თალიბანი

                                                                      თალიბანი

                                        
იდეოლოგია -  ისლამიზმი, პანისლამიზმი
ეთნიკურობა - ძირითადად პუშტუნები, ასევე არაბები, ტაჯიკები, ხაზარები, ბეულჯემი, და სხვ.
რელიგიურობა - ისლამი
დევიზი - არაფერი არ არის, ღირსეული თაყვანიმცემლობის მხოლოდ ალაჰი და მუხამედი და მისი მონა და მაცნე
ლიდერები - მანსურ ახტარი 
                                                    
                                                                              ახტარ მანური 1998წ
თალიბანების ლიდერი მულლი ომარის სიკვდილის შემდეგ მოკლული იქნა უპილოტო დრონის მხრიდან მიტანილი იერიშისას იმ მანქანაზე რომლითაც ის გადაადგილდებოდა.

 (თულაბას დამახინჯებული ფორმა, არაბული თალიბის მრავლობითი ფორმა, „მოსწავლე“) — პუშტუნურად ნიშნავს ,,მოსწავლეები''ისლამური ფუნდამენტალისტური პოლიტიკურ-რელიგიური პრო-პუშტუნთა მოძრაობა, რომელიც თითქმის მთელ ავღანეთს მართავდა 1996-2001 წლებში. დიპლომატიური აღიარება მხოლოდ სამი ქვეყნისგან მიიღო: არაბთა გაერთიანებული საამიროები, პაკისტანი და საუდის არაბეთი. გაეროს უშიშროების საბჭოს მიერ აღიარებულია როგორც ტერორისტული ორგანიზაცია. თალიბანს აშშ-ში არ აქვს ტერორისტული ორგანიზაციის ოფიციალური სტატუსი.

„თალიბანის მოძრაობა“ შეიქმნა 1994 წლის ზაფხულში ყანდაარში, ავღანეთში მიმდინარე სამოქალაქო გაცხარებული ომის დროს. თავდაპირველად თალიბანში გაწევრიანებულები იყვნენ ომის ვეტერანები, ლტოლვილი პუშტუნები, რომლებმაც რელიგიური განათლება პაკისტანურ მედრესეში მიიღეს და მხარდაჭერილნი იყვნენ პაკისტანელი სპეცსამსახურების მიერ. თალიბების იდეოლოგია მოიცავდა ისლამურ ფუნდამენტალიზმს ადგილობრივ პუშტუნურ ჩვეულებებთან ერთად. იმ დროს თალიბების მიზანი იყო ისლამური ნორმების აღდგენა, აგრეთვე მშვიდობის დაბრუნება ავღანეთში. მოძრაობას მეთაურობდა ომის ვეტერანი მოჰამედ ომარი.

იხ. ვიდეო

სულ მალე თალიბებმა დაიკავეს ავღანეთის დიდი ნაწილი. 1996 წლის აპრილში ქალაქ ყანდაარში შედგა მუსლიმან თეოლოგთა კრება, სადაც მულა ომარი შერაცხეს „მართლმორწმუნეების მბრძანებელად“ და მოძრაობამ დაიწყო ქაბულში განლაგებული პრეზიდენტის ბურჰანუდინ რაბანის წინააღმდეგ ომი. იმავე წლის სექტემბერში თალიბებმა დაიკავეს ქალაქი ქაბული და ამ დროიდან დაწყებული 2001 წლამდე ფაქტობრივად განაგებდნენ ავღანეთის სახელმწიფოს.

  მოძრაობა იღებდა მხარდაჭერას პაკისტანიდან, ხოლო 1996 წლიდან დაწყებული თანამშრომლობდა ოსამა ბინ ლადენთან, რომლისგანაც აგრეთვე იღებდა ფინანსურ მხარდაჭერას. 2001 წლის 11 სექტემბრის ტერორისტული აქტების შემდეგ, რომელსაც შეეწირა დაახლოებით 3 ათასი ადამიანი, თალიბებმა ბინ ლადენის გაცემაზე უარი განაცხადეს. ამასთან დაკავშირებით, 2001 წლის ოქტომბერში ნატოს ჯარისკაცებმა ანტითალიბანურ ძალებთან ერთად ავღანეთში დაიწყეს სამხედრო ოპერაცია, რომლის შედეგად თალიბანის ხელისუფლება ჩამოგდებული იქნა.

