ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                               ფარშავანგი

(ლათ. Pavo) — ფრინველთა გვარი ქათმისნაირთა რიგისა. მოიცავს 2 სახეობას: ჩვეულებრივი ფარშავანგი (ლათ. Pavo cristatus), გავრცელებულია ინდოსტანის ნახევარკუნძულზე და შრი-ლანკაში. ლურჯფრთიანი ფარშავანგი (ლათ. Pavo maticus) — ინდოჩინეთში, მალაკასა და სუმატრაზე. ლურჯფრთიანი ფარშავანგის დედალ-მამალი თითქმის ერთნაირასაა შეფერილი, უფრო ღია ფერისაა.

ჩვეულებრივი ფარშავანგი რომელიც, ძირითადად, მოლურჯო-მომწვანო ფერებშია შეფერილი და თავის გრძელ, 150-სანტიმეტრიან ბოლოსთან ერთად სიგრძეში 200—235 სანტიმეტრს აღწევს. მას აქვს მომწვანო-მოოქროსფრო „მარაო“, რომელიც მოლურჯო-ბრინჯაოსფერი კოპლებითაა დამშვენებული, თავად ეს კოპლები კი მოხატულობით თვალებს წააგავს. სხეულის ბუმბული მეტწილად მბზინავ მოლურჯო-მომწვანო ფერებში გადადის. მამლები კუდის გაშლით ცდილობენ დედლების მოხიბვლას.

ფარშავანგები საკვებს წარმოადგენს: მწერები, ხვლიკები, ზოგჯერ პატარა გველები, ასევე თესლეული, მარცვლეული, ოსპი და ნათესების რბილი ფესვები.

გრძელი ბოლო არ ანელებს ფარშავანგის მოძრაობას მიუხედავად იმისა, რომ ფრინველის აფრენის დროს, ერთი შეხედვით, მოუხერხებელი ტვირთის შთაბეჭდილებას ტოვებს. აფრენის შემდეგ ფარშევანგი დიდი სისწრაფით მიფრინავს და ფრთებსაც ძალიან სწრაფად აბარტყუნებს.

იხ. ვიდეო

რვა თვის მართვეებს უკვე შეუძლიათ მშობლების მიტოვება და დამოუკიდებელი ცხოვრების დაწყება. მათი წასვლა დედას სულის მოთქმისა და ძალების აღდგენის საშუალებას აძლევს, რათა მომავალი თაობის აღსაზრდელად და „ფეხზე დასაყენებლად“ მოემზადოს. ახალგაზრდა მამლებს დაახლოებით რვა თვიდან ეწყებათ ბოლოს ზრდა, მაგრამ მისი სრული სილამაზით ისინი მხოლოდ მაშინ დაიკვეხნიან, როდესაც ოთხი წლის გახდებიან. ამ დროს ისინი უკვე მზად არიან საკუთარი ოჯახის შესაქმნელად.

ფარშავანგი ბინადრობს ბუჩქნარში, მდინარეთა ნაპირებზე, ტყის ჭრის ადგილებში. პოლიგამური ფრინველებია: ერთ გუნდში 1 მამალი და 3-5 დედალია. იკვებებიან მცენარეული და ცხოველური საკვებით. ფარშავანგი ფართოდ არის გავრცელებული როგორც დეკორატიული ფრინველი, ინდოეთში ინახავენ ნახევრად მოშინაურებული სახით. ევროპაში (საბერძნეთში) შენოყვანილია V საუკუნეში.

იხ. ვიდეო

მისი მოშინაურება ადვილად შეიძლება. ზოგს ფარშევანგი წმინდა ფრინველად მიაჩნია. ამ მოსაზრების გამო ინდოეთის სოფლების მოსახლეები ზოგჯერ მოთმინებით იტანენ ფარშევანგების პარპაშს, როდესაც ისინი მათ ნათესებს აოხრებენ.

ფარშავანგები ამშვენებდნენ ძველი საბერძნეთის, რომისა და ინდოეთის ბაღებს. ინდოეთის სამეფო კარზე მათ ათასწლეულების განმავლობაში ხატავდნენ და ძერწავდნენ. ფარშავანგის ტახტი კი ინდოეთის ერთ-ერთ ყველაზე ძვირფას განძად ითვლებოდა. როგორც იტყობინებიან, უამრავი ბრილიანტის გარდა, ის 108 ლალისა და 116 ზურმუხტის თვლით იყო შემკული. ჩარდახის ზემოთ მას ოქროს ფარშავანგი ჰქონდა დამაგრებული, რომლის გამოც ტახტს ასეთი სახელი ეწოდა. ტახტს მხოლოდ მნიშვნელოვანი ცერემონიებისთვის იყენებდნენ.

იხ. ვიდეო

                   ჩვეულებრივი ფარშავანგი

ფარშევანგის ყველაზე მრავალრიცხოვანი სახეობა. ეს არის მონოტიპური სახეობა, ანუ არ იყოფა ქვესახეობებად, მაგრამ მას აქვს მთელი რიგი ფერის ვარიაციები (მუტაციები). შინაური ადამიანი

იხ. ვიდეო

მამალი დამახასიათებელი თვისება არის ზედა ფარდების ძლიერი განვითარება, შეცდომით კუდი. სხეულის სიგრძე 100-125 სმ, კუდი 40-50 სმ, მოგრძო, მორთულია ზედა კუდის "თვალების" ბუმბულით 120-160 სმ. მამაკაცის წონაა 4-4,25 კგ. თავი, კისერი და გულმკერდის ნაწილი ლურჯია, უკანა მხარე მწვანეა, ქვედა სხეული შავია. ქალი უფრო პატარაა, უფრო მოკრძალებულად შეფერილი და არ აქვს მოგრძო ზემოთა ბუმბული
მიტოქონდრიული დნმ-ის ერთ-ერთი გენის, 12S ნაწილობრივი თანმიმდევრობის შედეგად, აღმოჩნდა, რომ ჩვეულებრივი ფარშევანგი ფილოგენეტიკურად უფრო ახლოსაა ინდაურთან (Meleagris gallopavo) ვიდრე ქათამთან (Gallus gallus). შემუშავებულია მოლეკულური დიაგნოსტიკური მეთოდი PCR და შეზღუდვის ფერმენტების გამოყენებით (PCR-RFLP), რაც საშუალებას იძლევა ზუსტად განვასხვაოთ დნმ-ის ნიმუშები ამ სამი ფრინველის სახეობისგან