ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                 აგავა

                         

 (ლათ. Agáve) — მცენარეთა გვარი სატაცურისებრთა ოჯახისა. აქვს მოკლე ღერო და როზეტისებრად შეკრული დიდი, ხორციანი, ზოგიერთ სახეობას ეკლიანი და ჭრელი ფოთლები. ყვავის ერთხელ, 6-15 წლის ასაკში, მაისიდან აგვისტომდე.

ეზრდება 10-12 მ სიმაღლის ყვავილედის ყუნწი და უხვად გამოაქვს ყვავილი (17 ათასამდე). ნაყოფის მომწიფების შემდეგ მცენარის ყველა მიწისზედა ორგანო კვდება.

ცნობილია აგავის სამასამდე სახეობა. ველურად ხარობს მექსიკაში. აგავა დეკორატიული მცენარეა. მეტწილად გავრცელებულია ამერიკული აგავა (Agave americana), რომელიც გაშენებულია ყირიმისა და კავკასიის შავი ზღვის სანაპიროს პარკებში.

აგავის ბევრი სახეობის ფოთლებისაგან იღებენ ბოჭკოს (სიზალი, გენეკენი და სხვა) და ამზადებენ თოკებს, ჯაგრისებსა და უხეშ ქსოვილს. ნარჩენებისაგან მზადდება შესაფუთი ქაღალდი. აგავის შაქრიანი წვენისაგან ალკოჰოლიან სასმელებს აყენებენ.

  იხ. ვიდეო - АГАВА – неприхотливое комнатное растение. Фото, виды, уход и размножение

                                      ეკონომიკური მნიშვნელობა და გამოყენება

თოკები, თოკები, ძაფები, ფარდაგები, შესაფუთი და სხვა უხეში ქსოვილები მზადდება აგავას მრავალი სახეობის ფოთლებისგან; ქაღალდი იწარმოება ნარჩენებისგან, ძირითადად შესაფუთი ქაღალდისგან. აგავას ზოგიერთი სახეობა იზრდება ორივე ნახევარსფეროს ტროპიკულ ადგილებში ბოჭკოებისთვის. ყველაზე ძვირფასი Agave sisal (Agave sisalana Perrine), რომელიც აძლევს ე.წ. და სხვა. შეკუმშული აგავის ბოჭკოები, სახელწოდებით sisal, ჩვეულებრივ გამოიყენება ისრებისთვის.

აგავას ბევრი ნაწილი საკვებად ვარგისია: იჭმევა ფოთლები, ყვავილები, ბირთვი და წვენი. პეპლების ქიაყელები Megathymus გვარიდან ცხოვრობენ ფოთლებზე, ფოთლებთან ერთად იწვებიან და მიირთმევენ როგორც დელიკატესს. წვენს აწარმოებენ ზრდასრული მცენარეები (6-8 წლიდან), ზამთარში და გაზაფხულზე, ყვავილობამდე, აგავას ფოთლები ყველაზე მდიდარია, ხოლო სეზონზე, რომელიც გრძელდება დაახლოებით ორ თვეში, დღეში დაახლოებით 0,27 ლიტრი წვენის დაგროვება შეიძლება. . აგავას წვენი შაქრიანია, თითქმის გამჭვირვალე მომწვანო ელფერით, ტკბილი სიმწარით, მას სვამენ როგორც გამაგრილებელ სასმელს და ადუღებენ სიროფში. კონსერვაციის გარეშე, ის სწრაფად იწყებს დუღილს: მუქი მწვანე აგავას (Agave atrovirens Karw. ex Salm-Dyck) და სხვათა წვენისგან მზადდება ალკოჰოლური სასმელი პულკი და ძმარი , ხოლო მისგან მზადდება ძლიერი ალკოჰოლური სასმელები. აგავას ბირთვი - ტეკილა და მეზკალი. ტეკილას წარმოებისთვის გამოიყენება მხოლოდ აგავის ლურჯი (Agave tequilana Web.). მცენარის ბირთვი გამოიყენება ტეკილას დასამზადებლად. დისტილაციით ლურჯი აგავას წვენს ამზადებენ დისტილატად, რომელიც ტეკილას საფუძველია. Agave cocui გამოიყენება ტრადიციული ვენესუელური სასმელის დასამზადებლად.

აგავას ზოგიერთი სახეობიდან მზადდება ტკბილი სიროფი, კონსისტენციით თაფლის მსგავსი. მძიმე და მსხვილ ისრებს, რომლებსაც აგავა ყვავილობის წინ აგდებს, შეწვით და მიირთმევენ .

მექსიკაში ზოგიერთი აგავას ფესვები გამოიყენება მედიცინაში. ამერიკული და Sisal agave-ს ფოთლები შეიცავს სტეროიდულ საპონინებს, რომლებიც გამოიყენება სტეროიდული ჰორმონების - კორტიზონის, პროგესტერონის სინთეზისთვის. ჩინეთში ორივე ტიპისგან მიიღეს ნივთიერებები, რომლებიც ქმნიან კონტრაცეპტივების ახალ ჯგუფს, რომლებსაც აქვთ მნიშვნელოვანი უპირატესობა - საკმარისია მათი მიღება თვეში ერთხელ ან ორჯერ. ამერიკული აგავა (Agave americana L.) გამოიყენება ჰომეოპათიაში.

აგავა ამერიკელი, აგავა დახატული (Agave attenuata Salm-Dyck), აგავა დედოფალი ვიქტორია (Agave victoriae-reginae T.Moore) და მრავალი სხვა გამოყვანილია როგორც შიდა და სათბურის მცენარეები.

იხ. ვიდეო - AGAVE plant's many uses! -   Christopher shares with Mo the many uses of this uniquely Southwestern plant, the agave. Read more about it in Christopher's "Guide to Wild Foods and Useful Plants."  See his schedule of classes at www.SchoolofSelf-Reliance.com.