სისხლის ბიოქიმიური ანალიზი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - მედიცინა     

     სისხლის ბიოქიმიური ანალიზი

იდაყვის ვენიდან ბიოქიმიური ანალიზისთვის ვენოპუნქციისა და სისხლის აღების პროცედურა

ბიოქიმიური სისხლის ტესტი არის ლაბორატორიული დიაგნოსტიკური მეთოდი, რომელიც საშუალებას გაძლევთ შეაფასოთ შინაგანი ორგანოების მუშაობა (ღვიძლი, თირკმელები, პანკრეასი, ნაღვლის ბუშტი და ა. მიკროელემენტებისთვის.

განხორციელების ჩვენებები

ჯანმრთელობის მონიტორინგი (წელიწადში ერთხელ მაინც). აუცილებელია იმის უზრუნველყოფა, რომ წლის განმავლობაში ადამიანისგან აღებული სისხლის საერთო რაოდენობა, მათ შორის დიაგნოსტიკური მიზნით, არ აღემატებოდეს სისხლის წითელი უჯრედების წარმოქმნის მაჩვენებელს.

გადატანილი ინფექციური ან სომატური დაავადებები.

ზრდასრული ადამიანის სისხლის ბიოქიმიური პარამეტრების ნორმალური (საცნობარო) მნიშვნელობები.

ანალიზის ჩატარება

ადამიანის სისხლის ბიოქიმიური ანალიზის ჩატარებამდე ტარდება აუცილებელი მოსამზადებელი მოქმედებები. სპეციალური ტურნიკი გამოიყენება იდაყვის ზემოთ მკლავზე. სისხლის აღების ადგილი წინასწარ დამუშავებულია ანტისეპტიკით ინფექციის თავიდან ასაცილებლად. ვენაში იდგმება ნემსი და კუბიტალური ვენის სისხლით შევსების შემდეგ იღებენ სისხლს. თუ კუბიტალური ვენიდან სისხლის აღება შეუძლებელია, სისხლს იღებენ სხვა ვენებიდან, რომლებიც ხელმისაწვდომია გამოკვლევისა და ფიქსაციისთვის. სისხლს ასხამენ სინჯარაში და იგზავნება ბიოქიმიური ლაბორატორიის მიმართვით.

იხ. ვიდეო - სისხლის ბიოქიმიური ანალიზის გაშიფვრა

გლუკოზა („სისხლში შაქარი“) - ნორმა არის 3,33-5,55 მილიმოლი ლიტრზე (თითიდან). გლუკოზის მომატებული დონე მიუთითებს შაქრიანი დიაბეტის საფრთხეზე ან გლუკოზის ტოლერანტობის დარღვევაზე, რაც მოითხოვს ენდოკრინოლოგის კონსულტაციას.

შარდოვანა - დასაშვები მნიშვნელობა არის 2,5-8,3 მილიმოლი ლიტრზე. ამ მაჩვენებლის გადაჭარბება მიუთითებს თირკმელების არასაკმარის ექსკრეტორულ მუშაობაზე და ფილტრაციის დარღვევაზე. სისხლში შარდოვანას შემცველობის მატება 16-20 მმოლ/ლ-მდე (გამოითვლება შარდოვანას აზოტით) კლასიფიცირდება როგორც თირკმლის ფუნქციის საშუალო სიმძიმის დარღვევა, 35 მმოლ/ლ-მდე - როგორც მძიმე; 50 მმოლ/ლ-ზე მეტი - ძალიან მძიმე, ცუდი პროგნოზით. თირკმლის მწვავე უკმარისობის დროს შარდოვანას კონცენტრაციამ სისხლში შეიძლება მიაღწიოს 50-83 მმოლ/ლ-ს .

