ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                 ტარხუნა 

(ლათ. Artemisia dracunculus) — მრავალწლოვანი მცენარე რთულყვავილოვანთა ოჯახისა. აქვს სწორმდგომი, გლუვი ღერო, რომლის სიმაღლე 60—125 სმ აღწევს, ლანცეტა ფოთოლი, პატარა, თეთრი ყვავილები, შეკრებილი სფეროსებრ ყვავილედად. ყვავილობს ივლისს-აგვისტოში, სამშობლოა მონღოლეთი და სამხრეთი ციმბირი.

გავრცელებულია მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში. საქართველოში ყველაზე უხვად მოჰყავთ თბილისის საგარეუბნო ზონაში. დიდი რაოდენობით შეიცავს ეთერზეთებს. იყენებენ მწვანილად, კულინარიაში, ლიქიორის მრეწველობაში, პარფიუმერიაში, საკონსერვო მრეწველობაში (კიტრისა და პამიდვრის დამჟავებისას).

ამრავლებენ ვეგეტატიურად, ბუჩქის დაყოფით ან კალმებით. ჩითილი ირგვება ღია გრუნტში 25 სმ დაშორებით. ტარხუნა ერთსა და იმავე ნაკვეთზე მოჰყავთ 10—15 წლის განმავლობაში.

იხ. ვიდეო

ზედა ნაწილი შეიცავს კაროტინს (15% -მდე ), ალკალოიდებს, ეთერზეთს, ფლავონოიდებს, ასკორბინის მჟავას (0,19%), კუმარინებს; ფესვებში - ალკალოიდების კვალი. ეთერზეთის შემცველობა მწვანე მასაში აღწევს 0,1-0,4% სველ მასაზე ან 0,25-0,8% აბსოლუტურად მშრალ მასაზე. ეთერზეთი შეიცავს საბინენს (65% -მდე), მირსენს (10%), სესკვიტერპენის ფრაქციას (5%), p- მეტაოქსიცინამურ ალდეჰიდს (0,5%) და ფისს (15%), მეთილჩავიკოლს, ოციმენს, პელანდრენულს. ტარხუნა კულინარიულ პროდუქტებში აძლიერებს კუჭის წვენის წარმოქმნას, აუმჯობესებს მადას, ახდენს ენდოკრინული ჯირკვლების, კერძოდ, სასქესო ორგანოების ფუნქციონირების ნორმალიზებას. ამჟამად მცენარე მკვლევარების ყურადღებას იპყრობს, როგორც კაროტინის შემცველი მცენარე.

ტარხუნას ახალგაზრდა ფოთლები

საჭმელსა და მედიცინაში იყენებენ ტარხუნის მწვანეს, რომელსაც მცენარის ყვავილობის დასაწყისში იღებენ. შეგროვებული მწვანილი მტევანებად არის მიბმული და კანფოს ქვეშ აშრობს ნახაზში.

ტარხუნას აქვს დაბალი ცხარე არომატი და მძაფრი, პიკანტური და პიკანტური გემო. ცნობილია სალათის მიმართულების ჯიშები, რომლებიც გავრცელებულია ამიერკავკასიასა და შუა აზიაში და ცხარე-არომატული ფორმები (უკრაინა, მოლდოვა). მცენარის მწვანე მასა ფართოდ გამოიყენება ახალი კერძების მომზადებისას, როგორც პიკანტურ-არომატული სუნელი კიტრის, პომიდვრის, სოკოს, მწნილის დასამზადებლად, კომბოსტოს მწნილისთვის, ვაშლისა და მსხლის გაჟღენთვისთვის. მას იყენებენ სანელებლად ბრინჯის კერძების, მოხარშული თევზის, მაიონეზის, შემწვარი ნადირის, ცხვრის მოსამზადებლად. წვრილად დაჭრილ ახალ ფოთლებს სანელებლად ემატება ფრინველი, კვერცხი, მსუბუქი სოუსები, ხორცის კერძები და ყველა სახის სალათები. მათი საშუალებით შესაძლებელია მწვანე კარაქის დასამზადებლად. გამაგრილებელი სასმელი "ტარჰუნი" ამზადებენ მცენარისგან და იყენებენ ღვინოებისა და ლიქიორის არომატს. საფრანგეთში განსაკუთრებით პოპულარულია სპეციალური არომატული-ცხარე ძმრის წარმოება ტარხუნის ჭიის საჰაერო ნაწილიდან, რომელიც გამოიყენება დამარილებული თევზის გასახდელად. ტარხუნის ტოტების რამოდენიმე ფერები - მწვანე ან გამხმარი, ჩაყარეთ არაყი ბოთლში რამდენიმე კვირის განმავლობაში, არაყს ანიჭებს განსაკუთრებულ გემოსა და არომატს. დამოკიდებულია იმაზე, აიღეთ მწვანე ან მშრალი ტოტები, გემო განსხვავებულია.