კატატუმბოს ელვა

                                                 

                                                           ელვა ღამით

(ესპ. Relámpago del Catatumbo)— ბუნებრივი მოვლენა, რომელიც წარმოიქმნება მდინარე კატატუმბოს შესართავთან, მარაკაიბოს ტბაში.

ფენომენი გამოიხატება ზედაპირიდან დაახლოებით 5 კმ-ის სიმაღლეზე წარმოქმნილი ელვარებით, რომელსაც აკუსტიკური ეფექტები არ მოყვება. ელვა ჩნდება ღამით (წელიწადში 140–160 დღე), სადაც განმუხტვა გრძელდება 10 საათის განმავლობაში. ჯამში გამოდის დაახლოებით 1,2 მლნ. განმუხტვა წელიწადში. კატატუმბოს ელვა შეინიშნება დაახლოებით 400 კმ-ის მანძილზე. ელვარებას ნავიგაციისთვისაც იყენებდნენ, რის გამოც იგი ცნობილია ასევე როგორც „კატატუმბოს შუქურა“. საინტერესოა, რომ 2010 წელს ელვა იანვრიდან აპრილის ჩათვლით არ შეინიშნებოდა, რაც სავარაუდოდ გვალვიანობით იყო განპირობებული.

იხ. ვიდეო

მიიჩნევა, რომ კატატუმბოს ელვა არის მსოფლიოს უდიდესი ცალკეული ოზონის ტროპოსფერული ნაწილის გენერატორი.

 (ესპ. Río Catatumbo) — მდინარე სამხრეთ ამერიკაში, კოლუმბიასა და ვენესუელაში. სათავეს იღებს კოლუმბიის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში (ნორტე-დე-სანტანდერის დეპარტამენტი). ერთვის მარაკაიბოს ტბას ვენესუელის ტერიტორიდან. სიგრძე 500 კილომეტრი, აუზის ფართობი 22,317 კმ², რომელთაგან 16 626 კმ² კოლუმბიის ტერიტორიაზეა, დანარჩენი — ვენესუელაში. მდინარე იბადება აღმოსავლეთ კორდილიერას ჩრდილოეთ ნაწილში, ზღვის დონიდან 3850 მ სიმაღლეზე. კატატუმბოს გასწვრივ დასახლებულები არიან ხალხი — ბარები. მდინარე კატატუმბო უპირველეს ყოვლისა ცნობილია თავისი განთქმული ატმოსფერული მოვლენით, რომელიც ლიტერატურაში ცნობილია როგორც კატატუმბოს ელვა. აღნიშნული ფენომენი ფიქსირდება მდინარე კატატუმბოს შესართავთან, მარაკაიბოს ტბაში.

იხ.ვიდეო

(ესპ. Lago de Maracaibo) — მარილიანი ყურე ვენესუელაში, ვენესუელის ყურის (კარიბის ზღვა) სამხრეთით, რომელთანაც შეერთებულია წყალმარჩხი სრუტით. მდებარეობს სიერა-დე-პერიხის (დასავლეთი) და კორდილიერა-მერიდის (აღმოსავლეთი) ქედების მთათაშუა ქვაბულში. სამხრეთ ნაწილში წყალი მტკნარია, ჩრდილოეთში – მომლაშო. მარაკაიბოს ნაპირები დაბალია და დაჭაობებული. საზრდოობს მრავალრიცხოვანი მდინარეებით, რომელთაგან უდიდესია კატატუმბო. მარაკაიბო ჩვეულებრივ განიხილება როგორც ტბა, და არა ყურე ან ლაგუნა. ფართობი 13,210 კმ². მოცულობა 280 კმ³. გეოლოგიური მონაცემების საფუძველზე ცნობილია, რომ მარაკაიბო წარსულში ტბას წარმოადგენდა, რომლის ქვაბულის ასაკი ერთ-ერთი უძველესია მსოფლიოში (მარაკაიბოს ასაკი განისაზღვრება 20-36 მლნ. წლით). საპორტო ქალაქების მარაკაიბოსა და კაბიმასისთვის ტბა წარმოადგენს სავაჭრო გემების მთავარ მარშრუტს. მარაკაიბოს აუზში არის ნავთობის დიდი მარაგი, რითაც ტბას ეკონომიკური თვალსაზრისით ვენესუელის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ცენტრად აქცევს. მარაკაიბოს ტბაში მდებარეობს გენერალ რაფაელ ურდანეტას სახელობის ხიდი (სიგრძე 8.7 კმ), რომელიც მარაკაიბოს აკავშირებს ქვეყნის დანარჩენ დიდ ნაწილთან.

