ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -

                                    კინკანი

                            

კუმკვატი^[1] (ლათ. Fortunella) — მარადმწვანე ხეების და ბუჩქების გვარი ტეგანისებრთა ოჯახისა. მჭიდროდ დატოტვილი, 2-3 მ სიმაღლის მცენარეა.

აქვს ვიწრო და წვეტიანი ფოთოლი, თეთრი ყვავილი, წვრილი (2 სმ-მდე დიამეტრის), მოტკბო-მომჟავო ნაყოფი. ყვავილობს ივლისში, ნაყოფი იანვარ-თებერვალში მწიფდება. მისგან ამზადებენ მურაბას, იყენებენ საკონსერვო წარმოებაში და დეკორატიული მიზნით.

საქართველოში გავრცელებულია „ნაგამი“, რომელიც დეკემბერში იკრიფება და კარგად ინახება, იჭმება კანიანად.

იხ. ვიდეო

კუმკატის  სამშობლოა სამხრეთ აზია და აზია-წყნარი ოკეანის რეგიონი. ის იზრდება ჩინეთის სამხრეთით, ასევე სამხრეთ -აღმოსავლეთ აზიაში, იაპონიაში, ახლო აღმოსავლეთში, სამხრეთ ევროპაში (განსაკუთრებით საბერძნეთის კუნძულ კორფუზე) და შეერთებული შტატების სამხრეთით (განსაკუთრებით ფლორიდაში). პოსტსაბჭოთა სივრცეში ის იზრდება კავკასიონის შავი ზღვის სანაპიროზე სოჭის რეგიონში, ყირიმში, იალტის რეგიონში, ასევე აფხაზეთში.

კუმკვატების შესახებ ყველაზე ადრეული ისტორიული ცნობა გვხვდება მე -12 საუკუნის ჩინურ ლიტერატურაში. ისინი დიდი ხანია გაშენებულია ინდოეთში, იაპონიაში, ტაივანში, ფილიპინებსა და სამხრეთ -აღმოსავლეთ აზიაში. ისინი ევროპაში 1846 წელს გაიცნო რობერტ ფორტუნამ, ლონდონის სამებაღეო საზოგადოების კოლექციონერმა და მალევე მიიყვანეს ჩრდილოეთ ამერიკაში

იხ. ვიდეო

მუმკატის ქერქი შეცავს ეთორეზეთებს ხილის არომატს დიდი ნაწილს და შედგება ძირითადად ლიმონენისგან, რაც მთლიანი მასის დაახლოებით 93% -ს შეადგენს. ლიმონენისა და ალფა-პინენის (0.34%) გარდა, ორივე მონოტერპენად ითვლება, ზეთი უჩვეულოდ მდიდარია (სულ 0,38%) სესკიტერპენებში, როგორიცაა α- ბერგამოტინი (0.021%), კარიოფილენი (0.18%), α- ჰუმულენი ( 0,07%) და α-muurolene (0,06%) და ეს ხელს უწყობს ხილის პიკანტურ და მერქნიან გემოს. კარბონილის ნაერთები ქმნიან დანარჩენ ნაწილს და ისინი პასუხისმგებელნი არიან გამორჩეულ არომატზე. ეს ნაერთები მოიცავს ეთერებს, როგორიცაა იზოპროპილ პროპანოატი (1.8%) და ტერპინილ აცეტატი (1.26%); კეტონები, როგორიცაა კარვონი (0.175%); და სპექტრი ალდეჰიდების როგორიცაა citronellal (0.6%) და 2-methylundecanal. სხვა ჟანგბადიანი ნაერთები მოიცავს ნეროლს (0.22%) და ტრანსლიალოლის ოქსიდს (0.15%).

იხ. ვიდეო