ვარიკოზი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -                                              მედიცინა - ვარიკოზი

საერთო პათოლოგიური პროცესი, ვენების დაზიანება (სისხლის მიმტანი სისხლძარღვები გულში), რომელიც ხასიათდება სანათურის დიამეტრის მატებით, ვენური კედლის გათხელებით და „კვანძების“ წარმოქმნით - ანევრიზმის მსგავსი ადგილობრივი გაფართოებით.

ვარიკოზული ვენები შეიძლება განთავსდეს ნებისმიერ ადგილას; ყველაზე ხშირად დაავადება გავლენას ახდენს ქვედა კიდურებზე. ანუსის მახლობლად ვარიკოზულ ვენებს ბუასილი ეწოდება.

ვარიკოზული ვენების ვარიანტები

განყოფილებას აკლია ბმულები წყაროებთან (იხილეთ ძიების რეკომენდაციები).

ინფორმაცია უნდა იყოს გადამოწმებადი, წინააღმდეგ შემთხვევაში შეიძლება წაიშალოს. თქვენ შეგიძლიათ სტატიის რედაქტირება ავტორიტეტულ წყაროებზე ბმულების დამატებით სქოლიოების სახით. (2022 წლის 26 ოქტომბერი)

ვიწრო გაგებით, ტერმინი "ვარიკოზული ვენები" შეიძლება ნიშნავდეს დამოუკიდებელ დაავადებას (ქვედა კიდურების ვარიკოზული ვენები), რომელიც გვხვდება სხვა ვენურ დაავადებებთან ერთად ან მათი შედეგია. ხშირად აღინიშნება პროგრესირებადი კურსი, ცვლილებები საფენის ვენებში, კანში, კუნთებსა და ძვლებში. ვიზუალურად, ქვედა კიდურების ვარიკოზული ვენები ხასიათდება გაფართოებული და გრეხილი ვენების არსებობით ფეხის, ფეხისა და ბარძაყის არეში.

ვინაიდან ვენური წნევის მატებისას ვარიკოზული ვენები ჩნდება, ეს შეინიშნება, მაგალითად, პორტალური ჰიპერტენზიით (კერძოდ, საყლაპავის ვარიკოზულ ვენებს დიდი მნიშვნელობა აქვს).

სწორი ნაწლავის ვარიკოზული ვენები ბუასილის განვითარების ერთ-ერთი მექანიზმია.

სპერმის ტვინის ვარიკოზულ ვენებს ვარიკოცელეს უწოდებენ.

ქვედა კიდურების რეტიკულური ვარიკოზული ვენები ან სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ მცირე სისხლძარღვოვანი ბადის გამოჩენა. ყველაზე ხშირად, რეტიკულური ვარიკოზული ვენები სისხლძარღვების კედლების გაფართოებისადმი მემკვიდრეობითი მიდრეკილების შედეგია. ამიტომ, თუ რომელიმე თქვენს ახლობელს აქვს ეს პრობლემა, აუცილებელია პრევენციული ზომების მიღება და, თუ ეს შესაძლებელია, აღმოიფხვრას სხვა მიზეზები, რომლებიც პროვოცირებს ვაზოდილაციას.

ყველაზე ხშირად, ტერმინი "ვარიკოზული ვენები" ეხება ქვედა კიდურების ვარიკოზულ ვენებს; კიდევ ერთი, ნაკლებად ხშირად გამოყენებული ტერმინი ამ პათოლოგიის აღსანიშნავად არის "ვარიკოზული ვენები".

სიმპტომები

ვარიკოზულ ვენებზე მიუთითებს ტიპიური სიმპტომები: შეშუპება, სიმძიმე ფეხებში, ტკივილი ფეხებში, ღამის კრუნჩხვები.

კლასიფიკაცია

ქვედა კიდურების ვარიკოზული ვენების საერთაშორისო კლასიფიკაცია CEAP (Clinical Etiology Anatomy Pathology) განასხვავებს დაავადების ექვს სტადიას.

ეტაპი 0 - პაციენტის ჩივილების მიუხედავად, გამოკვლევისა და კვლევის შედეგების მიხედვით, ვარიკოზული ვენები არ არის გამოვლენილი. ამ ეტაპს სპეციალისტების მცირე ნაწილი ადგენს.

სტადია 1 - სიმპტომები (პაციენტის ჩივილები), ობობის ვენები ან სისხლძარღვთა ქსელები ჩანს კანზე. მხოლოდ ზოგიერთი ექსპერტი განსაზღვრავს ამ სტადიას დაავადებად.

ეტაპი 2 - "ჭეშმარიტი" ვარიკოზული ვენები, რომელშიც სისხლის შედედების ალბათობა იზრდება, ხასიათდება გაფართოებული ვენებით ან ვენური სისხლით სავსე კვანძებით. ეს ხილული გამოვლინებები შეიძლება გაიზარდოს ხანგრძლივი ჯდომით ან ქუსლებში სიარულით.

3 ეტაპი არის შეშუპება გაფართოებული ვენების ან კვანძების გარდა. შეშუპება ჩვეულებრივ ჩნდება დღის ბოლოს და ძილის დროს შეიძლება შემცირდეს ან გაქრეს დილით.

მე-4 სტადიას ახასიათებს კიდურებში ტროფიკული ცვლილებები, კერძოდ, პიგმენტის დაგროვების გამო კანი შეიძლება გაშავდეს, ვითარდება კანის ანთება, მძიმე შემთხვევებში ხდება კანის ატროფია და წარმოიქმნება ტროფიკული წყლულები.

მე-5 ეტაპი განსხვავდება მე-4 სტადიისგან შეხორცებული ტროფიკული წყლულების არსებობით.

მე-6 სტადიას ახასიათებს მინიმუმ ერთი არა სამკურნალო ტროფიკული წყლული.

გარეგნობის მიზეზები

ვარიკოზული ვენების განვითარების მთავარი მიზეზი მემკვიდრეობითი მიდრეკილებაა: დაავადება ვლინდება გენეტიკური მუტაციის გამო დასუსტებული ვენური კედლის მქონე ადამიანებში.

იხ. ვიდეო - ექიმის რჩევები - ვარიკოზი

მემკვიდრეობითი მიდრეკილება არ ნიშნავს, რომ დაავადების დაწყება გარდაუვალია. დაავადების დაწყება და მისი განვითარების სიჩქარე, სავარაუდოდ, დამოკიდებულია შემდეგ არახელსაყრელ ფაქტორებზე:

მჯდომარე ცხოვრების წესი (მჯდომარე სამუშაო);

გაზრდილი ფიზიკური აქტივობა (მძიმე საგნების აწევისა და ტარების საჭიროება);

ჯანმრთელობაზე ზრუნვის სურვილი;

მაღალქუსლიანი ფეხსაცმელი ეცვა.

რაც შეეხება მაღალქუსლიანი ფეხსაცმლის ტარებას, არ არსებობს სანდო მონაცემები მისი კავშირის შესახებ ვარიკოზულ ვენებთან. ამ თემაზე მხოლოდ სამი სტატიაა Pubmed სამეცნიერო პუბლიკაციების მონაცემთა ბაზაში (ერთი გამოქვეყნდა 1979 წელს გერმანულად და ბრაზილიელი ავტორების ორი სტატია ინგლისურად 2006 და 2012 წლებში), ისინი აღწერენ კვლევებს მცირე ნიმუშებზე, სტატიების დასკვნები ეწინააღმდეგება თითოეულს. სხვა.

პრევენცია

ვარიკოზული ვენების პროფილაქტიკა მიზნად ისახავს დაავადების გაჩენისა და განვითარებისათვის არახელსაყრელი ფაქტორების (რისკის ფაქტორების) კომპენსირებას :

მჯდომარე მუშაობისთვის - რეგულარული შესვენებები ფიზიკური დატვირთვით (სამრეწველო ტანვარჯიში, სიარული და ა.შ.);

ექიმის დანიშნულების შემთხვევაში კომპრესიული წინდების ტარება;

თვითმასაჟი და მასაჟი (სისხლის მიმოქცევის გასაუმჯობესებლად).

მკურნალობა

ნულოვან და პირველ სტადიაზე „ძირითადი“ წამლის მკურნალობა გამოიყენება ფლებოტროპული საშუალებებით, რომლებიც აძლიერებენ ვენურ კედელს.

ვარიკოზული ვენების მეორე ეტაპიდან დაწყებული ქირურგიული მკურნალობაა საჭირო და დაზიანებული ვენების მოსაშორებლად სხვადასხვა მეთოდები გამოიყენება. აღდგენის პერიოდის ხანგრძლივობა და რეციდივის ალბათობა დამოკიდებულია მეთოდის არჩევანზე. მათგან ყველაზე გავრცელებული ორია სკლეროთერაპია და ლაზერული კოაგულაცია, რასაც მოჰყვება რეაბილიტაციის პერიოდი 1 ან 2 კლასის კომპრესიული წინდების ტარებით (კლასს განსაზღვრავს ექიმი ინდივიდუალური ჩვენებების მიხედვით).

სკლეროთერაპია გამოიყენება მცირე სისხლძარღვებისთვის და არის ვარიკოზული ვენებით დაზიანებული გემების წებოვნების პროცედურა. ეს არის მინიმალურად ინვაზიური მოკლე პროცედურა, რომელიც ტარდება ანესთეზიის გარეშე - ნივთიერების ვენაში ინექცია, რომელიც აწებება ვენის კედლებს. დროთა განმავლობაში ოპერაციული ვენა აყალიბებს ტვინს და იხსნება. სკლეროთერაპია გამორიცხავს ე.წ. „ვარსკვლავებს“.

ლაზერული კოაგულაცია გამოიყენება შედარებით დიდი გემების "დალუქვისთვის". ადგილობრივი ანესთეზიის ქვეშ, ვენაში შეჰყავთ მსუბუქი გზამკვლევი, რომლის მეშვეობითაც ლაზერული გამოსხივება გადაიცემა სისხლის უჯრედების გასათბობად, მათი ცილების შედედებისა და დაზიანებულ ზონაში ჭურჭლის „დალუქვის“ მიზნით. შემდგომში, ასეთი ჭურჭელი ასევე ქმნის ტვინს და იშლება.

დიდი ვარიკოზული სისხლძარღვებისთვის სკლეროზი და კოაგულაცია არ არის შესაფერისი, მათთვის გამოიყენება ფლებექტომია .

სამკურნალოდ გამოყენებული წამლების ჯგუფები

განყოფილებას აკლია ბმულები წყაროებთან (იხილეთ ძიების რეკომენდაციები).

ინფორმაცია უნდა იყოს გადამოწმებადი, წინააღმდეგ შემთხვევაში შეიძლება წაიშალოს. თქვენ შეგიძლიათ სტატიის რედაქტირება ავტორიტეტულ წყაროებზე ბმულების დამატებით სქოლიოების სახით. (2022 წლის 26 ოქტომბერი)

ფლებოტონიკა - მოქმედება მიზნად ისახავს ვენური გადინების გაუმჯობესებას;

ვენოტონიკა - ხელს უწყობს სისხლძარღვების შევსების ნორმალიზებას;

ანტიკოაგულანტები - ცვლის სისხლის სიბლანტეს;

არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები - ტკივილგამაყუჩებელი და ანთების საწინააღმდეგო ეფექტი;

დისაგრეგანტები - ამცირებს სისხლის შედედების რისკს;

ფიბრინოლიზური საშუალებები - ამცირებს ვენური თრომბოზის განვითარების რისკს;

ანტიოქსიდანტები - აქვთ სისხლძარღვთა გამაძლიერებელი ეფექტი.

