ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                 ნიკელი

ნიკელის დაახლოებით სამ სამტიმეტრიანი ნაჭერი

ქიმიური ელემენტი, რომელიც აღინიშნება სიმბოლოთი Ni (ლათ. Niccolum - წარმოდგება გერნმანული სახელწოდებიდან "რუდი" -კუფვერნიკელი) და მისი ატომური ნომერია 28. მოვერცხლოსფრო-თეთრი მბზინვარე ლითონი მცირე ოქროსფერი შეფერილობით ერთ-ერთია იმ ოთხი ფერომაგნიტურ ელემენტებს შორის, რომლებიც არსებობენ ოთახის ტემპერატურაზე; დანარჩენი სამია რკინა, კობალტი და გადოლინიუმი. იგი იმყოფება ქიმიურ ელემენტთა პერიოდული სისტემის მეათე ჯგუფში.

                                                                   

28	Никель
Ni 58,6934
3d84s2

ნიკელის გამიყენების მაგალითები ცნობილია ჯერ კიდევ ქრისტეს შობამდე 3500 წლის წინათ, მაგრამ პირველად გამოყო და მისი ქიმიურ ელემენტად კლასიფიკაცია მოახდინა შვედმა ქიმიკოსმა კროონსტეტმა 1751 წელს, რომელსაც თავდაპირველად მისი შენადნობი აერია სპილენძის მინერალში. უფრო სუფთა სახით იგი მიღებული იყო 1804 წელს გერმანელი ქიმიკოსის ი. რიხტერის მიენიკელის უდიდესი მომპოვებელი კვანძები განლაგებულია კანადაში - სადბერის კრატერი, რუსეთში - ნორილსკი და ახალ კალედონიაში. დედამიწის ქერქში ნიკელის შემცველობაა 5,8•10⁻³%. ლითონი კოროზიისადმი მაღალი მდგრადობით გამოირჩევა, რის გამოც მას იყენებენ სხვა ლითონების დასაფარად, მონეტების წარმოებაში, მაგნიტებსა და მრავალი საყოფაცხოვრებო ხელსაწყოსა თუ ნივთის დასამზადებლად.

იხ. ვიდეო ნიკელი

ფიზიკური მახასიათებელი - ნიკელი და მისი ნაერთები ტოქსიუკრია და კანცეროგენული. ნიკელი შეიძლება იყოს გამოწვევი ალერგიის. კანთან კონტაქტში (სამკაულები, საათები, ჯინსის მოქლონები). ნიკელი დასახელდა "წლის ალერგენად" ამერიკის კონტაქტური დერმატიტის საზოგადოების მიერ 2008 წელს. ევროკავშირი ზღუდავს ნიკელის შემცველობას იმ პროდუქტებზე, რომლებიც ადამიანის კანს უკავშირდება.ბილოგიური როლი - ნიკელი მიეკუთვნე მიკროელემენტს რ-იც საჭიროა ორგანიზმის განვითარებისთვის.მუხედავა ამისა მისი როლი ორგანიზმიში ცნიბილია ცორა არამ არის. ცნობილია, რომ ნიკელი მონაწილეობს ფერმეტულ რეაქციებში ცხოველებსა და მცენარეებში. ცხოველებში ის გროვდება განსაკუთრებით კერატინულ ქსოვილებში განსაკუთრებულად ბმუბულებში.

რუსეთში არ არის აკრძალული ნიკელის გამოყენება სამკაულებსა და სამედიცინო აღჭურვილობაში მისი ქიმიური ინერტულობის გამო. ნიკელს შეუძლია შეაჩეროს ადრენალინის მოქმედება და დაბალი არტერიული წნევა. ნიკელის გადაჭარბებული მიღება იწვევს ვიტილიგოს. ნიკელი დეპრესია პანკრეასასა და პარაიროიდულ ჯირკვლებში. ნიადაგში ნიკელის მომატებული შემცველობა იწვევს ენდემურ დაავადებებს - მახინჯი ფორმები ჩნდება მცენარეებში, ცხოველებში - თვალის დაავადებები, რომლებიც დაკავშირებულია რქოვანაში ნიკელის დაგროვებას [წყარო მითითებული არ არის 58 დღე]. ტოქსიკური დოზა (ვირთხებისათვის) - 50 მგ . განსაკუთრებით საზიანოა ნიკელის აქროლადი ნაერთები, კერძოდ, მისი ტეტრაკარბონილი Ni (CO) 4. ნიკელის ნაერთების MPC ჰაერში არის 0.0002-დან 0.001 მგ / მ 3-მდე (სხვადასხვა ნაერთებისთვის).

მე-20 ს-ში აღმოცენილ იქნა , რომ პანკრეატიტი ძალიან მდიდარია ნიკელით. ინსულინის შეყვანის შემდეგ ნიკელის შეყვანისას ორგანიმზმში ინსულინინის მოქედება ხაგრძლივდება და ამით ჰიპოგლიკემიური აქტივობა იზრდება. ნიკელი გავლენას ახდენს ფერმეტულ პროცესებზე, ასკორბინის მჟავის დაჟანგვაზე, აჩქარებს სულფიდების ჯგუფის გაადსვლას დისულფიდულ ჯგუფში.