მოკავშირეთა ომი (ძვ. წ. 91-88)

                                                

მარსიელების ომები ლათ.  (Bellum Social), აქტიური როლი ითამაშეს და  მონაწილეობდნენ მარსის ტომი ლათ. (Bellum Marsicum) - აჯანყება იტალიის ტომების რომის წინაამრდეგ და მათ კვალზე სხვა ტომების დიდი ტერიოტრიეზე იტალიის ტერიტორიაზე საბრძოლო მოქედებები მიმდინარეობდა 91 - 88 ჩვ. წ. აღ.  აჯანყების მიზეზი გახდა რომის სენატის უარი იტალიკებისათვის მოქალაქეობის მინიჭების თაობაზე. აჯანყებულებმა თავიანთ კავშირს „იტალია“ უწოდეს. კავშირს სათავეში ხუთასთა საბჭო ედგა. აჯანყებულებს შეუერთდნენ რომაელ კოლონისტთა დაბალი ფენები, პროვინციელები. რომაელები დათმობაზე წავიდნენ: ლ. იულიუსის კეისრის კანონით ძვ. წ. 90 წელს რომაელებმა მოქალაქეობის უფლებები მიანიჭეს ტომებს, რომლებიც აჯანყებაში არ მონაწილეობდნენ (ასეთები იყვნენ უმბრები და ეტრუსკები), მაგრამ აჯანყებულები გააფთრებით იბრძოდნენ. 

იხ. ვიდეო

მაშინ რომაელებმა მოქალაქეობის მინიჭება აღუთქვეს ყველას, ვინც 60 დღეში იარაღს დაყრიდა. მოქალაქეობის უფლება მისცეს აგრეთვე ციზალპურ გალიას. ამან გათიშა აჯანყებულთა რიგები და ძვ. წ. 88 წლის ზაფხულში რომაელებმა იტალიკების წინააღმდეგობა დაძლიეს. რომაელებმა მოქალაქეობა მისცეს ყველა იტალიკურ ტომს, მაგრამ იმგვარად, რომ მათ ფაქტობრივად არავითარი სოციალურ-პოლიტიკური გავლენა არ გააჩნდათ. ყველა იტალიკური თემი პრაქტიკულად რომის მუნიციპიუმი გახდა. მოკავშირეთა ომმა რომის პოლისური ორგანიზაცია შეარყია, დააჩქარა იტალიის ლათინიზაციისა და იტალიელი ხალხის ჩამოყალიბების პროცესი.

 ომის მსვლელობები იტალიკებმა გადაწყვიტეს გამოსულიყვნენ უეცრად და დაიწყეს ჩუმად საუბარი ომზე. თავდაპირველი გეგმის მიხედვით იტალიკებს უნდოდათ მსხვერპლი შეეიწირათ ალბანური მთებში ერთ ერთი ლათინების  დღეასასწაულზე ორივე რომის კონსული რომის რესპუბლიკის 91 წ-ს ლუცია კარცელიუს ფილიპი და სექსტ იულიუს ცეზარი, მაგრამ ეს ჩანაფიქრი ვერ განხორციელდა რის შემდეგ იტალიკებმა დაიწყეს ღია გამოსვლები. თუმცა რომაელებმა შეიტყვეს მსხილი მომზადებას იტალიკების და გააგზავნეს მატი წარმოადგენლები ბევრ ქალქებში მდგომარეოპბის შესასწავლად. აქსულაში რომელებმა შეიტყვეს ღირებული ინფორმაცია, მაგრამ იტალიკებმა მასიურ ხოცვა-ჟლეტა მოაწყვეს რომაელების. ამის შემდეგ იტალიკებმა ბოლოჯერ შეეცადნენ მოლაპარაკება ეწარმოებინათ რომალებთან მიღებისთვის რომაელი მოქალაქეობის მინიჭებაზე, ტუმცა ეს ვერ მომხერხდა.

