბრანი
სიბნელეს შეუძლია ხეების და ყვავილების დამალვა ხედვისგან, მაგრამ ვერ დაუმალავს სიყვარულს სულისგან.
ჯიბრან კაჰლილ ჯიბრანი
საოცარია, რამდენად ცოტა გრძნობს ადამიანი თავის სიღარიბეს, როცა უყვარს.
ჯონ ბულვერი
ყველაზე ნაზი სიყვარული ერთმანეთის პატიებაა.
ჯონ შეფილდი
ჩვენ საკმარისად რელიგიურები ვართ, რომ გვძულდეს ერთმანეთი, მაგრამ არა იმდენად რელიგიური, რომ გვიყვარდეს ერთმანეთი.
ჯონათან სვიფტი
არ არსებობს ისეთი შრომა, რომ სიყვარული არ გახადოს არამარტო ადვილი, არამედ სასიამოვნოც კი.
ჯორდანო ბრუნო
სიყვარული არის ცეცხლი, რომელიც ანთებს სულს.
ჯორდანო ბრუნო
სიყვარული ვერცხლისწყალს ჰგავს: შეგიძლიათ გაშლილი ხელით დაიჭიროთ, მაგრამ შეკრული ხელით არა.
დოროთი პარკერი
სიყვარული არის ყველაფერი რაც გვაქვს და მხოლოდ სიყვარულს შეუძლია ერთმანეთის დახმარება.
ევრიპიდე
სიძულვილი სიძულვილით არ შეიძლება დაიხრჩო. მხოლოდ სიყვარულს შეუძლია მისი დამარცხება; ეს უძველესი სიბრძნეა.
ჰელენა პეტროვნა ბლავატსკი
გიყვარდეს ნიშნავს დაუღალავად ბრძოლას საკუთარ თავში და ჩვენს გარშემო არსებულ ათასობით დაბრკოლებასთან.
ჟან ანუი
გიყვარდეს ნიშნავს იცხოვრო გულით.
ჟან ბატისტ ანრი ლაკორდერი
ადამიანი იწყება სიყვარულით; ადამიანის გასაგებად, ის უნდა გიყვარდეს.
ჟან გევერი
სიყვარული სიკვდილზე ძლიერია და სიკვდილის შიში. მხოლოდ ის, მხოლოდ სიყვარული ინარჩუნებს და მოძრაობს სიცოცხლეს.
ივან სერგეევიჩ ტურგენევი
ადამიანთა ცხოვრების საიდუმლოებები დიდია და სიყვარული ამ საიდუმლოებიდან ყველაზე მიუწვდომელია.
ივან სერგეევიჩ ტურგენევი
ადამიანის გულში არის ნამდვილი რაინდობა: მას შეუძლია სიყვარული. რაინდული ქცევა გულის სიღრმიდან ამოდის.
იოჰან ვოლფგანგ გოეთე
უხრწნელი ახალგაზრდობის პირველი სიყვარული ყოველთვის ამაღლებისკენ არის მიმართული. როგორც ჩანს, ბუნებას სურს, რომ ერთი სქესი სენსუალურად აღიქვას მეორეში კარგი და ლამაზი.
იოჰან ვოლფგანგ გოეთე
სიყვარული ერთადერთია ბუნებაში, სადაც ფანტაზიის ძალაც კი ვერ პოულობს ფსკერს და ვერ ხედავს ზღვარს!
იოჰან ფრიდრიხ შილერი
ვისაც არასდროს უყვარდა - შეიყვარე ხვალინდელი დღე, ხოლო ვისაც უყვარს - ხვალ ისევ შეიყვარე.
კლავდიუს კლაუდიანი
ყოველთვის გვეჩვენება, რომ მათ გვიყვარს იმიტომ, რომ კარგები ვართ. და ჩვენ არ ვხვდებით, რომ მათ გვიყვარს, რადგან ვინც გვიყვარს, კარგია.
ლევ ნიკოლაევიჩ ტოლსტოი
ჭეშმარიტი სიყვარული არ არის სიყვარული ერთი ადამიანის მიმართ, არამედ სულიერი მდგომარეობაა ყველას სიყვარულისთვის.
ლევ ნიკოლაევიჩ ტოლსტოი
გიყვარდეს ნიშნავს იცხოვრო იმ ადამიანის ცხოვრებით, ვინც გიყვარს.
