ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - 

                        დეილ კარნეგი

 (ინგლ. Dale Breckenridge Carnegie; დ. 24 ნოემბერი, 1888. — გ. 1 ნოემბერი, 1955) — ამერიკელი მწერალი, ლექტორი, პედაგოგი, ორატორ-მოტივატორი. დაიბადა 1888 წლის 24 ნოემბერს, მისურის შტატის ერთ-ერთ ფერმაში. იყო ღარიბი ფერმერის, უილიამ კარნეგისა (1852-1941) და მისი ცოლის, ამანდა ელისაბედ ჰარბისონის (1858-1939) მეორე შვილი..

მოსწავლეობის პერიოდში დეილს არ ჰყავდა მეგობრები, მას სცხვენოდა თავისი ოჯახის სიღარიბის. თუმცა ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ მას არც ჰქონდა იმდენი თავისუფალი დრო, რომ მეგობრები გაეჩინა, სწავლის პარალელურად ის მშობლებს ეხმარებოდა ფერმაში. უმეგობროდ დარჩენილი დეილი სადისკუსიო კლუბში ჩაეწერა და სწორედ იქ გაირკვა რომ ბიჭი გამორჩეული ორატორი იყო.

კარნეგმა სწავლა ვარენსბურგის (მისური) პედაგოგიურ კოლეჯში განაგრძო. პარალელურად ითვისებდა საორატორო ხელოვნებასაც. დეილს კოლეჯი არ დაუმთავრებია.

კოლეჯის მიტოვების შემდეგ (1908 წ)კარნეგი ნებრასკისა და ვაიომინგის ფერმერებს კომუნიკაციის ხელოვნებას ასწავლიდა. თუმცა მალევე მიხვდა, რომ სოფლის მასწავლებლობა არ იყო ის მწვერვალი, რომლის მიღწევაც სურდა და „Armour & company“-ში დასაქმდა, ყიდიდა ბეკონს, საპონსა და სალას.

ეკონომიკური კრიზისის პერიოდში, 1911 წელს კარნეგმი ნიუ-იორკში გადავიდა საცხოვრებლად, სადაც ცხოვრობდა სახლში, რომელიც Young Men's Cristian Association-ს ეკუთვნოდა, სწორედ ამ სახლის მაცხოვრებელთათვის დაიწყო ლექციების წაკითხვა. მისი აუდიტორია ყოველთვის სავსე იყო.

1926 წელს კარნეგმა გამოსცა პირველი წიგნი „როგორ გავხდეთ ორატორული ხელოვნების ვირტუოზი“, შემდეგი წიგნი იყო „როგორ მოვიპოვოთ მეგობრები და ვიმოქმედოთ ადამიანზე“, რომელმაც დიდი წარმატება მოუტანა კარნეგს. 1948 წელს გამოსცა წიგნი „როგორ დავამარცხოთ შიში და სტრესი“, 1956 წელს კი „როგორ განვავითაროთ საკუთარ თავში თავდაჯერებულობა მოქმედება ადამიანებზე საჯარო გამოსვლებისას“.

რაც შეეხება პირად ცხოვრებას. მისი პირველი ცოლი ლოლიტა ბოკერი იყო, მასთან კარნეგმა 10 წელი იცხოვრა. მეორე ცოლი კი იყო დოროთი პრაის ვანდერპული, რომელიც კარნეგის ლექციებზე დადიოდა და მის წიგნებსაც კითხულობდა. დოროთი იყო Dale Carrnegie & Associates Inc-ის ხელლმძღვანელი, მან დაწერა წიგნი „როგორ მოვიპოვოთ მეგობრები და მოვახდინოთ მათზე ზეგავლენა — მოზარდი გოგონებისთვის“.

კარნეგის უნივერსიტეტში სასწავლებლად თავის თანამშრომლებს უშვებდნენ ისეთი კომპანიები, როგორებიცააა American Express და Ford, Coca-Cola და WalMart.

სიცოცხლის ბოლო წლებში დეილ კარნეგი სრულიად მარტო დარჩა. 1955 წლის 1 ნოემბერს ის 66 წლის ასაკში გარდაიცვალა.