მდინარე კატატუმბოს შესართავთან, მარაკაიბოს ტბაში წარმოიქმნება ატმოსფერული ფენომენი – კატატუმბოს ელვა. სანაპიროზე გაშენებულია ქალაქები: მარაკაიბო, კაბიმასი, სიუდად-ოხედა და სხვ.

იხ. ვიდეო

ევროპელთაგან პირველმა მარაკაიბოს ტბა მოინახულა ალონსო დე ოხედამ 1499 წელს. 1529 წელს ტბის დასავლეთ სანაპიროსთან დაარსდა ქალაქი მარაკაიბო. 1821 წელს ტბასთან გაიმართა ბრძოლა, რომელმაც დიდი როლი ითამაშა ქვეყნის დამოუკიდებლობის მოპოვების საქმეში. ნავთობის წარმოება დაიწყო 1914 წელს პატარა ჭაბურღილებით, რომელიც გაითხარა კომპანია „Bataafsche Petroleum Maatschappij“-ის მიერ. 1964 წლის 6 აპრილს 236 000 ბარელის ტევადობის დატვირთულმა სუპერტანკერმა „Esso Maracaibo“ გენერალ რაფაელ ურდანეტას სახელობის ხიდთან ავარია განიცადა. ტანკერი ხიდს შეეჯახა, რომლის შედეგად ჩამოიქცა ხიდის 259 მეტრიანი სექცია. ტანკერს სერიოზული დაზიანება არ მიუღია. სამაგიეროდ დაზიანდა ხიდი.

2004 წლის მონაცემებით ტბის ზედაპირის 18% დაფარულია წყლის პერით

                            რენე დეკარტი

                                                  

(ფრანგ. René Descartes; დ. 31 მარტი, 1596, ლაე (ტურენი) ― გ. 11 თებერვალი, 1650, სტოკჰოლმი), აგრეთვე ცნობილი როგორც კარტესიუსი — ფრანგი ფილოსოფოსი, მათემატიკოსი და მეცნიერი. თანამაედროვე ევროპის ფილოსოფიის მიმართულებაXVII ს. მეტაფიზიკისა და ეპისტოლოგიის დამფუძნებელი.   საყოველთაოდ აღიარებული, როგორც თანამედროვე ფილოსოფიის ფუძემდებელი და „თანამედროვე მათემატიკის მამა“. დეკარტმა შექმნა ანალიზური გეომეტრიის საფუძვლები, შემოიღო ცვლადი სიდიდის ცნება, დაამუშავა კოორდინატთა მეთოდი და აგრეთვე, დაამყარა კავშირი ალგებრასა და გეომეტრიას შორის.  იხ.ვიდეო

მნიშვნელოვანი  Cogito ergo sum, (ლათ.  — „ვაზროვნებ, მაშასადამე ვარსებობ“) — რენე დეკარტის ფილოსოფიური მტკიცება, ახალი დროის დასავლური რაციონალიზმის ფუნდამენტური ელემენტი.

ეს მტკიცება დეკარტმა წამოაყენა როგორც პირველადი უტყუარობა, ჭეშმარიტება, რომელშიც შეუძლებელია ეჭვის შეტანა — და რომელზე დაყრდნობითაც, შესაბამისად, შეგვიძლია სარწმუნო ცოდნის შენობის ხელახლა აშენება.

