ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                            წმინდა ცეცხლი

წმინდა ცეცხლი 2018წ-ს

 (ბერძ. Ἃγιον Φῶς — „წმინდა სინათლე“) — ცეცხლის გარდამოსვლის სასწაული მაცხოვრის საფლავის ტაძარში, იერუსალიმში, დიდ შაბათს, მართლმადიდებლური აღდგომის წინადღეს. კუვუკლიიდან ცეცხლის გარდამოსვლა გამოხატავს საფლავიდან გადმოსულ „ნათელ ჭეშმარიტს“, ესე იგი იესო ქრისტეს აღდგომას.

ამჟამად, ცერემონიას ასრულებენ იერუსალიმის მართლმადიდებელი ეკლესიის, სომხური სამოციქულო ეკლესიის იერუსალიმის პატრიარქის, კოპტური და სირიული ეკლესიების მღვდელთმსახურნი. წირვა პირდაპირ ეთერში გადაიცემა საქართველოში, რუსეთში, უკრაინაში, საბერძნეთში, ბელარუსში, რუმინეთში, ბულგარეთში, ეგვიპტეში, კვიპროსში, ლიბანში, გარდა ამისა, წმინდა ცეცხლი სპეციალური ავიარეისებით ყოველწლიურად ჩამოაქვთ საქართველოში, რუსეთში, უკრაინაში, ბელარუსში, საბერძნეთში, რუმინეთში, ბულგარეთში, პოლონეთში, სერბეთში, მონტენეგროში, მოლდოვაში, კვიპროსში, ყაზახეთში, სირიაში, ლიბანში, იორდანიაში და თაყვანს სცემენ სახელმწიფო და საეკლესიო მეთაურები.

იხ. ვიდეო

ერთ-ერთი უძველესი ცნობა წმინდა ცეცხლის გარდამოსვლის შესახებ გვხვდება გრიგოლ ნოსელთან, ევსები კესარიელთან, სილვია აკვიტანელთან და თარიღდება IV საუკუნით (ამასთან, მითითებული ავტორები მიუთითებენ უფრო ადრეულ შემთხვევებსაც). ეკლესიის წმინდა მამების მოწმობით, პეტრე მოციქულმა საფლავთან მისვლისას გონიერი და სხეულებრივი თვალით ხელთუქმნელი ღვთაებრივი სინათლე იხილა, რომელმაც გაანათა მაცხოვრის საფლავი. ევსები კესარიელი „საეკლესიო ისტორიაში“ (წგნ. 6:9, 1–3) გვამცნობს იმის შესახებ, რომ ერთხელ დიდი სააღდგომო ღამისთევისას დი­აკ­ვნებს დააკლდათ ზე­თი, რის გამოც მთე­ლი ხალ­ხი სასოწარკვეთილებაში ჩა­ვარ­და, ხოლო იერუსალიმის პატრიარქმა ნარცის I-მა (185–213) უბ­რძა­ნა მათ, რომ­ლებ­საც მზად­ყოფ­ნა­ში მო­ყავ­დათ გა­ნა­თე­ბა, ჩამოესხათ წყა­ლი და მო­ე­ტა­ნათ; შემდეგ სილოამის ემბაზიდან კანდელებში წყლის ჩასხმის კურთხევა გასცა; ამ წყალმა მიიღო ზეთის თვისება, ზეციდან ცეცხლი გადმოვიდა და კანდელები აანთო, რომლებიც მთელი ლიტანიობის განმავლობაში არ ჩამქრალა.

წმინდა ცეცხლის გარდამოსვლის სანახავად და მაცხოვრის საფლავის თაყვანსაცემად იერუსალიმში მომლოცველები მრავალი ქვეყნიდან ჩადიან და მოუთმენლად ელიან ამ სასწაულის კვლავ განმეორებას, შემდეგ ათასობით მორწმუნენი ცეცხლს ერთმანეთს უნაწილებენ.

აღსანიშნავია, რომ აღდგომის წინადღეს წმინდა ცეცხლის გადმოსვლის შესახებ დაწვრილებით ცნობებს გვაძლევს დეკანოზ პეტრე კონჭოშვილის 1899 წლის ჩანაწერ

იხ. ვიდეო

დიდი შაბათის წირვა ღვთისმშობლის ეკლესიაში სიმბოლურად ასახავს ქრისტეს ვნებას, იესო ქრისტეს დაკრძალვას და აღდგომას. წმინდა სინათლის თვითონ მოხსნა განასახიერებს გასვლას "ჭეშმარიტი სინათლის" საფლავიდან, ანუ აღმდგარ იესო ქრისტეს. საფლავიდან მოხსნილ ხანძართან დაკავშირებით, ცერემონიის მონაწილეები - ბერძენი და სომეხი სასულიერო პირები - იყენებენ არა სიტყვას "ცეცხლი", არამედ "სინათლეს" (ბერძნ. Φως, სომხური ԼույԼու)