სისხლის ნარჩენი აზოტი (სისხლის არაცილოვანი აზოტი) არის ნივთიერებების აზოტი, რომელიც რჩება სისხლის პლაზმის ცილების მოცილების შემდეგ. ნარჩენი აზოტი შედგება შარდოვანას აზოტისგან (50%), ამინომჟავის აზოტისგან (25%), შარდმჟავას (4%), კრეატინისაგან (5%), კრეატინინის (2.5%), ერგოტიანინის (8%), ამიაკისა და ინდიკანისგან (0 , 5%); აზოტის 5% გვხვდება პოლიპეპტიდებში, გლუტათიონში, ბილირუბინში და სხვა არაცილოვან ნაერთებში. ჩვეულებრივ, ნარჩენი აზოტის შემცველობა სისხლის შრატში მერყეობს 14,3-დან 28,6 მმოლ/ლ-მდე.

კრეატინინი განიხილება შარდოვანასთან ერთად. კრეატინინის ნორმა არის 44-106 მიკრომოლი ლიტრზე. შარდოვანას მსგავსად, კრეატინინი საუბრობს თირკმელების მუშაობაზე.

ზოგადი ლიპიდები - შემცველობა სისხლში 4-8 გ/ლ.

ქოლესტერინი ან ქოლესტერინი არის ორგანული ნაერთი, ბუნებრივი ცხიმოვანი (ლიპოფილური) ალკოჰოლი, რომელიც შეიცავს ყველა ცხოველური ორგანიზმის უჯრედულ გარსს.

სისხლის ბიოქიმიის ანალიზისას ქოლესტერინის დონე აისახება შემდეგ პარამეტრებში: საერთო ქოლესტერინი, LDL ქოლესტერინი (დაბალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინები, LDL), HDL ქოლესტერინი (მაღალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინები, HDL), ტრიგლიცერიდები.

საერთო ქოლესტერინის ნორმაა 3,6 მმოლ/ლ-დან 7,8 მმოლ/ლ-მდე, რეკომენდებული ქოლესტერინის დონე არის < 5 მმოლ/ლ. ქოლესტერინის მაღალი დონე მიუთითებს ათეროსკლეროზის საფრთხეზე .

LDL ქოლესტერინი - დაბალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინი, LDL, "ცუდი ქოლესტერინი".

ნორმა მამაკაცებისთვის არის 2,02-4,79 მმოლ/ლ, ქალებისთვის 1,92-4,51 მმოლ/ლ. ნაკლები უკეთესია.

HDL-ქოლესტერინი - მაღალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინი, HDL, "კარგი ქოლესტერინი".

ნორმა მამაკაცებისთვის არის 0,72-1,63 მმოლ/ლ, ქალებისთვის 0,86-2,28 მმოლ/ლ. რაც უფრო დიდია, მით უკეთესი.

ათეროგენული კოეფიციენტი (Ka) არის ათეროსკლეროზის განვითარების რისკის ხარისხის გამოთვლილი მაჩვენებელი

პირი. გამოითვლება ფორმულის მიხედვით:

სადაც H არის მთლიანი ქოლესტერინი, HDL არის HDL ქოლესტერინი. ნორმა არ არის 3-ზე მეტი.

ტრიგლიცერიდები - ბუნებრივი ორგანული ნაერთები, გლიცეროლის სრული ეთერები და მონობაზური ცხიმოვანი მჟავები; მიეკუთვნება ლიპიდების კლასს. ცოცხალ ორგანიზმებში ისინი ასრულებენ სტრუქტურულ, ენერგეტიკულ და სხვა ფუნქციებს.

ნორმები დიდად არის დამოკიდებული ასაკსა და სქესზე. ტრიგლიცერიდების დონე იზომება მმოლ/ლ-ში.

                     

წლოვანება	მამაკაცები	ქალები
მდე  10	0,34—1,13	0,40—1,24
10—15 წ	0,36—1,41	0,42—1,48
15—20 წ	0,45—1,81	0,40—1,53
20—25 წ	0,50—2,27	0,41—1,48
25—30 წ	0,52—2,81	0,42—1,63
30—35 წ	0,56—3,01	0,44—1,70
35—40 წ	0,61—3,62	0,45—1,99
40—45 წ	0,62—3,61	0,51—2,16
45—50 წ	0,65—3,70	0,52—2,42
50—55 წ	0,65—3,61	0,59—2,63
55—60 წ	0,65—3,23	0,62 −2,96
60—65 წ	0,65—3,29	0,63—2,70
65—70 წ	0,62—2,94	0,68—2,71

         ფოსფოლიპიდები - შემცველობა სისხლში 2,52-2,91 მმოლ/ლ. ზრდა შეინიშნება იმავე შემთხვევებში, როგორც TAG.

