იბერები (ესპანეთი)

                       იბერები (ესპანეთი)

                                       

(ბერძნ. Ibēres, ლათ. Hiberi, Hiberes) — ესპანეთის უძველესი მოსახლეობა. თავდაპირველად ცხოვრობდნენ სამხრეთ და აღმოსავლეთ ესპანეთის ტერიტორიაზე. შემდეგ - (ძვ. წ. VII-III სს.) მთელ პირენეს ნახევარკუნძულზე. წარმოშობით ჩრდილოეთ აფრიკულ ტომებად მიიჩნევიან, ძველთაგანვე არსებობდა აზრი კავკასიის იბერებთა მათი ნათესაობის შესახებ (აპიანე ალექსანდრიელი, სტრაბონი), რაც ცნობილი იყო ქართველი მოღვაწეებისთვის ჯერ კიდევ შუა საუკუნეებში (გიორგი მთაწმიდელი).

ჰიპოთეზა იბერებისა და ქართველ ტომთა ნათესაობის შესახებ დღესაც გადაუჭრელია. იბერულ ტომთაგან დაწინაურებულნი 

                                            

                                                   ტერიტორია იბერების დასახლების

იყვნენ: ტურდეტანები, ტურდულები, ბასტეტანები, კარპეტანები, ინდიგეტები, ედეტანები და სხვა. ტომები ერთიანდებოდნენ ქალაქური ტიპის გამაგრებულ სამოსახლოთა გარშემო (ნუმანცია, სეგოვია, ტარაგონია და სხვა. იბერიის კულტურის მნიშვნელოვან ცენტრს ტურდეტანების მხარე (ახლანდელი ანდალუსია და მურსია) წარმოადგენდა, სადაც ანტიკურ ავტორთა მიხედვით, ტარტესის სახელმწიფო არსებობდა (დაარსდა ძვ. წ. 1100 წელს). იბერების კულტებთან შერწყმის შედეგად ძვ. წ. VI-III საუკუნეებში ჩამოყალუბდა კელტიბერთა ტომი. იბერებმა განიცადეს ფინიკიელებისა და ბერძნების გავლენა. ჰქონდათ საკუთარი დამწერლობა. ძვ. წ. V-III საუკუნეებში იბერია კართაგენელებმა დაიპყრეს, ძვ. წ. III-II საუკუნეებში - რომაელებმა (ძვ. წ. XIX-XVIII მთელი ესპანეთი დაიპყრეს), ძვ. წ. II ს. - ახ. წ. I საუკუნეში მოხდა იბერების რომანიზაცია.

იხ.ვიდეო

იბერების ხელოვნებამ ჩამოყალიბებული სახე მიიღო ძვ. წ. VIII საუკუნიდან; განსაკუთრებით განვითარდა იგი ძვ. წ. V-IV საუკუნეებში. ხუროთმოძღვრული ძეგლებიდან შემორჩენილია გორაკებზე აგებული ძველი ქალაქების კედლების, კოშკების, სამლოცველოებისა და სამაროვნების ნანგრევები. ძვ. წ. IV-III საუკუნეებში იყენებდნენ რეგულარულ წყობას. ქმნიდნენ ადამიანთა და ზოომორფულ ფიგურებს (ძირითადად ძვ. წ. V-IV სს. უმთავრესად კირქვა), მცირე ზომის ბრინჯაოს გოტიკურ ფიგურებს, განვითარებული იყო ლითონის მხატვრული დამუშავება, მოხატული კერამიკის დამზადება

                                ბასკები

                                           

                                                      ბასკების ავტონომიური დროშა

(ბასკ. euskaldunak; ესპ. vascos; ფრანგ. basques) — იზოლირებული ეთნოლინგვისტური ოჯახის მკვიდრი ხალხი ესპანეთში (950 ათ.) და საფრანგეთში (140 ათ.). ევროპის გარეთ არის მნიშვნელოვანი დიასპორები სამხრეთ ამერიკასა და ამერიკის შეერთებულ შტატებში.

ჩრდილო ეკოლოგიურ ზონებში არის ისეთი მთავარი ქალაქები, როგორებიცაა ბილბო/ბილბაო, დონასტია/სან სებასტიანი და ბაიონა/ბიონი, აგრეთვე დიდი მნიშვნელობის მქონე რეგიონალური წარმოების ცენტრები (ეიბარი, მონდრაგონი, ირუნი). ასევე ბევრია სოფლები, რომლებიც სანაპირო თევჭერას მიზდევენ და მათი მოსახლეობა 5000-10000 მცხოვრებს შეადგენს. შიდა მთისწინეთში არის გლეხთა სოფლები 500-დან 3000-მდე მოსახლეობით. ჩვეულებრივ სოფელი მოიცავს რომელიმე მდინარის ხეობასა და მიმდებარე ფერდობებს. ცენტრალური, მთავარი ინფრასტრუქტურა, როგორებიცაა ეკლესია, სკოლა, ბარები, მუნიციპალიტეტი, ხელბურთის კორტი, მაღაზიები და ნაგებობები სხვადასხვა პროფესიონალებისთვის( ექიმი, ვეტერინარი, პარმაცევტი, ფოსტალიონი), განთავსებულია ხეობის ნაწილში. ხოლო მიმდებარე ფერდობებზე მდებარეობს ფერმერთა კარ-მიდამოები, რომლებიც ან ერთმანეთისგან სრულიად იზოლირებულია, ან დაჯგუფებულია ათი-თორმეტი საცხოვრებელი თავიანთი კოლექტიური მიწებით. ეს ფერმერთა სახლები უდიდესი ქვის ნაგებობებია, ხშირად სამსართულიანი. პირველი სართული ცხოველთა თავშესაფრებს უჭირავს, მეორე სართული არის საცხოვრებელი ადგილი, ხოლო მესამე სართული გამოიყენება თივისა და სხვა მოსავლის შესანახად