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             მარკ ტვენი

(ინგლ. Samuel Langhorne Clemens; დ. 30 ნოემბერი, 1835, ფლორიდა, მისურის შტატი ― გ. 21 აპრილი, 1910, რედინგი, კონექტიკუტის შტატი), ცნობილია მარკ ტვენის (Mark Twain) ფსევდონიმით — ამერიკელი მწერალი, სატირიკოსი და იუმორისტი.

ყველაზე დიდი პოპულარობა მოიპოვეს მარკ ტვენის ნაწარმოებმა „ჰეკლბერი ფინის თავგადასავალი“ და „ტომ სოიერის თავგადასავლები“. თავისი ცხოვრების მანძილზე მეგობრობდა ამერიკის პრეზიდენტებთან, ევროპული სამეფო ოჯახების წევრებთან, ცნობილ მხატვრებთან და მეწარმეებთან.

მწერალი სარგებლობდა უდიდესი პოპულარობით. მისი მწვავე და მახვილგონივრული სატირა ქებას იმსახურებდა როგორც თაყვანისმცემლებისაგან, ისე კრიტიკოსებისაგან. ამერიკელმა მწერალმა უილიამ ფოლკნერმა ტვენს „ამერიკული ლიტერატურის მამა“ უწოდა.

ტვენი დიდ ინტერესს იჩენდა მეცნიერებისადმი. პოლიტიკური შეხედულებებით, იგი ომს ეწინააღმდეგებოდა და განსაკუთრებით აშშ-ის მიერ ფილიპინების ოკუპაციას.

ტვენი კრიტიკულად იყო განწყობილი ორგანიზებული რელიგიისადმი, თუმცა არასოდეს უთქვამს უარი თავის პრესვიტერიანულ აღმსარებლობაზე.

იხ. ვიდეო     მარკ ტვენი ციტატები

სამუელ კლემენსი დაიბადა 1835 წლის 30 ნოემბერს ფლორიდის პატარა ქალაქში (მისური, აშშ); მოგვიანებით მან ხუმრობით თქვა, რომ როდესაც ის დაიბადა, მან მოსახლეობა ერთი პროცენტით გაზარდა. ის იყო მესამე გადარჩენილი ოთხი ბავშვიდან (სულ შვიდი იყო), ჯონ მარშალ კლემენსი (11 აგვისტო, 1798 - 24 მარტი, 1847) და ჯეინ ლამპტონი (1803-1890). ოჯახი იყო კორნიული, ინგლისური და შოტლანდიურ-ირლანდიური ფესვები. მამას, რომელიც ვირჯინიის მკვიდრი იყო, დაერქვა შეერთებული შტატების უზენაესი სასამართლოს უფროსი ჯონ მარშალის სახელი. მშობლები შეხვდნენ, როდესაც ჯონი მისურიში გადავიდა საცხოვრებლად და დაქორწინდნენ 1823 წლის 6 მაისს კოლუმბიაში, კენტუკი.

მარკ ტვენი 15 წ-ის

საერთო ჯამში, ჯონს და ჯეინს ჰყავდა შვიდი შვილი, რომელთაგან მხოლოდ ოთხი გადარჩა: თავად სამუელი, მისი ძმები ორიონი (1825 წლის 17 ივლისი-1897 წლის 11 დეკემბერი) და ჰენრი (1838-1858) და და პამელა (1827-1904). მისი უფროსი და მარგარეტი (1833-1839) გარდაიცვალა, როდესაც სამუელი 3 წლის იყო, ხოლო კიდევ 3 წლის შემდეგ გარდაიცვალა მისი მეორე უფროსი ძმა ბენიამინი (1832-1842). მისი მეორე უფროსი ძმა, სასიამოვნო (1828-1829), გარდაიცვალა სამუელის დაბადებამდე ექვსი თვის ასაკში. როდესაც სამუელი 4 წლის იყო, ოჯახი უკეთესი ცხოვრების საძიებლად გადავიდა მისურის სხვა ქალაქში - ჰანიბალში. სწორედ ეს ქალაქი და მისი მოსახლეობა აღწერეს მარკ ტვენმა თავის ცნობილ ნაშრომებში, განსაკუთრებით ტომ სოიერის თავგადასავალი (1876). კლემენსის მამა გარდაიცვალა 1847 წელს პნევმონიით, რის გამოც ბევრი ვალები დარჩა. უფროსმა ვაჟმა, ორიონმა, მალე დაიწყო გაზეთის გამოქვეყნება, ხოლო სემმა შეძლებისდაგვარად შეუწყო ხელი თავისი წვლილის შეტანას, როგორც საბეჭდი მანქანა და ზოგჯერ როგორც სტატიების ავტორს. გაზეთის ზოგიერთი ყველაზე ცოცხალი და საკამათო სტატია მომდინარეობს უმცროსი ძმის კალამიდან - ჩვეულებრივ, როდესაც ორიონი შორს იყო. თავად სემიც ხანდახან მიემგზავრებოდა ქ. ლუისსა და ნიუ იორკში.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             ლევ ტოლსტოი

