ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                         მრავალძარღვა

(ლათ. Plantago) — მცენარეთა გვარი მრავალძარღვასებრთა ოჯახისა. ერთწლოვანი ან მრავალწლოვანი ბალახები, ზოგჯერ ბუჩქბალახებია.

გვარი მოიცავს 250-მდე სახეობას, რომელიც გავრცელებულია დედამიწის ზომიერ საერტყელში. საქართველოში 11 სახეობაა. იზრდებიან მთის ქვედა სარტყლიდან მოკიდებული ალპურ სარტყლამდე მშრალ და ბალახოვან ფერდობებზე, გზის პირებსა და დანაგვიანებულ ადგილებზე, მდელოებსა და ღორღიანებზე. ლათ. Plantago major, Plantago media და Plantago lanceolata ფართოდ გავრცელებული სახეობებია.

მრავალძარღვას თესლი შეიცავს ლორწოს და გლიკოზიდ აუკუბინს, ფოთოლი — კაროტინს, ვიტამინსა და ფიტონციდებს. ფოთოლს ხმარობენ ჭრილობისა და წყლულის მოსაშუშებლად, ნაყენს — ამოსახველებელ საშუალებად, წვენს — გასტრიტისა და ენტერიტის სამკურნალოდ.

იხ. ვიდეო

მრავალძრღვას სახეობებს იყენებდნენ პრეისტორიული დროიდან, როგორც მცენარეული სამკურნალო საშუალებები. ბალახი არის შემკვრელი, ანტიტოქსიკური, ანტიმიკრობული, ანთების საწინააღმდეგო, ანტიჰისტამინური, აგრეთვე, ამოსახველებელი, ანტისეპტიპტიკური და შარდმდენი საშუალება. გარეგნულად, ფოთლების ნაყენი სასარგებლოა მწერების ნაკბენის, შხამიანი სურო გამონაყარის, უმნიშვნელო წყლულების და დუღილის დროს. ფოლკლორში იგი იმასაც კი ამტკიცებს, რომ გველის ნაკბენის განკურნება შეუძლია და ამისათვის ჩრდილოეთ ამერიკის დაკოტა ინდურმა ტომმა გამოიყენა. შინაგანად მას იყენებენ ხველისა და ბრონქიტის დროს, როგორც ჩაის, ნაყენს ან სიროფს. ფართოფოთლოვან ჯიშებს ზოგჯერ ფოთლების ბოსტნეულად იყენებენ სალათებისთვის, მწვანე სოუსისთვის და ა.შ.

იხ. ვიდეო

მცენარის თესლის სამკურნალოდ იყენებენ მწიკების ასვე ყაზბობის, გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის. სკავებად მოიხმარს პრეისტპრიულ დროიდან. მაგ. კალიფორნიის ცენტრალურ სნაპიროს არქოლოგიურმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ამ სახეობას საკვებად იეყენებდნენ. კერძოდ ახალგაზრდა ოთლებს ნედლად მიიღტმევდნენ და ძველ ოთლებს ხარშავდნენ. ხოლო თესლის როგორც ბრინჯს ისე.