მთლიანი ბილირუბინი - არის ჰემოგლობინის დაშლის პროდუქტი, სისხლში ნორმალური შემცველობა არის 8,5-20,55 მკმოლ/ლ. ბილირუბინის დონის ცოდნა მნიშვნელოვანია, რადგან მისი დონის 27 მკმოლ/ლ-ზე მაღლა მატებას თან ახლავს სიყვითლის გამოჩენა.

მთლიანი ცილა - განსაზღვრავს ცილის დონეს სისხლის შრატში. არასწორი კვების, დაღლილობის, ცილების დონე მკვეთრად ეცემა. ცილების დონე ამაღლებულია ღვიძლის დაავადების დროს.

მისი ნორმა:

წლვანება	გრამინი ლიტრზე
ახალდაბადებული	48—73
до года	47—72
от 1 до 4 წ	61—75
от 5 до 7 წ	52—78
от 8 до 15 წ	58—76
დიდები	65—85

ალბუმინი არის მთავარი ცილა სისხლის პლაზმაში, მისი შემცველობა სისხლის შრატში შეადგენს მთლიანი ცილის დაახლოებით 60%-ს. სინთეზირდება ღვიძლში. სისხლის პლაზმის ონკოზური წნევა არის 65-80% ალბუმინის გამო. იგი ასრულებს მრავალი ბიოლოგიურად აქტიური ნივთიერების, კერძოდ, ჰორმონების ტრანსპორტირების მნიშვნელოვან ფუნქციას. ის ასევე აკავშირებს ქოლესტერინს, ბილირუბინს, კალციუმს, სხვადასხვა სამკურნალო ნივთიერებებს. სისხლში შემცველობა 35-დან 50 გ/ლ-მდეა. მატულობს დეჰიდრატაციასთან ერთად, მცირდება საკვებიდან ცილების არასაკმარისი მიღებით, კუჭ-ნაწლავის დაავადებები, თირკმელების ქრონიკული დაავადებები, დამწვრობა, დაზიანებები, ორსულობა.

AST (AST, ასპარტატ ამინოტრანსფერაზა) არის ფერმენტი, რომელიც გამოიყენება გულის ფუნქციის შესაფასებლად. სისხლში შემცველობა არის 10-38 სე/ლ. AsAt-ის დონე იზრდება მიოკარდიუმის ინფარქტის, გულის და სომატური კუნთების დაზიანებით.

ALT (ALT, ალანინ ამინოტრანსფერაზა) არის ფერმენტი, რომელიც გამოიყენება ღვიძლის ფუნქციის შესაფასებლად. სისხლში შემცველობა არის 7-41 სე/ლ, მისი დონის მატება მიუთითებს ღვიძლის დაავადებებზე.

ლიპაზა არის ფერმენტი, რომელიც გამოიყოფა ძირითადად პანკრეასის მიერ. მისი დონე სისხლში მატულობს, როდესაც პანკრეასი ანთებულია/დაზიანდება.

ამილაზა არის ფერმენტი, რომელიც გამოიყოფა ძირითადად პანკრეასის და სანერწყვე ჯირკვლების მიერ. მისი დონე სისხლში მატულობს, როდესაც პანკრეასი ანთებულია/დაზიანდება.

გამა-GTP - გამა-გლუტამილ ტრანსპეპტიდაზა, ფერმენტი, რომელიც გამოიყენება ღვიძლის ფუნქციის შესაფასებლად. ნორმა: მამაკაცებში - 15-106 მკმოლ/ლ, ქალებში - 10-66 მკმოლ/ლ.