ბასკური ენის უნიკალურობას ხაზს უსვამს ბასკების წარმოშობის საიდუმლოებით მოცული ისტორია. ზოგიერთმა მეცნიერმა ივარაუდა, რომ შესაძლოა ბასკები პირდაპირი შთამომავლები ყოფილიყვნენ კრომანიონელი ადამიანისა. შუა საუკუნეების ბასკები, გარემოცულნი იყვნენ ტომებით, რომლებიც მესქონლეობას მისდევდნენ და ამვდროულად სისასტიკითაც გამოირჩეოდნენ, სწორედ ამიტომ მათ ბარბაროსებად მოიხსენიებდნენ. რომაელები, გოთები, ფრანკები, მავრები - თითოეული მათგანი აკონტროლებდა ბასკების ტერიტორიის გარკვეულ ნაწილს, თუმცა ბასკები ყოველთვის წინააღმდეგობას უწევდნენ მტერს და არ აძლევდნენ სრული გავლენის მოპოვების შესაძლებლობას. სწორედ ბასკები შეებრძოლნენ კარლოს დიდს რონსევალის ბრძოლაში.  ბასკებმა, რომლებიც არაბების მოკავშირეებად გამოდიოდნენ, სარაგოსის წარუმატებელი ალყის შემდეგ გაანადგურეს უკანდახეული ფრანკთა ჯარების არიერგარდი (ჯარის ან ფლოტის ნაწილი, რომელიც ფრონტიდან ზურგისაკენ მოძრაობისას მთავარ ძალებს ბოლოში მიჰყვება და იცავს მათ). ბრძოლისას დაიღუპა მხედართმთავარი როლანდი, რომლის გარდაცვალებასთან ერთად საფუძველი ჩაეყარა საგმირო ეპოსს სახელად „სიმღერა როლანდზე“.

იხ. ვიდეო

ჩვენი წელთაღრიცხვის პირველი ათასწლეულის შემდეგ, ბასკების ქვეყნის ზოგიერთი რეგიონი საკმაოდ მძიმე წნეხის ქვეშ აღმოჩნდა ინგლისელების, ფრანგებისა და ესპანელების მხრიდან. ისინი ბასკებს, როგორც პაიკებს ისე იყენებდნე ბრძოლის დროს. თუ ისინი შეძლებდნენ თავის წარმოჩენას სუვერენიტეტს მიიღებდნენ, რომელიც სინამდვილეში ფარსი იყო. ორივე მხარემ კარგად იცოდა, რომ ეს შეთანხმება იქამდე დარჩებოდა ძალაში, სანამ ახალი მოწინააღმდეგე არ გამოჩნდებოდა ჰორიზონტზე. მიუხედავად ყველა წინაპირობისა ბასკებმა მაინც მოახერხეს იდენტობის შენარჩუნება. აღადგინეს ძველი და შემოიღეს ახალი წესები, როგორც ეტიკეტის ასევე, სახელისუფლებო თვალსაზრისითაც. მაგალითისთვის კასტილის მეფე ტახტზე ასვლის შემდეგ ვალდებული იყო ჩასულიყო ქალაქ გერნიკაში და ფიცი დაედო წმინდა მუხის ძირას, რომ პატივს სცემდა ბასკურ კანონებს.

ბასკები გამოირჩეოდნენ გემთმშენებლობის კარგი ცოდნით, სწორედ მათ სახელს უკავშირდება ვეშაპებზე სანადირო გემის შექმნა. სანავიგაციო უნარების კარგად ფლობამ და გემით ზღვაში ოსტატურად მანევრირებამ ისინი პირენეს ნახევარკუნძულზე ყველაზე ცნობილ მეზღვაურებად აქცია.

XV საუკუნის დასაწყისში ბასკებმა უკვე გადაკვეთეს ატლანტიკა და ნადირობდნენ ვეშაპებზე ლაბრადორის სანაპიროზე. ბასკები ასევე შედიოდნენ კოლუმბისა და მაგელანის გემების ეკიპაჟს შემადგენლობაში. ბასკი მეზღვაურები, დაქირავებულები, ვაჭრები და მისიონერები ესპანური კოლონიალური ელიტის რიგებს ავსებდნენ, ისინი ამერიკაში მიმომავალი გემების უმრავლესობის კონტროლს ახდენდნენ. ასევე ბასკები აკონტროლებდნენ კოლონიების განვითარებისთვის გამოყოფილ სახსრებს. საფრანგეთის რევოლუციამ, თავისი ძლიერი ცენტრალისტური ტენდენციებით, გაანადგურა პოლიტიკური ავტონომია ლაპურდიის, ბიჰი-ნაფაროასა და ზუბეროას პოლიტიკური ავტონომია. მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა მათ წინააღმდეგობა გაუწია, ისინი გილიოტინაზე აიყვანეს ან კონცენტრაციულ ბანაკებში  გადაანაწილეს. მე 19-ე საუკუნეში ბასკები ესპანეთის ომში წაგებული კარლისტების მხარეს იბრძოდნენ, რის გამოც მოუწიათ უამრავი პოლიტიკური ავტონომიების დათმობა. ამასთან ერთად მეცხრამეტე საუკუნეში ბასკებს შეუმცირდათ მუშების შემოდინება, რამაც მნიშვნელოვნად დააზარალა მრეწველობა და შეშფოთება გამოიწვია.