(რუს. Лев Николаевич Толстой; დ. 9 სექტემბერი [ძვ. სტ. 28 აგვისტო], 1828, სოფ. იასნაია-პოლიანა, ახლანდელი ტულის ოლქი ― გ. 20 ნოემბერი [ ძვ. სტ. 7 ნოემბერი], 1910, რკინიგზის სადგური ასტაპოვო, ახლანდელი სადგური ლევ-ტოლსტოი, ლიპეცკის ოლქი, დაკრძალულია იასნაია-პოლიანაში) — რუსი მწერალი. დაიბადა მდიდარ და დიდგვაროვან ოჯახში (მამა — გრაფი ნიკოლოზ ილიას ძე, 1812 სამამულო ომის მონაწილე; დედა — მარია ვოლკონსკაია). მშობლები ადრე გარდაეცვალა. იასნაია-პოლიანაში მიიღო საფუძვლიანი შინაური განათლება. 1844-1847 წლებში სწავლობდა ყაზანის უნივერსიტეტში. 1851 უფროს ძმასთან ერთად გაემგზავრა კავკასიაში, სადაც თერგის ოლქის ერთ-ერთ სამხედრო ბანაკში განაწესეს. 1852 წელს თბილისში დაწერა პირველი მოთხრობა „ბავშვობა“ (ამავე წელს დაიბეჭდა „სოვრემენნიკში“), რომელმაც შემდგომ „ყრმობასა“ (1852-1854) და „სიჭაბუკესთან“ (1855-1857) ერთად ავტობიოგრაფიული ტრილოგია შეადგინა. ამ პერიოდში 1851 წელს მწერალი თბილისს ესტუმრა. მასზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა საქართველოს სამხედრო გზამ, დარიალის ხეობამ. მოინახულა გერგეტის სამების მონასტერი. თბილისში თითქმის ხუთი თვე დაყო. აქ მან მიიღო სამხედრო ჩინი და დაინიშნა სამსახურში. მის პირად წერილებში და 1851-1853 ჩანაწერებში ხშირად მოიხსენიება საქართველოს და ქართველებს. 90-იან წლებიდან გაძლიერდა ტოლსტოის კავშირი ქართველ ინტელიგენციასთან. პირადი ურთიერთობა და მიმოწერა ჰქონდათ ი. ნაკაშიძეს, ნ. ნაკაშიძეს, ბ. გეგიძეს, გ. დადიანს, მ. ბოლქვაძეს, მ. ყიფიანს.

