ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                    ნეტარი ავგუსტინე

        

ავგუსტინე ავრელიუსი (ლათ. Aurelius Augustinus; დ. 13 ნოემბერი, 354 — გ. 28 აგვისტო, 430) — ქრისტიანი თეოლოგი და ფილოსოფოსი, პატრისტიკის წარმომადგენელი, რომელმაც არსებითი ზეგავლენა მოახდინა ქრისტიანული ღვთისმეტყველური კანონიკის განვითარებასა და, მთლიანად, დასავლური ტიპის კულტურის ევოლუციაში.

დაიბადა სამხრეთ ნუმიდიის პატარა ქალაქ ტოგასტაში (თანამედროვე სუქარასი, ალჟირი). მამამისი — პატრიციუსი, წარმართი იყო და მხოლოდ მაშინ მოინათლა, როდესაც ავგუსტინეს 17 წელი შეუსრულდა, რის შემდეგაც მალევე გარდაიცვალა. იგი ცდილობდა, ავგუსტინესთვის კარგი განათლება მიეცა, მაგრამ მისი ზნისა და ხასიათისათვის ყურადღება არასოდეს მიუქცევია. დედას, მონიკას, ქრისტიანული აღზრდა ჰქონდა მშობლებისაგან მიღებული და გამოირჩეოდა კეთილი ბუნებითა და სათნო, მშვიდობისმოყვარე ცხოვრებით. საკუთარ შვილს ბავშვობიდანვე ასწავლა და შეაყვარა იესოს სახელი, მაგრამ მიუხედავად ამისა, ავგუსტინემ ქრისტიანული მოძღვრება უარყო.

17 წლის ავგუსტინე კართაგენში გაემგზავრა განათლების მისაღებად, სადაც იგი მანიქეველთა გავლენის ქვეშ მოექცა. წმინდა მონიკა უსაზღვროდ დამწუხრებული იყო შვილის მანიქეველობით. მან არ მოისურვა „გზასაცდენილთან“ ერთად ცხოვრება და აღარც ტრაპეზს იყოფდა მასთან. მონიკა ისე დასტიროდა შვილს, როგორც მკვდარს და ლოცულობდა, რათა იგი ღმერთს თავისი სარწმუნოებისაკენ მოექცია.

იხ. ვიდეო

სამშობლოში დაბრუნებულმა ავგუსტინემ გრამატიკის მასწავლებლად დაიწყო მუშაობა. 29 წლის, იგი შეხვდა სიკვდილის მახედ წოდებულ მანიქეველ „ეპისკოპოს“ ფავსტუსს. მასთან ურთიერთობისას ავგუსტინემ მანიქეველთა სწავლებასა და ცხოვრების წესში მრავალი წინააღმდეგობა აღმოაჩინა. ფავსტთან საუბრის შემდეგ ავგუსტინე რომში გაემგზავრა. 383 წლიდან მან მანიქევლობა მიატოვა, ამის მიზეზად იქცა ის პასუხგაუცემელი კითხვები, რომლებიც ავგუსტინემ ფავსტუსს დაუსვა. 387 წელს, აღდგომამდე რამდენიმე დღით ადრე, ავგუსტინე მოინათლა, მთელი თავისი ქონება ქვრივ-ობოლთ დაურიგა და ბერულ მოღვაწეობას შეუდგა.

391 წელს ჰიპონიის ეპისკოპოსმა ვალერიმ ავგუსტინეს პრესვიტერის წოდება მიანიჭა. ამ ხარისხით მან დააარსა პირველი ქალთა მონასტერი აფრიკაში. მავრიტანიაში მისი მეცადინეობით აღიკვეთა ადათი, რომლის დროსაც ქალაქის მცხოვრებნი ორ შეიარაღებულ ნაწილად იყოფოდნენ და ერთმანეთს ებრძოდნენ.

                                                                        

წმინდა ავგუსტინე და წმინდა მონიკა

399 წელს ავგუსტინე ეპისკოპოსად აკურთხეს. მალე მან ჰიპონიის კათედრა დაიკავა. მღვდელმთავრობის ოცდათხუთმეტი წელი ავგუსტინემ მანიქევლობის, დონატიზმისა და პელაგიანტიზმის წინააღმდეგ ბრძოლას შეალია.

430 წელს ჰიპონი ვანდალებმა გადაწვეს. ერთადერთი, რაც ცეცხლს გადაურჩა, ავგუსტინეს ბიბლიოთეკა იყო. კართაგენიც მალე დაეცა. ჩრდილო აფრიკის ეკლესია მძიმე მდგომარეობაში აღმოჩნდა. ავგუსტინე იყო ჰიპონის უკანასკნელი ეპისკოპოსი. მან საკუთარი თვალით იხილა ქალაქის აღსასრული, რის შემდეგაც დიდხანს აღარ უცოცხლია. იგი 430 წლის 28 აგვისტოს გარდაიცვალა.