იხ. ვიდეო - Treatment for Varicose Veins | Nucleus Health

ვარიკოზი - ფეხზე სიარულის საზღაურია. ფეხების ვენები წლის განმავლობაში გადაქაჩავენ 3000ლ  სისხლს, ამასთან არტერიული ვენური სისხლთან შედარებით უფრი სქელია და ნელა მიედინება რათა ვენებში სისხლმა კარგად იმოძრაოს. მათ უნდა შევუნარჩუნოთ,  სიმკვრივე ელასტიურორა  და ტონუსი. ამისთვის ექიმი-ფლებოდეგიმები გთავაზობენ 4 ეტყაპიან მკურნალობას

პირველი ეტაპი - უნდა ვიზრუნოთ ვენურირი ვენების კედლების ელასტურობასა და სიმაგრეს, ხელი შევუშალოთ თრომბის წარმოქმნას, რაშიც დაგვეხმარება სალიცილის მჟავაა (ასპირინის) შემცვლელი მცენარეები. მცენარეული ასპირინი ათხელებს სისხლს და დაბალა სწევს მაღალ ტემპერ-რას.სალიცილის მჟავათი მდიდარია ვერხვის, ტირიფისა და შავი ოფის ქერქი, ტავოლკა (ბალახია) იორდასალამის ფესვები, კამა, წითელი და შავი მოცხარი,ჟოლო, შავი ქლიავი, ფორთოხალი, ბექონდარი(გამხმარი), ქიშმიში და თაფლი. 

 მეორე ეტაპია - საჭიროა დარეგულირდეს მოგრძო ტვინში სისხლძარღვების წენტრის მუშაობა, რ-იც პასუხს აგებს სისხლძარღვების ტონუსზე, სისხლის მიმოქცევისა და ნორმალურ წნევაზე. რისთვისაც საკმარისია დღეში 2-ჯერ 10-15 წუთი ისუნთქოთ როზამარინი აქნ ჩინური ლიმუნურას ეთეროვანი ზეთი - დააქყვეთ არომალამპზე ან ინჰალატორზე ან მიიღეთ დღეში 2-ჯერ კრაზანას ან სალბის ნაყენი.

მესამე ეტაპი - უნდა მოწესრიგდეს ღვიძლისა დაფილტვების მუშაობა, ორივეეს ორგანო დიდ როლსასრულებს ვენური სისხლის გაწმენდაში ტოქსინებისა და ნახშიროჟანგის აირებისგან და ამდიდრებს მას ჟანგბადით.ვენების იდეალური მდგომარეობას ხელს უწყობს ნაჯერი ცხიმოვანი მჟავები და ფისფილიპიდები, რ-საც შეიცავს ცივი გამოხდილი მ,ცენარეული ზეთები, კაკალი, მზესუმზირა, ცხიმიანი თევზი. ( კალმახი, ორაგული, ქაშყო და მოლუსკებიც.

მეთხე ეტსაპი - დამრგდეს მიღწეული შედეგები აირჩიეთ ამ სამიდან ნებისმიერი მცენარე წითელი სამყურა, ოროვანდი, ბაბუაწვერის ფესვებიდა დაფქვით და მიიღეთ 1/2 ფხვნილი 2-ჯერ დღეში წყალთან ან საჭმელთან ერთად. ეს მცენარეები ხელს უწყობს სისხლის წარმოქმნას და გაწმენდას, ხელს უშლის ანთებას და აუმჯობესებს ნივთიერებათა ცვლას. 

იხ. ვიდეო - ვენების ვარიკოზული გაგანიერება, ანგიოქირურგია, ანგიოლოგია, პრივატ კლინიკა

   

მალაიური ფრთამატყლიანა

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

          მალაიური ფრთამატყლიანა                                        

                                                         Sunda flying lemur

(ლათ. Galeopterus variegates) — ძუძუმწოვარი ცხოველი ფრთამატყლიანების რიგისა. გვარში ერთადერთი სახეობაა. მისი სხეულის სიგრძეა 33–42 სმ, კუდისა — 17–22 სმ, კიდურებისა — 70–120 სმ. წონა — 1–1,7 კგ. ზურგი შეფერილი აქვს მოწითალო-ნაცრისფრად და აყრია თეთრი ლაქები, რაც კარგად ნიღბავს ხის ქერქის ფონზე. მუცლის საფარველი შედარებით ღიაა და არც ლაქები აქვს. თვალები დიდია, ყურები პატარა, თავი კი ძალიან ფართო. გავრცელებულია ტაილანდში, მალაკის ნახევარკუნძულზე და მალაის არქიპელაგის მრავალ კუნძულზე, მათ შორის სუმატრაზე, იავაზე და ბორნეოზე, აგრეთვე ბევრ პატარა კუნძულზე. უპირატესობას ანიჭებს ჯუნგლებში ცხოვრებას და ძირითადად მთიან რაიონებში გვხვდება, მაგრამ საცხოვრებლად ბანანისა და ქოქოსის პლანტაციებსაც იყენებს. ცხოვრობს ხეებზე, მიწაზე ნებაყოფლობით არასდროს ჩადის. მარტოსული ცხოველები არიან, იშვიათად შეინიშნება ერთ ხეზე მცხოვრები რამდენიმე ინდივიდი. ერთი ხიდან მეორეზე პლანირების საშუალებით გადადიან. ძირითადად ფრენენ 50–70 მ სიმაღლეზე, რეკორდული სიმაღლეა 136 მ. აქტიურია ღამით, დღეს თავის თავშესაფარშე ატარებს. მალაიური ფრთამატყლიანა ბალახისმჭამელი ცხოველია, იკვებება ყვავილებით, ფოთლებით, კვირტებითა და ნაყოფებით. მაკეობა 60 დღე-ღამემდე გრძელდება. შობს 1, იშვიათად 2 ნაშიერს, რომელიც 35 გ-ს იწონის. გადაადგილების დროს დედა თავის ნაშიერს მუცლის ნაკეცში, ერთგვარ ჩანთაში სვავს.

იხ. ვიდეო - Необычное существо! Шерстяной мини ковер-самолет😍 Шерстокрыл

ქცევა და ეკოლოგია

სუნდა მფრინავი ლემური არის ღამისთევა, მაგრამ ზოგჯერ აქტიურია დილით და შუადღისას. მას შეუძლია მანევრირება და ნავიგაცია სრიალის დროს, მაგრამ ძლიერმა წვიმამ და ქარმა შეიძლება გავლენა მოახდინოს მის სრიალის უნარზე. სრიალი ჩვეულებრივ ხდება ღია სივრცეებში ან ტილოების ქვეშ მაღლა, განსაკუთრებით მკვრივ ტროპიკულ ტყეებში. მას სჭირდება გარკვეული მანძილი სრიალისთვის და დაჯდომისთვის, რათა თავიდან აიცილოს დაზიანება. ყველაზე დიდი სადესანტო ძალები წარმოიქმნება მოკლე ფრენების შემდეგ; უფრო გრძელი სრიალი იწვევს უფრო რბილ დაშვებას სრიალის აეროდინამიკურად დამუხრუჭების უნარის გამო. სრიალის უნარი ზრდის კოლუგოს წვდომას ტროპიკულ ტყეში დისპერსიულ საკვებ რესურსებზე ხმელეთის ან არბორული მტაცებლების ზემოქმედების გაზრდის გარეშე.

მფრინავი ლემური სუნდა ძირითადად იკვებება ხის ტილოში რამდენიმე სხვადასხვა სახეობის ხეზე ერთ ღამეში,  ან ერთ სახეობაში.

დიეტა

მთლიანობაში მისი დიეტა ძირითადად ფოთლებისგან შედგება; ის ჩვეულებრივ მოიხმარს ფოთლებს ნაკლები კალიუმის და აზოტის ნაერთებით, მაგრამ უფრო მაღალი ტანინის შემცველობით. ის ასევე იკვებება კვირტებით,  ყლორტებით,  ქოქოსის პალმებითა და დურიანის ყვავილებით,  და შერჩეული ხის სახეობების ნაყოფითა და წვენით . ის ასევე იკვებება მწერებით სარავაკში, მალაიზიის ბორნეოში. კვების წყაროების არჩევანი დამოკიდებულია ფართობზე, ჰაბიტატზე, მცენარეულობის ტიპებზე და ხელმისაწვდომობაზე.

დაფიქსირდა, რომ ზოგიერთი ხის ჯიშის ქერქს ასხამენ წყლის, საკვები ნივთიერებების, მარილების და მინერალების მისაღებად.

გარმავლება

ორსულობის 60-დღიანი პერიოდის შემდეგ, მარტოხელა შთამომავლობა დედის მუცელზე ატარებს, რომელსაც კანის დიდი გარსი უჭირავს.

იხ.ვიდეო - It's a Bird, It's a Plane ... It's a Colugo? | Nat Geo Live

შიშველი მოლი ვირთხა

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                     შიშველი მოლი ვირთხა

(ლათ. Heterocephalus glaber) არის პატარა ბურღული მღრღნელი, ერთადერთი სახეობა Heterocephalus-ის გვარისა და Heterocephalidae ოჯახისა. ტრადიციულად კლასიფიცირებულია მოლური ვირთხების ოჯახში (Bathyergidae); 2014 წელს იგი გადაეცა საკუთარ ოჯახს მკვეთრი მორფოლოგიური განსხვავებების არსებობისა და მისი ევოლუციური ხაზის სიძველის გამო, რომელიც განსხვავდებოდა ადრეულ ოლიგოცენში, დაახლოებით 31,2 მილიონი წლის წინ, მოლური ვირთხებისგან.

სახეობა გამოირჩევა ძუძუმწოვრებისთვის უნიკალური მახასიათებლებით: კოლონიის რთული სოციალური ორგანიზაცია, ცივსისხლიანი, ბეწვის თითქმის სრული არარსებობა, ზოგიერთი ფორმის ტკივილისადმი უგრძნობლობა (თერმული დამწვრობისა და მჟავებით ქიმიური დამწვრობის გამო) და ტოლერანტობა CO2-ის მაღალი კონცენტრაციის მიმართ. თავდაპირველად ითვლებოდა, რომ ინდივიდები ზოგადად კიბოს მიმართ იყვნენ იმუნური, მაგრამ 2016 წლის თებერვალში ამერიკელმა მეცნიერებმა დააფიქსირეს კიბოს ორი შემთხვევა დაფიქსირდა შიშველ მოლულ ვირთხებში (მიუხედავად ამ შემთხვევებისა, კიბოს სიხშირე უკიდურესად დაბალია სხვა ძუძუმწოვრებთან შედარებით). ის სიდიდის რიგით მეტ ხანს ცხოვრობს, ვიდრე სხვა მსგავსი ზომის მღრღნელები (28 წლამდე  და 40 წლამდეც კი). დაზიანებული ფუძეების და ნუკლეოტიდების აღდგენის აქტივობა შიშველი მოლის ვირთხის უჯრედებში გაცილებით მაღალია, ვიდრე თაგვის უჯრედებში და შესაძლოა იყოს პასუხისმგებელი იმ ფაქტზე, რომ ამ მღრღნელების სიცოცხლის ხანგრძლივობა 40 წელს აღწევს (მაშინ, როცა ჩვეულებრივ თაგვში ის არის ერთი და ერთი. ნახევარი წელი.

იხ. ვიდეო - Naked Mole Rats | World's Weirdest

გარეგნობა

პატარა მღრღნელები სხეულის სიგრძე 8-10 სმ, კუდი - 3-4 სმ და წონა 30-35 გრამი. მდედრები უფრო დიდია: ისინი იწონიან 50-დან 80 გრამამდე. გარეგნობა მიუთითებს მიწისქვეშა ცხოვრების წესთან ადაპტაციაზე. აშენება მძიმეა. თავი შედარებით დიდი, დაბალი და განიერია, დამოკლებულ კისერზე, რაც ასევე დამახასიათებელია სხვა ბურღული მღრღნელებისთვის (კერძოდ, ყველა მოლი ვირთხებისა და თახვებისთვის). თმა თითქმის არ არის. სქელი თმები იზრდება მხოლოდ თითებს შორის, იზრდება მათი ზედაპირის ფართობი, რაც ეხმარება ცხოველებს თხრაში. კიდურები მოკლე და თხელია. უკანა მხარეს დიდი ამობურცული კბილები იზოლირებულია ტუჩის გამონაზარდებით, რათა თხრის დროს მიწა არ მოხვდეს პირის ღრუში. მთლიანი კუნთოვანი მასის დაახლოებით 25% მოდის ყბის კუნთებზე (ადამიანებში ეს წილი ფეხის კუნთებზე მოდის). კანი არის შიშველი და ნაოჭებიანი, ვარდისფერი ან მოყვითალო.