თალიბანი მებრძოლეები ფართო სპექტრის მებრძოლეები არიან, ისინი ძირითადად მოქმედებენ მცირე ჯგუფებათ და ერთმანეთთან დაკავშირებული არიან ნათესავური კავშირებით და რელიგიური აღმსარებლობით (მუსლიმი ფუნდამეტალისტები), დაკავშირებული არიან ბევრ ტერორისტულ ორგანიზაციებთან მათ შორის ალ-ყაიდასთან. მათი საბრძოლო მოქმედებები ძირითადად პარტიზანული ხასიათისაა და მოქმედების არეალი არის ავღანეთი და პაკისტანი. ავღანეთის რესპუბლიკაში თალიბანი შეავიწროვა სამშვიდობო მისიამ და მათი მოქმედების არეალი შეზღუდულია.

იხ. ვიდეო

თალიბებს საკუთარი საიტი გააჩნიათ, რომელიც პაშტოს, დარის, არაბულ, ურდუს და ინგლისურ ენებზე მუშაობს. მიუხედავად იმისა, რომ ხშირად თალიბების ვებ-გვერდს ავღანეთის ხელისუფლება ბლოკავს, საიტის ადმინისტრატორები, რომლებიც ავღანეთის გარეთ მუშაობენ ამ პრობლემას მალევე უმკვლავდებიან. თალიბანი ჟურნალისტებს ელექტრონულ ფოსტას რეგულარულად უგზავნიან. 1990-იან წლებში როდესაც თალიბანი ხელისუფლებაში მოვიდა, ავღანეთში ტელევიზია, მუსიკა და კინოფილმები აიკრძალა. თუმცა, ომის დაწყებიდან ათი წლის შემდეგ, თალიბები XXI საუკუნის ტექნოლოგიურ მიღწევებს, სოციალური ქსელების ჩათვლით უკვე საკმაოდ ეფექტურად იყენებენ.

                                   

თეთრი ფერებით აღნიშნულია ტერიტორიები თალიბების მიერ 2016წ-ის 21 თებერვალი

ტერორისტული ქციები თალიბანის მიერ

2009 წლის 8 ოქტომბერს თვითმკვლელმა  ააფეთქა დამაღმული  მანქანა ბომბი ინდოეთის საელჩოს მახლობლად ქაბულში. დაიღუპა 17 ადამიანი (2 პოლიციელი და 15 მშვიდობიანი მოქალაქე) და 80-ზე მეტი დაშავდა. თალიბების წარმომადგენლებმა პასუხისმგებლობა აიღეს თავდასხმის ორგანიზებაზე. 

2009 წლის 28 ოქტომბერს, თალიბების შეტევამ ქაბულის სასტუმროზე დაიღუპა 6 და დაშავდა გაეროს 9 თანამშრომელი.

2009 წლის 28 დეკემბერს, თავდასხმისას მთავარ ქუჩაზე თვითმკვლელმა ბომბი აფეთქდა, როდესაც იქ ათასობით შიიტური  მუსლიმის მსვლელობა მოხდა, რომლებიც აშურის შიიტურ გლოვას აღნიშნავდნენ. დაიღუპა 43 და დაშავდა 60-ზე მეტი ადამიანი. პაკისტანელმა თალიბებმა პასუხისმგებლობა აიღეს თავდასხმის ორგანიზებაზე. 

2010 წლის 6 აგვისტოს ავღანეთის პროვინციაში Badakhshan- ში თალიბანებმა მოკლეს საერთაშორისო საქველმოქმედო ორგანიზაციის ქრისტიანული ორგანიზაციის საერთაშორისო დახმარების მისიის ათი შეუიარაღებელი თანამშრომელი, რომლებმაც დახმარება გაუწიეს ავღანელებს. დაღუპულთა შორის იყო ექვსი ამერიკელი, ერთი ბრიტანელი, ერთი გერმანელი და ორი ავღანელი. 

