ზოდიაქო

                 ზოდიაქო

                                                

                                        ზოდიქოს წრე. სვეტიცხოვლისსამხრეთ კედლის ფრესკა (XVII ს.)

ზოდიაქო, ზოდიაქოს წრე (ბერძნ. zōdiakos <zōon — ცხოველი) — ეკლიპტიკის გასწვრივ განლაგებული 

ასტრონომიაში ციური სფეროს სატრყელი ეკლიპტიკის გასწვრივ,რ-ეც გადის ხილული გზას მზე,მთვარე და პლანეტები. ამავე დროს მზე მოძრაობდ მგაცრად პრაქტიკულად ეკლიპტიკაზე დანარჩენი მნათობები მოძრაობენ ზოდიაქოზე პერიოდულად ენაცვლება ჩრდილოეთი ან სახმრთი ეკლიპტიკა დამოკიდებული მიმდინარე მდგომარეობით თავიანთი ორბიტის.
                                                                       

ხილული წლიური მოძრაობა მზის ციური სფეროზე (ეკლიპტიკა ნაჩვენებია ჭითლად) ცის ეკვატორზე (ნაჩვენებია ცისფრად) და ზოდიაქოს ზონა. გადაკვეთა ეკლიპტიკის და ცის ეკვატორის - ბუინობის წერტილი. 

12 თანავარსკვლავედი (ვერძი, კურო, მარჩბივი, კირჩხიბი, ლომი, ქალწული, სასწორი, ღრიანკალი, მშვილდოსანი, თხის რქა, მერწყული, თევზები). ზოდიაქოს თანავარსკვლავედებზე გადის მზის ხილული წლიური გზა ვარსკვლავთა შორის და მზის სისტემისპლანეტების ხილული წლიური გზები. სახელწოდება იმით არის გაპირობებული, რომ ზოდიაქოს თანავარსკვლავთა უმრავლესობა ძველთაგანვე ცხოველების სახელს ატარებს.
                                                           

დენდერის ზიდიაქო 12 ნიშანი და36 დეკანიმი ეგვიპტის ბარელიეფი ჰატჰორის ტაძარი დენდრში. მდებარეობს ჭერზე პრონასში (პორტიკი) სამოცველოები, მიძღვნილი ოსირისზე. შედგენს გამოსახულებას კუროსა და სასწორის.

ზოდიაქოს თანავარსკვლავედები განცალკევებულ ჯგუფად გამოყვეს და მათთვის სპეციალური ნიშნები შემოიღეს ჯერ კიდევ ძვ. ბერძნებმა (ასტრონომიული ნიშნები). სათანადო თანავარსკვლავედის ნიშნები აქვს აგრეთვე მათში მდებარე ბუნიობისა და მზებუდობის წერტილებს (ვერძი და სასწორი, შესაბამისად, გაზაფხულისა და შემოდგომის ბუნიობისა, ხოლო კირჩხიბი და თხის რქა — ზაფხულისა და ზამთრის მზებუდობის წერტილებს). ეს აღნიშვნები დღემდეა შემორჩენილი, თუმცა პრეცესიის გამო აღნიშნული წერტილები ამჟამად სხვა თანავარსკვლავედებშია. ძველთაგანვე შემორჩენილია ჩრდილოეთ და სამხრეთ ტროპიკების სახელწოდებანიც: კირჩხიბის ტროპიკი და თხის რქის ტროპიკი. საქართველოს ტერიტორიიდან ზოდიაქოს ყველა თანავარსკვლავედი ჩანს.
                                         
იხ. ვიდეო

     

გველისმჭერი (ლათ. Ophiuchus) — ასტროლოგიაში იშვიათად გამოყენებული მე-13 ზოდიაქოს ნიშანი, სიმბოლურად შეესაბამება გველისმჭერის თანავარსკვლავედს. 30 ნოემბერი — 17 დეკემბერი

ასტროლოგების უმრავლესობა აღნიშნულ შესაბამისობას არაკორექტულად მიიჩნევს. მათი აზრით „გველისმჭერის სიმბოლოს“ მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევებში აქვს პრაქტიკული მნიშვნელობა (მაგ: ოკულტიზმი). აღსანიშნავია, რომ ასტროლოგია არ წარმოადგენს სამეცნიერო მიმართულებას; თანამედროვე მეცნიერება მას განხილავს, როგორც ფსევდომეცნიერებას.

ტრადიციული ასტროლოგია ეკლიპტიკას ჰყოფს თორმეტ 30 გრადუსიან სექტორად, რომლებიც შეესაბამება წელიწადის თვეებს. თითოეულ სექტორს 2,5 ათასზე მეტი წლის წინ შეუსაბამეს კონკრეტული ზოდიაქალური თანავარსკვლავედი, სადაც იმყოფება მზე შესაბამის თვეში. ძველ დროში, როცა აღნიშნული სისტემა შეიმუშავეს, თანავარსკვლავედის ცნება არ იყო ზუსტად განსაზღვრული, რის გამოც ისინი ფაქტობრივად კულტურულად გამოყოფილ ასტერიზმებად მიიჩნეოდნენ.

         

   ატლასი ვარსკვლავური ცის აინ გაველიანის (1690)

სარტყელი ციური სხეულების ჩრდილოეთ ნახევარსფეროსთვის

ვერძი (♈)

კურო(♉)

ტყუპები(♊)

ღრიალკანი (♋)

ლომი(♌)

ქალწული (♍)

სასწორი (♎)

მორიელი(♏)

გველისმჭამელი(⛎)

მშვილოსანი (♐)

თხის რქა(♑)

მერწყული (♒)

თევზები (♓)