                                                 

დისპუტი დეკარტის (მარჯვნივ) და დედფალი ქრიტინა, სურათი პიერა-ლუი დიუმენილია

არგუმენტი არ უნდა გავიგოთ როგორც დასკვნა („ის, ვინც აზროვნებს, არსებობს; მე ვაზროვნებ, მაშასადამე, მე ვარსებობ“); პირიქით, მისი არსი მის სიცხადეშია, ჩემი არსებობის, როგორც მოაზროვნე სუბიექტის, თვითუტყუარობაში (res cogitans — „მოაზროვნე საგნები“): აზროვნების ყოველგვარი აქტი (უფრო ფართოდაც — ცნობიერების ყოველგვარი წარმოდგენა, განცდა, ვინაიდან cogito არ შემოიფარგლება მხოლოდ აზროვნებით), მასზე რეფლექსური დაკვირვების შემთხვევაში, აღმომაჩენს მე, მოაზროვნეს, რომელიც ვახორციელებ ამ აქტს. არგუმენტი მიუთითებს აზროვნების (ცნობიერების) აქტის დროს სუბიექტის თვითაღმოჩენაზე: მე ვაზროვნებ და საკუთარ აზროვნებაზე დაკვირვებისას აღმოვაჩენ საკუთარ თავს, მოაზროვნეს, რომელიც დგას ამ აქტებისა და მისი შემცველობების უკან. 

                                              

                                            განხილვა მეთოდოლოგიის შესახებ

                                                     

                                                                        Principia philosophiae, 1685

                     იეზუიტთა ორდენი

                                        

                                                    იეზუიტთა ორდენის ბეჭედი (ჯვარი).

(ლათ. Societas Jesu - „იესოს საზოგადოება“) — რომაულ-კათოლიკური ეკლესიის ქრისტიანული რელიგიური ორდენი, რომელიც პირდაპირ დაქვემდებარებაში იყო რომის პაპთან. დაარსდა 1534 წელს პარიზში ესპანელი კარისკაცი იგნასიო ლოიოლას მიერ, ხოლო 1540 წელს პავლე III-მ დაამტკიცა. იეზუიტები აქტიურად მოღვაწეობდნენ მეცნიერებაში, განათლებაში და მისიონერულ საქმიანობაში.წესრიგის მშენებლობის ძირითადი პრინციპები: მკაცრი დისციპლინა, მკაცრი ცენტრალიზაცია, უფროსებისადმი უფროსისადმი უდავო მორჩილება, უფროსების მიმართ თანამდებობის დაცვა, უფროსის აბსოლუტური ავტორიტეტი - უვადოდ არჩეული გენერალი ("შავი პაპი"), უშუალოდ პაპის დაქვემდებარებაში. უდავო მორჩილებამ იპოვნეს ფორმულა Erit sicut cadāver- ში, რომელიც დაწერილია ბრძანების წესდებაში  იეზუიტების მიერ შემუშავებული ზნეობრივი სისტემა, მათ თვითონ უწოდეს "ადაპტაციური" (აკომპოდატივა), რადგანაც ეს ფართო შესაძლებლობას ქმნიდა, გარემოებებიდან გამომდინარე, თავისუფლად ინტერპრეტაცია გაუწიოს ძირითადი რელიგიური და ზნეობრივი მოთხოვნები. მათი საქმიანობის მეტი წარმატების მისაღწევად, მრავალ იეზუიტს საშუალებას აძლევს უხელმძღვანელონ საერო ცხოვრების წესს, საიდუმლოდ ინახონ თავიანთი წევრობა. პაპიზმის მიერ იეზუიტებისთვის მიცემულ ფართო პრივილეგიებს (მრავალი რელიგიური რეცეპტისა და აკრძალვებისგან გათავისუფლება, პასუხისმგებლობა მხოლოდ წესრიგის ორგანოებისთვის და ა.შ.) შეუწყო ხელი უაღრესად მოქნილი და ძლიერი ორგანიზაციის შექმნას, რომელმაც მოკლე დროში თავისი საქმიანობა გაავრცელა მრავალ ქვეყანაში. სიტყვა "იეზუიტმა" ფიგურალური მნიშვნელობა შეიძინა.
იხ. ვიდეო