1990 წლისათვის შეიქმნა თანამედროვე ბასკების ნაციონალისტური მოძრაობა, რომელიც მიზნად ისახავდა მადრიდის პოლიტიკის შეზღუდვას ბასკების ქვეყანაში. ნაციონალისტებმა გააპროტესტეს არჩევნები და ამით კონტროლი მოიპოვეს ისეთ პროვინციულ მუნიციპალიტეტებზე როგორიცაა გიპუსკოა და ბისკაია. როცა ესპანეთში სამოქალაქო ომი გაჩაღდა 1936 წელს, ეს ორი პროვინცია რესპუბლიკის ერთგული რჩებოდა, მათ აირჩიეს ახალი ავტონომიური მთავრობა, და საკუთარი ვალუტაც კი გამოუშვეს. ცხრა თვეში კი ბასკები ფრანკომ დაამარცხა და მათი უმრავლესობა დახვრიტეს ან ციხეებში მოათავსეს, ათასობით ადამიანი გადაასახლეს, ბასკების მთავრობა კი პარიზში გადავიდა. ფრანკოს რეჟიმის დროს იყო სისტემატიური ზეწოლა ბასკურ კულტურაზე. აქედან გამომდინარე 1950 იანი წლების დასასრულში ახალგაზრდა ბასკებმა ჩამოაყალიბეს მოძრაობა ETA და ესპანეთიდან ბასკეთის გამოყოფა და სრული დამოუკიდებლობა მოითხოვეს. მათი და ფრანკოს დაპირისპირება მასიურ ძალადობაში გადაიზარდა,  და ამიტომაც ეს ორგანიზაცია ევროპაში ერთ-ერთ ყველაზე სახიფათო „ტერორისტულ“ ორგანიზაციად სახელდებოდა. ფრანკოს გარდაცვალებასთან ერთად 1975 წელს ესპანეთში დაიწყო დემოკრატიის ხანაც. ბასკების ნაციონალისტური მოძრაობები ღიად მონაწილეობდნენ ახალი კონსტიტუციის ჩამოყალიბებაში, რომელიც მეტ თავისუფლებას ანიჭებდა ავტონომიებს

იხ. ვიდეო

                                                         

                                 კორსიკა

(ფრანგ. Corse, კორს. Corsica) — კუნძული ხმელთაშუა ზღვაში, სარდინიის ჩრდილოეთით. იგი საფრანგეთის ავტონომიური რეგიონია, რომელიც შედგება 2 დეპარტამენტისაგან: სამხრეთი კორსიკა, ჩრდილოეთი კორსიკა.

• ფართობი – 8,68 ათასი.
• მოსახლეობა – 305 ათასი, მათ შორის ძირძველი კორსიკელები 50%-ზე ნაკლებია.
• ენები: ადგილობრივი მოსახლეობა იტალიური ენის კორსიკულ დიალექტებზე მეტყველებს.
• ქალაქები: აიაჩო და ბასტია.

კორსიკის სპეციალური სტატუსი იმით განისაზღვრება, რომ მუშაობს 61 წევრიანი რეგიონული პარლამენტი, რომელიც საფრანგეთის ეროვნული კრების კანონშემოქმედებით საქმიანობას აკვირდება. კორსიკა საფრანგეთს ეკუთვნის 1768 წლიდან, მანამდე გენუის იტალიური რესპუბლიკის შემადგენლობაში შედიოდა. ალჟირის განთავისუფლების შემდეგ, იქ მცხოვრები ფრანგები, ე.წ. Pieds-Noirs (შავფეხიანები) ძირითადად კორსიკაში დასახლდნენ. ამან კორსიკელ ნაციონალისტებს მისცა საბაბი თავი საფრანგეთის კოლონიად მიეჩნიათ.

ცნობილი კორსიკელები იყვნენ: ნაპოლეონ ბონაპარტი, რომელიც საფრანგეთის იმპერატორი გახდა ნაპოლეონ I-ის სახელით (1801 - 1815), აგრეთვე მომღერალი ტინო როსი (1907 - 1983)

ლურჯი ვეშაპი

                              ლურჯი ვეშაპი

                                                  

    ყველაზე დიდი და ყველაზე მძიმე ძუძუმწოვარი                                   ცხოველი დედამიწაზე

ლათ. Balaenoptera musculus -  ტანად ყველაზე დიდი ცხოველია, მისი სხეულის სიგრძე 33 მ, მასა 150 ტ აღემატება. აქვს პატარა ზურგის ფარფლი, ზედა ყბაზე — 350-800 წყვილი რქოვანი შავი ფირფიტა. ლურჯი ვეშაპის არეალი ძალზე ფართოა, თუმცა თითქმის განადგურებულია. გვხვდება ერთეულებად, იშვიათად წყვილად ან 3 ერთად. იკვებება კიბოსნაირებით (თევზს არ ჭამს). ყოველ 2-3 წელიწადში დედალი შობს 1 ნაშიერს, რომლის სიგრძეა 6-8 მ, მასა 2-3 ტ. ნაშიერი 7-8 თვე რძით იკვებება (ვეშაპის რძე 35-60%-მდე ცხიმს შეიცავს). მაკეობა 11 თვემდე გრძელდება. სქესობრივ სიმწიფეს აღწევს 4-5 წლისა. ერთი ლურჯი ვეშაპი საშუალოდ იძლევა 15-20 ტ ცხიმს და 35-40 ტ ხორცს. 1966 წლიდან ლურჯ ვეშაპზე ნადირობა აკრძალულია.