Გრძნობის ორგანოები

თვალები პატარაა - 0,5 მმ, მხედველობა სუსტია. გარე აურიკულები დაქვეითებულია, მაგრამ სმენა მწვავეა, რასაც მოწმობს ვირთხების მიერ გამოშვებული ბგერების ვრცელი რეპერტუარი.

მათ აქვთ მწვავე ორმაგი ყნოსვა, რომლის დროსაც მღრღნელები იყენებენ თავიანთ ძირითად ყნოსვის სისტემას საკვების მოსაძებნად, მაგრამ არა იმისთვის, რომ განასხვავონ თავიანთი ნათესავები სხვებისგან. ამ უკანასკნელისთვის, როგორც ჩანს,  მათ ადაპტირდნენ დამატებითი ყნოსვითი სისტემა, მათ შორის ვომერონასალური ორგანო. კოლონიაში ცხოველების ინდივიდუალური ამოცნობა დამატებითი ყნოსვითი სისტემის დახმარებით შესაძლებელს ხდის განასხვავოს ნათესავის სტატუსი, რომელზეც მთლიანად დამოკიდებულია მისი ცხოვრების წესი.

შიშველ მოლულ ვირთხებს ასევე აქვთ განვითარებული შეხების გრძნობა - მათი მუწუკები და კუდები დაფარულია მგრძნობიარე ვიბრისებით, კერძოდ, ვირთხებს საშუალებას აძლევს ადვილად გადაადგილდნენ გვირაბებში, როგორც პირველ რიგში, ისე კუდში.

უგრძნობლობა ტკივილის მიმართ

შიშველი ვირთხის კანის უჯრედებს აკლია ნეიროტრანსმიტერი, რომელიც ცნობილია როგორც „ნივთიერება P“, რომელიც პასუხისმგებელია ტკივილის იმპულსების გადაცემაზე ცენტრალურ ნერვულ სისტემაში. ამიტომ, შიშველი მოლი ვირთხები არ გრძნობენ ჭრილობას და დამწვრობას. თუმცა, ამ ნეიროტრანსმიტერის ინექციის შემდეგ ტკივილი ჩნდება.

შიშველი მოლი ვირთხის კანის უჯრედები არ არის მგრძნობიარე მჟავის მიმართ 3,5-ზე ნაკლები pH-ის დონეზეც კი.

მჟავის გარდა, ვირთხის კანი ასევე არ არის მგრძნობიარე კაპსაიცინის მიმართ, რომელიც ცხელ სითბოს აძლევს ჩილის წიწაკას.

ცხოვრების წესი

შიშველი მოლი ვირთხა ცხოვრობს კენიის, ეთიოპიის და სომალის მშრალ სავანებსა და ნახევრად უდაბნოებში. ისინი ფარული ბურღული ცხოველები არიან, რომლებიც იკვებებიან მცენარეების მიწისქვეშა ნაწილებით, მათ შორის წვნიანი ტუბერებითა და მცენარის ბოლქვებით. ისინი არ სვამენ წყალს; სითხე მიიღება საკვებით. საკვები ინახება მიწისქვეშა სათავსოებში. ტყვეობაში ისინი მიირთმევენ სხვადასხვა სახის ხილსა და ბოსტნეულს.

შიშველი მოლი ვირთხები ცხოვრობენ 70-80 ინდივიდის მიწისქვეშა კოლონიებში, თუმცა დაფიქსირდა 295-მდე ინდივიდის კოლონიები. ერთი კოლონიის მიერ დაკავებული გვირაბების საერთო სიგრძემ შეიძლება მიაღწიოს 3-5 კმ-ს, ხოლო გათხრისას ნიადაგის წლიური გამოშვება 3-4 ტონას.გვირაბის ჩვეულებრივი დიამეტრი 4 სმ; ისინი დგანან 2 მ-მდე სიღრმეზე, აკავშირებენ ბუდე კამერებს, საპირფარეშოებსა და კვების ადგილებს. დიგერები, როგორც წესი, ზედაპირზე არ გადიან.

გვირაბები გათხრილია ერთობლივად; როგორც წესი, ისინი ფართოვდებიან წვიმის შემდეგ, როდესაც ნიადაგი რბილდება. მომუშავე ინდივიდი, რომელიც წინ მიდის, თავისი საჭრელით კბენს მყარ ნიადაგს, რომელიც შემდეგ გვირაბებიდან გასასვლელისკენ მიდის "ცოცხალი კონვეიერის" - 5-6 ცხოველისგან შემდგარი ჯაჭვის გასწვრივ. პერიოდულად, წინა მუშაკს ცვლის ერთ-ერთი უკანა მუშაკი.

სოციალური ორგანიზაციის თავისებურებები

შიშველი მოლი ვირთხები ევსოციალურია - მათი კოლონიების სოციალური სტრუქტურა სოციალური მწერების მსგავსია. კოლონიაში ყველა ინდივიდი ნათესავებია; იშვიათად გადადიან გარეთ. შეჯვარება ხშირია, რაც იწვევს გენეტიკური მსგავსების მაღალ ხარისხს კოლონიის წევრებს შორის. კიდევ ერთი ევსოციალური ძუძუმწოვარი არის დამარან მინოვი (Cryptomys damarensis), რომელიც ასევე ვირთხების ოჯახის წარმომადგენელია.

შიშველი მოლი ვირთხები სხეულის ასიმეტრიით ხასიათდებიან. ამრიგად, მდედრებს ხშირად თორმეტის ნაცვლად 11 ძუძუს აქვთ - 5 სხეულის ერთ მხარეს და 6 მეორეზე. ასეთი ასიმეტრია, სავარაუდოდ, ასევე ხანგრძლივი შეჯვარების შედეგია.

კოლონიის სათავეში დგას ერთი მდედრი სელექციონერი (საშვილოსნო, ან დედოფალი), რომელიც წყვილდება მხოლოდ 2-3 ნაყოფიერ მამრთან. ყველა სხვა მოლური ვირთხა, როგორც მდედრი, ასევე მამრი, მუშები არიან. ფიზიოლოგიურად, მათ შეუძლიათ გამრავლება, მაგრამ არ მონაწილეობენ მასში, სანამ ისინი კოლონიაში არიან (ჩვეულებრივ, მთელი ცხოვრება). როგორც ბევრი სოციალური მწერის შემთხვევაში, თუ დედოფალს კოლონიიდან აშორებენ, რამდენიმე მუშა ქალი გააფთრებულ კონკურენციაში შედის დედოფლად გახდომისთვის. როდესაც ქალი ხდება დედოფალი, ის შესამჩნევად იზრდება ზომაში; ზრდასრულ ადამიანებში ეს ხდება ხერხემლიანებს შორის მანძილის გაზრდის გამო.

მუშების მიერ შესრულებული ფუნქციები დამოკიდებულია მათ ზომაზე. მცირე პიროვნებები ინარჩუნებენ გვირაბის სისტემას, ეხმარებიან ახალგაზრდებზე ზრუნვას და საკვების ძიებას. ყველაზე დიდი სტერილური ინდივიდები არიან „ჯარისკაცები“, რომლებიც აშკარად იცავენ კოლონიას მოლი ვირთხების მთავარი მტრებისგან - გველებისაგან. წელიწადის უმეტესი ნაწილი, წვიმების სეზონის გარდა, მთლიანი სამუშაოს მხოლოდ 5%-ს შეადგენს (შიგნიდან 25-40%-ით).კოლონიები). წვიმიანი სეზონის შემდეგ ისინი აქტიურად აფართოებენ გვირაბების ქსელს და ნაწილობრივ ასახლებენ, აარსებენ ახალ კოლონიებს. საშუალო ზომის მუშაკების ქცევა შუალედურია. შიშველი მოლი ვირთხების „კასტები“ ასაკთან ერთად ერთმანეთში გარდაიქმნება და მათ შორის აშკარა განსხვავება არ არის, როგორც ეს შეინიშნება, მაგალითად, ჭიანჭველებში. ქალი ეძღვნება ექსკლუზიურად მშობიარობას, აჩენს ასობით ახალგაზრდას მისი ცხოვრების განმავლობაში (ერთ შემთხვევაში, დაახლოებით 900 ახალგაზრდა იყო დოკუმენტირებული 12 წლის განმავლობაში).

მათ განავითარეს ხმოვანი კომუნიკაცია: შიშველი მოლი ვირთხებს შეუძლიათ გამოუშვან სულ მცირე 18 სხვადასხვა ტიპის ბგერა - მეტი  ვიდრე ნებისმიერ სხვა მღრღნელს.

დედალი მაკე

მეტაბოლიზმი

ძუძუმწოვართა უმეტესობისგან განსხვავებით, ვირთხებს არ შეუძლიათ სხეულის მუდმივი ტემპერატურის შენარჩუნება და ის იცვლება გარემოს ტემპერატურის მიხედვით. ისინი ანელებენ სითბოს დაკარგვას დიდ ჯგუფებში შეკრებით და ასევე დიდხანს იძირებიან ზედაპირთან ახლოს გვირაბებში. მათი ნელი მეტაბოლიზმი (სხვა მღრღნელების ნახევრად სიჩქარით) საშუალებას აძლევს ვირთხებს გადარჩეს მიწისქვეშა გვირაბებში ჟანგბადის ძალიან დაბალი დონით და ნახშირორჟანგის მაღალი (სხვა ცხოველებისთვის სასიკვდილო) კონცენტრაციით.

შიშველი მოლი ვირთხის ნეირონებს შეუძლიათ სრულად აღადგინონ თავიანთი ფუნქცია ჟანგბადის შიმშილის ნახევარ საათზე მეტი ხნის შემდეგ, რაც 6-ჯერ მეტია იმავე პერიოდზე ნორმალური (იგივე ზომის თაგვებისთვის). ეს რეკორდია ძუძუმწოვრებისთვის. შიშველი მოლი ვირთხები მთელი ცხოვრების განმავლობაში ინარჩუნებენ უნარს, წინააღმდეგობა გაუწიონ ჟანგბადის ნაკლებობას, რაც ადამიანებში გვხვდება მხოლოდ სიცოცხლის დასაწყისში, მშობიარობის დროს.

რეპროდუქციის მახასიათებლები

კოლონიაში შთამომავლობა მხოლოდ დედოფალ ქალს მოაქვს. ის წყვილდება მხოლოდ რამდენიმე ნაყოფიერ მამრთან და მათი ურთიერთობა წლების განმავლობაში მუდმივი რჩება. ორსულობა დაახლოებით 70 დღე გრძელდება. დედოფალს შეუძლია ყოველ 80 დღეში აწარმოოს ახალი ნაგავი; წელიწადში 5 ლიტრამდეა. ახალშობილი იწონის 2 გ-ზე ნაკლებს, ნაგავში ბელიების რაოდენობა აღემატება ამ ზომის სხვა მღრღნელებს. ის 12-დან 27-მდე მერყეობს (მაქსიმალური რაოდენობა ძუძუმწოვრებს შორის), თუმცა მდედრს აქვს მხოლოდ 12 ძუძუს.. კორნელის უნივერსიტეტის ამერიკელი ზოოლოგების მიერ ჩატარებულმა კვლევამ დაადგინა, რომ მდედრში რძის სიმრავლე ლეკვებს რიგრიგობით იკვებება. ამგვარად, შიშველ მოლულ ვირთხებში სოციალური ქცევის საფუძველი ეყრება ადრეულ ასაკში. დედოფალი შვილებს დაახლოებით 4 კვირის განმავლობაში კვებავს, თუმცა ისინი მყარ საკვებზე გადასვლას 2 კვირის ასაკიდან იწყებენ. ლეკვები ასევე ჭამენ იმ განავალს, რომელსაც მუშები მათთვის გამოიმუშავებენ; ამ გზით ისინი იღებენ მცენარეული საკვების მოსანელებლად აუცილებელ ბაქტერიულ ფლორას. ახალგაზრდა დიგერები მუშათა ფუნქციების შესრულებას 3-4 კვირის ასაკში იწყებენ. ისინი ფიზიოლოგიურად გამრავლების უნარიანდებიან დაახლოებით 1 წლის ასაკში.

