ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                  ანა კალანდაძე

                                                        

 (დ. 15 დეკემბერი, 1924, ხიდისთავი, ოზურგეთის მაზრა — გ. 11 მარტი, 2008, თბილისი) — ქართველი პოეტი.

ბიოგრაფია

ანა კალანდაძე დაიბადა ოზურგეთის მაზრის სოფელ ხიდისთავში 1924 წლის 15 დეკემბერს გლეხის, პავლე კალანდაძის ოჯახში. საშუალო სკოლა ქუთაისში დაამთავრა 1941 წელს. ლექსების წერა დაიწყო 11 წლის ასაკში. 1941 წელს სწავლა განაგრძო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოლოგიის ფაკულტეტზე, რომელიც დაამთავრა კავკასიური ენების სპეციალობით 1946 წელს. პირველი ლექსები გამოაქვეყნა იმავე წელს გაზეთ „ლიტერატურა და ხელოვნებასა“ და ჟურნალ „მნათობში“. 1952 წლიდან მუშაობდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის არნოლდ ჩიქობავას სახელობის ენათმეცნიერების ინსტიტუტის ლექსიკოლოგიის განყოფილებაში უფროსი მეცნიერ თანამშრომლის თანამდებობაზე. ლექსების პირველი კრებული გამოსცა 1953 წელს ანა კალანდაძის შემდგომი პოეტური კრებულები გამოიცა 1958, 1960, 1967, 1976 და სხვ. წლების განმავლობაში მუშაობდა საქართველოს სახელმწიფო ენის მუდმივი კომისიის წევრად, მწერალთა კავშირის გამგეობის პრეზიდიუმისა და ენათმეცნიერების ინსტიტუტის სამეცნიერო საბჭოს წევრად. საბჭოთა პერიოდში დაჯილდოებული იყო „საპატიო ნიშნის“ ორი ორდენით და ღირსების ორდენით. 1983 წელს მიენიჭა თბილისის საპატიო მოქალაქის წოდება. 1985 წელს ციკლისათვის „თავაწეული ქართული დროშები“ მიენიჭა შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პრემია. იმავე წელს გახდა გალაკტიონ ტაბიძის სახელობის პრემიის ლაურეატი.

იხ. ვიდეო - ჰოპლა ჩვენ ვცოცხლობთ! ანა კალანდაძე

1993 წელს აირჩიეს საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსად. 1997 წელს მიენიჭა საქართველოს სახელმწიფო პრემია პუბლიცისტიკის დარგში – თხზულებათა მეორე ტომში შესული პუბლიცისტურ-ესეისტური წერილებისათვის. 2006 წელს მიიღო ლიტერატურული პრემია „საბა“ ლიტერატურაში შეტანილი განსაკუთრებული ღვაწლისთვის. გარდაიცვალა 2008 წლის 11 მარტს, ინსულტის შედეგად. დაკრძალულია მთაწმინდის პანთეონში.

შემოქმედება

ანა კალანდაძის პოეტური სტილი სისადავითა და ჰარმონიული ფორმით გამოირჩევა. კალანდაძის პოეზიამ იმთავითვე მიიპყრო ყურადღება ლექსის სინატიფითა და პოეტური აზროვნების მაღალი კულტურით. მისი შემოქმედების ყველა თემა თუ მოტივი ლირიკული თვითგამოხატვით ცხადდება და უაღრესი ინტიმურობის ელფერს იძენს. მის ლექსებში გვხვდება შემდეგი თემები: მშვიდობიანი ცხოვრების დასაწყისი („კარში გამო ჭიაჭია მარია“, 1946); ბუნების განცდა („თუთა“, 1945; „ჟუჟუნა წვიმა მოვიდა“, 1946; „ბეთანიის გზაზე“, 1954). ისტორია და თანამედროვეობა („შენ ისე ღრმა ხარ, ქართულო ცაო“, „ასეთი დარი თუ იყო მაშინ“, ორივე 1945; „ღრუბლები“, 1953); პატრიოტიზმი („საქართველოო ლამაზო“, „მრავალლჟამიერ“, 1952, „ფეხი დამადგით“, „მას ალავერდის დიდებულ ტაძარს“ 1959), ზნეობა („ნუ მიმცემ ეჭვთა“, 1957; „ისევ გახსენი გული ჩემი“, 1961) და სიყვარული („რისად არ მომხედავ“, 1945, „შეყვარებული ოდეს ქარები“, 1954).

მისი ლექსები ნათარგმნია რუსულ, ინგლისურ, ფრანგულ, პოლონურ და სხვა ენებზე. ყველაზე სრულია მისი ორტომეული, სადაც ორიგინალური ლექსების გარდა დაბეჭდილია სტეფან მალარმეს, ალექსანდრე პუშკინისა და სხვა პოეტური თარგმანები, აგრეთვე წერილები, ესეები და მოგონებები.

გავლენა ხელოვნებაზე

ანა კალანდაძის პოეზია აისახა მუსიკალურ ხელოვნებაში. კომპოზიტორმა მერი დავითაშვილმა და ჟურნალისტმა თეიმურაზ ნაცვლიშვილმა პირველებმა მიმართეს ანა კალანდაძის პოეზიას ორმოცდაათიანი წლების დასაწყისში, შექმნეს რა ვოკალური ნაწარმოებები: სიმღერა „საქართველოო ლამაზო“ , რომანსები „არაბი ხარ“ და „თუთა“. ანა კალანდაძის ლექსებზე დაწერეს სიმღერები აგრეთვე გივი ციციშვილმა, ტარიელ ბაქრაძემ, ჯემალ ბეგლარიშვილმა, კახა ცაბაძემ და სხვებმა.

იხ. ვიდეო - ანა კალანდაძე, „ფეხი დამადგით...“ -  სიუჟეტი 1982 წლის კინოჟურნალიდან „საბჭოთა საქართველო“. ანა კალანდაძე კითხულობს ლექსს „ფეხი დამადგით