                        იგნატიუს ლოიოლა

                                                      

(ლათ. Ignatius de Loyola), ერისკაცობაში ინიაგო ლოპეს დე ლოიოლა (ბას. Eneko Oinaz Loiolako, ესპ. Íñigo López de Loiola; დ. 24 დეკემბერი, 1491 — გ. 31 ივლისი, 1556) — წარმოშობით ბასკი, იეზუიტთა ორდენის მთავარი დამფუძნებელი და პირველი მამამთავარი. ეს რელიგიური ორდენი კათოლიკურ ეკლესიას ეკუთვნოდა და რომის პაპის პირდაპირ დაქვემდებარებაში იყო მისიით. ორდენის წევრებს იეზუიტები ჰქვიათ. იგნატიუს ლოიოლა ასევე ცნობილი იყო როგორც სულიერი ვარჯიშების შემდგენი, იმხანად საყოველთაოდ აღიარებული სულიერი მამა. აქტიურად იბრძოდა პროტესტანტული რეფორმაციის წინააღმდეგ და ხელს უწყობდა შემდგომ კონტრრეფორმაციას.

                                                         

                                                             იესოს საზოგადობა

ეკლესია - კათოლიციზმი, დევიზი - 

2007 წლის 1 იანვრის მიხედვით მათი რაოდენობა შეადგენდა 19,216-ს, რომელთაგანაც: 13,491 არის კლერკი (სასულიერო პირი), 3,049 სტუდენტი (მომავალი სამღვდელოება), ძმა (არა მღვდელი) და 866 ახალბედა. იეზუიტები მსახურობენ 112 ქვეყანაში ექვს კონტინნტზე, უმეტესობა ინდოეთსა და ამერიკის შეერთებულ შტატებში. მათი საშუალო ასაკი იყო 57.3, მღვდლების 63.4, სტუდენტობის 29.9 და 65.5 ძმებისთვის.

იეზუიტები მთლს მსოფლიოში(2007 წლის 1 იანვარი)

რეგიონი	იეზუიტები	პროცენტი
სამხრეთ აზია	4,018	20.9%
ამერიკის შეერთებული შტატები	2,952	15.4%
სამხრეთ ევროპა	2,448	12.7%
დაავლეთ ევროპა	1,958	10.2%
აღმოსავლეთ ოკეანია	1,672	8.7%
სამხრეთი ლათინური ამერიკა	1,513	7.9%
აფრიკა	1,430	7.4%
ჩრდილოეთი ლათინური ამერიკა	1,374	7.2%
აღმოსავლეთ ევროპა	1,119	5.8%
ცენტრალური ევროპა	732	3.8%

                                        2013 წლის იანვრის მდგომარეობით

იეზუიტები მსოფლიოში — იანვარი2013

რეგიონი	იეზუიტები	პროცენტი
აფრიკა	1,509	9%
სამხრეთი ლათინური ამერიკა	1,221	7%
ჩრდილოეთი ლათინური ამერიკა	1,226	7%
სამხრეთი აზია	4,016	23%
აზია-ოკეანეთი	1,639	9%
ცენტრალური და აღმოსავლეთი ევროპა	1641	10%
სამხრეთი ევროპა	2,027	12%
დასავლეთი ევროპა	1,541	9%
ამერიკის შეერთებული შტატები	2,467	14%

კათოლიკურმა ეკლესიამ წმინდანის წოდება მიანიჭა 1622 წლის 12 მარტს, მისი ხსენების დღეა 31 ივლისი

                                  სინგაპური

                                               