იხ. ვიდეო ბრძნული გამონათქვამები

1854 კავკასიიდან დუნაის არმიაში გადავიდა. ყირიმის ომის დროს სევასტოპოლის სახიფათო IV ბასტიონზე იბრძოდა. იქ მიღებულმა შთაბეჭდილებებმა მდიდარი მასალა მისცა „სევასტოპოლური მოთხრობებისათვის“ (გამოქვეყნდა 1855-1856), რომლებშიც დასმულია ომის, მშვიდობის, პატრიოტიზმის, სიკვდილ-სიცოცხლის, გმირობისა და მამაცობის პრობლემები. მწერლის აზრით, უბრალო ხალხს სძულს ომი, გულმოდგინე შრომისათვის მას მშვიდობა სჭირდება, მაგრამ ქვეყნის, ნაშრომის, ოჯახის მტრისაგან დასაცავად ის იარაღით ხელში აღდგება. ომის ბედსაც სწორედ ხალხი წყვეტს. 1855 ტოლსტოი პეტერბურგში ჩავიდა, დაუახლოვდა ნ. ნეკრასოვს, ი. ტურგენევს, ი. გონჩაროვს, ა. ოსტროვსკის, ნ. ჩერნიშევსკის. 1856 წელს საბოლოოდ გამოეთხოვა სამხედრო სამსახურს . დასახლდა იასნაი-პოლიანაში. ერთი წლის შემდეგ ევროპაში იმოგყაურა. სამშობლოში დაბრუნებულმა 1859 იასნაი-პოლიანაში გახსნა სკოლა გლეხთა ბავშვებისათვის. გამოსცა პედაგოგიური ჟურნალი „იასნაია პოლიანა“ (1862). ჩამოაზალიბა საკუთარი თეორია, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა ძალადობაზე დამყარებულ ოფიციალურ პედაგოგიურ შეხედულებებს. შემდგომაც, 70-იან წლებში, ტოლსტოი კვლავ დაუბრუნდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას იასნაია-პოლიანის სკოლაში. დაწერა „ანბანი“ (1871-1872), „ახალი ანბანი“ (1874-1875), მათ მიუსადაგა ოთხი „რუსული საკითხავი წიგნი“, რომლებშიც შეიტანა თავისი მოთხრობები, გადამუშავებული ზღაპრები და იგავ-არაკები.

60-იანი მწერალმა წლებში გამოაქვეყნა რომანი „ოჯახური ბედნიერება“ (1858-1859), მოთხრობები „კაზეკები“ (1853-1863), „პოლიკუშკა“ (1861-1863), ხოლო 1863-1869 მან შექმნა რომან-ეპოპეა „ომი და მშვიდობა“ (პუბლიკაცია დაიწყო 1868). ტოლსტოის შემოქმედებაში უმნიშვნელოვანესია აგრეთვე რომანი „ანა კარენინა„ (1873-1877, გამოქვეყნდა 1876-1877). მან ამ რომანში ასახა რეფორმის შემდგომ რუსეთის ცხოვრება.

ტოლსტოის კალამს ეკუთვნის მოთხრობა „კრეიცერის სონატა“ (1887-1789, გამოქვეყნდა 1891), დრამა „მეუფება წყვდიადისა“ (1866), კომედია „განათლების ნაყოფი“ (1886-1890, გამოქვეყნდა 1891), მოთხრობა „ივან ილიჩის სიკვდილი“ (1884-1886). უმნიშვნელოვანესი თხზულებაა რომანი „აღდგომა“ (1889-1899). კავკასიის თემისადმი მიძღვნილია მოთხრობა „ჰაჯი-მურატი“ (1896-1904, გამოქვეყნდა 1912). ჰაჯი-მურატის პიროვნებით იგი თბილისში ყოფნის დროს დაინტერესდა.

1910 წელს ტოლსტოიმ სამუდამოდ მიატოვა იასნაია-პოლიანა და სამხრეთისაკენ გასწია, მაგრამ გზაში გარდაიცვალა. მწერლის ანდერძისამებრ, მის საფლავს არ ამშვენებს არც ძეგლი და არც ჯვარი. ვაჟა-ფშაველა გამოეხმაურა მწერლის გარდაცვალებას ლექსით „ლევ ტოლსტოის სიკვდილზე“.