2010 წლის 3 სექტემბერს, ქუთაისში ჩატარებული მიტინგზე მომხდარი აფეთქების შედეგად, პალესტინის დახმარების საერთაშორისო დღის ფარგლებში, დაიღუპა 54 ადამიანი, დაშავდა 197 ადამიანი. პაკისტანელმა თალიბებმა პასუხისმგებლობა აიღეს თავდასხმის ორგანიზებაზე. 

2010 წლის 5 ნოემბერს, პაკისტანის ქალაქ დარრა ადამ ხელში პარასკევს ლოცვის დროს თვითმკვლელმა ბომბი აფეთქდა მეჩეთში. დაიღუპა მინიმუმ 50 და დაშავდა 100-ზე მეტი ადამიანი. აფეთქების პასუხისმგებლობა დაეკისრა პაკისტანელ თალიბებთან ასოცირებულ ჯგუფს. 

2010 წლის 11 ნოემბერს ყარაჩის პოლიციის შენობის მახლობლად აფეთქდა დანაღმული სატვირთო მანქანა. დაიღუპა 20, დაშავდა 100-ზე მეტი ადამიანი. პაკისტანელმა თალიბებმა პასუხისმგებლობა აიღეს თავდასხმის ორგანიზებაზე. 

2011 წლის 9 მარტს თვითმკვლელმა ბომბი აფეთქდა ფეშავარის გარეუბანში, როდესაც იქ გაიმართა თალიბანის მებრძოლი ორგანიზაციის ერთ-ერთი აქტივისტის ცოლის დაკრძალვა. 40 ადამიანი დაიღუპა, დაშავდა 60-ზე მეტი. პაკისტანელმა თალიბებმა პასუხისმგებლობა აიღეს თავდასხმის ორგანიზებაზე. 

2011 წლის 3 აპრილს ორი თვითმკვლელი ბომბი ააფეთქეს ქალაქ დარა გაზი ხანში მდებარე რელიგიურ კომპლექსში, როდესაც იქ მოხდა რელიგიური ზეიმი. მინიმუმ 41 ადამიანი დაიღუპა და 100-ზე მეტი დაშავდა. პაკისტანელმა თალიბებმა პასუხისმგებლობა მიიღეს თავდასხმის ორგანიზებაზე. 

2011 წლის 31 ოქტომბერს, ქანდაჰარში თვითმკვლელის მიერ განხორციელებული აფეთქების შედეგად, გაეროს 3 თანამშრომელი, ადგილობრივი პოლიციის უფროსი და რამდენიმე სხვა დაიღუპნენ. თალიბებმა პასუხისმგებლობა აირეს  თავდასხმის ორგანიზებაზე. 

2012 წლის 4 სექტემბერს ავღანეთის პროვინციაში ნანგარჰარში დაკრძალვის დროს თვითმკვლელობის ბომბიდან მინიმუმ 20 ადამიანი დაიღუპა და 50-ზე მეტი დაშავდა. თავდასხმის ყველა მსხვერპლი მშვიდობიანი მოქალაქე იყო. თალიბების წარმომადგენლებმა პასუხისმგებლობა აიღეს თავდასხმის ორგანიზებაზე. 

2014 წლის 17 იანვარს, თვითმკვლელმა ბომბი აფეთქდა თავს ყაბულში, ლიბანის რესტორანთან. დაიღუპა 21 ადამიანი, მათ შორის გაეროს 4 თანამშრომელი (ერთი მათგანი რუსი). თალიბების წარმომადგენლებმა პასუხისმგებლობა აიღეს თავდასხმის ორგანიზებაზე. 