შიშველი მოლი ვირთხების სიცოცხლის ხანგრძლივობა უპრეცედენტოა პატარა მღრღნელებისთვის: ტყვეობაში ისინი ცხოვრობდნენ 28 წლამდე  (და 31 წლამდეც კი ). დედოფლები ცხოვრობენ მინიმუმ 13-18 წელი. ასეთი მაღალი სიცოცხლის ხანგრძლივობის მხარდამჭერი მექანიზმები მოიცავს ტელომერაზას აქტივობას, დნმ-ის აღდგენის სისტემების მაღალ დონეს, მაგრამ ზუსტად არ არის ცნობილი.

შიშველი მოლი ვირთხები არ არიან მგრძნობიარე სიმსივნური სიმსივნეების წარმოქმნის გამო ორმაგი დამცავი მექანიზმის გამო, რომელიც აკონტროლებს უჯრედების ზრდას. შესაძლოა, ეს არის მღრღნელების სიცოცხლის ასეთი რეკორდული ხანგრძლივობის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი.

შეერთებული შტატებისა და ისრაელის ბიოლოგთა ერთობლივმა ჯგუფმა გამოაქვეყნა სტატია ჟურნალში Aging Cell, რომელიც ადასტურებს მათ ჰიპოთეზას შიშველი ვირთხების უჩვეულოდ მაღალი სიცოცხლის ხანგრძლივობის მიზეზების შესახებ. მკვლევარებმა (ძირითადად თელ-ავივის უნივერსიტეტიდან და ტეხასის უნივერსიტეტიდან, სადაც ამ მღრღნელების ყველაზე დიდი კოლონია მდებარეობს შეერთებულ შტატებში - 2000-ზე მეტი ინდივიდი) განაცხადეს, რომ, დიდი ალბათობით, შიშველი ვირთხების ხანგრძლივობის მიზეზი არის პროტეინის ნეირეგულინ-1-ის მაღალი შემცველობა. იგი მდებარეობს ცერებრელუმში, ანუ თავის ტვინის იმ ნაწილში, რომელიც აკონტროლებს საავტომობილო აქტივობას.

მნიშვნელობა ადამიანებისთვის

შიშველი მოლი ვირთხები საკმაოდ მრავალრიცხოვანია თავიანთ ჰაბიტატებში და გარკვეულ ზიანს აყენებენ სასოფლო-სამეურნეო კულტურებს, განსაკუთრებით ტკბილი კარტოფილის მინდვრებს.

2011 წლის 10 ნოემბერს სამეცნიერო ჟურნალში Nature გამოქვეყნდა სტატია შიშველი მოლი ვირთხის გენომის გაშიფვრისა და მისი პირველადი ანალიზის შესახებ მუშაობის ზოგიერთი შედეგის შესახებ. კვლევითი საქველმოქმედო ორგანიზაცია Science for Life Extension-ის თანახმად, შიშველი მოლი ვირთხების შესწავლა სიცოცხლის გახანგრძლივების 25 სამეცნიერო იდეიდან ერთ-ერთია.

შიშველი მოლი ვირთხა და სხეულის დაბერების ფენომენი

შიშველი მოლი ვირთხა მიმზიდველი ობიექტია ცოცხალ ორგანიზმში დაბერების მექანიზმების შესასწავლად.

1991 წელს რიჩარდ ალექსანდრემ და უამრავმა სხვა მეცნიერმა გამოთქვეს ვარაუდი, რომ მოლი ვირთხა ნეოტინური ცხოველია. ადრე ნეოტენია, ანუ ორგანიზმის უნარი შეაჩეროს ინდივიდუალური განვითარების პროგრამა ახალშობილთა ეტაპზე, აღწერილი იყო ზოგიერთი ამფიბიისთვის.

მოლულ ვირთხებს აქვთ 40-ზე მეტი „ახალშობილი“ ნიშანი, მათ შორის:

მსუბუქი წონა ოჯახის სხვა სახეობებთან შედარებით.

ბეწვის ნაკლებობა (მღრღნელებს ყოველთვის აქვთ).

ყურების ნაკლებობა.

სხეულის მუდმივი ტემპერატურის შენარჩუნების შეზღუდული უნარი (როგორც ახალშობილ ძუძუმწოვრებში).

მაღალი კოგნიტური შესაძლებლობები (ცნობისმოყვარეობა).

დაბალი მგრძნობელობა ტკივილის მიმართ.

ნეირონების რეგენერაციის და ნეირონების სიცოცხლის ხანგრძლივობის გაზრდის უნარი.

ასაკთან ერთად ზრდის ფაქტორი 2 (IGF2) დონის დაქვეითება არ ხდება.

ასაკთან ერთად არ მცირდება სუპეროქსიდის დისმუტაზას 1 და 2, ისევე როგორც კატალაზას დონეები.

„ახალშობადობა“ ასევე მითითებულია მთელი რიგი ობიექტური ბიოქიმიური ნიშნით.

დაისვა ჰიპოთეზა, რომ მოლური ვირთხის ნეოტენია (როგორც ვარაუდობენ, გაჩნდა შედეგადორგანიზმის „დაბერების პროგრამის“ ევოლუციური გამორთვა გენეტიკურ დონეზე), რაც ნორმალური სახეობისთვის მის გადაშენებას გამოიწვევდა, კომპენსირებული იყო მისი ევსოციალურობით.

იხ. ვიდეო - Голый землекоп поможет раскрыть тайну долголетия и иммунитета к раку (новости)

დოგენი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                 დოგენი

(იაპონური 道元 do: gen, Eihei Dogen, 1200 წლის 19 იანვარი - 1253 წლის 22 სექტემბერი) - იაპონელი მოაზროვნე, ზენის პატრიარქი, იაპონური სოტოს სკოლის დამაარსებელი.

ბიოგრაფია

არისტოკრატულ ოჯახში დაბადებულმა და ადრეულ ასაკში ობოლი დოგენმა 1213 წელს დადო სამონასტრო აღთქმა და გახდა დაბალი რანგის ბერი ჰიეის მთაზე, ტენდაის ბუდიზმის სკოლის მთავარ მონასტერში. კენზეიკის (建撕記) თანახმად, მან ერთი შეკითხვა დაუსვა ტენდაის დოქტრინას:

"მე ვსწავლობ როგორც ეგზოტერულ, ასევე ეზოთერულ ბუდიზმს, ორივე სკოლა გვასწავლის, რომ ადამიანი დაბადებიდანვე არის დაჯილდოვებული ბუდას ბუნებით. მაშინ რატომ ეძებენ განმანათლებლობას და ასრულებენ სულიერ ვარჯიშებს ყველა ასაკის ბუდაები, რომლებმაც უდავოდ უკვე მიაღწიეს განმანათლებლობას?"

ეს კითხვა ძირითადად გამოწვეული იყო ტენდაის სკოლის კონცეფციით პირველყოფილი განმანათლებლობის შესახებ (本覚 hongaku), რომელიც ამტკიცებს, რომ ყველა ადამიანი განათლებულია ბუნებით და, შესაბამისად, სულიერი ვარჯიშის გზით განმანათლებლობის ნებისმიერი იდეა ფუნდამენტურად მცდარია.

კენზეკი ასევე აღნიშნავს, რომ დოგენმა ვერ იპოვა პასუხი თავის კითხვაზე ჰიეის მთაზე და რომ იგი იმედგაცრუებული იყო ამ ადგილით შინაგანი ინტრიგებისა და წინსვლისთვის ბრძოლის გამო. ასე რომ, დოგენი წავიდა პასუხის საძიებლად სხვა ბუდისტი ოსტატებისგან. მან მოინახულა ონჯო-ჯი ტაძრის აბატი (園城寺) სახელად კოინი, რომელმაც ურჩია მას წასულიყო ჩინეთში ჩანის შესასწავლად.

1217 წელს დოგენი სწავლობდა კენინ-ჯი ტაძარში (建仁寺) მიოზენის მეთაურობით, ხოლო 1223 წელს ის და მისი მენტორი გაემგზავრნენ ჩინეთში ჯინ-დე-სი მონასტერში სასწავლებლად (ჩინგ-ტე-სუ, 景德寺).

ჯერ დოგენი ეწვია ჩან ბუდიზმის წამყვან მონასტრებს ჟეჯიანგის პროვინციაში. იმ დროს ჩანის მასწავლებლების უმეტესობა სწავლების მეთოდებს გონგანზე (公案, იაპონური კოანი) ეფუძნებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ დოგენი გულმოდგინედ სწავლობდა გონგანს, ის იმედგაცრუებული იყო მათ მიმართ გადაჭარბებული ყურადღების გამო. იაპონელ ბერს გაუკვირდა, რატომ აქცევდნენ ასე მცირე ყურადღებას სუტრების შესწავლას. ის იმდენად იმედგაცრუებული იყო, რომ უარი თქვა "დჰარმას გადაცემაზე" (რიტუალი, რომლის დროსაც მასწავლებელი მოსწავლეს თავის სულიერ მემკვიდრეს აქცევს) მენტორისგან.

შემდეგ, 1225 წელს, დოგენმა გადაწყვიტა ეწვია ჩანის ოსტატი რუჯინგი (如淨 Nyojo), კაოდონგის სკოლის პატრიარქი.

რუჯინგის ხელმძღვანელობით დოგენმა გააცნობიერა სხეულისა და სულის განთავისუფლება, როდესაც მასწავლებელმა თქვა: „გაუშვით სხეული და სული“ (身心脱落 shen xīn tuō luò). ეს ფრაზა აგრძელებდა ძლიერ გავლენას დოგენზე მთელი მისი ცხოვრების განმავლობაში და გვხვდება მისი ნაწერების სხვადასხვა ნაწილში, მაგალითად, ცნობილ მონაკვეთში Genjō-koan (現成公案):

გზის შესწავლა ნიშნავს საკუთარი თავის შესწავლას. საკუთარი თავის შესასწავლად საჭიროა დაივიწყო საკუთარი თავი. იმისათვის, რომ დაივიწყოთ საკუთარი თავი, თქვენ უნდა იყოთ განათლებული სამყაროს ყველა ნივთით. სამყაროში არსებული ყველა ნივთით განმანათლებლობისთვის, ადამიანმა უნდა გაათავისუფლოს სხეული და სული საკუთარი თავისა და სხვებისგან. მოსული განმანათლებლობის კვალიც კი წაშლილია და უკვალავი განმანათლებლობით ცხოვრება სამუდამოდ გრძელდება.

ზაფხულის მედიტაციის პერიოდის ბოლოს (იაპონური გეანგო) 25 წლის ასაკში დოგენმა მიაღწია დიდ განმანათლებლობას რუჯინგის ხელმძღვანელობით. 1227 წელს მისი მენტორის გარდაცვალების შემდეგ, დოგენ ზენჯი დაბრუნდა იაპონიაში, რომელმაც იპოვა პასუხი "მისი ცხოვრების საკითხზე".

ბევრი სხვა ბერისგან განსხვავებით, რომლებიც ჩინეთში ვარჯიშიდან ბრუნდებიან სუვენირებით სუტრების გროვით, დოგენი ხელცარიელი დაბრუნდა. ერთადერთი, რაც დოგენმა თან მოიტანა, იყო ის, რამაც „უბრალოდ ჯდომის“ სწავლება საკუთარი გახადა (只管打坐 შიკან-თაზა).

ის დაბრუნდა კენინ-ჯი ტაძარში, სადაც ადრე ვარჯიშობდა. ჩამოსვლისთანავე მის პირველ მოქმედებებს შორის იყო ფუკან ზაზენგის დაწერა (普観坐禅儀; ფართოდ რეკომენდებული ინსტრუქციები ზაზენზე), მოკლე ტექსტი, რომელიც ხაზს უსვამდა მნიშვნელობას და აძლევდა ინსტრუქციებს ზაზენზე, მჯდომარე მედიტაციაზე.

თუმცა, მალევე წარმოიშვა დაძაბულობა ტენდაის სკოლის მიმდევრებთან, რომლებსაც სურდათ ბუდიზმის ახალი ფორმების ჩახშობა - ზენი და ჯოდო-შინშუ, ხოლო დოგენმა დატოვა კიოტოს ტენდაის ნაწილი 1230 წელს და დასახლდა მიტოვებულ ტაძარში, კიოტოს სამხრეთით, ამჟამად. ქალაქი უჯი. 1233 წელს დოგენმა დააარსა Kannon-dori-in ფუკაკუსაში, როგორც ზენის პრაქტიკის მცირე ცენტრი. მოგვიანებით მან გააფართოვა ეს ტაძარი კოშოჰორინ-ჯიმდე (興聖法林寺).

