გერმანელი ამერიკელები

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

               გერმანელი ამერიკელები

                                                             აშშ-სა და გერმანიის ჰიბრიდული დროშა

გერმანელი ამერიკელები ან ამერიკელი გერმანელები (გერმ. Deutschamerikaner) არიან ამერიკის შეერთებული შტატების მოქალაქეები, რომლებიც წარმოშობით სრული ან ნაწილობრივი გერმანულია.

დემოგრაფებისა და ეროვნული აღწერის მონაცემების მიხედვით, 42-დან 58 მილიონამდე ამერიკელი (მთლიანი 17-20%) არის სრული ან ნაწილობრივი წარმოშობის გერმანული წარმოშობა (ესპანელების შემდეგ შეერთებულ შტატებში სიდიდით მეორე ეთნიკური ჯგუფი).

შეერთებული შტატების რუკა, რომელიც აჩვენებს ინტერნირების ბანაკების ადგილებს, სადაც გერმანელი ამერიკელები იმყოფებოდნენ მეორე მსოფლიო ომის დროს.

ისტორია

მიუხედავად რეგიონის პირველადი ბრიტანული კოლონიზაციისა და ინგლისელი ემიგრანტების აბსოლუტური დომინირებისა აშშ-ს ისტორიის ადრეულ ეტაპებზე, გერმანიის იმიგრაცია გახდა დომინანტი 1840-1900-იან წლებში. მშობლიური ენის თანდათანობით დაკარგვის მიუხედავად, გერმანელი ემიგრანტები იმდენად გავლენიანი და მრავალრიცხოვანი იყვნენ, რომ მნიშვნელოვანი გავლენა იქონიეს თანამედროვე ცხოვრების ყველა ასპექტის ჩამოყალიბებაზე. ამერიკული კულტურის გაგების გასაღები მაშინ და ახლა ძირითადად მდგომარეობს გერმანიის იმიგრაციის ტრადიციების, წეს-ჩვეულებებისა და მიზეზების გაგებაში. დროთა განმავლობაში, გერმანელი ამერიკელები გახდნენ შეერთებული შტატების მოსახლეობის უდიდესი ჯგუფი. გერმანელები მოიცავდნენ ბევრ სრულიად განსხვავებულ ქვეჯგუფს განსხვავებული რელიგიური და კულტურული ღირებულებებით.

მე-17 საუკუნე

პირველი გერმანელები გამოჩნდნენ შეერთებული შტატების ტერიტორიაზე ჯერ კიდევ 1607 წელს, ჯეიმსთაუნში, ვირჯინიაში, პირველ ინგლისელ კოლონისტებთან ერთად. პირველი მუდმივი გერმანული დასახლება, Germantown, დაარსდა 1683 წლის 6 ოქტომბერს ფილადელფიასთან ფრანც დანიელ პასტორიუსის აქტიური მონაწილეობით. გერმანელების დიდი რაოდენობა 1680-1760-იან წლებში გადასახლდა, ​​ძირითადად პენსილვანიაში. ისინი ამერიკაში გადავიდნენ სხვადასხვა მიზეზის გამო. მათი უმრავლესობა ლუთერანები ან გერმანელი რეფორმატორები იყვნენ; ბევრი ეკუთვნოდა მცირე რელიგიურ სექტებს, როგორიცაა მორავიელები და მენონიტები. გერმანელი კათოლიკეები დიდი რაოდენობით არ ჩამოვიდნენ 1812 წლის ომამდე.

მე-18 საუკუნე

გერმანელი დევნილების რაოდენობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა 1680-1760-იან წლებში, როდესაც მიწის ნაკლებობამ, რელიგიურმა და სამხედრო კონფლიქტებმა აიძულა გერმანელი დევნილები (ძირითადად ფერმერები და მცირე ქალაქური ხელოსნები, რა თქმა უნდა) გადასულიყვნენ შეერთებულ შტატებში, სადაც ისინი იზიდავდათ თავისუფალი მიწის სიმრავლით. 1790 წლისთვის, დამოუკიდებელი შეერთებული შტატების პირველი აღწერის მიხედვით, გერმანული წარმოშობის ხალხი შეადგენდა თეთრკანიანი მოსახლეობის 9%-ს, თუმცა ზოგიერთი ამერიკელი ლიდერი სკეპტიკურად იყო განწყობილი მათი მასობრივი ჩასვლისა და კომპაქტური დასახლების მიმართ, რადგან თვლიდნენ, რომ ისინი კარგად ვერ აითვისებდნენ. თუმცა, ანგლო-საქსებთან მათი გენეტიკური და ენობრივი ნათესაობის გამო, გერმანელები (ისევე, როგორც ჰოლანდიელები და სკანდინავიელები) ითვლებოდნენ შეერთებულ შტატებში უცხოენოვანი მიგრანტების ერთადერთ მეტ-ნაკლებად მისაღებ კატეგორიად, რადგან ისინი ოფიციალურად აღიარებულნი იყვნენ როგორც თეთრკანიანები.