იტალიკებმა გამოაცხადეს თავისი კავშირი, სახელწოდებით ,,იტალია''. ყოველი ტომს გამოყავდა თავისი არმია, საერთო რაოდენობით 200ათასი ადამიანი, რ-იც არემატებოდა რომაელებისას. თუმცა მნიშვნელოვანი ლათინური კოლლონიები ინარჩუნებდნენ ერტგულებას რომის იმპერიის, რაც მნიშვნელოვნად გაართულა იტალიკების მდგომარეობა, რადგან ლათინური კოლონიები გაფანტული იყო ყველა იტალიკის რაიონებში, იტალიკის მოსახლეობაში. აჯანყდნე უმთავრესადსახრეთ და ცენტრალური ნაწილი. 

რომალებმა სამზადისი დაიწყეს პუბლიო რუტილო ლუპუ კონსულმა დანიშნა შემდეგი ლეგატები გაიუს მარიუსი, გნეი პომპეუსის სტრაბონი, კვინტუს სერვილიუს ციპიონი, გაიუს პერპერნორი და ვალერია მასალა. ლეგატები სექტა იულის ცეზარის გახდნენ ლუციუს კორნელიუს სულა. 

თავდაირველად 2000 ჯარიკაცი დაკარგა სექტ იულიუს ცეზარმა და ისერიაში გამოიკეტა. ქალაქი იყო ალყაში და შიმშოლი საბოლოოდ აღებულ იქნა და იქიდანაც გაიქცა. შედეგში მეორე კონსულმა პუბლიუს ლუპის 10 ათასია რაზმი განადგურება მოხდა მათი ნაშთები კი გადადიოდა გაია მარიუსთან რ-იც როგორც გამოჩენილი მთავარსარდალი დიდ იმდებს ამაყებდნენ მალე ჩასაფრება მოუწყვეს ლუპას რაზმებს რ-იც მარიუსთან ერთად მოქედებდა სადაც მძიმედ დაშავდა და გარდაიცვალა.რომში დაკრძალეს .

მხედარმთვარი იტალიკების კვინტუს პოპედინი შენიღბულად მივიდა ციპიონის ბანაში ვითომ გადასვლის მოტივით და თან ორი მონა მოიყვანა და ძვირფასეულობა. პოპედინიმ შესათვაზა ციპიანს დაეპყრო მისი დარჩენილი ბანაკი. როცა ციპიონი მისი რაზმით მიუახლოვდა ბანაკს პოპედინიმ მისცა სიგნალი რის შემდეგაც მისი რაზმა მოულოდნელი დატყმა განახოციელა საფარიდან. 

სულამ კი გაანადგურა დიდი რაზმები მარსის ტომების.რ-იც მიუხედავათ მათი არამრავალრიცხოვნებისა ითვლებოდა ყველაზე გამოცდილი მებრძოლები იტალიკებს შორის.

ამავე დროს გნეი პომპუსმა მსხვილი ძალებით ერთერთი იტალიკების  მსვილი  ციხესიმაგრეში აქსულას მიუახლოვდა. მხედარმთვრმა ვადიციიმ რომელიც პომპეუს   შესთავაზა მოლაპარაკება, ამავე დროს  შეთანხმდნენ, რომ ერთდროულად დაუპირისპირდნენ პომპეუსს ორი მხრიდან, მაგრამ აუსკულელებმა ვერ გაბედაეს ქალაქის დატოვება და ჩაშალეს ვადიციიუსის  გეგმა . ეს უკანასკნელი, თავისი ჯარით, შეიჭრა ქალაქში და დაიღუპა მრავალი მოქალაქე, რის შემდეგაც მან მოკლა მრავალი მისი მტერი იტალიელთა შორის და ბრწყინვალე თვითმკვლელობა ჩაიდინა (მან ტაძარში ყოფნის დროს მოიწამლა შხამი და ბრძანა, რომ დაეწვათ  იგი ტაძარში ბოძზე.