იხ. ვიდეო

ლურჯი ვეშაპი იკვებება პლაკქპნებით. მას განვითარებული ფილტრაციის აპარატი , ჩამოყალიბებული პლასტიკებით ვეშაპის ულვაში. ის ცოცხლლობს 80-90წ-ს ყველაზე ხნიერი კი 110წლის. მხედველობა ლურჯ ვეშაპს ძაიან ცუდი აქვს, ასევე ცუდი ყნოსვა აქვს და თიტქმის სულ არ აქვს გემოვნება.

იხ. ვიდეო

ზოგადად , ლურჯი ვეშაპი უფრო მეტად მიდრეკილია მარტოობისკენ, ვიდრე ყველა დანარჩენი ვეშაპისებრისგან. ცისფერი ვეშაპი არ წარმოადგენენ ნახირს, ის ძირითადად მარტოხელა ცხოველია, თუმცა ზოგჯერ ცისფერი ვეშაპები ქმნიან მცირე ზომის მცირე ჯგუფებს 2-3 თავით. მხოლოდ განსაკუთრებით უხვი საკვების მქონე ადგილებში შეიძლება შექმნან უფრო დიდი მტევანი, რომლებიც იყოფა მცირე ჯგუფებად . ასეთ ჯგუფებში ვეშაპები გაბნეული რჩებიან, თუმცა ლურჯი ვეშაპების ასეთი მტევნების საერთო რაოდენობა 50-60 მიზანს აღწევს

მყვინთავის ლურჯი ვეშაპი გვიჩვენებს ზურგს

ლურჯი ვეშაპი საკმაოდ ღრმად ჩვინთავს , განსაკუთრებით მაშინ, თუ მას  ძალიან ეშინია ან დაშავდა. ვეშაპიმჭერის მიერ დამონტაჟებული სპეციალური ინსტრუმენტების გამოყენებით მოპოვებულმა მონაცემებმა აჩვენა, რომ ჰარპუნიან ცისფერ ვეშაპს შეუძლია 500 მ-მდე ჩასვლა, ხოლო ამერიკული მონაცემების თანახმად, ვეშაპს შეუძლია გადახრა 540 მ-მდე . კვების ვეშაპის ჩვეულებრივი ჩაყვინთვისას იშვიათად აღემატება 200 მეტრს და უფრო ხშირად ისინი არ აღემატება 100 მ . ასეთი ცაყვინთვები გრძელდება 5-დან 20 წუთამდე . კვებით ვეშაპი ნელა იკვებება - სჭირდება 140 წუთი დაშორება 140 მეტრზე და შემდეგ ასვლა . აღმართის შემდეგ, ვეშაპის სუნთქვა აჩქარებს წუთში 5-12-ჯერ, და შადრევანი ჩნდება ყოველ ჯერზე . სწრაფი სუნთქვა გრძელდება 2-10 წუთი, რის შემდეგაც ვეშაპი ისევ ყვინთავს . ვეშაპების მიერ გამოდევნილი ვეშაპი წყლის ქვეშ იმყოფებოდა ბევრად მეტ ხანს, ვიდრე ჩვეულებრივ, 50 წუთამდე.

                                   ბუნება

                                                

                   დედამიწის გამოსახულება მიღებული აპოლო 17 ეკიპაჟი მიე  1972წ

(ლათ. natura, ბერძ. φύσις) — მატერიალური სამყარო, მსოფლიო, მთელი მატერია და ენერგია მის საწყის ფორმაში, მეცნიერული შესწავლის ძირითადი საგანი. ტერმინი ხშირად გამოიყენება ადამიანის არსებობის ბუნებრივი გარემოს მნიშვნელობით (ყველაფერი რაც ჩვენს ირგვლივ გვაკრავს, ადამიანის ხელით შექმნილის გარდა).

                                                    

სამყაროს ყვეზე ღრმა შესამჩნევი სინათლის გამოსახულება გადაღებული კოსმოსურო ტელესკოპ ,,ხაბლის''  მიერ ,, ნასა''

ბუნების ლათინური ეკვივალენტი natura მნიშვნელობით ენათესავება "დაბადებას", მაშინ როდესაც ბერძნული φύσις (ფიზის) უკავშირდება "ზრდას". ბუნების სპექტრი მოიცავს ყველაფერს უნივერსალურიდან სუბატომურამდე. მასში შედის ყველაფერი ცხოველური, მცენარეული და მინერალური; ყველა ნატურალური რესურსი და მოვლენა (ქარიშხალი, ჭექა-ქუხილი, მიწისძვრა და მისთ.). ის ასევე მოიცავს ცხოველურ არსებათა ქცევასაც და უსულო საგნებთან დაკავშირებულ პროცესებსაც - თუ რა სახით იცვლება ეს საგნები.