XX საუკუნე 

1917 წლის აპრილში აშშ-ს კონგრესმა ხმა მისცა გერმანიას ომის გამოცხადებას. ზოგიერთმა გერმანელმა ამერიკელმა დატოვა ქვეყანა და დაბრუნდა გერმანიაში. გერმანული წარმოშობის 480000 უცხოელიდან დაახლოებით 1% დააპატიმრეს გერმანიის სასარგებლოდ ჯაშუშობაში ეჭვმიტანილი. ათასობით უცხოელი იძულებული გახდა ეყიდა ომის ობლიგაციები შეერთებული შტატებისადმი ლოიალობის დემონსტრირებისთვის. ასევე ცნობილია ეთნიკური გერმანელების ლინჩის შემთხვევები. საზოგადოებრივ აზრში დომინირებდა ფობია ყოველივე გერმანულის მიმართ.

კიდევ უფრო ფართო მასშტაბით, ამგვარმა ექსცესებმა და გერმანოფობიამ თავი გამოიჩინა ამერიკულ საზოგადოებაში მეორე მსოფლიო ომის დროს (1939-1945) და მის მიმდებარე წლებში. 1939 წლის ოქტომბერში, Deutschland-ის კლასის მძიმე კრეისერმა ამერიკული სატვირთო გემ SS City of Flint-იდან დიდი ბრიტანეთისთვის განკუთვნილი 4000 ტონა ნავთობი ჩამოართვა, რამაც გამოიწვია აღშფოთება შეერთებულ შტატებში. მას შემდეგ, რაც შეერთებული შტატები ომში შევიდა, ამერიკის მთავრობამ ინტერნირება მოახდინა გერმანული წარმოშობის მინიმუმ 11000 ამერიკელი მოქალაქე. უკანასკნელი ასეთი ამერიკელი გაამართლეს 1948 წელს, ომის დასრულებიდან სამი წლის შემდეგ.

მოსახლეობა და განაწილება

დემოგრაფებისა და ეროვნული აღწერის მონაცემების მიხედვით, დაახლოებით 42-დან 58 მილიონამდე ამერიკელი (მთლიანი 17-დან 20 პროცენტამდე) არის სრული ან ნაწილობრივი გერმანული წარმოშობის (შედარებისთვის, თავად გერმანიაში გერმანელების რაოდენობა დაახლოებით 75 მილიონი ადამიანია). გერმანული გვარები ძალიან გავრცელებულია თანამედროვე ამერიკელებში, მათ შორის ცნობილებში. შედარებისთვის, დაახლოებით 28-35 მილიონი (დაუფასებელი) ამერიკელი ინგლისური წარმოშობისაა. აშკარა მიზეზების გამო, შეერთებულ შტატებში გერმანელების ასიმილაციის პროცესები უკვე შეუქცევადი გახდა, თუმცა გერმანელების კულტურა და ტრადიციები გარკვეულწილად არქაული ფორმით ჯერ კიდევ შენარჩუნებულია აშშ-ში .

ამერიკელები გერმანული წარმოშობის  ძალიან გავრცელებულია აშშ-ში; ლურჯად არის მონიშნული რაიონები, სადაც გერმანული წარმოშობის მოსახლეობა 2000 წლის აღწერის მიხედვით ჭარბობს.

გერმანელი ამერიკელები  შტატებში 

ათი შტატი, სადაც გერმანელი ამერიკელების ყველაზე დიდი პროცენტია მათ მოსახლეობაში, არის:

1 ჩრდილოეთ დაკოტა 46.8%

2 სამხრეთი დაკოტა 44.5%

3 ვისკონსინი 43.8%

4 ნებრასკა 42.7%

5 მინესოტა 38.4%

6 აიოვა 35.7%

7 მონტანა 27.0%

8 ოჰაიო 26.5%

9 ვაიომინგი 25.9%

10 კანზასი 25.8%

ენა

აგრეთვე: გერმანული აშშ-ში

1860 წლიდან 1917 წლამდე გერმანული ენა ფართოდ იყო გავრცელებული იმ ადგილებში, სადაც გერმანული საზოგადოება ცხოვრობდა. მაგრამ მას შემდეგ, რაც შეერთებული შტატები შევიდა პირველ მსოფლიო ომში ბრიტანელების მხარეზე (1917), თითქმის მთელი გერმანული ენის სწავლება დასრულდა, ისევე როგორც საეკლესიო მსახურებების უმეტესობა გერმანულად. პირველ მსოფლიო ომამდე გერმანული გამოიყენებოდა აშშ-ს საგანმანათლებლო სისტემაში და აცხადებდა კიდეც რეგიონულ სტატუსს რიგ შტატებსა და ქვეყნებში.

