ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                     IBEX (თანამგზავრი)  

IBEX მხატვრის წარმოდგენით

ინგლ. Interstellar Boundary Explorer - ვარსკლავთშორისო საზღვრების მკვლავარი - ამწრიკული სამეცნიერ-მკვლევარი თანამგზავრი, მისი დანიშნულება არის კვლავაბის წარმოაება მზის სისტემის საზღვრის და ვარსკლვთაშორისო სივრცის. გაშვებული იქნა 2008წ-ის 19 ოქტომბერს თვითმფრინავის ბორტიდან  L-1011 Stargazer, რაკეტა-მატარებელ Pegasus XL. დახმარებით.

იხ. ვიდეო

ძირითადი ამიცანა წარმოადგენს კვლავებს ურთიერთქედებას მზის ქარის ვარსკლავთშრისო ნივთიერებებთან.

IBEX  პროექტმა  გასცა პასუხები შედეგ კითხვებს:

1.როგორია ფიზიკური დამახასიათებელი და სტრუქტურა შიდა დარტყმითი ტალღების

2. შიდა დარტყმის ტალღებში როგორ ჩქარდება  ენერგიული პროტონები

3. როგორია გლობალური ხასიათი მზის ქარის ნაკადის დარტყმის ტალღის გარეთ და კუდის მიმართულებით გელიოსფეროში

4. როგორ ურთიერთქმედებს ვარსკვლავთშორისი გარემო ჰელიოპაუზის გარეთ ჰელიოსფეროსთან

ინსტრუმენტები

თთანამზავრის და მისი  მისიის შესასრულებლად, დამონტაჟებულია ენერგიული ნეიტრალური ატომების ორი კამერა

IBEX-Hi კამერა განკუთვნილია მაღალი ენერგიის ნაწილაკების რეგისტრაციისთვის და მუშაობს 0,3-დან 6 კევ-მდე დიაპაზონში. IBEX-Lo კამერა განკუთვნილია ნაწილაკების რეგისტრაციისთვის 0.01-დან 2 კევ-მდე დიაპაზონში.

2013წ-ის 10 ვლისისს თანამგზავრის მიერ მიღებულმა მონაცემებმა დაადასტურა მზის სისტემის პლაზმური კუდის არსებობა

მზის სისტემაში აღმოჩენილია იდუმალების ნაწილაკებისსარტყელი

მეცნიერბმა აღმოაჩინეს, რომ იდუმალი მაღალი ენერგიის ნაწილაკები გარშემორტყმულია მზის სისტემას. აღმოჩენა გაკეთდა IBEX თანამგზავრით (Interstellar Boundary Explorer), რომელიც აშშ-მა 2008 წელს გაუშვა მზის სისტემისა და ვარსკვლავთშორისი სივრცის საზღვრების შესასწავლად.

მზის სისტემის საზღვარი (ჰელიოსფერო) მდებარეობს მზიდან დაახლოებით 16 მილიარდ კილომეტრში. ასეთ მანძილზე მზის ქარის დამუხტული ნაწილაკები და მზის მაგნიტური ველის ინდუქცია იმდენად სუსტია, რომ ვეღარ უძლებს ვარსკვლავთშორისი ნივთიერების წნევას. მზის ქარის საწყისი სიჩქარე წამში 400 კილომეტრია, მაგრამ თანდათან სუსტდება და ამით წონასწორობა მყარდება მზის სისტემის საზღვარზე.

იმის მიუხედავ, რომ მზის მაგნიტური ველის ინდუქცია ასახავს ვარსკვლავთშორისი მატერიის დამუხტულ ნაწილაკებს, მზის ქარის ბოლო ნაწილაკებისა და ნაწილაკების შეჯახების შედეგად წარმოიქმნება ნულოვანი მუხტის მქონე ნაწილაკები. ვარსკვლავთშორისი მატერიის წარმოქმნილი მაღალი ენერგიის ნაწილაკები მაგნიტური ველით აღარ იხრება და შეუძლიათ ჰელიოსფეროში შეღწევა.

ასეთი ნეტრიანული ნაწილაკების, კერძოდ, წყალბადის, ჟანგბადის და ჰელიუმის ატომების აღმოჩენა განხორციელდა https://www.youtube.com/watch?v=IhJSlQv87Lc-ის თანამგზავრის მიერ, რომელმაც ცოტა ხნის წინ დაასრულა ფუნქციონირების ოთხთვიანი ციკლი. მკვლევართა აზრით, IBEX– ის მიერ აღმოჩენილი იდუმალი ნაწილაკების ვიწრო სარტყელი ასახავს ვარსკვლავთშორისი მატერიის ზემოხსენებული ნაწილაკების შეღწევას მზის სისტემაში. ამავე დროს, მზის სისტემის საზღვარზე მსგავსი ელემენტების ჯგუფის არსებობა არ იყო მოსალოდნელი და არავის უწინასწარმეტყველებია.

იხ. ვიდეო კოსმოსური ზონდმა ნასას აღმოჩინა დიდი კედელი მზის სისტემის ბოლოში