1243 წელს დოგენმა დატოვა კიოტო და ქველმოქმედის ჰატანო იოშიშიგეს (იაპონური: 波多野義重) მოწვევით გადავიდა ეჩიზენის მთებში, კიოტოს ჩრდილოეთით. მან მიიღო მოწვევა ტენდაის სკოლასთან დაძაბულობისა და რინზაის სკოლასთან გაზრდილი მეტოქეობის გამო.

1244 წელს დასრულდა ჰატანო იოშიშიგეს მიერ დაფინანსებული დაიბუცუ-ჯი მონასტრის (大仏寺) მშენებლობა დოგენის მიმდევრების დახმარებით.

სამშენებლო სამუშაოების დროს დოგენი ცხოვრობდა და ასწავლიდა იოშიმინ-დერას ტაძარში დაიბუცუ-ჯის მახლობლად, სადაც ის "დეპრესიაში ჩავარდა". ამ მოვლენამ მნიშვნელოვანი ცვლილება მოახდინა მის ცხოვრებაში და სწორედ ამ დროს დაწერა "რინზაი ზენ ბუდიზმის საფუძვლიანი კრიტიკა", რომელიც აკრიტიკებდა დაჰუი ზონგაოს, ჩან ბუდიზმის ყველაზე გავლენიან ფიგურას სონგის დინასტიის დროს.

1246 წელს მონასტერს დაარქვეს ეიჰეიჯი და ახლა ცნობილია როგორც Daihonzan Eihei-ji. ეს ტაძარი რჩება ზენის სოტო-შუს სკოლის ორი წამყვანი ტაძრიდან ერთ-ერთი, მეორე კი სოჯი-ჯი. ეიჰეიჯიში დოგენმა განაგრძო ზენის პრაქტიკა და აღზარდა მოწაფეები.

1247 წელს შოგუნის ახალმა რეგენტმა ჰოჯო ტოკიორმა დოგენი კამაკურაში მიიწვია. დოგენმა საკმაოდ დიდი მანძილი გაიარა შოგუნი ზენის სასწავლებლად და შემდეგ დაბრუნდა ეიჰეიჯიში 1248 წელს.1253 წელს დოგენი ავად გახდა და გარდაიცვალა 53 წლის ასაკში. თანამედროვე სოტო-შუს სკოლები 29 სექტემბერს დოგენის გარდაცვალების დღეს აღნიშნავენ.

დოგენის სწავლებები

დოგენი ასწავლიდა არაორმაგობას განმანათლებლობასა და ზენის პრაქტიკას შორის. ზაზენში ჯდომა უკვე განმანათლებლობაა.

დოგენის აზრით, პირველ რიგში აუცილებელია განმანათლებლობის აზრის გაღვიძება, რომელსაც გულწრფელად მიჰყვება ბუდასა და პატრიარქების გზა. დაიოშო ეიჰეი დოგენმა თქვა:

”მზის შუქის სწრაფი გაქრობის შიშით, ივარჯიშეთ გზაზე ისე, თითქოს თავს იხსნით ცეცხლისგან. ამ ეფემერულ ცხოვრებაზე ფიქრისას, ეცადეთ ბუდას ფეხი აწიოს.

როცა კინარას ღვთაების ან კალავინკას ღვთაების მიერ შესრულებული სადიდებელი სიმღერა გესმით, ეს იყოს საღამოს ნიავი, რომელიც თქვენს ყურებს ეხება. თუ ხედავთ მაო-ჩიენის ან ში-შის ლამაზ სახეს, შეიძლება ეს დილის ნამის წვეთებს დაემსგავსოს თვალებზე. ბგერისა და ფორმის კავშირებისგან თავისუფლება ბუნებრივად შეესაბამება გონების არსს, რომელიც ეძებს გზას. გაკუდო იოჯინ-შუ (გზის შესწავლის პრინციპები).

იხ. ვიდეო - Доген Учитель Дзен - глубокий фильм с очень хорошей озвучкой

სიამის ტყუბები

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                          სიამის ტყუბები

ჩანგი და ინჟინერი ბანკირი. ნახატი დაახლოებით 1836 წ

იდენტური ტყუპები, რომლებიც ემბრიონის განვითარების დროს ბოლომდე არ არიან განცალკევებული და იზიარებენ სხეულის ნაწილებს ან შინაგან ორგანოებს. როგორც წესი, განაყოფიერებული კვერცხუჯრედი იყოფა ჩასახვის შემდეგ მეექვსე დღეს. სიამის ტყუპები ყალიბდება, თუ კვერცხუჯრედი იყოფა ძალიან გვიან, განაყოფიერებიდან 14-15 დღის შემდეგ. ამ დროისთვის ნაყოფის უჯრედები სპეციალიზირებულია ისე, რომ საშვილოსნოში ტყუპების სრული განცალკევება შეუძლებელი ხდება. შეკრული ტყუპების დაახლოებით ნახევარი მკვდარია. შედეგად ჩვილის გადარჩენის მაჩვენებელია 5-25%. ყველაზე ხშირად, სიამის ტყუპები მდედრობითი სქესის წარმომადგენლები არიან (შემთხვევების 70-75%).

იხ. ვიდეო - The Separation of Conjoined Twins Lily and Addy Altobelli

ეტიმოლოგია

ტყუპების ყველაზე ცნობილი წყვილი იყო ჩანგ და ენგ ბუნკერები (1811–1874), დაბადებული სიამში (თანამედროვე ტაილანდი). მრავალი წლის განმავლობაში ისინი გასტროლებზე ატარებდნენ P.T. Barnum-ის ცირკს მეტსახელად "სიამური ტყუპები", რითაც დაიმკვიდრეს სახელი ყველა ასეთი შემთხვევისთვის. ჩანგსა და ენგს ჰქონდათ შერწყმული გულმკერდის ხრტილები (ე.წ. ქსიფოპაგუსის ტყუპები). თანამედროვე პირობებში ისინი ადვილად იყოფა. ისინი დაიღუპნენ 1874 წლის იანვარში, ჩანგი პირველი იყო პნევმონიით, როცა ენგს ეძინა. იპოვა ძმა გარდაცვლილი, ენგმა გარდაიცვალა, მიუხედავად იმისა, რომ ის ჯანმრთელი იყო.

სიამის ტყუპების ტიპები

ტყუპების შერწყმის რამდენიმე ვარიანტი არსებობს:

თორაკოპაგი: სხეულების შერწყმა გულმკერდის არეში. ამ შემთხვევაში გული ყოველთვის ზიანდება. საერთო გულის შემთხვევაში, ხანგრძლივი სიცოცხლის პერსპექტივები, ქირურგიული გამოყოფით ან მის გარეშე, ძალიან მცირეა. ამ ტიპის შერწყმა აღინიშნება შემთხვევების 35-40%-ში.

Xiphopagus: გულმკერდის ხრტილის შერწყმა.

ომფალოპაგუსი: შერწყმა გულმკერდის ქვედა ნაწილში. გული არ ზიანდება, მაგრამ ტყუპები ხშირად იზიარებენ ღვიძლს, საჭმლის მომნელებელ ტრაქტს, დიაფრაგმას და სხვა ორგანოებს. ამ ტიპის შერწყმა ხდება შეკრული ტყუპების 34%-ში.

ილიოპაგუსი: შერწყმა თეძოს მიდამოებში, ზურგით უკან, დუნდულოების ჩათვლით. ამ ტიპის შერწყმა ხდება შეკრული ტყუპების 19%-ში.

კრანიოპაგუსი: შერწყმული თავის ქალა, მაგრამ ცალკე სხეულებით (შემთხვევების 2%).

ცეფალოპაგები (ცეფალოპაგები): აქვთ შერწყმული თავები, მაგრამ მათი სხეულები გამოყოფილია. ზოგადად, ასეთი ტყუპები ვერ გადარჩებიან ტვინის გარკვეული დაზიანებით. მხოლოდ იშვიათ შემთხვევებშია შესაძლებელი ტყუპების გამოყოფა სიკვდილის გარეშე. მათ ზოგჯერ იანიცეპსს (ორსახიანი ღმერთის იანუსის მიხედვით) ან კრანიოპაგს უწოდებენ.

Cephalotoracopagus (cephalothoracopagus): თავებისა და ტორსის შერწყმა. ასეთი ტყუპები ვერ გადარჩებიან, იშვიათი გამონაკლისების გარდა. ზოგჯერ გამოიყენება ტერმინები epholothoracopagus ან craniothoracopagus.

პარაზიტული კრანიოპაგუსი: ორი შერწყმული თავი ერთი სხეულით. ტყუპებს ორი ცალკე ტვინი აქვთ, მაგრამ პარაზიტ ტყუპს, როგორც წესი, საკუთარი ცნობიერება არ აქვს.

პოლიცეფალია[en] (პოლიცეფალია, მრავალთავიანი):

დიცეფალუსი: ორი თავი, ერთი ტანი და ორი, სამი ან ოთხი მკლავი (შესაბამისად, dicephalus dibrachius, tribrachius და tetrabrachius).

ტრიცეფალუსი: შეერთებული ტყუპების იშვიათი შემთხვევა, რომელშიც ხდება არა ორმაგი, არამედ სამმაგი შერწყმა. როგორც წესი, სამ ტყუპს აქვს ერთი ტანი და სამი თავი.

ისქიოპაგუსი: სხეულის ქვედა ნაწილების წინა შეერთება და შერწყმული ხერხემლებით ერთმანეთის მიმართ 180°-ით გადაბრუნებული. ამ ტიპის შერწყმა ხდება შეკრული ტყუპების 6%-ში. გარდა ამისა, ხერხემლები არ არის დაკავშირებული, მაგრამ ორივე მენჯი ქმნის ერთ დიდ რგოლს, მათ შორის ორი საკრალური და ორი პუბიური სიმფიზი.

ისქიო-ომფალოპაგუსი: შერწყმის ყველაზე ცნობილი სახეობა. ტყუპები ერთმანეთთან შერწყმული ხერხემლებით არის დაკავშირებული Y ფორმაში. ტყუპებს, როგორც წესი, აქვთ ოთხი ხელი და ორი ან სამი ფეხი. ამ ტიპის შერწყმა არ შეიძლება განცალკევდეს, რადგან ტყუპებს ყველაზე ხშირად აქვთ საერთო რეპროდუქციული და ექსკრეციული სისტემა.

პარაპაგუსი: გვერდებზე შერწყმული, ზოგჯერ გულიც ზიანდება. ამ ტიპის შერწყმა ხდება შეკრული ტყუპების 5%-ში.

პიგოპაგი: შერწყმა საკრალურ რეგიონში.

აგრეთვე: პარაზიტული ტყუპი

აინ ღაზალას ქანდაკება.

იორდანია, კარგი. 6500 წ

ჩინური ქრონიკა Hou Hanshu აღწერს "ორთავიანი ბავშვის" დაბადებას 179 წელს. ე.

დასავლურ სამყაროში შეკრული ტყუპების დაბადების ყველაზე ადრე დაფიქსირებული შემთხვევა 945 წლით თარიღდება, როდესაც შეერთებული ძმები წარმოშობით სომხეთიდან კონსტანტინოპოლში მიიყვანეს სამედიცინო შეფასებისთვის. შეერთებული ტყუპები მერი და ელიზა ჩალხურსტები ცხოვრობდნენ 1100 წლიდან 1134 წლამდე ინგლისში. ეს არის ერთ-ერთი ცნობილი და საიმედო ადრეული ნახსენები ასეთი დეფექტის შესახებ. კიდევ ერთი ადრეული მაგალითი, რომელიც ცნობილი გახდა, იყო შოტლანდიელი ძმები (1460–1488, თუმცა თარიღები განსხვავდება წყაროებს შორის), რომლებსაც სავარაუდოდ ორი თავი ჰქონდათ ერთ სხეულზე (ანუ ისინი დიკეფალურები იყვნენ). კიდევ ერთი მაგალითია ჰელენა და ჯუდიტი უნგრელიდან (1701-1723), რომლებმაც მოახერხეს გარკვეული მუსიკალური წარმატებების მიღწევა მონასტერში გაგზავნამდე. 1829 წელს დაბადებული რიტა და კრისტინა პაროდები სარდინიიდან იყვნენ დიცეფალური ტეტრაბრაქიუსები (ერთი სხეული ოთხი ხელით) და, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი 8 თვის ასაკში დაიღუპნენ, შეძლეს დიდი ყურადღების მიქცევა, რაც პარიზში აჩვენეს მათმა მშობლებმა.