იხ. ვიდეო 10 იდუმალი ადგილი

ბუნების სამეფო ბაუნებისმეტყველო მეცნიერება 1735წ-ს კარლ ლინემ თავის წიგნში ,,ბუნების სისტემა'' გამოყოპ სამი სამეფო:

1. მინეროლოგია - სამეფო ნამარხების და კვდარი სამეფოს (ქვედა ბუნება)

2. ბოტანიკა - მცენარეების სამეფო

3. ცხოველები - ცოველთა სამეფო

1883წ-ს ვასილ დუკუჩაევმა დაუმატა ნიადაგი, 1866წ-ს ჰეკელმა კი სამეფო პროტისტები

1938წ-ს ჰერბერტმა დრობინკები - ერთუჯრედოინების მოქედება ორგანიზმში. იქ მოაქცია არქედიები და ბაქტერიები

რობერტ უიტეკერმა სკოების სამეფო - ორგანიზმები რომლებსაც მცენარებიისა და ცხოველის ნიშნები აქვს

1977წ-ს დრაბიანიკები გაყვეს ორ სამეფოდ; არქეებად არქეობაქტერიებად და ევკარიტებად ბაქტერიებად. აქეებს აქვთ უჯრედოვანი სისტემა რპგპრც ევაკრიტებს

Aphthona flava.

ხშირად ანსხვავებენ ერთმანეთისგან "ბუნებრივსა" და "ხელოვნურს", თუმცა რამდენად მართებული მათი განცალკევება ხშირი დებატების საგანია. ერთ-ერთი შეხედულებით ყველაფერს გონებრივს ანცალკევებენ ნატურალური სამყაროსგან; მეორე მოსაზრებით ბუნებრივს უნდა გამოეყოს არა მარტო გონებრივი, არამედ ასევე ჰუმანური (ადამიანური) და მათი ზემოქმედება. ორივე შემთხვევაში საზღვარი ნატურალურსა და ხელოვნურს შორის რთული გასავლელია (იხ. გონება-სხეულის პრობლემა.) ზოგიერთი ადამიანი მიიჩნევს, რომ პრობლემისგან თავის არიდება შეიძლება იმის დაშვებით, რომ ყველაფერი ბუნებრივია, თუმცა ეს "ხელოვნურის" კონცეფციის განსაზღვრებას არ აადვილებს. ნებისმიერ შემთხვევაში, გაურკვევლობა ნატურალურსა და ხელოვნურ ნამოქმედარს შორის არსებული ზღვარზე ოდითგანვე ხელოვნების, ლიტერატურისა და ფილოსოფიის აღმაფრენის წყარო ყოფილა.

                                               

                                                                       წყალბადის ატომები

კიდევ ერთი თვალსაზრისით უნდა გამოიყოს ნატურალური პროცესები და ხელოვნური პროცესები. ამ შეხედულებით, რაიმე პროცესი ან ადამიანის ზემოქმედებით ხდება ან არა. მაგ. ოთახი შესაძლოა ნუთურის ჩამრთველზე დაჭერით განადთეს, ან იგივე ოთახი შესაძლოა ფანჯრიდან შემოსულმა მზის შუქმა გაანათოს. ამ შეხედულებით, ხელოვნურობა მკაფიოდ ადამიანის ნებით განხორციელებული ქმედებაა.

ბუნებრივისა და ხელოვნურის ერთმანეთისგან განსხვავების პრობლემა ძველი ბერძნებისთვისაც აქტუალური იყო. თანამედროვე ფილოსოფოსები, მაგ. დევიდ ჰიუმი და ჯონ სტიუარტ მილი ხშირად აკრიტიკებენ ნებისმიერ მცდელობას რათა რაიმე მორალური მნიშვნელობა მიეცეს ამგვარ განსაზღვრებას.

მწერალს სტივენ ფრაის კომენტარით, თუ ირგვლივ მიმოვიხედავთ, ნებისმიერი სიუშნოვე ჩვენს ირგვლივ ადამიანის ხელით არის შექმნილი; ეს არგუმენტი ხელს უწყობს საყოველთაოდ გავრცელებულ აზრს იმაზე, რომ ბუნება განუსაზღვრელად ლამაზია. ის ფაქტი, რომ ბუნების სილამაზე ადამიანის ხელოვნების აღმაფრენის უდიდესი წყარო იყო ოდითგანვე კიდევ უფრო აძლიერებს ბუნებასა და სილამაზეს შორის ასოციაციას. ამ აზრს იზიარებს მრავალი მეცნიერიც; ფრანგ მათემატიკოს, ჟულს ანრი პოანკარეს (1854-1912) უთქვამს:

"მეცნიერი ბუნებას არ სწავლობს რადგან ეს მისთვის სასარგებლოა; მეცნიერი ბუნებას სწავლობს რადგან ის აღაფრთოვანებს მას, ის აღფთოვანებულია მით, რადგან ის ლამაზია. ბუნება ლამაზი რომ არ იყოს ის შესწავლის ღირსი არ იქნებოდა, და ბუნება შესწავლის ღირსი რომ არ იყოს, სიცოცხლე ცხოვრების ღირსი არ იქნებოდა. რა თქმა უნდა მე არ ვგულისხმობ სილამაზეს, რომელიც ჩვენს გრძნობებზე მოქმედებს - შემადგენლობისა და გარეგნობის სილამაზე; არც ამგვარი სილამაზის დაკნინება მსურს, თუმცა მას არავითარი კავშირი აქვს მეცნიერებასთან; მე ვგულისხმობ სილამაზეს, რომელიც მოდის ბუნების შემადგენელ ნაწილთა შორის ჰარმონიული წესრიგისგან, და რომლის შეცნობა წმინდა შემეცნებას ძალუძს

ფენიქსი (მითოლოგია)

                        ფენიქსი (მითოლოგია)

                                                    

                                 ცეცხლში მომკცდაცი ფენიქსი სურათი Aberdeen Bestiary

 (სავარაუდოდ ბერძ. φοίνιξ, «ცეცხლოვანი») — მითოლოგიური ფრინველი, რომელსაც თვითწვის უნარი გააჩნია. ცნობილია სხვადასხვა ქვეყნებისა და კულტურების მითოლოგიებში . ითვლებოდა, რომ ფენიქსი ჰგავდა წითელფრთიან არწივს. სიკვდილის წინ ფენიქსი საკუთარ თავს წვავს, ხოლო შემდეგ აღსდგება ფერფლიდან. ჰეროდოტეს თანახმად ეს ფრინველი ასირაში ცხოვრობდა. ხშირად ითვლებოდა, რომ ფენიქსი სინამდვილეში არსებობდა და არ იყო მითური არსება. შემდგომში ფენიქსი გახდა მუდმივი განახლების სიმბოლო. უკვდაბის.