                                                                       სინგაპური

 გლობალური ქალაქი, სუვერენული სახელმწიფო სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზიაში და მსოფლიოს ერთადერთი კუნძულოვანი ქალაქ-სახელმწიფო. მდებარეობს ეკვატორიდან ერთი გრადუსით ჩრდილოეთით, კონტინენტური აზიის და მალაკის ნახევარკუნძულის უკიდურეს სამხრეთში. სინგაპურის ტერიტორია შედგება მთავარი კუნძულისა და 62 მცირე კუნძულისგან. დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ აქტიური მიწის მელიორაციის წყალობით მოახერხეს საკუთარი ტერიტორიის 23 %-ით (130 კმ²) გაზრდა. სინგაპური მწვანე კონცეფციის წყალობით ამ მჭიდროდ დასახლებულ ქვეყანაში შენარჩუნებულია ტროპიკული ფლორის ბევრი პარკი და ბაღი.

1819 წელს სტემფორდ რაფლზმა დააარსა კოლონილური სინგაპური, როგორც ბრიტანეთის ოსტინდოეთის კომპანიის სავაჭრო პორტი. ბრიტანეთის ინდოეთის დაარსების შემდეგ, კუნძულები გადაეცა გაერთიანებული სამეფოს და 1826 წელს გახდა სტრეიტს სეტლმენტსის ნაწილი. მეორე მსოფლიო ომის დროს იაპონიამ მოახდინა სინგაპურის ოკუპაცია. მალაიზიასთან ფედერაციის შესაქმნელად სინგაპურმა ბრიტანეთისგან დამოუკიდებლობა 1963 წელს მიიღო, თუმცა კავშირი ორ წელიწადში იდეოლოგიური განსხვავებების გამო დაიშალა. ქვეყანას თავიდან რამდენიმე წელი ბუნებრივი რესურსების და ტერიტორიის უკმარისობის გამო ჰქონდა პრობლემები, თუმცა შემდეგ საერთაშორისო ვაჭრობის და ადამიანური რესურსების წყალობით, როგორც აზიური ვეფხვის ეკონომიკური მოდელი სწრაფად განვითარდა.

იხ.ვიდეო

სინგაპური წარმოადგენს გლობალურ სავაჭრო, ფინანსურ და სატრანსპორტო კვანძს. მისი მიღწევების სიაში შედის: 2016 წლის მსოფლიო ბანკის მონაცემებით სინგაპური წარმოადგენს ბიზნესის კეთებისთვის ყველაზე ადვილ ქვეყანას, მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის მიხედვით სინგაპურელები ტექნოლოგიური მზაობის ინდექსის მოწინავე ერია, საერთაშორისო ასოციაციების კავშირის მიხედვით სინგაპური შეხვედრებისთვის საუკეთესო ქალაქია, ის გლობალური კონკურენციის ინდექსის მეორე ქვეყანაა, მსოფლიოში უცხოური ვალუტით ვაჭრობის სიდიდით მესამე ცენტრია, ასევე მესამე უდიდესი ფინანსური ცენტრია და ნავთობის გადამუშავების მოცულობითაც მსოფლიოში მესამეა, 1990-იანებიდან კონტეინერული გადაზიდვების პორტების უდიდეს ორეულში შედის. სინგაპურის მსოფლიოში ცნობილ ბრენდებს წარმოადგენენ: Singapore Airlines და ჩანგის აეროპორტი.

სინგაპური აწარმოებს წარმატებულ სოციალურ პოლიტიკას. ადამიანის განვითარების ინდექსის მიხედვით ის აზიაში პირველია, ხოლო მსოფლიოს მასშტაბით მეთერთმეტე. მოსახლეობის 90 % ფლობს საკუთარ სახლს. მაღალია ერთ სულ მოსახლეზე შემოსავლის ინდექსიც. სინგაპურში სახლობს 5,5 მილიონი ადამიანი, საიდანაც 38 % არის მუდმივი მაცხოვრებელი, ხოლო დანარჩენი უცხოელები. სინგაპურის მოსახლეობა ძირითადად მრავალენოვანია, საუბრობენ მშობლიურ ენაზე და ინგლისურზე როგორც მათ საერთო ენაზე. სინგაპურის კულტურული მრავალფეროვნება გამოხატულია მის სამზარეულოში და ზეიმებზე.