ტყუპების რამდენიმე წყვილმა, რომლებიც მე-19 საუკუნეში ცხოვრობდნენ, მიაღწიეს წარმატებას, თუმცა არცერთმა არ მიაღწია ჩანგისა და ენგ ბუნკერის დიდების დონეს. ამის მაგალითია პიგოპაგუს გოგონები მილი და კრისტინა მაკკოი (მაკკოი ან მაკკოი). შეკრული ტყუპები დაიბადნენ მონები ჩრდილოეთ კაროლინაში 1851 წელს. დაბადების შემდეგ ისინი მიჰყიდეს შოუმენ J.P. Smith-ს, მაგრამ ისინი მალევე მოიპარეს სმიტის კონკურენტმა, რომელიც მათთან ერთად ინგლისში გაქცევას ცდილობდა. მცდელობა შეჩერდა ინგლისში მონობის აკრძალვის გამო. სმიტი გაემგზავრა ინგლისში, რათა დაებრუნებინა გოგონები და მიეყვანა ისინი დედასთან მონიმიასთან, რომელთანაც ისინი დაშორდნენ. სმიტმა და მისმა მეუღლემ ტყუპებს განათლება მისცეს, მათ შორის ხუთ ენაზე საუბარი, მუსიკალურ ინსტრუმენტებზე დაკვრა და სიმღერა. დანარჩენი საუკუნის განმავლობაში ტყუპები წარმატებით სარგებლობდნენ ორთავიან ბულბულში და გამოჩენით ბარნუმის ცირკში. 1912 წელს, ერთმანეთისგან 17 საათში, ისინი გარდაიცვალა ტუბერკულოზით.

ჯოვანი და ჯაკომო ტოჩი ლოკანადან (იტალია) უკვდავყოფილნი იყვნენ მარკ ტვენის მოთხრობაში „ის არაჩვეულებრივი ტყუპები“ ანჯელოსა და ლუიჯის ფიქტიური სახელებით. ტოჩები დაიბადნენ 1877 წელს, როგორც დიცეფალური ტეტრაბრაქიუსი, ჰქონდათ ერთი სხეული ორი ფეხით, ორი თავით და ოთხი ხელით. დაბადებიდან მშობლები აიძულებდნენ მათ შესრულება, თუმცა თავად არ მოსწონდათ ეს. ძმებმა არასოდეს ისწავლეს სიარული, რადგან თითოეულ თავის აკონტროლებდა ერთ ფეხს. როდესაც ტყუპები და მათი ოჯახი 1886 წელს შეერთებულ შტატებში მოგზაურობის შემდეგ დაბრუნდნენ ევროპაში, ისინი მძიმედ დაავადდნენ. როგორც ჩანს, ისინი მაშინ დაიღუპნენ, თუმცა ზოგიერთი წყარო ირწმუნება, რომ იტალიაში განმარტოებული ცხოვრებით ისინი ცხოვრობდნენ 1940 წლამდე.

"გადახლართული ტყუპები" მინიატურა მე-17 საუკუნიდან. სეფიანური ირანი

მე-20-21 საუკუნეებში სიამის ტყუპებს შორის, რომლებმაც საზოგადოების ყურადღება მიიპყრო, იყო:

როზა და ჯოზეფა ბლაჟეკი ბოჰემიიდან (1878-1922);

Lucio & Simplicio Godina ფილიპინების ქალაქ სამარიდან (1908-1936 წწ.);

დეიზი და ვიოლეტ ჰილტონი ბრაიტონიდან (დასავლეთ სასექსი, ინგლისი), 1908-1969;

Mary & Margaret Gibb of Holyoke, Massachusetts (1912-1967);

ირა და გალია დაიბადნენ 1937 წელს და იცხოვრეს ერთი წელი და ოცდაორი დღე. სსრკ-ს ტერიტორიაზე შეკრული ტყუპების დაბადების პირველი დაფიქსირებული შემთხვევა;

Yvonne & Yvette McCarther ლოს-ანჯელესიდან (კალიფორნია), 1949-1992;

ლადანი და ლალე ბიჯანი ფირუზაბადიდან (ირანი). იცოცხლა 28 წელი, გარდაიცვალა 2003 წელს წარუმატებელი განშორების ოპერაციის შედეგად;

იშიოპაგუსის ტყუპები მაშა და დაშა კრივოშლიაპოვები მოსკოვიდან (01/04/1950 - 04/13/2003);

იშიოპაგუსის ტყუპები ზიტა და გიტა რეზახანოვები, რომლებიც დაიბადნენ 1991 წლის 19 ოქტომბერს სოფელ ზაპადნოეში (სოკულუკის რაიონი, ჩუის რეგიონი, ყირგიზეთი) 2003 წლის 26 მარტს, 2003 წლის 26 მარტს, მოსკოვის №13 ბავშვთა კლინიკურ საავადმყოფოში წარმატებით დაშორდნენ. ქირურგები აკადემიკოს ანატოლი ისაკოვის ხელმძღვანელობით. მოგვიანებით (2015 წლის 29 ოქტომბერი) ერთ-ერთი და (ზიტა) გარდაიცვალა მრავლობითი ორგანოს უკმარისობის შედეგად;

რონი და დონი გალიონმა ოჰაიოდან (1951-2020 წწ.), იცოცხლეს 68 წელი, რაც 2020 წლის მონაცემებით იყო რეკორდული სიცოცხლის ხანგრძლივობა შეერთებული ტყუპებისთვის;

ლორა და რება ჩაპელი რედინგიდან, პენსილვანია, ბ. 1961), ამერიკელი მომღერლები; შეტანილია გინესის რეკორდების წიგნში, როგორც პირველი ერთი და იგივე სქესის ტყუპები, რომლებმაც დაიწყეს საკუთარი თავის იდენტიფიცირება საპირისპირო სქესად;

განგა და ჯამუნა შრეშტა ნეპალიდან, შეერთებული ტყუპები, რომლებიც დაშორდნენ უნიკალური ოპერაციის დროს სინგაპურში 2001 წელს;

მოჰამედ და აჰმედ იბრაჰიმი, ბ. 2001 წელი, ეგვიპტე. დაბადებისას ისინი შეუერთდნენ თავთან. 2003 წელს წარმატებული ოპერაცია ჩატარდა მათი განცალკევების მიზნით.

2005 წელს დაბადებულ ინდოელ ლაქშმი ტატმას სხეულის ქვედა ნაწილში პარაზიტული ტყუპისცალი შეერწყა, რის გამოც გოგონას 2 წყვილი ზედმეტი კიდური ჰქონდა. 2007 წელს მას წარმატებით გაუკეთეს ოპერაცია ინდოელმა ექიმებმა და ფეხით მოსიარულეთა დახმარებით კი დაიწყო სიარული;

Craniopagus ტყუპები კრისტა და ტატიანა ჰოგანები ვანკუვერიდან (ბრიტანეთის კოლუმბია), დაბადებული 2006 წელს;

გუნტურში (ინდოეთი) წარმატებით გაიყო შემდეგი წყვილი: Ram & Laxman 1992, Anjali & Geetanjali 1993, Rekha & Surekha 1998 და Veena & Vani 2004;

დიცეფალურ ტყუპებს აბიგაილსა და ბრიტანი ჰენსელს რეალურად ერთი საერთო სხეული აქვთ და ორთავიან გოგოს ჰგვანან.

ომფალოპაგუსის ტყუპები ალისა და ალინა ნოვოსიბირსკიდან დაიბადნენ 2016 წლის 11 მაისს და ჩაუტარდათ ოპერაცია მოსკოვში ერთ-ერთი დის თანდაყოლილი გულის დეფექტის გამო, ხოლო თვენახევრის შემდეგ ისინი 2016 წლის 28 ივნისს ბავშვთა კლინიკაში ქირურგიულად დაშორდნენ. No13 ჰოსპიტალი (ქალაქ მოსკოვის ნ. ფ. ფილატოვის სახელობის ბავშვთა საავადმყოფო) ორი ქირურგიული ჯგუფის მიერ პროფესორ ალექსანდრე რაზუმოვსკის გენერალური ხელმძღვანელობით  - ქირურგი, რომელიც მანამდე წარმატებით დაშორდა ზიტას და გიტას ხელმძღვანელობით. აკადემიკოსი ანატოლი ისაკოვი.

                                                        დეიზი და ვიოლეტ ჰილტონები, დაახლ. 1914 წ.

Ფიზიკური მახასიათებლები

ზოგიერთი შეკრული ტყუპი ნაყოფიერია. ასე რომ, ჩანგმა და ენგ ბუნკერმა დაქორწინდნენ ორ სხვადასხვა ქალზე (რომლებიც დები იყვნენ) და შეძლეს ჯანმრთელი შვილების გაჩენა. 28 წლის როზასა და ჯოზეფა ბლაჟეკებს, რომლებსაც საერთო სასქესო ორგანოები ჰქონდათ, როზას ფანი ოფიცრისგან აბსოლუტურად ჯანმრთელი ვაჟი ფრანცი შეეძინათ.

ასაკთან ერთად სიამის ტყუპებს ხშირად უგროვდებათ ურთიერთ ჩივილები და ერთმანეთის ქცევით უკმაყოფილება. სიცოცხლის ბოლოს ჩანგ ბუნკერმა დაიწყო ალკოჰოლური სასმელების დალევა და პრობლემების შექმნა, ხოლო მისმა ძმამ უფრო ჯანსაღი ცხოვრების წესი გაატარა და დაგმო ჩანგი.

როგორც წესი, თუ ერთ-ერთი შეკრული ტყუპები იღუპება, მეორის სიკვდილი ხდება რამდენიმე საათში ან დღეში. ასე რომ, ჩანგის გარდაცვალების შემდეგ, მისი ძმა გარდაიცვალა 3 საათის შემდეგ. მაშასა და დაშა კრივოშლიაპოვს საერთო სისხლის მიმოქცევის სისტემა ჰქონდათ, ასე რომ, როდესაც მაშა გარდაიცვალა გულის შეტევით, 17 საათის შემდეგ დაშას გარდაცვალება მოხდა ინტოქსიკაციის შედეგად (თუმცა მან არ იცოდა, რომ მისი და გარდაიცვალა, ფიქრობდა, რომ ეძინა) .

ქირურგიული გამოყოფა

არის შეკრული ტყუპების გამოყოფის შემთხვევები. მაგრამ ამავე დროს, ამან შეიძლება გამოიწვიოს ფატალური შედეგები. 2003 წელს მოსკოვში რეზახანოვის დების განშორება გახდა ერთ-ერთი უნიკალური ოპერაცია მედიცინაში, როდესაც, ყველა პროგნოზის საწინააღმდეგოდ, ორივე და გადაურჩა ოპერაციას. ერთ-ერთი დაშორებული და, ზიტა, გარდაიცვალა 2015 წლის 29 ოქტომბერს მრავლობითი ორგანოს უკმარისობით.

ტერმინოლოგიის კრიტიკა

ინგლისურენოვან სამყაროში ტერმინი „შეერთებული“ გამოიყენება სიამის ტყუპების აღსანიშნავად. როგორც დეტალურად იყო განხილული Rotten Library-ში, ეს ტერმინი საკმაოდ საკამათოა, რადგან ის გულისხმობს, რომ ვიღაცამ დააკავშირა ტყუპები, როდესაც ისინი დაბადებიდან ტყუპები იყვნენ.

