SN 2006gy

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                 SN 2006gy

სუპერნოვას SN 2006gy ნახატი

SN 2006gy უჩვეულოდ კაშკაშა სუპერნოვაა, რომელიც 2006 წლის 18 სექტემბერს გალაქტიკა NGC 1260-ში მოხდა. ის პირველად რობერტ კვიმბის და პ. მონდოლის  მიერ აღმოაჩინეს, შემდეგ კი ასტრონომთა სხვადასხვა ჯგუფმა შეისწავლა ჩანდრას, ლიკის და კეკის ობსერვატორიებში.  2007 წლის მაისში, NASA-მ და რამდენიმე სხვა ასტრონომმა წარმოადგინეს სუპერნოვას პირველი დეტალური ანალიზი, სადაც ის აღწერეს, როგორც „ყველაზე კაშკაშა, რაც კი ოდესმე დაფიქსირებულა“. 2007 წლის ოქტომბერში, კვიმბიმ გამოაცხადა, რომ სუპერნოვა SN 2005ap-მა მოხსნა SN 2006gy-ის რეკორდი სიკაშკაშის მხრივ. სუპერნოვას SN 2006gy აღმოჩენამ ჟურნალ Time-ის მიერ 2007 წლის ათ საუკეთესო სამეცნიერო აღმოჩენას შორის მესამე ადგილი დაიკავა.

გალაქტიკა NGC 1260-ის ინფრაწითელი გამოსახულება. SN2006gy ყველაზე კაშკაშა წერტილია, ქვემოთ და გამოსახულების ცენტრიდან მარცხნივ მკრთალი რეგიონი გალაქტიკის ბირთვია.

SN 2006gy აფეთქება მოხდა შორეულ გალაქტიკა NGC 1260-ში, 238 მილიონი სინათლის წლის მანძილზე (73 მეგაპარსეკი). ამიტომ, სინათლის სიჩქარისა და სამყაროს გაფართოების გათვალისწინებით, აფეთქება თავად მოხდა დაახლოებით 230 მილიონი წლის წინ. აფეთქების ენერგია შეფასდა 1051 ერგით (1044 ჯ), რაც დაახლოებით ორი რიგით მეტია ჩვეულებრივი სუპერნოვების სიკაშკაშეზე, რომელიც დაახლოებით 1049 ერგით (1042 ჯ) უდრის, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ის მსგავსი პროცესების ახალ კლასს - ჰიპერნოვებს - მიეკუთვნებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ პიკური სიკაშკაშის დროს SN 2006gy 400-ჯერ უფრო კაშკაშა იყო, ვიდრე SN 1987A, რომელიც შეუიარაღებელი თვალით ჩანდა, SN 2006gy 1400-ჯერ უფრო შორსაა და მისი დანახვა მხოლოდ ტელესკოპით იყო შესაძლებელი.

SN 2006gy კლასიფიცირებული იქნა, როგორც II ტიპის სუპერნოვა მის სპექტრში წყალბადის ხაზების არსებობის გამო, თუმცა მისი უჩვეულოდ მაღალი სიკაშკაშე მიუთითებს სუპერნოვას სრულიად განსხვავებული ტიპის ვარსკვლავზე.

რენტგენის დიაპაზონში ერთი და იგივე გალაქტიკის სურათი, ბირთვის სიკაშკაშე და სუპერნოვა თითქმის იდენტურია

ასეთი ძლიერი აფეთქებისთვის რამდენიმე მექანიზმია შემოთავაზებული, რომელთაგან თითოეული მოითხოვს ძალიან მასიურ წინაპარ ვარსკვლავს. მომხდარის ყველაზე სავარაუდო ახსნა არის აფეთქების კინეტიკური ენერგიის რადიაციულ ენერგიად ეფექტური გარდაქმნა თანმხლებ მატერიასთან ურთიერთქმედებისას, IIIn ტიპის სუპერნოვების მსგავსად, მხოლოდ უფრო დიდი მასშტაბით. მსგავსი რამ შეიძლება მოხდეს მატერიის მასის დაკარგვის შემდეგ (დაახლოებით 10 მზის მასა) კაშკაშა ლურჯ ცვლად ვარსკვლავში ან ვარსკვლავში, რომელიც არასტაბილურია ელექტრონ-პოზიტრონული წყვილების წარმოქმნის მიმართ. ამ არაჩვეულებრივი სიკაშკაშის ასახსნელად რამდენიმე თეორია იქნა შემოთავაზებული, მათ შორის ისეთი ეგზოტიკური, როგორიცაა ანტიმატერიის ანიჰილაცია და კვარკული ვარსკვლავის ფორმირება, ვარსკვლავის მრავალჯერადი აფეთქება და ორი მასიური ვარსკვლავის შეჯახება.

მსგავსება ვარსკვლავ ეტა კარინასთან

ეტა კილიტა ძალიან კაშკაშა ჰიპერგიგანტი ვარსკვლავია, რომელიც დედამიწიდან 7500 სინათლის წლის დაშორებით, ჩვენს გალაქტიკაში მდებარეობს. რადგან ეტა კარინა 32 000-ჯერ უფრო ახლოსაა, მისი აფეთქებიდან გამომავალი შუქი მილიარდჯერ უფრო კაშკაშა იქნება. SN 2006gy-ის ერთ-ერთი აღმომჩენი, დეივ პოული, ამბობს, რომ როდესაც ეტა კარინა SN 2006gy-ის მსგავსად აფეთქდება, მისი შუქით წაკითხვა შესაძლებელი იქნება და ის ღამითაც ისეთივე კაშკაშა იქნება, როგორც დღისით. SN 2006gy-ის აშკარა სიდიდე 15-ია, ხოლო ეტა კარინას ჰიპოთეტური აფეთქების სიდიდე -7.5 იქნებოდა. ასტროფიზიკოს მარიო ლივიოს თქმით, ასეთი მოვლენა შეიძლება ნებისმიერ დროს მოხდეს და დედამიწაზე სიცოცხლისთვის საფრთხე მინიმალურია.

იხ.ვიდეო - „სუპერნოვა SN 2006 GY“ - SMI 11.15