ლევ ნიკოლაევიჩ ტოლსტოი
მხოლოდ ის არის თავისუფალი, რომელსაც ვერავინ და ვერაფერი შეუშლის ხელს იმაში, რაც მას სურს. ასეთი მხოლოდ ერთია - გიყვარდეს.
ლევ ნიკოლაევიჩ ტოლსტოი
იხ. ვიდეო -
Best Quotes About Love / Deep Quotes About Love / Love Quotes by Famous People / What is Love?
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ალექს გარლანდი
(დ. 1970) — ინგლისელი მწერალი, სცენარისტი, კინოპროდიუსერი და რეჟისორი. პოპულარობა მოიპოვა 90-იანი წლების ბოლოს თავისი რომანით პლაჟი, რომლის კინოადაპტაციაც 2000 წელს დენი ბოილმა გადაიღო. შემდეგ გარლანდი სცენარისტიც გახდა და დაწერა ბოილის ფილმები: 28 დღის შემდეგ (2002) და მზის ნათება (2007). მისი სცენარის მიხედვით გადაიღეს ასევე არასოდეს გამიშვა (2011) და დრედი (2012). 2016 წელს გამოვიდა გარლანდის სარეჟისორო დებიუტი მანქანიდან, სამეცნიერო ფანტასტიკა ადამიანისა და ხელოვნური ინტელექტის ურთიერთობის შესახებ. ფილმმა ოსკარის 2 ნომინაცია დაიმსახურა, მათ შორის საუკეთესო სცენარისთვის.
იხ. ვიდეო - Сериал Разрабы "Devs" от Алекса Гарленда. Из машины. Аннигиляция
კარიერა
მან დახატა კომიქსები, მაგრამ ძალიან მალე იმედგაცრუებული გახდა ამ პროფესიით, როგორც ილუსტრატორი და თავისუფალი ჟურნალისტი. არ იცოდა რა გაეკეთებინა შემდეგ, მან დაიწყო წიგნის წერა, თავიდან არ თვლიდა მას სერიოზულ პროფესიად. პლაჟის წიგნი 1996 წელს გამოიცა და აბსოლუტური ბესტსელერი გახდა, თუმცა თავიდან გამომცემლები ამას ყურადღებას არ აქცევდნენ.
ახალგაზრდა ავტორის მოულოდნელმა წარმატებამ განაპირობა ის, რომ მოდის ჟურნალებმა მასზე ფაქტიურად ნადირობა დაიწყეს, ინტერვიუს მიღების ან გარეკანზე ფოტოს განთავსების იმედით; თუმცა თავად გარლანდი არ დაინფიცირებულა „ვარსკვლავურით“ და არ აქვს ილუზია თავის იღბალზე.
გარლანდის ორი მთავარი გატაცება გამოადგა წიგნის დაწერას. კერძოდ: კომიქსები და მოხეტიალე ლტოლვა. კომიქსები - ფაქტობრივად, მისი პროფესია, ჩამოყალიბებული (მათ შორის მამის გავლენით) აზროვნება; აქედან გამომდინარეობს გარლანდის წიგნების აშკარა კინემატოგრაფიული ხარისხი, სურათის სიმკვეთრე, ვიდეო გამოსახულება, კომპოზიციის მოთხოვნებთან შესაბამისობა, მოქმედებასა და დიალოგს შორის სწორი პროპორციები.
გარლანდის მეორე წიგნმა, The Tesseract, არაერთგვაროვანი მოწონება დაიმსახურა. წიგნს ტარანტინოს კინემატოგრაფიული სტილის იმიტაცია უწოდეს; ავტორი დაადანაშაულა ძალიან რთული გეგმის წარუმატებლობაში. „ტესერაქტი“ გაბედული მათემატიკური ექსპერიმენტის მსგავსია ცოცხალ ადამიანებზე - ლიტერატურულ პერსონაჟებზე, რომელთა ბედი მხოლოდ დამთხვევებისა და გადაკვეთების უსულო კანონის დადასტურებად გვევლინება და არ აქვს მნიშვნელობა ვისი კანონია ეს - ღმერთი თუ საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები. ამ წიგნმა, რა თქმა უნდა, არ გაიმეორა წინა წიგნის წარმატება, მაგრამ შეასრულა მინიმალურ ამოცანას – დაეცვა გარლანდის პოზიციები მის სამწერლო ნიშაში. ტესერაქტი 2003 წელს გადაიღო აზიელმა რეჟისორმა ოქსიდ პანმა.