იხ.ვიდეო - Conjoined Twins Ronnie and Donnie Galyon Die at 68

დიაბეტი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -

                                  დიაბეტი

англ. Global symbol for diabetes - გაეროს მიერ დამტკიცებული დიაბეტის სიმბოლო

(ძველი ბერძნულიდან διαβαίνω - "ვჯვარ, ჯვარი") არის დაავადებების ზოგადი სახელი, რომელსაც თან ახლავს შარდის უხვი გამოყოფა - პოლიურია. ყველაზე ხშირად ეს ეხება შაქრიანი დიაბეტის დროს, რომლის დროსაც სისხლში გლუკოზის დონე ამაღლებულია.

სახელწოდება მომდინარეობს ბერძნული სიტყვიდან "დიავენო", რაც ნიშნავს "გავდივარ", "მე გავდივარ". ძველმა ექიმმა არეტეუსმა კაპადოკიელმა (ახ. წ. 30-90 წწ.) აღწერა პოლიურია, რომელსაც ის უკავშირებდა იმ ფაქტს, რომ ორგანიზმში შემავალი სითხეები მიედინება მასში და გამოიყოფა უცვლელი. უშაქრო დიაბეტის სინდრომი ცნობილი იყო ძველ დროში, მაგრამ მე-17 საუკუნემდე არ იყო ცნობილი სხვაობა შაქრიან დიაბეტსა და უშაქრო დიაბეტს შორის. შაქრიანი დიაბეტის აღსანიშნავად შარდის ტკბილი გემოთი - შაქრიანი დიაბეტი - შაქრიანი დიაბეტი (ლათინური mel - „თაფლი“) დაემატა სიტყვას დიაბეტი.

მე-19 და მე-20 საუკუნის დასაწყისში გამოჩნდა დეტალური მუშაობა უშაქრო დიაბეტის შესახებ და კავშირი სინდრომსა და ცენტრალური ნერვული სისტემის პათოლოგიასა და ჰიპოფიზის ჯირკვლის უკანა წილს შორის (ჰიპოთალამუსის სუპეროპტიკური ბირთვი → სუპრაოპტიკურ-ჰიპოფიზის ტრაქტი → ნეიროჰიპოფიზი). ) დაარსდა. კლინიკურ აღწერილობებში ტერმინი "დიაბეტი" ყველაზე ხშირად აღნიშნავს წყურვილს და დიაბეტს (შაქრიანი დიაბეტი და შაქრიანი დიაბეტი), მაგრამ არსებობს სხვა ტიპები - ფოსფატური დიაბეტი, თირკმლის დიაბეტი (გლუკოზის დაბალი ზღურბლის გამო, რომელსაც არ ახლავს დიაბეტი). და ასე შემდეგ.

იხ. ვიდეო - დიაბეტი ტიპი 1 და მასთან დაკავშირებული მითები

მთავარი სტატია: შაქრიანი დიაბეტი

დიაბეტოლოგი, რუსეთის სამედიცინო მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი ეფიმოვი უწოდებს შაქრიან დიაბეტს, როგორც ქრონიკული ენდოკრინული მეტაბოლური დაავადება, რომელიც გამოწვეულია ინსულინის აბსოლუტური ან ფარდობითი დეფიციტით, რომელიც ვითარდება სხვადასხვა შინაგანი (მათ შორის გენეტიკური) და გარე ფაქტორების კომბინირებული გავლენის შედეგად, რომლებიც ხასიათდება მეტაბოლური გზით. დარღვევები მისი ყველაზე მუდმივი გამოვლინებით - ჰიპერგლიკემია, სისხლძარღვთა დაზიანების განვითარება (დიაბეტური ფეხის სინდრომი), ნერვები, სხვადასხვა ორგანოები და ქსოვილები. დაავადების დემონსტრაციული და სავალდებულო გამოვლინებაა ნახშირწყლების მეტაბოლიზმის დარღვევა სისხლში გლუკოზის დონის პროგრესირებადი ზრდით და შარდით მისი გამოყოფით . შარდში შაქრის მნიშვნელოვანი დანაკარგი იწვევს მუდმივ ოსმოსურ დიურეზს (დიაბეტი) და დეჰიდრატაციის და ჰიპოკალიემიის განვითარებას.

Უშაქრო დიაბეტი

მთავარი სტატია: უშაქრო დიაბეტი

დაავადებას ახასიათებს პოლიდიფსია (წყურვილი), პოლიურია, შარდის დაბალ ხვედრითი წონასთან ერთად  (შაქრიანი დიაბეტი - ხშირი და უხვი შარდვა, დალეული სითხის ოდენობის დამოუკიდებლად). ვითარდება ანტიდიურეზული ჰორმონის  (ADH, ვაზოპრესინი) აბსოლუტური ან ფარდობითი დეფიციტის შედეგად.

თირკმლის დიაბეტი

მთავარი სტატია: თირკმლის გლიკოზურია

დაავადება ვითარდება თირკმელების მილაკებში გლუკოზის ტრანსპორტირების დარღვევის შედეგად, რომლის გამოყოფა იზრდება სისხლში გლუკოზის ნორმალურ დონეზე. მილაკოვანი აპარატის ეს დეფექტი (პირველადი ტუბულოპათია) შეიძლება განვითარდეს სრულიად ცალკე, ან სხვა მილაკოვან დაავადებებთან ერთად  (დე ტონი-დებრუ-ფაკონის სინდრომი, გლუკოზა-ფოსფატ-ამინის დიაბეტი და ა.შ.).

იხ.ვიდეო - დიაბეტის სიმპტომები - 5 ნიშანი, რომელსაც ყურადღება აუცილებლად უნდა მიაქციოთ

ფოსფატური დიაბეტი

მთავარი სტატია: ფოსფატური დიაბეტი

აგრეთვე იხილეთ: რაქიტი

მემკვიდრეობითი ფოსფატური დიაბეტი ან D ვიტამინის რეზისტენტული რაქიტი არის გენეტიკურად განსაზღვრული დაავადება, რომელიც ხასიათდება:

ჰიპოფოსფატემია და ჰიპერფოსფატურია;

სისხლში პარათირეოიდული ჰორმონის და კალციუმის ნორმალური დონე;

გაიზარდა ტუტე ფოსფატაზას აქტივობა;

ფეხების მძიმე დეფორმაციები (სიარულის დაწყებისას გამრუდება).

თირკმლის მარილი დიაბეტი

მთავარი სტატია: ფსევდოჰიპოალდოსტერონიზმი

დაავადება ვითარდება მილაკებში ნატრიუმის იონების რეაბსორბციის დარღვევის შედეგად, მილაკოვანი ეპითელიუმის რეცეპტორების ალდოსტერონის მიმართ დაბალი მგრძნობელობის გამო. ნატრიუმთან ერთად (ოსმოსური დიურეზი) ორგანიზმი კარგავს მნიშვნელოვანი რაოდენობით სითხეს (დიაბეტი), ვითარდება დეჰიდრატაცია, მარილის დაქვეითება და დისტროფია.

ამინომჟავების თირკმლის მემბრანული ტრანსპორტირების მემკვიდრეობითი დარღვევები

მთავარი სტატია: გლუკოზა-ფოსფატ-ამინის დიაბეტი

პირველადი ტუბულოპათიებიდან ცნობილია გლუკოზისა და ამინომჟავების  (გლიცინი, ცისტინი, ტრიპტოფანი) ტრანსპორტში თირკმლის მემბრანის გადატანის დარღვევების კომბინაცია. ეს ფერმენტული ტუბულოპათია არის თანდაყოლილი პათოლოგია, რომელიც გამოწვეულია კრებსის ციკლის მიტოქონდრიული ფერმენტის დეფექტით, მემკვიდრეობით აუტოსომური დომინანტური გზით და არის მეორადი ჰიპერპარათირეოზის ერთ-ერთი სახეობა. დაავადების შედეგია თირკმელების ქრონიკული უკმარისობა.

ბრინჯაოს დიაბეტი

მთავარი სტატია: ჰემოქრომატოზი

ბრინჯაოს შაქრიანი დიაბეტი (პიგმენტური ციროზი, ჰემოქრომატოზი) არის დაავადება, რომელიც გამოწვეულია რკინის მეტაბოლიზმის დარღვევით ქსოვილებსა და ორგანოებში მისი დაგროვებით.

შაქრიანი დიაბეტი ბავშვებში

პირველი დეტალური ნაშრომი ბავშვთა დიაბეტის შესახებ 1878 წელს გამოჩნდა. ბავშვებში ამ დაავადების გამოვლენა ყველაზე ხშირად დიაგნოზირებულია ინფექციური დაავადებების შემდეგ (COVID-19, ყბაყურა, ინფექციური ჰეპატიტი, ტონზილოგენური ინფექცია, მალარია, წითელა და ა.შ.). ზემოთ. ფსიქიკური ტრავმა, როგორც მწვავე და ხანგრძლივი, ასევე ფიზიკური ტრავმა, განსაკუთრებით სისხლჩაქცევები თავისა და მუცლის არეში, არასწორი კვება დიდი რაოდენობით ნახშირწყლებითა და ცხიმებით - ყველა ეს ფაქტორი ირიბად ხელს უწყობს კუნძულის აპარატის ფარული არასრულყოფილების განვითარებას. პანკრეასის. ბავშვის ორგანიზმში დიაბეტის გაჩენაში მნიშვნელოვანი როლი შეიძლება შეასრულოს ამ ასაკში ჰიპოფიზის სომატური ჰორმონის (ზრდის ჰორმონის) გაზრდილმა სეკრეციამ. ზრდის პროცესი, რომლის დროსაც ხდება ცილების სინთეზის გაზრდა, დაკავშირებულია ინსულინის მონაწილეობასთან და ქსოვილების მოხმარების გაზრდასთან. თუ პანკრეასის კუნძულოვანი აპარატი დეფექტურია, მისი ფუნქცია შეიძლება დაქვეითდეს, რაც გამოიწვევს შაქრიანი დიაბეტის განვითარებას. დაავადების პირველი დიაგნოსტიკური ნიშნებია: მომატებული წყურვილი, პირის სიმშრალე, ხშირი შარდვა, ხშირად ღამის და დღისითაც კი შარდის შეუკავებლობა. მოგვიანებით, როგორც სიმპტომი, ვლინდება წონის დაკლება კარგი, ზოგჯერ ძალიან კარგი მადათ, ზოგადი სისუსტე, თავის ტკივილი და დაღლილობა

იხ. ვიდეო - შაქრიანი დიაბეტის მკურნალობა

ეპიდემიოლოგია

2017 წელს მსოფლიოში 425 მილიონი ადამიანი იყო დიაბეტით,  2013 წელს დაახლოებით 382 მილიონი ადამიანიდან  და 1980 წელს 108 მილიონიდან . გლობალური მოსახლეობის ასაკობრივი სტრუქტურის ცვალებადობის გათვალისწინებით, დიაბეტის პრევალენტობა არის 8,8% მოზრდილებში, თითქმის ორჯერ მეტი მაჩვენებელი 4,7% 1980 წელს. ტიპი 2 შეადგენს შემთხვევების დაახლოებით 90%-ს. ზოგიერთი მონაცემი მიუთითებს, რომ მაჩვენებლები დაახლოებით თანაბარია ქალებსა და მამაკაცებში,  მაგრამ მამაკაცებში დიაბეტის ჭარბი რაოდენობა აღმოჩენილია 2 ტიპის მაღალი სიხშირის მქონე პოპულაციაში, შესაძლოა სქესთან დაკავშირებული განსხვავებების გამო ინსულინის მგრძნობელობის, სიმსუქნის შედეგებისა და სხეულის რეგიონალური ცხიმის გამო. დეპონირება და სხვა ხელშემწყობი ფაქტორები, როგორიცაა მაღალი წნევა, თამბაქოს მოწევა და ალკოჰოლის მიღება

შაქრიანი დიაბეტის მაჩვენებლები მთელ მსოფლიოში 2014 წელს. მსოფლიო პრევალენტობა იყო 9.2%.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის შეფასებით, 2012 წელს შაქრიანი დიაბეტით 1,5 მილიონი ადამიანი დაიღუპა, რაც მას მე-8 წამყვან მიზეზად აქცევს. თუმცა, მსოფლიოში კიდევ 2,2 მილიონი სიკვდილის მიზეზი იყო სისხლში მაღალი გლუკოზა და გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების და სხვა დაკავშირებული გართულებების რისკი (მაგალითად, თირკმელების უკმარისობა), რაც ხშირად იწვევს ნაადრევ სიკვდილს და ხშირად არის ჩამოთვლილი, როგორც გამომწვევი მიზეზი სიკვდილის მოწმობებში და არა დიაბეტი. მაგალითად, 2017 წელს, დიაბეტის საერთაშორისო ფედერაციამ (IDF) შეაფასა, რომ დიაბეტის შედეგად მსოფლიოში 4,0 მილიონი ადამიანი დაიღუპა,  მოდელირების გამოყენებით შეფასდა სიკვდილიანობის საერთო რაოდენობა, რომელიც შეიძლება პირდაპირ ან ირიბად მიეკუთვნებოდეს დიაბეტს.