გავრცელებულია ლეგენდა, რომ გერმანული თითქმის გახდა შეერთებული შტატების ოფიციალური ენა (იხ. ლეგენდა მუჰლენბერგის გადამწყვეტი ხმის შესახებ). ამ ლეგენდის თანახმად, შესაბამის კენჭისყრაზე ამ წინადადების წინააღმდეგ მხოლოდ ერთი ხმით მეტი იყო, ვიდრე მის სასარგებლოდ და ეს ხმა გერმანელ-ამერიკელ ფრედერიკ მუჰლენბერგს ეკუთვნოდა. ეს ამბავი გერმანულ პრესაში ახსოვდა 1840 წლიდან, როგორც იმის ილუსტრაცია იმისა, რომ მე-18 საუკუნეში უკვე ბევრი გერმანელი იმიგრანტი იყო შეერთებულ შტატებში.

მე-20 საუკუნეში ამერიკელი გერმანელების რიცხვი, რომლებიც საუბრობენ გერმანულად და მას მშობლიურ ენად მიიჩნევენ, სტაბილურად იკლებს. მხოლოდ 1980-დან 2007 წლამდე ის 30%-ით დაეცა 1,6-დან 1,1 მილიონ ადამიანამდე გერმანული წარმოშობის ყველა ამერიკელის %, რომლებიც განაგრძობდნენ მშობლიური ენის გამოყენებას.

პენსილვანიაში ცხოვრობს დაახლოებით 3,5 მილიონი გერმანული წარმოშობის ამერიკელი, რომელთაგან ზოგიერთი საუბრობს პენსილვანიის ჰოლანდიურ ენაზე. ტეხასში ცხოვრობენ გერმანელი ემიგრანტების შთამომავლები, რომლებიც საუბრობენ ტეხასურ გერმანულ დიალექტზე.

კულტურა

ლუთერანები და კათოლიკეები ზოგადად ეწინააღმდეგებოდნენ იანკების მორალიზაციურ პროგრამებს, როგორიცაა ლუდის აკრძალვა და მხარს უჭერდნენ პატრიარქალურ ოჯახებს, რომლებშიც ქმარი განსაზღვრავდა ოჯახის პოზიციას საჯარო პოლიტიკასთან დაკავშირებით. ისინი კატეგორიულად ეწინააღმდეგებოდნენ ქალთა ხმის უფლებას, მაგრამ ეს გამოიყენებოდა როგორც არგუმენტი საარჩევნო უფლების სასარგებლოდ, როდესაც გერმანელი ამერიკელები გახდნენ პარიები პირველი მსოფლიო ომის დროს. მეორე მხრივ, არსებობდნენ პროტესტანტული ჯგუფები, რომლებიც აღმოცენდნენ ევროპული პიეტიზმისგან, როგორიცაა გერმანიის მეთოდისტური ეკლესია და გაერთიანებული ძმები; მორალიზმით ისინი უფრო ჰგავდნენ იანკის მეთოდებს.

გერმანელი ამერიკელები ვერ შეეგუებოდნენ ამერიკულ ჩვეულებას, რომ რელიგიური მიზეზების გამო კვირას ყოველგვარი გართობის აკრძალვა. საეკლესიო მუსიკის კონცერტების საბაბით, რომლებიც მხოლოდ კვირაობით იყო დაშვებული, გერმანელები ასრულებდნენ შტრაუსის ვალსებს და აწყობდნენ მხიარულ წარმოდგენებს.

გერმანელმა ამერიკელებმა დააარსეს პირველი საბავშვო ბაღები შეერთებულ შტატებში, დაამკვიდრეს ნაძვის ხის ტრადიცია და შეიტანეს ჰოთ-დოგი და ჰამბურგერი, რომლებიც პოპულარული ამერიკული საკვები გახდა, ქვეყნის კვების კულტურაში.

იხ. ვიდეო - А вы знаете, что американцев немецкого происхождения больше, чем английского? #история #сша #немцы