ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

      კარლ იუნგის სიზმრის თეორია

                                       

კარლ გუსტავ იუნგი არ იზიარებდა ზიგმუნდ ფროიდის ცნებას, რომელიც ასახულია ტრაქტატში "სიზმრების ინტერპრეტაცია", რომ სიზმრები არის "შიფრა", რომელიც კოდირებს სექსუალური ლტოლვის აკრძალულ იმპულსებს, შეუსრულებელი სურვილების წარმოდგენას, ასეთი შეხედულების გამარტივებულად მიჩნევა და. გულუბრყვილო. სინამდვილეში, იუნგი წერდა, რომ სიზმარი არის „არაცნობიერის პირდაპირი გამოვლინება“ და მხოლოდ „მისი ენის არცოდნა ართულებს მისი გზავნილის გაგებას
სიზმრების მინიშნებები  და ფროიდისგან განსხვავებით იუნგი მოუწოდებდა სიზმრის მნახველებს ,, არ გაექცნენ თვისუფალ ასოციაციებს'' არამედ ფოკუსირება მოახდინოს კოკნრეტული სიზმრების სახეზე მისცეს მას მეტი ანალოგია.  იუნგი თვლიდა, რომ თავისუფალი ასოციაციების მეთოდი საშუალებას გვაძლევს გამოვლინდეს პირადი (ინდივიდუალური) ასოციაციები მესიზმრეს დაჯგუფებული კომპლექსების გარშემო (რაც დაატკიცა იუნგმა), მაგრამ არ იძლევა მიახლოვდეს სიზმარის მნიშვნელობას.

იხ. ვიდეო სიზმრის ანალიზი და ფსიქოთერაპია ვაჟა ფშაველასთან -ფსიქოლოგი ნანა ჩაჩუა

უანგის აზრით, სიმრის სემინტეკური ველი ბევრად უფრო ფართოა, ვიდრე ეს ინდივიდუალური ჩარჩოები და ასახავს არაცნობიერის მთელი სფეროს სიმდიდრესა და  სირთულეს, როგორც იდნივიდუალურ, ისე კოლექტიურია. იუნგის ერთ-ერთი იდეაა ის, რომ სული, როგორც თვითრეგულირებადი ორგანიზმი, ანაზღაურებს აზროვნებას საპირისპირო არაცნობიერი აზროვნებით . მაშასადამე, მითოლოგიას შეუძლია დაეხმაროს სიზმრის ინტერპრეტაციაში, რადგან სიზმრები საუბრობენ სიმბოლოების მითოლოგიურ ენაზე, რომლებიც აერთიანებს საპირისპირო დამოკიდებულებებს ინტეგრალურ სემანტიკურ კატეგორიებში. მხოლოდ სიმბოლოების ენის გაუგებრობა აყენებს თარჯიმანს პოზიციას "ფრანგი, რომელიც ერთხელ ლონდონის ქუჩებში დარწმუნებულია, რომ მის გარშემო ყველა დასცინის მას, ან ცდილობს რაღაცის დამალვას"

იუნგს მიაჩნდა, რომ სიზმრის საშუალება როგორც ცნობიერებასა და ქვეცნობიერს შორის კავშირის დამყარების საშუალებას და სიზმარში ხედავდა ეგოს პოზიციის კომპენსაციის ფუნქციას. მან განსაკუთრებით გამოყო ,, დიდი'' სიზმარი, რაც არის სიზმრები რომლებიც დაკავშირებულია აღტაცებისა და საშინელების მარადიულ გრძნობასთან. ამ ოცნებებში იუნგი ხედავდა უმაღლეს სულიერ ხელმძღვანელობას, რომელიც მომდინარეობს ადამიანის (და შესაძლოა ყველა) არსების ცენტრიდან - მე.