იხ. ვიდეო

პირველად მოხსენიებული აქვს ჰეროდეს (V ს ჩვ. წ. აღ.) ის გვამცნობს, რომ ის არაბეთიდან არის და ცოცხლობს 500წელი თავის მშობლებთან ერთად, როცა მისი მშობლები  კვდება ის მიიფრენს  ღმერთის  ტაძარში  ჰელიოპოლისში და იქ დამასხავს მშობლებს. თვიდაწვის შესახებ ჰეროდე არფერს ამბობს. 

                            ჰელიოპოლისი

                                                     

                            ჰელიოპოლისის ყველაზე დიდი გადარჩენილი მონუმენტი

(ბერძ. Ἡλιούπολις — მზის ქალაქი; ძვ. ეგვიპტ. იუნუ; ბიბლიაში მოხსენიებულია, როგორც ონ) — ანტიკური ქალაქი ძველ ეგვიპტეში ძველი სამეფოს პერიოდიდან, დღევანდელი ქაიროს ჩრდილო-აღმოსავლეთით. ცამეტი ეგვიპტური ნომის ცენტრი. ჰელიოპოლისი დღეს წარმოადგენს ნანგრევებს და არქეოლოგიური გათხრების მნიშვნელოვანი ობიექტია.ამ ქალაში არის მთავარი ცენტრი  უზენაესი ღმერთის თაყვანისცემა -  მზის ღმერთი ატუმი ხოლო შემდეგ ატუმ-რა. 

მედუზა (მითოლოგია)

                     მედუზა (მითოლოგია)

                                         

              მედუზა გორგონა კარაჯო (1595) უფიცი გამოსახულია თავმოკვეთილი თავი გორგონა

სქესი - ქალი, მამა - გორგონა (ბერძნ. Μέδουσα, Medousa) -  გორგონა, რომელსაც თავზე გველები ეხვევა, მოკლა პერსევსმა. მისი სახე ათენას ფარზეა. მნახველს აქვავებს. შუმერული შესატყვისი — ხუბაბა (ხუვავა). 

იხ. ვიდეო

• პელიას მეფის ერთ-ერთი ასული, იაზონის ბიძაშვილი;
• პრიამოსის (პოდარკეს) ერთ-ერთი ასული (არა არისბეს და ჰეკაბესაგან)
• სთენოლოსის და ნიკიპეს ასული, ევრისთევსის და აპოლოდორე 2, 4, 5

ვანის გათხრებში 1979 წელს აღმოაჩინეს მედუზას თავი (გორგონა), ოდნავ დაზიანებული, მაგრამ დიდი ხელოვნებით გამოკვეთილი (ძვ. წ. II-I საუკუნეები)

                                         

                                                        ,,მედუზის თავის'' რუბენსი (1618)

მედუზას თავი:

• საშინელი, შიშით გამქვავებელი რამ;
• მედიკოსთა ენაზე სისხლძაღვების სპეციფიკური მდგომარეობა, ცუდი სიმპტომი, 
• კიბოს ნიშანი მუცლის არეში, რომლის ხილვაზეც ექიმი „ქვავდება“

ანტიკური წყაროები - მოხსეინებული აქვს ჰომეროსს, ჰესიოდეს პოემებში  ,,თეოგონია და ,, ჰერაკლეს ფარი'' ევრიპიდეს, ექსილეს, პინდაროსს, ოვიდიუსს.

გეოგლიფი

                             გეოგლიფი

                          

ისტორიამდელი უფინგტონის თეთრი ცხენი — ევროპის ყველაზე ცნობილი გეოგლიფი.

მიწაზე გამოსახული გეომეტრიული ან ფიგურული გამოსახულება, როგორც წესი, სიგრძით 4 მეტრზე მეტი. ბევრი გეოგლიფი იმდენად დიდია, რომ მათი დანახვა მხოლოდ ჰაერიდან არის შესაძლებელი ყველაზე უფრო ცნობილი მაგალითი ნასკას ნახაზები არსებობს გეოგლიფების შექმნის რამდენიმე საშუალება: ნიადაგის ზედა ფენის მოხსნის გზით ნახატის მთელ პერიმეტრზე, ღორღის იმ ადგილას დაყრის გზით, სადაც უნდა გაიაროს ნახატის მოხაზულობამ, ნახატის შექმნა ხეების დარგვის გზით. გეოგლიფების გამოყენება მხატვრული დანიშნულებით ჩვენს დროშიც მიმდინარეობს

  იხ. ვიდეო

ყველაზე უფრო მეტად ცნობილი გეოგლიფებია — ნასკას ხაზები, რომელიც მდებარეობს სამხრეთ ამერიკაში, პერუში. ამ გეოგლიფების შექმნის კულტურული მნიშვნელობა დღემდე რჩება ამოუცნობი, მიუხედავად ბევრი ჰიპოთეზისა. მისი უახლოესი ანალოგი, რომელიც ნასკადან დაახლოებით 30 კმ მანძილზე მდებარეობს, არის შედარებით ნაკლებად ცნობილი პლატო პალპა, ასევე «ატაკამის გოლიათი» და პარაკასის ნახევარკუნძულზე მდებარე «კანდელაბრი».