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                              ლიმონმჟავა

                                                           

 ${\displaystyle {\ce {(CH2COOH)2C(OH)COOH}}}$ — სამფუძიანი ორგანული ოქსიმჟავა, ფართოდაა გავრცელებული ცოცხალ ბუნებაში. კარგად იხსნება წყალსა და სპირტში, ცუდად უმეტეს ორგანულ გამხსნელებში, დნობის ტემპერატურაა 156°C. იძლევა ერთ-, ორ- და სამჩანაცვლებულ მარილებს — ციტრატებს. ლიმონმჟავა უჯრედის სუნთქვის ბიოქიმიურ რეაქციათა სისტემის მთავარი რგოლია. ცხოველებისგან განსხვავებით, ზოგიერთი მცენარისა და მიკროორგანიზმის უჯრედებში დიდი რაოდენობით გროვდება (ლიმონის წვენში 5–6%); იყენებენ მედიცინაში, კვების მრეწველობაში, სამღებრო საქმესა და ფოტოგრაფიაში.

                                                                   

ლიმონმჟავას კრისტალები მიკროსკოპის ქვეშ გადაკვეთილ პოლაროიდებს შორის. ირიდისცენტური ფერები გამოწვეულია სინათლის პოლარიზაციის სიბრტყის სხვადასხვა ბრუნვით სხვადასხვა ტალღის სიგრძეში. გადიდება 200x.

როდესაც გაცხელებულია 175 ° C- ზე ზემოთ, ლიმონმჟავა გარდაიქმნება აკონიტურ მჟავად, ხოლო მშრალი გამოხდის დროს წყალი იშლება და დეკარბოქსილირდება, ერთდროულად წარმოიქმნება აცეტონი და იძლევა იტაკონის და ციტრაკონის მჟავის ანჰიდრიდებს. 35 ° C კალიუმის პერმანგანატთან დაჟანგვა იწვევს აცეტონ დიკარბოქსილის მჟავას, ხოლო 85 ° C ტემპერატურაზე ოქსილის მჟავას. როდესაც კალიუმის ჰიდროქსიდთან ერთად დნება, ლიმონმჟავა ქმნის ოქსილის მჟავას და ძმარმჟავას.

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                       კარლ ვილჰელმ შეელე

 (შვედ. Carl Wilhelm Scheele; დ. 9 დეკემბერი, 1742 — გ. 21 მაისი, 1786) — შვედი ქიმიკოსი, შვედეთის სამეფო მეცნიერებათა აკადემიის წევრი (1775).

განათლებითა და პროფესიით ფარმაცევტი. მუშაობდა შცვედეთის სხვადასხვა ქალაქის აფთიაქებში, სადაც ატარებდა ქიმიურ კვლევებს. აღმოაჩინა მრავალი არაორგანული და ორგანული ნივთიერება: ქლორი (1774), გლიცერინი (1779, მოლიბდენისა (1778) და ვოლფრამის (1781) ანჰიდრიტები, სილიციუმის ტეტრაფთორიდი (1771), ბარიუმის ჟანგი (1774), დარიშხანწყალბადი (1775), ღვინომჟავა (1769), სილიციუმფთორწყალბადმჟავა და ფთორწყალბადმჟავა (1771), დარიშხანმჟავა (1775), მჟაუნმჟავა (1776), რძემჟავა (1780), ციანმჟავა (1782) და სხვა.

1769 წელს შეელემ შეიმუშავა ნაცრიდან ფოსფორის წარმოების ხერხი. 1774 წელს თავისუფალი სახით გამოყო მანგანუმი და ბარიუმის ოქსიდი. დეტალურად აღწერა ქლორის თვისებები. დაამტკიცა ჰაერის რთული შედგენილობა. მისი სახელობისაა მცირე კრატერი მთვარის ზედაპირზე და მცირე პლანეტა კარლშეელე. მისი სახელობისაა მინერალი შეელიტი.

იხ. ვიდეო

                                     შეელიტი

ვოლფრამატების კლასის მინერალი; ქიმიური შედგენილობა: CaWO4. მინარევებია Mo, Cu, Sr, Mn, Mb, Ta, F და სხვა. კრისტალდება ტეტრაგონურ სინგონიაში, აქვს დაპირამიდული ფორმის კრისტალები და მარცვლოვანი აგრეგატები. უფერული ან თეთრი, მურა, მწვანე და შავი ფერისაა. ახასიათებს ლუმინესცენცია ულტრაიისფერ სინათლეში.