იხ. ვიდეო ანალიზი სიზმარი ინგის მიხედვით

იუნგმა შეიმუშავა ორი ძირითადი მიდგომა  სიზმრის მასალის  ანალიზით - ობიექტური და სუბიექტორი. ობიექტური მიდგომით, სიმზარში თითოეული პერსონაჟი ეხება რეალუს პიროვნებას : დედა არის დედა, შეყვარებული არის შეყვარებული და ა. შ.  სუბიექტური მიდგომით, სიზმარში თითოეულ პერსინაჟი წარმოადგენს თავად სიმზარს. იუნგს მიჩნდა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ სიზმარი თავიდან რთულად აღსაქმელი იყოს სუბიექტურო მიდგომით, მაგრამ პროცესში სიზმარზე მან შეიძლება აღიქვას პერსონაჟების აქამდე უცნობი მხარეები სიზმრის პერსონაჟებში. მაგალითად, თუ ადამიანი ოცნებობს, რომ მკვლელი თავს ესხმის მას, მაშინ მეოცნებემ შეიძლება გააცნობიეროს მისი მკვლელობის იმპულსები. ეს მიდგომა გეშტალტმა თერაპევტებმა გააფართოვეს: მათ მიაჩნიათ, რომ სიზმარში უსულო საგნებიც კი შეიძლება მეოცნებე პიროვნების ასპექტების განსახიერებად მივიჩნიოთ.

ასევე იუნგი თვლიდა, რომ არქეტიპები (ანიმა და ანიმუსი, ღრდილი დასხვ.) წარმოადგენს თავისთავად სისმრებში სიმბოლოების ან პერსინაჟების მეშვეობით. ეს შეიძლება იყოს მოხუცი, ახალგაზრდა გოგონა ან უზარმაზარი ობობა, რომელიც მონაწილეობს ნაკვეთში. თითოეული განასახიერებს არაცნობიერ დამოკიდებულებას, რომელიც მეტწილად ცნობიერებისგან დაფარულია. მეოცნებე ფსიქიკის განუყოფელი ნაწილიც კი, ისინი ხშირად ავტონომიურად არსებობენ და მეოცნებე აღიქვამენ როგორც გარეგნულ ფიგურებს. სიზმრების სიმბოლოებში გამოვლენილი არქეტიპების გაცნობა საშუალებას აძლევს ადამიანს უფრო მეტად გააცნობიეროს თავისი არაცნობიერი დამოკიდებულებები, მოახდინოს პიროვნების ადრე გაყოფილი ნაწილების ინტეგრირება და ჩაერთოს საკუთარი მე-ს ჰოლისტიკური გაგების პროცესში, რაც იუნგი მიიჩნევდა. ანალიტიკური მუშაობის მთავარი ამოცანა.

იუნგი მიიჩნევდა, რომ სიმზმრის მატერიალი წარმოადგენს (რაც ფროიდმა წარნოადგინა ზოგადად არაცნობიერ შინაარში შეაიმცირა) მგავსია რასაც მის კონცეფციაში ჩრდილი ჰქვია და წარმოადგენს არაცნობიერის მხოლოდ გარკვეულ ნაწილს.

იხ. ვიდეო

იუნგმა წარადგინა ბრმა მიკუთვნებული სიმბოლოები სიზმარის პიროვნული გაგების გარეშე. მან აღწერა სიზმრების სიმბოლოების ორი მიდგომა: მიზეზობრივი მიდგომა და ფინალისტური მიდგომა. მიზეზობრივი მიდგომისას სიმბოლო მცირდება გარკვეულ ძირითად ტენდენციებამდე. ამრიგად, ხმალს შეუძლია პენისის სიმბოლო, გველიც. ფინალისტური მიდგომით, სიზმრის თარჯიმანი ეკითხება: "რატომ ეს კონკრეტული სიმბოლო და არა სხვა?" მაშინ ხმალს შეუძლია პენისის წარმოდგენა თავისი თვისებების გამო: ის არის ხისტი, ბასრი, უსულო და დამღუპველი. გველი, რომელიც წარმოადგენს პენისს, მიუთითებს სხვა თვისებებზე: რაღაც ცოცხალ, საშიშ, შესაძლოა შხამიან და მოლიპულ. ფინალისტური მიდგომა ავლენს დამატებით ნიუანსებს იმ ინსტალაციის მნიშვნელობის შესახებ, რომელშიც მეოცნებე იმყოფება.