იხ. ვიდეო

ჩრდილოეთ ამერიკაში, კალიფორნიის შტატის ქალაქ ბლაიტთან ახლოს არსებობს ბლაიტის ფიგურების მცირერიცხოვანი გეოგლიფები.

დასახელებულ გეოგლიფებთან ერთად დიდი ზომის ნახატები მიწაზე ნაპოვნია ინგლისში (ისტორიამდელი «უფინგტონის თეთრი ცხენი» და შედარებით უახლესი «კერნ აბასის გიგანტი»), ურალში (გეოგლიფი «ლოსი» «ზიურატკულის» ეროვნულ პარკში, ჩელიაბინსკის ოლქში), ალთაიში, აფრიკაში (ვიქტორიის ტბის სამხრეთით და ეთიოპიაში).თანამედროვე გეოგლიფებითაა მორთული პერუს ბევრი მთის ფერდოები. ეს ძირითადად სხვადასხვა შინაარსის ტექსტებია — ქალაქ კუსკოს ფერდოებთან მდებარე ლოზუნგიდან «გაუმარჯოს პერუს!», საარჩევნო მოწოდებებამდე ან რეკლამებამდე.

უპირობოდ, თანამედროვე გეოგლიფებს მიეკუთვნება ავსტრალიური ადამიანი მარი.

ბოგდოს მთის მასივზე, რომელიც მდებარეობს მონღოლეთის დედაქალაქ ულან-ბატორის სიახლოვეს, 2009 წელს გაიხსნა უდიდესი გეოგლიფი ჩინგიზ-ყაენის თავის გამოსახულებით

2006 წელს მონღოლეთში, მთა ბოგდ ხანის გასუფთავებულ ადგილებში დახატული ჩინგიზ ხანის პორტრეტი.

ყველა გეოგლიფი არ არის უძველესი. ლენდ არტის მოძრაობამ შექმნა მრავალი ახალი გეოგლიფი, ისევე როგორც სხვა სტრუქტურები; ალბათ ყველაზე ცნობილი მაგალითია რობერტ სმიტსონის Spiral Jetty. დასავლეთ შეერთებული შტატების ბევრი ქალაქი და ქალაქი იყენებს ბორცვების ასოებს (ასევე ცნობილია როგორც "მთის მონოგრამები") მათი მდებარეობის ზემოთ მდებარე ბორცვებზე. თანამედროვე ავსტრალიელმა მოქანდაკემ ენდრიუ როჯერსმა შექმნა გეოგლიფები მთელს მსოფლიოში სახელწოდებით "სიცოცხლის რიტმები". You Yangs Regional Park არის გეოგლიფის სახლი, რომელიც ააშენა როჯერსმა ტერიტორიის მკვიდრი ხალხის აღიარების მიზნით. მასზე გამოსახულია ბუნჯილი, მითიური არსება ადგილობრივი ვაუტარონგის აბორიგენული ხალხის კულტურაში.

გეოგლიფური ტექსტები და გამოსახულებები გავრცელებულია ცენტრალურ და შიდა აზიაში, მაგრამ მათი წარმოშობისა და გავრცელების სისტემატური შესწავლა არ ყოფილა.

ბუნჯილის გეოგლიფი You Yangs-ში, ლარა, ავსტრალია, ენდრიუ როჯერსი. არსებას ფრთების სიგრძე 100 მეტრი აქვს და მის ასაგებად 1500 ტონა კლდე გამოიყენეს.

1800-იანი წლების დასაწყისიდან შექმნილი სამხრეთ ინგლისის უახლესმა ფიგურებმა შეინარჩუნეს რეგიონის უძველესი ტრადიცია ცარცის ბორცვის ფიგურების შესახებ. ამის მაგალითებია Litlington White Horse, Devizes White Horse, Fovant Badges, Cherhill White Horse და Marlborough White Horse.

2008–2009 წლებში ალფი დენენმა შექმნა Britglyph, ლოკაციული ხელოვნებაზე ორიენტირებული გეოგლიფი, რომელიც შექმნილია გაერთიანებული სამეფოს მასშტაბით მონაწილეების მიერ კლდეების დატოვების უაღრესად კონკრეტულ ადგილებში და ატვირთვით შექმნილი მედიის საშუალებით. როდესაც ერთად გადაიღეს და ნახეს პროექტის მთავარ ვებსაიტზე, შეიქმნა საათის და ჯაჭვის სურათი, რომელიც შთაგონებულია ჯონ ჰარისონის საზღვაო ქრონომეტრი H5-ით.

ხალხმა გამოიყენა Strava მობილური აპლიკაცია Strava ხელოვნების, ვირტუალური გეოგლიფების შესაქმნელად.