ანტისტრეპტოლიზინ-O - ASL-O არის ანტისხეული A ჯგუფის ბეტა-ჰემოლიზური სტრეპტოკოკის ანტიგენის (სტრეპტოლიზინის) მიმართ.გამოიყენება რევმატიზმის დიაგნოსტიკაში.

იხ. ვიდეო - სისხლის საერთო ანალიზი, ნაწილი 1

რევმოფაქტორი (რევმატოიდული ფაქტორი) არის ანტისხეულების ტიპი, რომელიც გვხვდება აუტოიმუნური დაავადებების მქონე მრავალი პაციენტის სისხლში (რევმატიზმი, რევმატოიდული ართრიტი, სისტემური წითელი მგლურა, სკლეროდერმია და ა.შ.).

CRP (C-რეაქტიული ცილა) არის ორგანიზმში ანთების არასპეციფიკური მაჩვენებელი.

ტუტე ფოსფატაზა - ახდენს ფოსფორის მჟავის გაყოფას მისი ორგანული ნაერთებისგან; მიიღო სახელი იმის გამო, რომ ტუტე ფოსფატაზას ოპტიმალური pH მდგომარეობს ტუტე გარემოში (pH 8,6-10,1). ფერმენტი მდებარეობს უჯრედის მემბრანაზე და მონაწილეობს ფოსფორის ტრანსპორტირებაში. კატალიზებს ფოსფორმჟავას ეთერებისა და ორგანული ნაერთების ჰიდროლიზს. ტუტე ფოსფატაზას ყველაზე მაღალი კონცენტრაცია გვხვდება ძვლოვან ქსოვილში (ოსტეობლასტები), ჰეპატოციტებში, თირკმლის მილაკების უჯრედებში, ნაწლავის ლორწოვან გარსსა და პლაცენტაში. ტუტე ფოსფატაზას აქტივობის მატება თან ახლავს ნებისმიერი ეტიოლოგიის რაქიტს, პეჯეტის დაავადებას, ძვლის ცვლილებებს, რომლებიც დაკავშირებულია ჰიპერპარათირეოიდიზმთან. ფერმენტის აქტივობა სწრაფად იზრდება ოსტეოგენური სარკომის, კიბოს მეტასტაზების, ძვლის მრავლობითი მიელომის, ლიმფოგრანულომატოზის დროს ძვლის დაზიანებით. ბავშვებში ტუტე ფოსფატაზას შემცველობა ჩვეულებრივ უფრო მაღალია, ვიდრე მოზრდილებში პუბერტატამდე. ქოლესტაზის დროს შეინიშნება ტუტე ფოსფატაზის აქტივობის მნიშვნელოვანი ზრდა. ტუტე ფოსფატაზა, ამინოტრანსფერაზებისგან განსხვავებით, რჩება ნორმალური ან ოდნავ მომატებული ვირუსული ჰეპატიტის დროს. მისი აქტივობა მკვეთრად იზრდება ალკოჰოლური მოწამვლის შემთხვევაში ქრონიკული ალკოჰოლიზმის ფონზე. ის შეიძლება გაიზარდოს ჰეპატოტოქსიური ეფექტის მქონე მედიკამენტებთან (ტეტრაციკლინი, პარაცეტამოლი, ფენაცეტინი, 6-მერკაპტოპურინი, სალიცილატები და ა.შ.). ინფექციური მონონუკლეოზით დაავადებულთა დაახლოებით ნახევარს აღენიშნება ტუტე ფოსფატაზას აქტივობის ზრდა დაავადების პირველ კვირაში. ქალებს, რომლებიც იღებენ ესტროგენისა და პროგესტერონის შემცველ კონტრაცეპტივებს, შეიძლება განუვითარდეთ ქოლესტაზური სიყვითლე და გაზარდონ ტუტე ფოსფატაზას აქტივობა. ფერმენტების აქტივობის ძალიან მაღალი რაოდენობა შეინიშნება პრეეკლამფსიის მქონე ქალებში, რაც პლაცენტის დაზიანების შედეგია. ორსულ ქალებში ტუტე ფოსფატაზის დაბალი აქტივობა მიუთითებს პლაცენტის არასაკმარის განვითარებაზე. გარდა ზემოაღნიშნულისა, ტუტე ფოსფატაზას აქტივობის მატება გამოვლენილია შემდეგ დაავადებებსა და პირობებში: ძვლოვან ქსოვილში მეტაბოლიზმის მომატება (მოტეხილობების შეხორცების დროს), პირველადი და მეორადი ჰიპერპარათირეოზი, ოსტეომალაცია, "თირკმლის რაქიტი" გამოწვეული D ვიტამინით. -რეზისტენტული რაქიტი, კომბინირებული მეორად ჰიპერპარათირეოიდიზმთან, ბავშვებში ციტომეგალოვირუსულ ინფექციასთან, ექსტრაჰეპატური სეფსისი, წყლულოვანი კოლიტი, რეგიონალური ილეიტი, ნაწლავური ბაქტერიული ინფექციები, თირეოტოქსიკოზი. ფერმენტის აქტივობის დაქვეითება აღინიშნება ჰიპოთირეოზის, სკორბუტის, მძიმე ანემიის, კვაშიორკორის, ჰიპოფოსფატაზემიის დროს.