ცნობილია შემთხვევები, სადაც მცირეწლოვანი თინეიგანების მსხვერპლი გახდა. ასე რომ, 2007 წელს, პაქტიკის პროვინციაში, თალიბებმა დახვრიტეს სკოლის მოსწავლე ინგლისურის შესასწავლად . 2010 წელს, ჰელმანდის პროვინციაში, მათ სიკვდილით დასაჯეს ჯაშუშობაში ბრალდებული 7 წლის ბიჭი . 2011 წელს მათ ჩამოიხრჩეს 8 წლის ბავშვი, რომლის მამამ, პოლიციელმა, უარი თქვა თავის მხარეზე გადასვლაზე 

                     

ოპიუმის წარმოაება ავღანეთში, 1994 - 2016წწ დათესილი ჰექტრობით ტერიტორია 

                                                             რაოდენობა წევრების 

1995წ - 25 ათასი ბაევიკი

1998წ - 110 ათასი თალიბი

2006წ - 12 ათასი თალიბი

2010 წ - 27 ათასი თალიბი

იფიციალურად თალიბების იდეოლოგია წარმოადგენს ისლამის ისეთ მიდევრობას როგორიცაა აშარიზმი.

ტერორისტული აქტი

2008 წლის 14 იანვარს თალიბანის მებრძოლებმა ქაბულ სერენას სასტუმროზე ტერორისტული თავდასხმა განახორციელეს, რასაც 6 ადამიანი ემსხვერპლა.

2009 წლის 8 ოქტომბერს, ქაბულში, ინდოეთის საელჩოს მახლობლად, თვითმკვლელმა ტერორისტმა აფეთქდა ბომბი მანქანა. დაიღუპა 17 ადამიანი (2 პოლიციელი და 15 მშვიდობიანი მოქალაქე) და 80-ზე მეტი დაშავდა. ტერორისტული თავდასხმის ორგანიზებაზე პასუხისმგებლობა აიღეს თალიბანის მოძრაობის წარმომადგენლებმა.

2009 წლის 28 ოქტომბერს ქაბულში სასტუმროზე თალიბების თავდასხმის შედეგად დაიღუპა გაეროს 6 თანამშრომელი და დაიჭრა 9.

2009 წლის 28 დეკემბერს თვითმკვლელმა ტერორისტმა თავი აიფეთქა ყარაჩის მთავარ ქუჩაზე, როცა იქ ათასობით შიიტი მუსლიმისგან შემდგარი მსვლელობა იმართებოდა, რომელიც აშურას შიიტურ გლოვას აღნიშნავდა. დაიღუპა 43 და დაშავდა 60-ზე მეტი ადამიანი. ტერაქტის ორგანიზებაზე პასუხისმგებლობა აიღო პაკისტანის თალიბანმა.

2010 წლის 6 აგვისტოს ავღანეთის პროვინცია ბადახშანში თალიბებმა მოკლეს საერთაშორისო ქრისტიანული საქველმოქმედო ორგანიზაციის International Assistance Mission-ის ათი უიარაღო თანამშრომელი, რომლებიც სამედიცინო დახმარებას უწევდნენ ავღანელებს. დაღუპულთა შორის იყო ექვსი ამერიკელი, ერთი ბრიტანელი, ერთი გერმანელი და ორი ავღანელი.

2010 წლის 3 სექტემბერს კვეტაში პალესტინელების მხარდაჭერის საერთაშორისო დღის ფარგლებში გამართულ აქციაზე აფეთქებამ 54 ადამიანი დაიღუპა და 197 დაშავდა. ტერაქტის ორგანიზებაზე პასუხისმგებლობა აიღო პაკისტანის თალიბანმა.

2010 წლის 5 ნოემბერს თვითმკვლელმა ტერორისტმა თავი აიფეთქა მეჩეთში პარასკევის ლოცვის დროს პაკისტანის ქალაქ დარა ადამ ხეში. სულ მცირე 50 ადამიანი დაიღუპა და 100-ზე მეტი დაშავდა. აფეთქებაზე პასუხისმგებლობა აიღო პაკისტანის თალიბანთან დაკავშირებულმა ჯგუფმა.

