ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                 სუნ ძი

 (გამარტივებული ჩინური): 孙子 ტრადიციული ჩინური: 孫子；ფინინი: sūnzi (დაბადების სახელი სვენ უ გამარტივებული ჩინური: 孙武 ტრადიციული ჩინური: 孫武; ფინინი: sūnwǔ) — ჩინელი მხედართმთავარი და სამხედრო თეორეტიკოსი. დაიბადა ცის სამეფოში. სამხედრო ხელოვნების ტრაქტატის — „სამხედრო ხელოვნების“ ავტორი. ომს განიხილავდა უმნიშვნელოვანეს მოვლენად, რომელზეც დამოკიდებულია სახელმწიფოს ბედი. ომის მომზადებაში დიდ როლს ანიჭებდა პოლიტიკას.

ტრადიციულად, სუნ ძის ცხოვრების თარიღები თარიღდება 544-496 წლებით. ე. თუმცა, სუნ ძის ნამუშევრების ახალი გაფართოებული ვერსია, რომელიც ნაპოვნია 1972 წელს ჰანის ეპოქის დასაწყისის სამარხში, იძლევა საფუძველს დათარიღდეს მისი შექმნა ძვ.წ. V საუკუნის მეორე ნახევრით. ე. (ძვ. წ. 453-403 წწ.). და როგორც ჩინელი, ისე დასავლელი მეცნიერების მიერ ჩატარებული არაერთი შემდგომი კვლევის შედეგები მიუთითებს იმაზე, რომ სუნ ძი შესაძლოა იდენტური იყოს რეალური ისტორიული პირის, სარდალი სუნ ბინისა, რომელიც ცხოვრობდა ცის სამეფოში ძვ.წ. მე-4 საუკუნეში. ე. (დაახლოებით ძვ. წ. 380-325 წწ.) მეომარი სახელმწიფოების პერიოდში. სუნ ცი-ს კიდევ ერთი ისტორიული პროტოტიპი ჰქვია Wu Zixu. სუნ ცუს შესახებ ბიოგრაფიული ცნობები ჩაწერილია სიმა ქიანმა თავის ისტორიულ ჩანაწერებში. სუნ ცუს სახელი იყო "ვუ". ის დაიბადა ცის სამეფოში. სუნ ძი მსახურობდა დაქირავებულ მეთაურად პრინც ჰელუის ვუს სამეფოში.

სუნ ძის "ომის ხელოვნება" "ბამბუკის წიგნის" სახით - იმპერატორ ციანლონგის (1736-1795) დროის ჯიანდუ. რივერსაიდის კალიფორნიის უნივერსიტეტის კოლექციიდა

სიმა ციანის თქმით, პრინცმა ჰელუიმ მიიწვია სუნ ძი სამხედრო საკითხებზე სასაუბროდ. თავისი ხელოვნების საჩვენებლად მეთაურმა უფლისწულს სთხოვა მისთვის ჰარემები გადაეცა. სუნ ძიმ ხარჭები ორ ჯგუფად დაყო, თითოეული მათგანი მთავარი ხარჭის სათავეში დააყენა, თითოეულს თითო ჰალბერდი მისცა და დაიწყო სამხედრო ბრძანებების ახსნა. რაზმებმა შეადგინეს საბრძოლო წყობა. როდესაც სუნ ძიმ დაიწყო ბრძანება "მარჯვნივ", "მარცხნივ", "წინ" - არავინ ასრულებდა ბრძანებებს, მაგრამ ყველამ უბრალოდ იცინოდა. ეს რამდენჯერმე მოხდა. შემდეგ სუნ ძიუმ თქვა: თუ ბრძანებები არ შესრულდა, ეს მეთაურების ბრალია. და მან ბრძანა ორი მთავარი ხარჭის სიკვდილით დასჯა. პრინცმა გააცნობიერა, რომ ეს ხუმრობა არ იყო, დაიწყო სიკვდილით დასჯის გაუქმების მოთხოვნა, მაგრამ სუნ ძიმ თქვა, რომ ომში მეთაური უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე მმართველი და ვერავინ ბედავს მისი ბრძანებების გაუქმებას. ხარჭები სიკვდილით დასაჯეს. ამის შემდეგ ყველა ქალმა კბილები დააჭირა და დაიწყო ბრძანებების რეგულარულად შესრულება. თუმცა, როდესაც პრინცი გამოიძახეს ჯარების განხილვისთვის, პრინცი არ გამოჩენილა. სუნ ძიმ უსაყვედურა პრინცს, რომ მას მხოლოდ სამხედრო საქმეებზე შეეძლო ლაპარაკი. მიუხედავად ამისა, როდესაც სამხედრო საშიშროება გაჩნდა, პრინცი იძულებული გახდა დაერეკა სუნ ცუ და მიენდო მას ჯარი და სუნ ძიმ მნიშვნელოვანი გამარჯვებები მოიპოვა. როგორც ჯარების მეთაურმა, სუნ ძიუმ დაამარცხა ჩუს ძლიერი სამეფო, დაიპყრო მისი დედაქალაქი, ქალაქი იინგი და დაამარცხა ცისა და ჯინის სამეფოები. მისი გამარჯვებების წყალობით, ვუს სამეფომ გაზარდა თავისი ძალა და გახდა ცივილიზებული ჩინეთის ერთ-ერთი სამეფო, რომელსაც ხელმძღვანელობდნენ ჯოუს დინასტიის მეფეები, ხოლო მეფე ჰელუი გახდა "ჟუჰოუს" ნაწილი - ოფიციალურად აღიარებული დამოუკიდებელი საკუთრების მმართველები. ძვ.წ IV საუკუნეში. ე. ვეი ლაო ზი წერდა: „იყო ადამიანი, რომელსაც მხოლოდ 30 000 ჯარისკაცი ჰყავდა და ჩინეთში არავის შეეძლო წინააღმდეგობის გაწევა.ს ვინ არის? პასუხი: სუნ ძი. პრინც ჰელუის თხოვნით, სუნ ძიმ დაწერა ტრაქტატი ომის ხელოვნების შესახებ[2], რომელსაც ტრადიციულად უწოდებენ ომის ხელოვნება (თარგმანი ნ.ი. კონრადის, ვ.ა. შაბანის, ვ.ვ. მალიავინის მიერ). შემდეგ ის დაბრუნდა მშობლიურ Qi სამეფოში და იქ მალევე გარდაიცვალა. საუკუნეების შემდეგ სუნი კლანის წევრებმა (სუნ ჯიანი, სუნ ცე, სუნ კუანი), რომლებიც ცხოვრობდნენ სამი სამეფოს ეპოქაში, აცხადებდნენ, რომ წარმოშობით სუნ ცუდან იყვნენ

იხ. ვიდეო - 10 Советов Чтобы Всегда Побеждать | Мысли китайского стратега и мыслителя Сунь-цзы | Цитаты