დიდი ატრაქტორი დიდი მიზიდულობის ცენტრი შეიცანი სამყარო

         დიდი ატრაქტორი დიდი მიზიდულობის ცენტრი                                           შეიცანი სამყარო

                         

პანორამა საყრდენი მოკლეტალღების უნფრაწითელი ცის დიაპაზონში - მდგომარეობა დიდი ატრაქტორის (Great Attractor) მინიშნებულია გრძელი ღრმა ისრებით პირველი ქვედა კუთხეში
ინგლ. attract  - მოზიდვა, მოზიდვა, გატაცება

გრავიტაციული ანომალია, განლაგებული  გალაქტიკათშორისო სივცეში.
იხ. ვიდეო

მანძილზე დაახლ. 75 კგპ, ანუ სახლ 250 სინ. წ. დედამწიდან გონიოს თანავასკვლავედში. ეს ობიექტის 5⋅10¹⁶ M_ʘ (ან 10⁵ მასა ირმის ნახტომის) წარმოადგენს, უფრო მეტად ზე  უზრამაზარი გალაქტიკათშორისო გროვას წარმაოდგენს. საშუალო სიმკვრივე ნივთიერება დიდი ატრაქტორის რაიონში იმდენად დიდი მასა აქვს, რომ აღემატება საშუალო სიმკვვრივეს სამყაროსი იმდენად გიგანტური ზომის არის არა მხოლოდ ჩვენი ვასრკვლვათ სისტემა, არამედ სახვა გალაქტიკები და მათი გროვები ახლოს (მათ შრის ქალწული გროვა და მთელი რიგი ზეგიგანტური გროვებს) გააჩნიათ პეკულარული ( არაჩვეულებრივი) სიჩქარეები მიმართული მისკენ უზარმაზარი ფორმირდება  გალაქტიკების ნაკადი.

იხ. ვიდეო

ეფექტი. რ-თაც ატრაქტორი ახდენს გავლენას მოძრაბაზე დამზერილი ჩვენგან გალაქტიკებსა და გროვებზე სივრცეზე რადენიმე ასეული მილიონი სინათლის წელზე ადასტურებს მისი არსებობას. 

ცენტრში დიდი ატრაქტორში - გროვა გონის თანავარსკლავდში ACO 3627, - განლაგებულია გადაკვეთილი ორი უზარმაზარი სტრუქტურა, გიგანტური გროვა ჰიდრა-ცენტარვა და მათ შორის გიგანტური გროვა ქალწულის თანავარსკლავედში, გროვა ცენტარვა A3526 და გონის თანავასკლავედის გროვა და სხვ. გადაჭიმული გროვები  ფარშევანგის თანავასკლავედიდან ილაქნების  გიგანტური გროვამდე. 

საზღვარი გიგანტურიგროვების ლინეიკა. თეთრი ხაზებით აღნიშნულია ნაკადები მოძრაობის (მისი საზღვრების) გალაქტიკების და მათი გროვების გიგანტური ცენტრის მიზიდულობის - დიდი ატრაქტორის

იხ. ვიდეო

1960-იან წლებში ცენტრის მიზიდვის აუცილებლობა არსებობის აუცილებლობა პრგმოზირებას მოჰყვა  სხვადა სხვა შეუსაბამობა ხოლო 1970წწ დიპოლის ანიზოტროპია რელიქტიურ გამოსხივება და ცნობილი იმ დროსათვის წყაროს - დედამიწის მზსთან ერთად მოძრაობა გალაქტიკის ცენტრის  გარშემო გედის თანავარსკლავესკენ,ასევე  მოძრაობა ლომის თანავარსკლავედისკენ, მონაცემები ადასტურბდა იმას, რომ ჩვენი გალაქტიკა მისი მეზობლებთან ერთად 

                                                  
ტელესკოპ ჰაბლის მირ გდაღებული ფოტო  სურათი ცის რეგიონი სადაც მდებარეობს დიდი ატრაქტორი
შეადგენენ ადგილუბრივ ჯგუფს, ასევე ქალწულის გროვაში, გარდა ურთიერთ მოძრაობისა, ისინი მოძრაობენ 600კმ|წმ სიჩქ. ჰიდრას თანავარსკლავედის მიმართულებით. სუპერპოზიცია სიჩქარის მოძრაობის გროვივების ქალაქტიკების ქალწულის თანავარსკლავედში და დიდი ატრაქტორის და ასევე  იძლევა საშუალებას  დამზერითი მოძრაობის ირმის ნახტომის ფარდოფიდათ კოსმოსური სისტემების აღრიცხვის  გაზომილი სიდიდით ანიზოტროპიული რელიქტიური გამოსხივება.
ამ გზით მეცნიერები მივიდნენ იმ დასკვნამდე, რომ არსებობს დიდი ატრაქტორი, რ-იც ჩვენგან დაშორებულია დახლ. 60მგპ, უზარმაზარი გროვები მატერია. მათი მიზიდულობა საკმაოდ ერთმნიშვნელოვანია, რომ არ დაირღვეს გრავიტაციული კავშირი გალაქტიკათსორისო გროვების ერთმანეთის. პირველად ჰიპოთეზა წამოაყენა ანალ დრესლერიმ 1986წ-ს. პირდაპირი დამზერა დიდი ატრაქტორის. გართულებულია იმის გამო, რომ ის მდებარეობს ე.წ. ,,გაქცევის ზონაში'' დახურული დაკვირვების სიბრტყეში ირმის ნახტომში გზაზე დიდი რაოდენობით ვარკსვლავებისა და ვარკლვათშორისო გაზების გამო, გროვათა ნივთიერებები მკაფიოდ არის განლაგებული გზაზე მხოლოდ რადიოდაკვირვებით რედგენული წყაროები. 1980-იან წლებში რადიოტელესკოპის დახმარებით იყო აღმოცენილი (პირველი ,,გაქცევის  ზონა'') ახალი გროვა 20მგპ სიშორეზე კიჩოს თანავარსკლავედში. აღრიცხვა მისი გავლენა მიგვიყვანა რადენჯერმე უკეთესი თანხმობამდე განლაგებით კოსმოსური ფონური დიპოლის. თუმცა ამ სავაუდო მიმართულებამ დიდი ატრაქტორზე სიმკვრივე ხილული გალაქტიკები და იზრდებოდა, გროვებში  თავდაპირველად იყო 50-მდე გალაქტიკა, რაც არ იყო საკმარისი შემადგენლობა დიდი ატრატორის მასის. მხოლოდ 1990წწ გრძელი დიაპაზონის ოპტიკური დათვალიერება სამხრეთ ნახევარსფეროში მდებარე სხვადასხვა ტელესკოპებით, ევროპულ ობსერვატორიის მეცნიერებს საშუალებას მიეცათ ამ კლასტერში ეპოვათ კიდევ 600 გალაქტიკა.