იხ. ვიდეო - Плато Наска | Взрывая историю | Discovery

რეკლამა  - https://shotashota75.blogspot.com/2020/06/blog-post_3.html

წრეები მინდორზე

                    წრეები მინდორზე

                      

                 ინგლისური ბროშურა 1678წ სათაურით  Mowing-Devil  (ესმაკი კოსარი)

ინგლ. crop circles ან აგროლიიფი (პორტ. agroglifos ფრ. agroglyphes, агро + გლიფი) - გეოგლიფი, გემეტრიული სურათები რკალების სახით, წრეების და სხვა ფიგურები, გამოსახულებების მიდვრებზე მცენერეების დახმარებით. ყველაზე ადრეული მიჩნეულია ბროშურა ,,ესმაკი კოსარი'' 1678წ ინციდენტი აღწერილი იყო 1834წ  ზღაპარში ,,ცხენოსანი ცხენი'' პეტრ ერშოვის. 1880წ-ს პირველდ მიანიჭეს სამეცნირო ახსნა, ის მიაწერეს ,,შტორმის ეფექტს''. შესძლოა ყოფილიყო როგორც მცირე, ასევე დიდი ზომის მთლიანდ ჩანს ფრინველის თვალიდან ან თვიღმფრინავის. იხ. ვიდეო

საზოგაოების ყურადღება მიიპყრო 1970- დან 1980წწ, როცა მათი მრავალი აღმოჩენა მოხდა სამხრ. ინგლისში.

მიზეზების მათი აღმოცენების მრავალი ჰიპოთეზა გამოითთქვა: ტრავიალურიდან - წრეები ადამიანის საქმიანობის შედეგია, ალტერნატიული - მიკროქარიშხლები, წრიული ელვა, უცხოპლანეტელთა ნამოქმედარი და სხვა (კრიტიკები მიუთითებენ არ არსებობა ფაქტების, უარყოფისა თუ დადასტურების ამ თუ იმ ვარაუდის)

წრეები მინდორზე

ერთერთი ვარაუდი აღმოცენების იყო ტერმიტების მოქედების შედეგი ყოფილიყო, ქარიშხლებისა და უძველესი ქვის ნაგებობებიც. 

იხ. ვიდეო

აღქერილობა (1990წ-ს შემდეგ) ფიგურები ჩვეულებრივ წარმოადგენდა თავსითავად საკმაოდ დიდი (ასეულებით მეტრობით ზომით)  და რთული (ასეულებით ელემენტები) პიქტოგრამები . შიძლება იყოს გამოსახული ცხოველები, სიმბოლები სხვადასხვა კულტურის, მათემატიკური განტოლებები, გამოსახულება სპირალური სახით დნმ ან აბლაბუდა, ან უბრალოდ ნიმუში რაიმე დანიშნულების გარეშე.

იხ. ვიდეო

ახლო გამოკვლევა აჩვენებს, რომ ხშირ შემთხვევაში წრეები მინდვრებში ფიგურები გაბრტყელებული (მოხრილი) და გადაბმული, მაგრამ არა გატეხილი. ბრუნვა შეიძლება იყოს ნებისმიერი მიმართულებით, და ხშირად იმავე ფიგურაში არის გადახრილი ორივე საათის ისრის მიმართულებით და საწინააღმდეგო ისრის ისრის მიმართულებით, ზოგჯერ იმავე წრეში შეიძლება არსებობდეს ფენების გადახვევა საპირისპირო მიმართულებით. ასევე, დაკვირვებული ველის ფორმები გეომეტრიულად ძალიან ზუსტია.

იხ. ვიდეო

აცეტილსალიცილმჟავა - ასპირინი

         აცეტილსალიცილმჟავა - ასპირინი

                                    

გამოყენებისას ყოველთვის გულდასმით გაეცანით ინსტრუქციას და მისი გვერდითი მოვლენებს. C₉H₈O₄ — სამკურნალო პრეპარატი, სიცხის დამწევი, ოფლის მომგვრელი, ანთების საწინააღმდეგო და ტკივილგამაყუჩებელი საშუალება. თეთრი კრისტალური ფხვნილი. ცუდად იხსნება წყალში, კარგად — სპირტში, მწვავე ნატრიუმისა და ნატრიუმკარბონატის ხსნარებში, დნობის ტემპერატურა არის 133–136°C. იყენებენ ნევრალგიის, შაკიკის, ციებ-ცხელებითი დაავადებების, რევმატიზმისა და სხვათა დროს. აცეტილსალიცილმჟავა შედის მზა კომბინირებული ტაბლეტების შედგენილობაში. კარგად არის შესწავლილი მოქმედების მექანიზმი და აცეტილსალიცილის მჟავას უსაფრთხოების პროფილი, მისი ეფექტურობა კლინიკურად იქნა გამოცდილი, რის გამოც ეს პრეპარატი შედის ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის ყველაზე მნიშვნელოვანი მედიკამენტების სიაში.

იხ. ვიდეო

ასპირინი გამოიყენება მრავალი პირობის სამკურნალოდ, მათ შორისაა ცხელება, ტკივილი, რევმატიული ცხელება და ისეთი ანთებითი დაავადებები, როგორიცაა რევმატოიდული ართრიტი, პერიკარდიტი და კავასაკის დაავადება. ასპირინის ქვედა დოზებმა აჩვენა, რომ ამცირებს გულის შეტევით სიკვდილის რისკს ან ზოგიერთ შემთხვევაში ინსულტის რისკი. არსებობს რამდენიმე მტკიცებულება, რომ ასპირინი ეფექტურია კოლორექტალური კიბოს პროფილაქტიკისთვის, თუმცა ამ ეფექტის მექანიზმები უცნობია. შეერთებულ შტატებში ასპირინის დაბალი დოზა მიზანშეწონილად მიიჩნევა 50-დან 70 წლამდე ასაკის ადამიანებისთვის, რომლებსაც აქვთ უფრო მაღალი გულ-სისხლძარღვთა რისკი 10% -ზე მეტი და არ არის გაზრდილი სისხლდენის რისკი.
იხ. ვიდეო