ფალანგა

             ფალანგა

                   ალესნადრე მაკედონელის მთავარი იარაღი ბრძოლისას

                                         

 (ბერძ. φάλαγξ) — ქვეითთა საბრძოლო წესრიგი (მწყობრი) ძველ მაკედონიაში, საბერძნეთსა და რიგ სხვა სახელმწიფოებში.

ბერძენ ჯარისკაცს ჰოპლიტი ერქვა. მძიმედ შეიარაღებულ ჰოპლიტებისაგან შემდგარ წყობას ფალანგას უწოდებდნენ. იგი შენდგებოდა 8 ჩამწკრივებული ჰოპლიტისაგან. ჰოპლიტთა ლაშქარი ბერძენთა ძირითად საომარ ძალას წარმოადგენდა ბერძნებს მცირერიცხოვანი ცხენოსანი ჯარი, ანუ კავალერიაც ჰყავდათ. ფალანგას ბრძოლა შეეძლო მხოლოდ გაშლილ ადგილას.დაშლილი ფალანგა ბრძოლის უნარს კარგავდა. ფალანგის სუსტი ადგილი იყო გვერდითი ხაზები და ზურგი. მჭიდროდ შეკრულ ფალანგას უძლიერესი დარტყმის მიყენება შეეძლო მოწინააღმდეგის ქვეითი ლაშქრისათვის, მაგრამ ვერაფერს ხდებოდა ცხენოსანთა წინააღმდეგ. ფალანგას ასევე იყენებდა ალექსანდრე მაკედონელი. მაკედონური ფალანგის წინა მწკრივებიდან ამომართული შუბების წყება მნიშვნელოვან უპირატესობას ქმნიდა მტრის მეომრებთან შეჯახებისას.

                                   

ფალანგები მაკედონელის საბრძოლო წესრიგი სურათი სტატიიდან ,, ისტორია სახედრო ხელოვნებიდან'' (სამხედრო ენციკლოპედია სტატია 1913 წ.)

დანუშნუება მჭიდროდ ჩაკეტილი სამხედრო ხაზი სიტყვა ფალანგა გვხდება ილადაში  (VI, 6; XI, 90; XIX, 158) მთავარი მიზანი იყო ის, რომ თავდახმელების რიგს ა შეეღწია არ გაერღვიათ რიგები.

იხ. ვიდეო

პირველად ფალანგა გამოიყენა არგოსთან მეფე ფიდონის ხელმძღვანელობით 669 წ. ჩვ წ. აღ.  ფალანგა როგორც ჯარის განლაგება გვხდება ყველა ძველ ბერძნულ ომებში. მჭიდროდ დალაგებულ  ხაზებს ჰქონდა გრძელი შუბები და ფარები. 

                                                 

                                                                       ეტიმოლოგია

პირველ რიგში არ უნდა წარმოავიდგინოთ, რომ ფალანგა ზუსტად წარმოადგენდა ,, ფარების კედელს'' წარმოქნილი მთელ ფრონტის ხაზე. რეალურად ამ შემთხვევაში ფალანგას არ შეეძლო მანევრირება ბრძლოის ველზე, რომ არაფერი ვთქვათ რაიმე გარდაქმნაზე. , რომელზე ანტიკური პერიოდის ისტორიკოსები ბევრს საუბრობენ.  შეიძლება ჩაითვალოს, რომ კლასიკური ბერძ. ფალანგა არ წარმოადგენდა ყრუ ფრონტს, არამედ საჭიროების შემთხვევაში ხდებოდა განლაგება. კონკრეტული ბრძოლები მიმდინარეობდა ნაწილნაწილ გარკვეული ხანგრძლივობით. რომელთა შორის იყო ინტერვალი რაც იძლეოდა შესაძლებლობას წინსვლისას მანევრირების კიდევ უფრო რთულის. ამ ინერვალში წინა ხაზე გამოდიოდნენ ,, დროტიკები და პალსტატები.

                                          

ანუ მსუბუქი ქვეითი რ-იც შორეული ბრძოლებისას გამოყენებოდა. ხოლო ამის შემდეგ კი საქმეში ფალანგა ერთვებოდა. ანუ ჯერ მსუბუქი ქვეითი თავს ესხმოდა შემდეგ უფრო მძიედ შეიარაღებული ჰოპლიტები მოდიოდნენ.

                                                       

                                                        ჰოპლიტი

(ბერძ. ὁπλίτης) — მძიმედ შეიარაღებული მებრძოლი ძველ საბერძნეთში, რომელიც ჯარის მთავარ ნაწილს წარმოადგენდა. ბერძნულ განლაგება ფალანგაში სწორედ ჰოპლიტთა მძიმედ აღჭურვილი ჰოპლიტები შედიოდა. ისინი შეიარაღებულნი იყვნენ 2–3 მეტრის შუბებით და მოკლე 60-სანტიმეტრიანი ხმლით. ჰოპლიტის დაცვას უზრუნველყოფდა: აბჯარი, მუზარადი, სამუხლეები და ფარი. ფარს „ჰოპლონი“ ერქვა. ის ჰოპლიტის მთელ ტანს ფარავდა. ჰოპლიტს ბრინჯაოს აბჯარი ემოსა, რომელიც ზოგჯერ ტყავით და ტილოთი იყო დაფარული. ჰოპლიტის თავს ხშირად კორინთული ტიპის მუზარადი ამშვენებდა რომელიც კარგად უზრუნველყოფდა ჰოპლიტის: თავის ქალის, ცხვირის, ლოყების, ყურებისა და კისრის დაცვას. მუზარადი მორთული იყო ცხენის ძუისაგან დამზადებული მოსართავებით. ჰოპლიტის მუხლებს სამუხლეები იცავდა, ხოლო ფეხზე სანდლები ეცვა.

რომელებმა ეს  სისტემა უფრო განავითარეს, შეიმუშავეს უფრო რთული მანიპულა რიგი 

                                             

   XV რომაული ლეგიონის კოჰორტის აპოლონისადმი მიძღვნილი შტანდარტის რეკონსტრუქცია.

 (ლათ. manipula — პეშვი, მუჭი. manus — ხელი) — რომაული ლეგიონის ძირითადი ტაქტიკური ქვედანაყოფი მანუპულარული ტაქტიკის პერიოდში, იყოფოდა ორ ცენტურიად. წარმოიქმნა ჯერ კიდევ რომულუსის დროს. მანუპულათა რიცხვოვნობა არ იყო ყოველთვის ზუსტად აღწერილი, რადგან ერთი და იგივე რაოდენობის დროს ლეგიონების რიცხვოვნობა შეიძლება განსხვავებული ყოფილიყო. მაგალითად, ლათინური ომის დროს ძვ. წ. 340 წელს მანიპულა 60 ჯარისკაცისგან, ორი ცენტურიონისგან და ერთი ვექსილაციისგან შედგებოდა. მანიპულის ჯარისკაცებს manipulares (manipularii) ერქვათ.