დინამიტი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                              დინამიტi

დინამიტის შემადგენლობა - 

A - ნახერხი ან ნიტროგლიცერინით გაჟღენთილი სხვა შთამნთქმელი მასალა; B - დამცავი გვირგვინი; C - კაფსულ-დეტონატორი; D - კაბელი, რომელიც დაკავშირებულია აფეთქების კაფსულასთან; E - შესაკრავი ლენტი

 მაღალბრიზანტული ფეთქებადი ნივთიერება, რომელიც წარმოადგენს ნიტროეთერების და ფლეგმატიზატორების ნარევს. 1859 წელს შექმნა ალფრედ ნობელმა, ტრინიტროგლიცერინის და კაჟმიწის (კიზელგურის) შერევის შედეგად. გამოიყენებოდა სამხედრო და სამთო-მომპოვებელ საქმეში. დღესდღეობით, პრაქტიკული გამოყენებიდან გამოდევნილია ამონიტების მიერ, რომელთა წარმოებაც გაცილებლად იაფი ჯდება.

იხ. ვიდეო როგორ იქნა აღმოჩენილი დინამიტი

სტანდარტული დინამიტი 62% ტრინიტროგლიცერინი ან მისი ნარევი ეთილენგლიკოლდინიტრატთან, დაბალაზოტიანი ნიტროცელულოზა-3%, კალიუმის ან ნატრიუმის ნიტრატი-27%, ხის ფქვილი-8%.

დინამიტი ცეცხლსაშიშ მაღაროებში მუშაობისთვის (ცეცხლჩამქრობი დანამატით სუფრის მარილით)-10% ტრინიტროგლიცერინი ან მისი ნარევი ეთილენგლიკოლდინიტრატთან, დაბალაზოტიანი ნიტროცელულოზა-1%, ამონიუმის ნიტრატი-58%, ნატრიუმის ქლორიდი 18%.

დამზადებისას ჯერ იღებენ „მგრგვინავ ლაბას“, რომელიც წარმოადგენს ნიტროეთერების და კოლოქსილინის ნარევს, ინგრედიენტების გამხსნელში გახსნით და გამხსნელის აორთქლებით (ხშირად გამხსნელი ეთილის სპირტის და დიეთილის ეთერის 1-1-ზე ნარევია მასებით), შემდეგ მგრგვინავ ლაბას ფლეგმატიზატორებს ურევენ.

                                                                        

ალფრეს ნობელი 1883

მიუხედავად იმისა, რომ უმრავლეს შემთხვევაში დინამიტი ჟელესებრი მასაა, თხევადი ნიტროეთერების თვისებების გამო (კერძოდ დეტონაციის ორი რეჟიმის ქონა), მისი დეტონაციისთვის ძლიერი დეტონატორების გამოყენებაა მიზანშეწონილი. ძირითდად იყენებენ кд-8 (კაფსულ-დეტონატორი 8).

                                                                       

დინამიტის წარმოება ნობელის ქარხანაში

დინამიტის წარმოების პროცესს თან ახლავს ყველა სიფრთხილე, რომელიც გამოიყენება ასაფეთქებელი ნივთიერებების წარმოებაში: წარმოება მკაცრად რეგულირდება შემთხვევითი აფეთქების თავიდან ასაცილებლად; მოწყობილობა სპეციალურად შექმნილია იმისათვის, რომ შეამციროს გარე გავლენა შერეულ კომპონენტებზე, როგორიცაა ცეცხლი, სითბო ან დარტყმა; საგანგებოდ გამაგრებულია შენობები და საწყობები, დგება აფეთქებადი სახურავები და იქმნება წვდომის მკაცრი კონტროლი; შენობები და საწყობები გაფანტულია ქარხნების ტერიტორიაზე და აღჭურვილია სპეციალური გათბობის, სავენტილაციო და ელექტრომომარაგების სისტემებით; პროცესების ყველა ეტაპს მუდმივად აკონტროლებს ავტომატური სისტემები და მუშაკები; მომუშავეები გადიან სპეციალურ ტრენინგებს, სამედიცინო ჩათვლით, აფეთქების შედეგად დაზარალებულთა პირველადი დახმარების აღმოჩენის მიზნით და მათი ჯანმრთელობა ექვემდებარება გაძლიერებულ კონტროლს.

ასაფეთქებელი სამუშაოები დინამიტის დახმარებით, ნახატი ფრანგული ჟურნალიდან  La Nature 1873

საწყისი მასალები არის ნიტრო ნარევი (ნიტროგლიცერინი ეთილენგლიკოლის დინიტრატით, რომელიც ამცირებს მის გაყინვის წერტილს), შთამნთქმელი და ანტაციდი. თავდაპირველად, ნიტრო ნარევი თანდათანობით ემატება მექანიკურ მიქსერს, სადაც იგი შეიწოვება ადსორბენტის მიერ, ახლა ის ორგანული ნივთიერებაა, როგორიცაა ხის ან ხორბლის ფქვილი, ნახერხი და მსგავსი რამ, ნატრიუმის ან / ამონიუმის ნიტრატის შესაძლო დამატება რომლებიც აძლიერებენ დინამიტის ფეთქებად თვისებებს. შემდეგ ემატება ანტაციდის დაახლოებით 1%, როგორც წესი კალციუმის კარბონატი ან თუთიის ოქსიდი, ადსორბენტის შესაძლო მჟავიანობის სრულად გასანეიტრალებლად - მჟავე გარემოში, ნიტროგლიცერინი იშლება. შერევის შემდეგ, ნარევი მზადაა შეფუთვისთვის. დინამიტებს, როგორც წესი, მფარველობენ ქაღალდის მკლავებში 2-3 სმ დიამეტრის და 10-20 სმ სიგრძის, რომლებიც დალუქულია პარაფინით - ის იცავს დინამიტს ტენიანობისგან და ნახშირწყალბადების მსგავსად აძლიერებს აფეთქებას. ასევე ხელმისაწვდომია დინამიტის მრავალი სხვა ფორმა, დაწყებული მცირე ზომის ტყვიებით, რომლებიც გამოიყენება შენობების დანგრევის დროს, დიდი მუხტებით 25 სმ დიამეტრით, 75 სმ სიგრძით და 23 კგ წონით, რომლებიც გამოიყენება ღია საბადოების მოპოვებაში. ზოგჯერ გამოიყენება დინამიტის ფხვნილის ფორმა, ხოლო წყალქვეშა სამუშაოებისთვის იწარმოება გელირებული დინამიტი.

                                                                   

15-დიუმიანი პნევმატური ქვემეხი ეწ ბატარეა ,, დინამიტის ბატარეა'' (ინგლ. Battery Dynamite) ფორტ იუნფორდ სკოტი, სან-ფრანცისკო, 1895 - 1901)