სიმაგრე მინერალოგიური სკალით 3-5; სიმკვრივე 5500-6170 კგ/მ³. ზოგიერთი თვისების ცვალებადობა დამოკიდებულია მოლიბდენის შემცველობაზე. წარმოიქმნება სკარნებში, გრაიზენებსა და ჰიდროთერმულ ძარღვებში. შეელიტი ვოლფრამის მნიშვნელოვანი მადანია.

შეელიტი მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში მოიპოვება, მ.შ. ევროპაში (ავსტრია, იტალია, საფრანგეთი, ესპანეთი, დიდი ბრიტანეთი), აზიაში (ჩინეთი, სამხრეთ კორეა, ტაჯიკეთი), რუსეთში (ურალი, ჩუკოტკა, ბაიკალისპირეთი, ჩრდილოეთი კავკასია), აშშ-ში (ნევადა, არიზონა, კალიფორნია) და სხვა.

შეელიტს როგორც მინერალს 1821 წლამდე არ აღიარებდნენ, მანამ სანამ შვედმა ქიმიკოსმა კარლ ვილჰელმ შეელემ (1742-1786) არ დაადგინა მისი მინერალური თვისება. მინერალს კარლ ვილჰელმ შეელეს პატივსაცემად შეელიტი ეწოდა.

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             ოსკარ ბენტონი 

ინგლ. Oscar Benton, ნადვილი სახელი და გვარია ფერდინალდ ვან ეისი, დაიბადა 1949წ-ის 3 თებერვალს ქ. ჰაარლემში  (ნიდრლადი). გარდაიცვალა 2020წ-ის 8 ნოემბერი. მუსიკოსი, კომპოზიტორი, ჯგუფის ლიდერი Oscar Benton Blues Band. ცნობილი გახდა 1968წ-ს მეორე ადგილზე გავიდა ჯაზის ფეწსტივალზე ლოსდხერში.

ოსკარ ბენტონმა შეკრიბა თავისი ჯგუფის პირველი შემადგენლობა ჰარლემში 1967 წელს. მუსიკოსებმა მიიღეს ინგლისურენოვანი ფსევდონიმები: პიტერ ვან კაუტენი (ბასისტი) გახდა ჰენკ ჰოკინსი, ჰერმან სუვერენული (დრამერი) - ტენი ლენტი და ფერდინანდ ვან ეიესი - ოსკარ ბენტონი. 1968 წელს ჩაწერა სადებიუტო ალბომი "Feel So Good", ხოლო Loosdrechtse Jazz festival- ზე გამოსვლის შემდეგ - მეორე ალბომი "The Blues Is Gonna Wreck My Life", რომელიც შევიდა ბრიტანულ ჩარტებში. 1974 წელს ჯგუფი დაიშალა, ბენტონი ცდილობს გააკეთოს სოლო კარიერა. წარმატება ბენტონში მოვიდა 1981 წელს მას შემდეგ, რაც ალენ დელონმა გამოიყენა თავისი სიმღერა Bensonhurst Blues პოლიციელის კანის უკან. შედეგად, სიმღერა გახდა ნომერ პირველი ჰიტი მრავალ ქვეყანაში, მათ შორის საფრანგეთში, რუმინეთში, ბულგარეთში, იაპონიაში, მაროკოში, ჰოლანდიასა და ისრაელში. და მიუხედავად იმისა, რომ სიმღერის ავტორი და პირველი შემსრულებელი არის არტი კაპლანი, ის ცნობილი გახდა ოსკარ ბენტონის შესრულებით. 1987 წელს ოსკარ ბენტონის ბლუზ ბენდი გაერთიანდა და არსებობდა ამ ხაზში 1993 წლამდე. ჯგუფმა დიდი წარმატება მოიპოვა საზოგადოებასთან ერთად, გამოდიოდა ფესტივალებზე, როგორიცაა ამსტერდამის ბლუზის ფესტივალი და ბელგიის რიტმ -ბლუზის ფესტივალი

იხ. ვიდეო

 

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                               შირვანი

შირვანი 1804 წელს შექმნილი რუკის მიხედვით.