იხ. ვიდეო - სისხლის საერთო ანალიზი - რა ინფორმაციას ინახავს ლაბორტორიული კვლევა

ცილოვანი ფრაქციები: ალბუმინი - მოზრდილებში ნორმალური დონეა 35-დან 50 გ/ლ-მდე, 3 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის ნორმალური დონეა 25-55 გ/ლ დიაპაზონში; ალფა-1-გლობულინები - ფრაქციაში შედის ალფა-1-ანტიტრიფსინი, ალფა-1-ლიპოპროტეინი, მჟავე ალფა-1-გლიკოპროტეინი. ნორმა 2,1-3,5 გ / ლ; ალფა-2-გლობულინები - ფრაქციაში შედის ალფა-2-მაკროგლობულინი, ჰაპტოგლობინი, აპოლიპოპროტეინები A, B, C, ცერულოპლაზმინი. ნორმა 5,1-8,5 გ/ლ; ბეტა გლობულინები - ფრაქციაში შედის ტრანსფერინი, ჰემოპექსინი, კომპლემენტის კომპონენტები, იმუნოგლობულინები და ლიპოპროტეინები. ნორმა 6,0-9,4 გ/ლ; გამა გლობულინები - ფრაქციაში შედის იმუნოგლობულინები G

, A, M, D, E. ნორმა 8,0-13,5 გ / ლ.

კალციუმი - ხელს უწყობს გულ-სისხლძარღვთა სისტემის და ნერვული სისტემის ნორმალურ ფუნქციონირებას. ნორმა: 2,15-2,50 მმოლ/ლ.

კალიუმი - არეგულირებს წყლის ბალანსს და ახდენს გულის რიტმის ნორმალიზებას. ნორმა:

წლოვანება	მოლი /ლ
მდე12 თვე	4,1—5,3
მდე  12 თვე    მდე 14 წ	3,4—4,7
უფეოსი 14 წ	3,5—5,5

ნატრიუმი - არეგულირებს უჯრედგარე სითხის მოცულობას, ოსმოსურ წნევას. ნორმა: 136-145 მმოლ/ლ.

ქლორი - არეგულირებს სისხლის მჟავა-ტუტოვან ბალანსს და ინარჩუნებს ოსმოსურ წნევას. ნორმა: 98-107 მმოლ/ლ.

რკინა - მონაწილეობს ჟანგბადის შეკვრის, ტრანსპორტირებისა და გადაცემის პროცესში. ნორმა:

წლოვანება	კმმოლი/ლ
მდე  12 თვე	7,16—17,90
მდე 12 თვე მდე 14 წ	8,95—21,48
მამაკაცები  უფროსი 14 წ	11,64—30,43
женщины старше 14 лет	8,95—30,43