სინგაპური ეფექტიანი სამოქალაქო სამსახურები და მთავრობაში დაბალი კორუფციის დონე მსოფლიოში ცნობილია როგორც „სინგაპურული მოდელი“. გელაპის ინსტიტუტის კვლევამ აჩვენა, რომ მთავრობა მოსახლეობის 84 %-იანი ნდობით, ხოლო სასამართლო სისტემა 85 %-იანი ნდობით სარგებლობს. მიუხედავად მცირე ზომისა სინგაპურს საერთაშორისო პოლიტიკაზე საკმაოდ დიდი გავლენა აქვს, რის გამოც მას ზოგიერთი ანალიტიკოსი საშუალო ძალის ქვეყნებში ათავსებს. Forbes-ის მიხედვით ის არის აზიაში პირველი და მსოფლიოს მასშტაბით მეთხე ყველაზე გავლენიანი სახელმწიფო.

სინგაპური წარმოადგენს უნიტარულ მრავალპარტიულ საპარლამენტო რესპუბლიკას. სინგაპურის პარლამენტი წარმოადგენს ერთპალატიან ვესტმინსტერის სისტემის პარლამენტს, თუმცა Freedom House მას ახასიათებს როგორც „ნაწილობრივად თავისუფალს“. სახალხო მოქმედების პარტია 1959 წლიდან იგებს ყველა არჩევნებს. ის არის სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების ასოციაციის ხუთი დამფუძნებლიდან ერთ-ერთი, აზია-წყნარი ოკეანის ქვეყნების ეკონომიკური კავშირის სამდივნოს მასპინძელი. ასევე: აღმოსავლეთი ასიიზ სამიტის, მიუმხრობლობის მოძრაობის და ერთა თანამეგობრობის წევრი.

                       გლობალური ქალაქი

                                                                           

გლობალური ქალაქების რუკა, რომელიც ეფუძნება „გლობალიზაციისა და გლობალური ქალაქების შესწავლის ქსელის“ (GaWC) 2010 წლის მონაცემებს

 ქალაქი, რომელიც გლობალურ ეკონომიკურ სისტემაში მნიშვნელოვან კვანძად მიიჩნევა. კონცეფცია გეოგრაფიიდან და ურბანული მეცნიერებებიდან მომდინარეობს. ასეთი ქალაქები გლობალიზაციის პროცესში უმნიშვნელოვანეს როლს ასრულებენ, როგორც სტრატეგიული კვანძები, განსაკუთრებით კი ფინანსებსა და ვაჭრობაში.

ტერმინი „გლობალური ქალაქი“ მეგაქალაქის საპირისპიროდ პირველად 1991 წელს იხმარა სოციოლოგმა სასკია სასენმა თავის ნაშრომში გლობალური ქალაქი: ნიუ-იორკი, ლონდონი, ტოკიო. სადაც მან აღწერა ქალაქები, რომლებიც აკონტროლებდნენ მსოფლიო ბიზნესის შემოსავლების უთანასწორობას.

გლობალური ქალაქის სტატუსი სასურველად და მომგებიანად მიიჩნევა. მიღწეულია კონსენსუსი იმის თაობაზე, თუ რა კრიტერიუმებს უნდა აკმაყოფილებდეს ქალაქი, რომ ეს სტატუსი მიენიჭოს. მათ შორისაა ეკონომიკური, პოლიტიკური, კულტურული და ინფრასტრუქტურული მახასიათებლები.

ცხრილში მოცემულია „გლობალიზაციისა და გლობალური ქალაქების შესწავლის ქსელის“ (GaWC მიერ 2010 წელს გამოქვეყნებული) ალფა, ბეტა და გამა კატეგორიის გლობალური ქალაქები