2010 წლის 11 ნოემბერს, ყარაჩიში, პოლიციის განყოფილების მახლობლად, ბომბი აფეთქდა. 20-მდე ადამიანი დაიღუპა და 100-ზე მეტი დაშავდა. ტერაქტის ორგანიზებაზე პასუხისმგებლობა აიღო პაკისტანის თალიბანმა.

2011 წლის 9 მარტს ფეშავარის გარეუბანში თვითმკვლელმა ტერორისტმა თავი აიფეთქა თალიბანთან მებრძოლი ორგანიზაციის ერთ-ერთი აქტივისტის მეუღლის დაკრძალვის დროს. 40-მდე ადამიანი დაიღუპა და 60-ზე მეტი დაშავდა ტერორისტული თავდასხმის ორგანიზებაზე პასუხისმგებლობა პაკისტანის თალიბებმა.

2011 წლის 3 აპრილს ორმა თვითმკვლელმა ტერორისტმა თავი აიფეთქა რელიგიურ კომპლექსში ქალაქ დარა ღაზი ხანში, როდესაც იქ რელიგიური ზეიმი იმართებოდა. სულ მცირე 41 ადამიანი დაიღუპა და 100-ზე მეტი დაშავდა. ტერაქტის ორგანიზებაზე პასუხისმგებლობა აიღო პაკისტანის თალიბანმა.

2011 წლის 31 ოქტომბერს ქანდაჰარში თვითმკვლელმა ტერორისტულმა აფეთქებამ დაიღუპა გაეროს სამი თანამშრომელი, ადგილობრივი პოლიციის უფროსი და რამდენიმე სხვა. თავდასხმის ორგანიზებაზე პასუხისმგებლობა აიღო თალიბანმა.

2012 წლის 4 სექტემბერს, ავღანეთის პროვინცია ნანგარჰარში, დაკრძალვის დროს თვითმკვლელმა ტერორისტმა აფეთქებამ დაიღუპა სულ მცირე 20 ადამიანი და დაშავდა 50-ზე მეტი. თავდასხმის ყველა მსხვერპლი მშვიდობიანი მოქალაქე იყო. ტერაქტის ორგანიზებაზე პასუხისმგებლობა აიღეს თალიბანის მოძრაობის წარმომადგენლებმა.

2014 წლის 17 იანვარს ქაბულში, ლიბანურ რესტორანთან თვითმკვლელმა ტერორისტმა თავი აიფეთქა. დაიღუპა 21 ადამიანი. ტერაქტის ორგანიზებაზე პასუხისმგებლობა აიღეს თალიბანის მოძრაობის წარმომადგენლებმა.

2014 წლის 20 მარტს თალიბებმა მეორე ტერორისტული აქტი განახორციელეს ქაბულ სერენას სასტუმროში, რომლის დროსაც დაიღუპა 9 ადამიანი, მათ შორის ორი ბავშვი.

2015 წლის 22 ივნისს თალიბებმა ავღანეთის ეროვნული ასამბლეის შენობას ქაბულში ავტომატების და ყუმბარმტყორცნების გამოყენებით დაესხნენ თავს. დაიღუპა ორი მშვიდობიანი მოქალაქე და შვიდი თავდამსხმელი.

2018 წლის 20 იანვარს ბოევიკებმა თავს დაესხნენ ქაბულში სასტუმრო ინტერკონტინენტალს, რომლის დროსაც 18-დან 43-მდე ადამიანი დაიღუპა. თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა აიღო თალიბანმა.

ცნობილია შემთხვევები, როდესაც ბავშვები თალიბანის მსხვერპლი გახდნენ. ამრიგად, 2007 წელს, პაქტიკის პროვინციაში, თალიბებმა დახვრიტეს სკოლის მოსწავლე ინგლისური ენის შესწავლისთვის. 2010 წელს, ჰელმანდის პროვინციაში, მათ სიკვდილით დასაჯეს 7 წლის ბიჭი, რომელიც ბრალდებულია ჯაშუშობაში. 2011 წელს მათ ჩამოახრჩვეს 8 წლის ბავშვი, რომლის მამამ, პოლიციელმა, უარი თქვა მათ გვერდით მისვლაზე[