შარვანი (აზერ. Şirvan, სპარს. شروان) — ისტორიული ქვეყანა აზერბაიჯანის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, კასპიის ზღვის დასავლეთ სანაპიროზე, მტკვრის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, პოლიტიკური ცენტრი — ემაზა. შეადგენდა კავკასიის ალბანეთის ნაწილს. ირანის მიერ შირვანის კოლონიზაციისა და აქ ჩრდილოეთისგან თავდასაცავი დიდი მშენებლობების ხანაში ცნობილი გახდა სახელი „შირვანი“ და, შესაბამისად, სასანიანთა მიერ დანიშნულ ადგილობრივი მმართველთა შორის — წოდება „შირვანშაჰი“.

არაბთა სახალიფოს რღვევის ვითარებაში, 861 წლიდან, აქ დამკვიდრდნენ არაბი იაზიდიდები, რომლებმაც მიითვისეს „შირვანშაჰობაც“. იაზიდიდებმა მოქნილი და გონივრული პოლიტიკით მოიგერიეს თურქ-სელჩუკთა შემოსევები და სახელმწიფო შეინარჩუნეს. ეს განაპირობა ამიერკავკასიაში თურქთა ბატონობის წინააღმდეგ საქართველოს ბრძოლამაც. ნიშანდობლივია, რომ ამ ბრძოლაში დავით აღმაშენებელი სწორედ შირვანს ამოუდგა მხარში; მისმა რამდენიმე ძლევამოსილმა ლაშქრობამ ქვეყანა თურქთაგან იხსნა. საქართველოს სიუზერენობით ორი ქვეყნის მრავალმხრივი, მჭიდრო ურთიერთობა შემდგომშიც გაგრძელდა. ამავე ხანაში გაჩნდა საქართველოს მეფეთა ტიტულატურაში წოდება „შირვანშაჰი“.

XII საუკუნეში შირვანმა სოციალური და კულტურულ-ეკონომიკური აღმავლობას მიაღწია: განვითარდა სოფლის მეურნეობა, ხელოსნური წარმოება, ვაჭრობა, ქალაქები და საქალაქო ცხოვრება; გამოცოცხლდა კულტურული ურთიერთობანი, შირვანშაჰების კარზე აღორძინდა ლიტერატურული ცხოვრება — აბუ ლა-ალა განჯევი, ხაკანი შირვანი, ფალექი შირვანი სპარსულენოვანი პოეზიიზ შედევრებს ქმნიდნენ.

მონღოლთა ბატონობამ შირვანიც დიდად დააზარალა. ჰულაგუიანთა და ოქროს ურდოს სახელწიფოთა შორის ბრძოლის ასპარეზი ხშირად შირვანი იყო. ჰულაგუიანთა ბატონობის დროს შირვანმა შეძლო გაურკვეული პოტიკური თავისთავადობის შენარჩუნება. 1382 წლიდან შირვანს მართავდა შირვანშაჰთა ახალი დინასტია. იბრაჰიმ I (1382-1417) თემურლენგის სიკვდილის შემდეგ დამოუკიდებელი მმართველი გახდა. XIV საუკუნეში შირვანი შედარებით ძლიერი და ეკონომიკურად დაწინაურებული სახელმწიფო იყო. გაფართოვდა ტრადიციული აბრეშუმით ვაჭრობა. მაგრამ თურქი ტომების ახალმა გაერთიანებამ შირვანის სახელმწიფო წელში გატეხა (1500). მომდევნო წლებში შირვანშაჰები, თუმცა წინააღმდეგობას უწევდნენ ახალ ძალას, მაგრამ უშედეგოდ - 1538 წელს სახელმწიფომ შეწყვიტა არსებობა. შირვანი სეფიანთა სახელმწიფოს ოლქად გადაიქცა. 1605 წელს შაჰმა აბას I-მა კონსტანტინე I-ს საგამგებლოდ შირვანი უბოძა. მას შაჰის დავალებით შირვანი ოსმალთაგან უნდა გაეთავისუფლებინა. 1748 წელს აქ წარმოიქმნა შირვანის სახანო.

იხ. ვიდეო