შაქრიანი დიაბეტით სიკვდილიანობის მაჩვენებელი მსოფლიოში 2012 წელს მილიონ მოსახლეზე

  28–91

  92–114

  115–141

  142–163

  164–184

  185–209

  210–247

  248–309

  310–404

  405–1879

დიაბეტი გვხვდება მთელ მსოფლიოში, მაგრამ უფრო ხშირია (განსაკუთრებით ტიპი 2) უფრო განვითარებულ ქვეყნებში. თუმცა, მაჩვენებლების ყველაზე დიდი ზრდა დაფიქსირდა დაბალი და საშუალო შემოსავლის მქონე ქვეყნებში, სადაც დიაბეტით სიკვდილიანობის 80%-ზე მეტი ხდება. პრევალენტობის ყველაზე სწრაფი ზრდა მოსალოდნელია აზიასა და აფრიკაში, სადაც დიაბეტით დაავადებულთა უმეტესობა სავარაუდოდ იცხოვრებს 2030 წელს. განვითარებად ქვეყნებში მაჩვენებლების ზრდა მიჰყვება ურბანიზაციისა და ცხოვრების სტილის ცვლილებების ტენდენციას, მათ შორის მზარდი უმოძრაო ცხოვრების წესს, ფიზიკურად ნაკლებმოთხოვნილ სამუშაოს და გლობალურ კვების გარდამავალ ცვლილებებს, რაც გამოიხატება ენერგიის მაღალი შემცველობით, მაგრამ საკვები ნივთიერებებით ღარიბი (ხშირად მაღალი) საკვების გაზრდით. შაქარსა და გაჯერებულ ცხიმებში, ზოგჯერ მოიხსენიება როგორც "დასავლური სტილის" დიეტა). დიაბეტის შემთხვევების გლობალური რაოდენობა შესაძლოა გაიზარდოს 48%-ით 2017-2045 წლებში.

2020 წლის მონაცემებით, აშშ-ს ყველა ზრდასრულთა 38%-ს ჰქონდა პრედიაბეტი.პრედიაბეტი დიაბეტის ადრეული ეტაპია.

იხ. ვიდეო - Diabetes Type 1 and Type 2, Animation.

რომელი ფაქტორები უწყობს ხელს დიაბეტის განვითარებას - დიაბეტის ჩამოყალიბებაზე მრავალი ფაქტორი ახდენს გავლენას - გეენტიკურიც,ყურადრებაა საჭირო, თუ დედამ ორსულობისას სრაფად დაიწყო წონაში მატება

ბავში გენეტიკურიასაკითან შედარებით დიდი წონისაა ( 1000გ და მეტი) დაიბადა.

ჩვილი უფრომეტს იმატებს, ვიდრე ასაკობრივად ეკუთვნის

 სიმსუქნესთან ერთად ბავშს აღენიშნება კანის გამუქება და გასქელება, ჩვეულებირივ იდაყვსა და კიდეზე.

თუ გოგონაა - აქვს საკვერცხეების პოლიკოსტოზი.

პოჯახში უთანხმოებაა,მშობლები განქორწინებულები არიან

არსებობს ფაქტორბიც, რ-იც კარგად ექვემდებარებიან კორექციას.

არასწორი კვება,ზედმეტად რაფინირებული და ადვილად ასათვისებელი, მარტივი შაქრები და ცხიმები დიდი რაოდენობის მოხმარება.

ადინამია ფიზიკური დატვირთვის ნაკლებობა.(განსაკუთრებით ქალაქის მკვდირთა შორის).

ბავშთა ასაკი II ტიპის დიაბეტი ხშირად უსიმპტომოდ მიმდინარეობს მკვეთრად გამოხატული სიმპტომების გარეშე.

სიცოცხლის პირველ თვეებში კუთვნილზე მეტი წონის ნამატი რისფაქტორებიც არის და კლინიკური გამოვლინებაც.

განსაკუთრებული ყურადრება სჭირდება ჩვილებს, რ-იც დიდი მასით დაიბადნენ, ასევე შერეულ და ხელოვნურ კვებაზე მოყოფ ჩვილებს, რ-საც სიცოცხლის პირველ თვეებში  წონაში ნორმაზე მეტსიმატებს.

როცა ახალშობილი დიდი მასით იბადება.მას სამშობიროშივე იკვლევენ და დედას სათანადო რჩევა-დარიგებას აძლევენ. 

ბუნება მკურნალია - შაქრიანი დიაბეტის მკურნალობისას სისხლში დონის დამწე წამლებთან ერთად დაფრთოდ გამოიყენება მცენარეებიც , მა., ნეგო, კრაზანა, დაფნის ფოთოლი, მრავლძარღვა, წითელი მოცვი, შავი მოცხარი და მაყვლის ფოთლები, ჭინჭარი, მინდვრის შვიტა, ასკილის, ანწლსა და კუნელის ნაყოფი, ოროვანისა და ბურბიშელას (ბაუბუაწვერა0 ფესვები, მიწავაშლა კაკილის ურელი და ნორცი ფოტლები, ვარდკაჭაჭა, არყის კვირტები და სხვ.

გთავაზობტ რეცეპტს - 40გ კაკლის უღელს დაასხით 0,5ლ წყალი და 1 სთ-ი ადუღეთ ცეცხლზე, 1 ს/კ ნახარში მიიღეთ ჭამის წინ და ჭამამდე 10-5 წუთიტ ადრე

მაისში მოკრეფილ 1 ს/კ წვრილად დაჭრილ კაკლის ნორჩ ფოთლებს დაასხით 1 ჭიქა მდუღარე წყალი, 1 წთ ადუღეტ გააციეტ, ნაყენი სვით დღის განმავობაში

ეს ნაყენი არა მარტო დიაბეტის არამეს ჩიყვის, ათეროსკლეროზის, კისტებისა და მაღალი არტერიული წბევის დროს.

1 ს/კ შვრიის მარცვლა (საურველი ჩენჩოიანად) დაასხიტ 1,5 ჭიქა მდუღარე წყალი და 15 ადუღეთ ნელ ცეცხლზე მიიღეთ დრის განმავლობაში 3-4-ჯერ დღეში. ნახარში შეინახეთ მაცივარში.

8-10ც დაფნის დაქუმაცებული ფოთოლი ჩაყარეთ თერმოსში, დაასხიტ 200მლ მდუღარე წყალი და ერტი რამე გააჩერეთ სვით 1/4 თბილი ნაყენი, 3-4-ჯერ დრეში, ჭამამდე 30 წუთით ადრე მკურნალობის კურსი 3-6 თვე.

40% ინსულინს შეიცავს ოროვანდოს ფესვები, რ-იც დიდ როლს თამაშობს როგორც შაქრიანი დიაბეტის, ასევე ნაღველკენჭოვანი და შარდკენჭოვანი დაავადების მკურნალობაში, რეკომინდებულია რევმატიზმისა და გასტრიტის დროს.

20გ ოროვანდოს ფესვებს დაასხით 1 ჩ/ჭ მდუღარე წყალი, ადუღეთ 10 წუთი წყლის ორთქლზე გააციეთ, გადაწურეთ და მიიღეთ 1 ს/კ ნაყენი 3-4-ჯერ დღეში ჭამამდე 30 წუთიტ ადრე.

1 ს/კ კოვზს ბაბუაწვერას დაასხით 2 ჩ/ჭ მდუღარე წყალი თავზე დაახურეთ და შეფუთეთ გააჩერეთ 2 სთ. გაადწურეთ და 1/3 ნაყენი სვით 3-ჯერ დრეში ჭამამდე 30 წთ ადრე.

პირშუშხას ფესვები - გახეხეთ დადაამატეთ მაწონს (1:10) მიიღეთ 1 ს/კ დღეში ჭამადე 15 წთ. -ით ადრე.

მაინტერსებს, რა საშუალებებით უნდა დაიცვას თავი ადამიანმა დიაბეტისგან, მით უმეტეს, ტუ გენეტიკაში აქვს ეს დაავადება. ბევრი ტკბილის მირება, განსაკუტრებით - შაქრისა, ხელს ხომ არ უწყობს დიაბეტის ჩამოყალიბებას? ძალინ მიყვარს ჩაი, დღეში სმჯერ მაინც ვსავ 5 კოვზი შაქარით

პასუხი: შაქრიანი დიაბეტის I ტიპის პროფლიატიკა არ არსებობს ეს იმას ნიშნავს, რომ თავიდან ასაცილებლად ვერაფრს იღონებთ, თუ თქვენს სისხლით ნათესავებს აქვთ ამ ტიპის დიაბეტი, უნდა ეცადოთ, გააკაჟოთ შვილები. მართალია, გაკაჟებული ბავშიც შეიძლება დაავადებდეს დიაბეტით, მაგრამ რისკი ნაკლები იქნება.

 შაქრიანი დიაბეტის II ტიპის პროფლილატიკა შესაძლებელია თუ რომელიმე მშობელი დაავადებულია ამ ტიპის შაქრიანი დიაბეტით და ამავე დროს აქვს ჭარბი წონა ტქვენ აუცილებლად უნდა იზრუნოთ ნორმალურ წონის შენარჩუნებაზე ამ შემთხვევაში დიაბეტი არ განვითრდება, რასაკვირველია, ტკბილეული უნდა შეზღუდოთ

ბადრიჯანი ნიგვზით

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -

               ბადრიჯანი ნიგვზით

ქართულილი კულინარია

რეცეპტის ინგრედიენტები

500   გრამი ბადრიჯანი

250   გრამი ნიგოზი

3   კბილი ნიორი

1   ჩ/კ უცხო სუნელი

1   ჩ/კ ხმელი ქინძი

1   ჩ/კ წითელი წიწაკა

1   ჩ/კ ყვითელი ყვავილი

3   ს/კ თეთრი ღვინის ძმარი

4   ს/კ წყალი

100   მლ/ლ ზეთი შესაწვავად

მარილი გემოვნებით

მწვანილი და ბროწეულის მარცვლები გასაფორმებლად

რეცეპტის მომზადების საფეხურები

1

ნიგოზი და ნიორი ხორცსაკეპ მანქანაში ერთად გაატარეთ. მოათავსეთ ჯამში და დაუმატეთ სუნელები, მარილი, ძმარი და წყალი. ნიგვზიანი საკმაზის მისაღებად, ეს ყველაფერი ერთმანეთს შეურიეთ.

2

გარეცხილი ბადრიჯანი სიგრძეზე დაჭერით, თითოეული 4-5 ცალ ბრტყელ ნაჭრად. ტაფაზე ზეთი დაასხით და ბადრიჯანი საშუალო ცეცხლზე ორივე მხრიდან შეწვით.

3

შემწვარი ბადრიჯანი სამზარეულოს ქაღალდის ხელსახოცზე დაალაგეთ, რათა დაიწრიტოს. თითოეულ ნაჭერს თანაბრად წაუსვით ნიგვზიანი მასა და გადაკეცეთ შუაზე. ბადრიჯნებს დარჩენილი ნიგვზის მასა ზემოდან გადაუსვით.

4

დაალაგეთ თეფშზე და, სურვილისამებრ, გააფორმეთ მწვანილითა თუ ბროწეულის მარცვლებით. გემრიელად მიირთვით :) იხ ბმულზე წყარო

იხ. ვიდეო - ნიგვზიანი ბადრიჯანი | დღის რეცეპტი იმედზე