2002 წლის ნოემბერი - გამოვიდა ბრიტანული ფილმი "28 Days Later", რომელშიც სცენარისტი იყო ალექს გარლანდი. რეჟისორი მისი დიდი ხნის მეგობარი დენი ბოილია, რომელმაც პლაჟი გადაიღო. 2007 წელს ბოილმა გადაიღო ფილმი Inferno, სადაც გარლანდი კვლავ ასრულებდა სცენარისტს.
2004 წელს გარლანდმა გამოაქვეყნა კიდევ ერთი რომანი – „კომა“ („კომას“ ილუსტრაციები მწერლის მამამ, ნიკ გარლანდიმ შექმნა), ცივად მიიღო კრიტიკოსებმა. წიგნში აღწერილია ნახევრად ოცნება-ნახევრად რეალობა, რომელშიც გმირი მეტროში ხულიგნებთან შეხვედრის შემდეგ კომაშია, ოცნების სურათები, ბრძოლა კომის სიღრმიდან ზედაპირზე ამოსვლის შესაძლებლობისთვის; უცნაური ანტიკინემატოგრაფიული ამბავი.
იხ. ვიდეო - Alex Garland Breaks Down the Making of Men and How Attack on Titan Influenced the Film
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
Devs
ჟანრი დრამა, ტექნოთრილერი
შემქმნელი ალექს გარლანდი
სცენარისტი ალექს გარლანდი
რეჟისორი ალექს გარლანდი
როლებში
სონოია მიზუნო
ნიკ ოფერმანი
ჯინი ჰა
ზაკ გრენიერი
სტივენ ჰენდერსონი
კეილი სპანი
ელისონ აბი
კარლ გლუსმანი
ლინეა ბერტელსენი[en]
კომპოზიტორი ჯეფ ბაროუ
ბენ სოლსბერი
ქვეყანა: აშშ
ინგლისური ენა
სეზონები 1
სერია 8 (ეპიზოდების სია)
წარმოება
აღმასრულებელი პროდიუსერი ალექს გარლანდი
ენდრიუ მაკდონალდი
ალონ რაკი
ელი ბუში
სკოტ რუდინი
კინოოპერატორი რობ ჰარდი
ეპიზოდის ხანგრძლივობა 45-55 წუთი
სტუდია დნმ ტელევიზია
Scott Rudin Productions
FX Productions
Disney+ დისტრიბუტორი
მაუწყებლობა
ტელეარხი FX
ეკრანებზე 2020 წლის 5 მარტი - 16 აპრილი
სიუჟეტი
სერიალის მთავარი გმირია ლილი ჩანი, Amaya IT კომპანიის თანამშრომელი, რომლის კამპუსი მდებარეობს სან-ფრანცისკოს მახლობლად, უკაცრიელ რაიონში. იგი შეიტყობს კომპანიის საიდუმლო განყოფილების არსებობის შესახებ, სახელწოდებით Devs. მისი მეგობარი ბიჭი სერგეი ამ განყოფილებაშია გადაყვანილი. ის ერთი დღის შემდეგ ქრება. მალე ლილი გაიგებს, რომ ის, ოფიციალური ვერსიით, თვითმკვლელობის შედეგად გარდაიცვალა.
იხ. ვიდეო - Редкий по глубине сериал. Разрабы — Обзор
პირველი სეზონის მოვლენების დროს ლილი თანდათან იგებს, რას აკეთებს დივიზიონი. Devs აწარმოებს საიდუმლო განვითარებას კვანტურ კომპიუტერზე, რაც მათ საშუალებას აძლევს ზუსტად მოახდინონ წარსულისა და მომავლის მოვლენების სიმულაცია - წარსული მრავალი ათასი წლის წინ და მომავალი რამდენიმე წლის წინ. ამისათვის გამოიყენება ახალი მიდგომა კვანტური მექანიკის მრავალი სამყაროს ინტერპრეტაციისთვის. მოვლენები აღდგება ე.წ. პროექციების სახით. სერგეი, რომელიც მუშაობდა რუსეთის სადაზვერვო სამსახურებში, ცდილობდა კორპორაციის საიდუმლოების მოპარვას, მაგრამ გამოაშკარავდა და განადგურდა. ტყის კორპორაციის მფლობელი ცდილობს ხელახლა შექმნას და გაიმეოროს ახლო წარსულის მოვლენები, როდესაც მისი ცოლი და ქალიშვილი ავარიაში დაიღუპნენ. ერთ-ერთი პროგნოზი პროგნოზირებს თავად ლილის გარდაუვალ სიკვდილს.