სიმზრათან მუშაობის ტექნიკასთან დაკავშირებით სიზმრის თითოეული დეტალის ცალ-ცალკე დაშლას და შემდეგ მეოცნებესთვის სიზმრის არსის იდენტიფიცირებას. ეს მიდგომა არის ვილჰელმ სტეკელის მიერ აღწერილი პროცედურის ადაპტაცია, რომელმაც ურჩია სიზმარზე ფიქრი, როგორც სტატია გაზეთში და გამოეჩინა სათაური. ჰარი სტეკ სალივანი ასევე აღწერს მსგავს "ძილის დისტილაციის" პროცესებს.

იხ. ვიდეო

მიუხედავად იმისა, რომ იუნგი დაჟინებით ამტკიცებდა არქეტიპული სიმბოლოების უნივერსალურობას, მისი თვალსაზრისი ნიშნის გაგების საპირისპიროა - გამოსახულება, რომელსაც აქვს ცალსახად განსაზღვრული მნიშვნელობა. მისი მიდგომა ყო ის, რომ იმის აღიარება, რაც არსებობს სიმბოლოსა და მის მნიშვნელობას შორის. სიმბოლოები უნდა იქნას შესწავლილი, როგორც ინდივიდუალური მნიშვნელობის წყაროები პაციენტებისთვის და არ შემოიფარგლება წინასწარ განსაზღვრული ცნებებით. ეს გადაარჩენს ოცნების თარჯიმანს თეორიულ და დოგმატურ სავარჯიშოებში გადასვლისგან, რომლებიც აშორებს პროცესს პაციენტის ფსიქოლოგიურ მდგომარეობას. ამ იდეის მხარდასაჭერად მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ძალიან მნიშვნელოვანია „სიზმარზე მიჯაჭვა“ – კლიენტის ასოციაციების მეშვეობით მისი მნიშვნელობის სიღრმის გამოვლენა ცალკე გამოსახულებამდე. ეს მიდგომა სრულიად საპირისპიროა ფროიდის თავისუფალ ასოციაციებთან, რაც შორდება გამოსახულების ხაზებს. მან აღწერა, მაგალითად, „ხის მაგიდის“ გამოსახულება. შესაძლოა, მეოცნებე აღმოაჩენდა რაიმე ასოციაციას ამ გამოსახულებასთან, ან, პირიქით, აკლდა რაიმე პიროვნულ მნიშვნელობას (რაც ეჭვს გააჩენს გამოსახულების განსაკუთრებულ მნიშვნელობაზე). იუნგი სთხოვს პაციენტს წარმოიდგინოს ეს სურათი რაც შეიძლება ნათლად და უთხრას მას ისე, თითქოს თანამოსაუბრეს არასოდეს უნახავს ხის მაგიდები.

იუნგმა ხაზი კონტექსტის მნიშვნელობას სიზმრის გაგებაში. მას სჯეროდა, რომ სიზმარი უნდა გვესმოდეს არა მხოლოდ როგორც არაცნობიერის მიერ გამოგონილი რთული გამოცანა, რომელიც უნდა გაშიფრულიყო მის უკან გამომწვევი ფაქტორების გამოსავლენად. სიზმრები არ შეიძლება იყოს სიცრუის დეტექტორი, რომელიც გამოავლენს ცნობიერი დამოკიდებულების არაკეთილსინდისიერებას. სიზმრები, ისევე როგორც არაცნობიერი, საუბრობენ საკუთარ ენაზე. როგორც არაცნობიერის წარმოდგენები, სიზმრის გამოსახულებები თვითკმარია და აქვთ საკუთარი ლოგიკა. იუნგი თვლიდა, რომ სიზმრები შეიძლება შეიცავდეს მნიშვნელოვან მესიჯებს, ფილოსოფიურ იდეებს, ილუზიებს, ველურ ფანტაზიებს, მოგონებებს, გეგმებს, ირაციონალურ გამოცდილებას და ტელეპათიურ შეხედულებებსაც კი.

სულის ცნობიერი ანუ დღის“ ცხოვრებას ავსებს არაცნობიერი, „ღამის“ მხარე, რომელსაც ჩვენ ფანტაზიად აღვიქვამთ. იუნგი თვლიდა, რომ მიუხედავად ჩვენი ცნობიერი ცხოვრების აშკარა მნიშვნელობისა, სიზმარში არაცნობიერი ცხოვრების მნიშვნელობა არ უნდა შეფასდეს.