ნეტარი ავგუსტინეს კალამს ეკუთვნის მრავალი თხზულება. აღსანიშნავია მისი „აღსარებანი“, „ღვთის ქალაქის შესახებ“, „ჩვიდმეტი წიგნი პელაკიანელთა წინააღმდეგ“, „კომენტარები დაბადების წიგნისა“ და სხვა.

იხ. ვიდეო

ავგუსტინემ ძლიერი გავლენა მოახდინა ქრისტიანული სწავლების დოგმატურ მხარეზე. მისი ქადაგების გავლენა შემდეგმა საუკუნეებმა იგრძნო არა მხოლოდ აფრიკის, არამედ დასავლეთის ეკლესიაშიც. მისმა პოლემიკამ არიელთა, პრისცილიელთა და, განსაკუთრებით, დონატებისა და სხვა მიმდინარეობების წინააღმდეგ, მრავალი მომხრე იპოვნა. ავგუსტინემ დატოვა უამრავი ნაშრომი, რომლებმაც მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინეს პროტესტანტიზმის დოქტრინის ანთროპოლოგიურ მხარეზე (ლუთერი და კალვინი). შეიმუშავა მოძღვრება წმ. სამება, რომლის ფარგლებშიც სულიწმინდა წარმოადგენს მამასა და ძეს შორის დამაკავშირებელ პრინციპს, რაც კათოლიკური მოძღვრების ფარგლებშია და ეწინააღმდეგება მართლმადიდებლურ თეოლოგიას. ავგუსტინეს ამ სწავლების დამახასიათებელი ნიშანია მისი "ფსიქოლოგიური" ანალოგია, რომლის ფარგლებშიც სულიწმიდა შეესაბამება ღვთიურ სიყვარულს, ნებას და ა.შ., ძე ღმერთი - აზროვნება, მამა ღმერთი - მეხსიერება და ა.შ. ავგუსტინემ გამოიკვლია ადამიანის ურთიერთობა ღვთიურ მადლთან. იგი ქრისტიანული სწავლების არსში მიიჩნევს ადამიანის მიერ ღვთის მადლის აღქმის შესაძლებლობას და ეს ძირითადი პოზიცია აისახება აგრეთვე მის მიერ რწმენის სხვა დოგმების გაგებაში. გავლენა მოახდინა რაიმონდ ლეულზე და სხვა მართლმადიდებელ და კათოლიკურ თეოლოგებზე, რომლებიც ხაზს უსვამდნენ გონიერების მნიშვნელობას, როგორც რწმენის წყაროს. ავგუსტინეს თანახმად, ბიბლიური ტექსტები არ უნდა იქნას აღქმული სიტყვასიტყვით, თუ ის ეწინააღმდეგება მეცნიერებისთვის ცნობილი. იგი განმარტავს, რომ სულიწმინდის განზრახვა არ ყოფილა განათლებულიყო წმინდა წერილებში სამეცნიერო ცოდნა, რადგან ეს არ ეხება ხსნის საკითხებს. უფრო მეტიც, ავგუსტინე არ მიიჩნევს თავდაპირველ ცოდვას სამყაროში სტრუქტურული ცვლილებებისა და ადამიანთა და ცხოველთა სამყაროში სიკვდილის გაჩენის მიზეზად. ის კი ვარაუდობს, რომ ადამისა და ევას სხეული მოკვდავად შეიქმნა დაცემამდეც (მაგრამ რომ არ შესცოდავდნენ, ისინი შეიძლებოდნენ სულიერ სხეულებსა და მარადიულ სიცოცხლეს ქრისტეს მეორედ მოსვლამდეც). მან დააარსა რამდენიმე მონასტერი, ზოგი მოგვიანებით განადგურდა. ავგუსტინეს საპატივცემულოდ, გვიანდელ ლიტერატურაში მიმდინარეობა სახელდება - ავგუსტინიზმი, რადგან ზოგიერთი მკვლევარი ავგუსტინეს ისტორიის ქრისტიანული ფილოსოფიის წინაპრად თვლიდა, მათი აზრით, ავგუსტინეს ქრისტიანული ნეოპლატონიზმი დომინირებდა დასავლეთ ევროპის ფილოსოფიასა და დასავლეთ ლათინურ თეოლოგიაში XIII საუკუნემდე, როდესაც იგი ზოგადად შეიცვალა ალბერტ მაგნუსის ქრისტიანული არისტოტელიანიზმით თომას აქვინეზი; ავგუსტინიზმი დარჩა ავგუსტინეს წესრიგის დომინანტურ ფილოსოფიად, რომელმაც უდიდესი გავლენა მოახდინა ავგუსტინელ მარტინ ლუთერზე. ავგუსტინეს განწირვის შესახებ დოქტრინა გახდა კალვინიზმის საფუძველი და მისგან გამოყოფილი ჯგუფების - დამოუკიდებელთა თეოლოგია.