პირველი სეზონის ბოლო ეპიზოდში ლილი და ფორესტი კვდებიან და იღვიძებენ ერთ-ერთ პროექციაში, მათ საყვარელ ადამიანებთან ერთად ცოცხლები და კარგად. ბევრ სამყაროს შორის ფორესტმა აირჩია ის, სადაც მოვლენები ყველაზე ბედნიერად ვითარდება. იმავდროულად, რეალურ სამყაროში, დევების განვითარება სერიოზულად არის დაინტერესებული ხელისუფლების მიმართ
იხ. ვიდეო - Devs (Hulu) Trailer HD - Nick Offerman, Sonoya Mizuno series
In Devs, a young computer engineer, Lily Chan, investigates the secretive development division of her employer, a cutting-edge tech company based in San Francisco, who she believes are behind the murder of her boyfriend. Subscribe to tvpromosdb on Youtube for more Devs season 1 promos in HD!
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ლაპლასის დემონი
პიერ-სიმონ დე ლაპლასი (1775)
აზრითი ექსპერიმენტი, რომელიც 1814 წელს ფრანგმა მათემატიკოსმა, პიერ-სიმონ ლაპლასმა შემოგვთავაზა, აგრეთვე ექსპერიმენტის მთავარი პერსონაჟი — გამოგონილი მოაზროვნე არსება, რომელსაც დროის ნებისმიერ მომენტში სამყაროს თითოეული ნაწილაკის მდგომარეობისა და სიჩქარის აღქმის შემდეგ გაიგოს მისი ევოლუცია როგორც მომავალში, ისე წარსულში. ლაპლასმა ეს არსება გამოიგონა ჩვენი გაუთვითცნობიერებლობისა და გარესამყაროს ზოგიერთი რეალური პროცესის სტატისტიკური აღწერის აუცილებლობის დონის თვალსაჩინო დემონსტრაციისთვის.
ლაპლასის დემონის პრობლემატიკა დაკავშირებულია არა იმ საკითხთან, შესაძლოა თუ არა მოვლენათა მსვლელობის დეტერმინისტული წინასწარმეტყველება რეალობაში, პრაქტიკაში (de facto), არამედ იმასთან, შესაძლებელია თუ არა ეს ზოგადად, თეორიულად (de jure). სწორედ ასეთი შესაძლობაა ჩადებული მექანიკურ აღწერაში მისთვის დამახასიათებელ დუალიზმთან, რომელიც ეფუძნება დინამიკურ კანონსა და საწყის პირობებს. ის, რომ დინამიკური სისტემის განვითარება მართავს დეტერმინისტულ კანონს, გვაძლევს საშუალებას, განვასხვაოთ ობიექტური ჭეშმარიტება სისტემის შესახებ, თუ როგორი წარმოედგინებოდა იგი ლაპლასის დემონს, ემპირიული შეზღუდვებისგან, რომლებიც განპირობებულია ჩვენი უცოდინრობით.
კლასიკური დინამიკის კონტექსტში დეტერმინისტული აღწერა შეიძლება მიუღწევადი აღმოჩნდეს პრაქტიკაში, მიუხედავად ამისა, იგი რჩება ზღვრად, რომელსაც უნდა შეეთავსოს უფრო მეტად ზუსტი აღწერების თანმიმდევრობა.
იხ. ვიდეო - Твоя судьба определена: Демон Лапласа - Существует ли судьба на самом деле? Обладаем ли мы волей или идем по заранее заданному сценарию? Об этом я расскажу вам в этом видеоролике.
პარადოქსი
ლაპლასის დემონი შეიცავს პარადოქსს. დავუშვათ, ასეთი მანქანა შეიქმნა, ის არის მატერიალური და შეუძლია გამოთვალოს რა მოხდება მთელ სამყაროში 2 წუთში, 1 წუთში. როდესაც ეს მანქანა 1 წუთის მუშაობის შემდეგ იძლევა პირველ შედეგს და დაპროგრამებული პროგრამის მიხედვით დაუყოვნებლივ დაიწყებს მომავალი მომავლის წინასწარმეტყველებას, ის, ფაქტობრივად, უკვე იცის საკუთარი პასუხი, რადგან ეს წერია ამ პირველ პროგნოზში. ეს ნიშნავს, რომ პირველი წუთის შემდეგ, მან უნდა იცოდეს არა მხოლოდ რა მოხდება გამოთვლების დაწყებიდან 2 წუთის შემდეგ, არამედ ის, რაც მოვა 3 წუთში. მაგრამ შემდეგ, ამ მონაცემების საფუძველზე, მას მოუწევს პროგნოზის გაკეთება კიდევ 1 წუთით ადრე. ეს ასევე გასათვალისწინებელია და უკვე შეტანილი უნდა იყოს მისთვის თავიდანვე მიცემული პროგნოზში, 1 წუთის მუშაობის შემდეგ. ასე რომ, მან იცის მომავალი 4 წუთის განმავლობაში. და ასე შემდეგ უსასრულოდ ინდუქციით.
გამოდის, რომ ლაპლასის დემონს რომც შეეძლოს არსებობა, მას პასუხის მიღება 1 წუთში მოუწევდა თავისი ნამუშევრის, რომელიც შეიცავს სამყაროს მთელ ისტორიას დროის ბოლომდე. თუ ვივარაუდებთ, რომ დრო უსასრულოა, მაშინ მივიღებთ მონაცემთა უსასრულო მასივს. ასეთი შედეგი ვერასოდეს გამოიტანს ან შეინახება მატერიალური ფორმით, ჰიპოთეტური აპარატის ოპერატიული მეხსიერებაში, რადგან მისი სიმძლავრეები ვარაუდობენ კოლოსალურ, მაგრამ არა უსასრულო (რადგან ის მატერიალურია, ანუ შეზღუდული). პარადოქსია ის, რომ მომავლის 2 ან მეტი წუთის განმავლობაში წინასწარმეტყველების პროცესში ლაპლასის დემონმა უნდა გაითვალისწინოს პასუხი, რომელიც მიიღება 1 წუთის მუშაობის შემდეგ, რადგან თავად ეს მანქანა არის სამყაროს ნაწილი. მან უნდა იცოდეს, როგორ მოიქცევიან მისი ატომები 1 წუთში, რომ ჰქონდეს ზუსტი 2 წუთიანი პროგნოზი. შემდგომ გამოთვლებში 1 წუთში მუშაობისას მიღებული უსასრულო შედეგის გათვალისწინება შეუძლებელია, რაც ნიშნავს, რომ პროგნოზი 1 წუთს არ გასცდება. მაგრამ შემდეგ შედეგი ხდება საბოლოო, რადგან მანქანამ არ იწინასწარმეტყველა, რას იწინასწარმეტყველებს მოგვიანებით, და შედეგი კვლავ ჯდება აპარატის მეხსიერებაში. თუმცა, ის აღარ შეიცავს პროგნოზს 2 წუთის განმავლობაში, რაც ეწინააღმდეგება თავიდანვე მოცემული მანქანის აღწერას. მომავლის წინასწარმეტყველება და მატერიალური ყოფნისას, ლაპლასის დემონი ვერ იწინასწარმეტყველებს მომავალს.
ამრიგად, თუ ვივარაუდებთ, რომ სამყაროს არსებობის დრო უსასრულოა, მაშინ ლაპლასის დემონმა ან არ უნდა გაითვალისწინოს საკუთარი თავი მომავლის წინასწარმეტყველებისას (და ამისათვის ის უნდა იყოს არამატერიალური, რაც უკვე ეწინააღმდეგება პირობებს, ან არსებობდეს გარეთ. შესწავლილი სამყარო, ან, თუ გავითვალისწინებთ გონებრივ ექსპერიმენტს მულტი სამყაროს შესახებ (მოცემული შესწავლილი სამყაროს გამოთვლა სხვაგან. როგორც ვარიანტი), ან ფუნდამენტურად (თუნდაც იდეალიზებულ ჰიპოთეტურ სამყაროში) შეუძლებელია. თუმცა, თუ ვივარაუდებთ, რომ სამყაროს არსებობის დრო სასრულია (ანუ ის მომავალში დახურულია და გარკვეულ მომენტში როგორმე შეწყვეტს არსებობას), მაშინ ლაპლასის დემონი მაინც პოტენციურად შესაძლებელია.
