ძილის პარალიზი

                         ძილის პარალიზი

ძილის პარალიზი — ფენომენი, რომელიც ხდება ადამიანის ჩაძინების, ან გაღვიძებისას, როდესაც მას არ შეუძლია მოძრაობა, ლაპარაკი ან რეაქციის გამოხატვა. ამას ხშირად მოჰყვება საშიში ჰალუცინაციები, რომელზეც მას რეაგირების უნარი არ აქვს, ვინაიდან პარალიზებულია. ეს მოვლენა გრძელდება რამდენიმე წამიდან, რამდენიმე წუთამდე და არ არის საშიში სიცოცხლისთვის ან ჯანმრთელობისთვის. მსოფლიოს მოსახლეობის 8%-ს სულ მცირე, ერთხელ მაინც განუცდია ძილის პარალიზი.

ძილის პარალიზი უმეტესად გამოწვეულია ძილის უკმარისობით ან მემკვიდრეობითობით, თუმცა დაკავშირებულია სხვა დარღვევებთანაც, როგორებიც, მაგალითად არის, სტრესი და შფოთვა. ძილის პარალიზის შანსს კიდევ უფრო ზრდის გულაღმა წოლა ძილისას. მეცნიერებს სჯერათ, ამ მდგომარეობის გამომწვევი მიზეზია თვალების სწრაფი მოძრაობის, სწრაფი ძილის პერიოდის გაწყვეტა.ძილის პარალიზის დროს ხშირია ზმუილის, სისინის და ზუზუნის ხმები, ასევე გამოგონილი ხმები, ვინმეს საუბარი, ჩურჩული, ღრიალი. ამ ხმებს თან ახლავს ძლიერი ემოციები, როგორებიცაა შიში და პანიკა. ზოგიერთებს ასევე ჰქონიათ შეგრძნება, თითქოს დაფრინავდნენ ან ვიღაც საწოლიდან ათრევს.

ხშირად, ძილის პარალიზის დროს, ტვინი ქმნის რეალისტურ ჰალუცინაციებს, მაგალითად რამე ბნელი ფიგურის შემოსვლა ოთახში, ან მისი გამოჩენა ფანჯრის მიღმა, ასევე წარმოსახული არაამქვეყნიური არსების მიერ შეშინება ან გაგუდვა, რომელსაც ახასიათებს მკერდზე დაწოლის, სიმძიმის შეგრძნება და სუნთქვის გაძნელება. ეს ჰალუცინაციები ძილის პარალიზის პერიოდში იწვევს ბევრ ფსიქოლოგიურ სიმპტომს, რომელიც ააქტიურებს ადამიანის გადარჩენის ინსტინქტს, ანუ შებრძოლების ან გაქცევის უნარს, თუმცა უშედეგოდ, რადგან მოძრაობა შეუძლებელია.

ი.ვიდეო - What is sleep paralysis? -Sleep paralysis can be a scary experience, but this video is here to help clear some of the fear and confusion surrounding the strange phenomenon. The video explores what sleep paralysis really is, its biological cause, and also presents some tips to help prevent sleep paralysis. 

This video was created by McMaster students Minahil Jabeen, Dhruvika Joshi, Prabhjot Khabra and Vanessa Lombardo in collaboration with the McMaster Demystifying Medicine Program

კვლევების თანახმად, მოსახლეობაში ერთხელ მაინც სიცოცხლეში ძილის პარალიზი განუცდია  7,65 % ადამანმა. ამავე დროს სტუდენტები უფრო ხშირად განიცდიან ძილის პარალიზს მათ შორის არის: 28,3%

ძილის პარალიზი ყველაზე მეტად  მიდრეკილები არიან  ფსიქიატრიული პაციენტები.  მათ შორის, ძილის პარალიზი დაფიქსირდა პაციენტების 31.9% -ში. პანიკური აშლილობის მქონე ფსიქიატრიულ პაციენტებს შორის, ძილის დამბლა დაფიქსირდა ადამიანების 34.6% -ში.

ზემოთ თქმულიდან გამომდინარე შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ აღმოცენება ძილის პარალიზის შესაძლოა დაკავშირებული იყოს არარეგულარული ძილთან ან მუდვივი სტრესთან.

                                                      მითოლოგიური ინტერპრეტაციები

ძილის დამბლამ გავლენა მოახდინა სხვადასხვა კულტურის მრავალ მითსა და ლეგენდაზე სხვადასხვა დროს, მათ შორის უცხოპლანეტელების გატაცების, ჩრდილოვანი ადამიანებისა და ბოროტი სულების არსებობის თემებზე. ძილის დამბლა ასევე შეიძლება გამოვლინდეს ნაკვეთებში „მოსიარულე“ გარდაცვლილთან, რომელიც ჩვეულებრივ „ახრჩობს“ ადამიანს, რის მიზეზადაც შეიძლება მივაწეროთ ის, რომ ადამიანმა დაიკავა გარდაცვლილის ადგილი, დაარღვია რაიმე აკრძალვა ან. გარდაცვლილი უბრალოდ სტუმრობს ნათესავებს. სიუჟეტები ძილის დამბლის შესახებ დევს მრავალი რწმენის საფუძველში, რომლებშიც მძინარე ადამიანზე შეიძლება დაზარალდეს სხვადასხვა დემონური არსებები, მათ შორის სულები, ჯადოქრები, სუკუბი, ჯინები და ა.შ. უცხოურ ლიტერატურაში ძილის დამბლა ასევე ცნობილი იყო როგორც „მოხუცი ჯადოქრის“ სინდრომი.

აღმოსავლეთ სლავურ კულტურაში ძილის დამბლა უდევს საფუძველს მრავალ ისტორიას ბრაუნის შესახებ და ისტორიიდან გამომდინარე, ბრაუნი შეიძლება გამოჩნდეს დაძინებისას ან გაღვიძებისას, ხოლო ადამიანს შეიძლება არ შეეძლოს მოძრაობა ან დახმარების გამოძახება, შეიძლება იყოს განცდა. დახრჩობა ან შიში და ა.შ. თუმცა, ისტორიები ყველა აღწერილი გარემოებით ძნელი მოსახვედრია. მოთხრობებში ბრაუნი შეიძლება გამოჩნდეს სრულიად განსხვავებულად და მოიქცეს სხვადასხვანაირად, როგორიცაა დახრჩობა, ბგერების გამოცემა, შეხება ან კოშმარების გამოწვევა.

ინგლისურად სიტყვა „Nightmare“ (Nightmare), რომელიც თანამედროვე ენაში ასოცირდება სიზმრებთან, თავდაპირველად იყო დიდი ასოებით, განსხვავებული მნიშვნელობა ჰქონდა და ყოველთვის მოიცავდა მკერდზე ზეწოლის შეგრძნებას. სიტყვა „Nightmare“-ში სიტყვა „Mare“-ს მეორე ნაწილი ერთი ვერსიით მომდინარეობს გერმანული „mara“-დან, რაც ნიშნავს დემონს ან სუკუბუსს, მეორეს მიხედვით კი გერმანული „mahr“-დან. ”და ძველსკანდინავიური “მარა” (მარა) - ზებუნებრივი არსებები, რომლებიც ძილში სხედან მკერდზე ადამიანებს და ტანჯვას აყენებენ. მიუხედავად იმისა, რომ მარა დიდი ხანია დავიწყებულია, ეს კონცეფცია მრავალი ენის კულტურაშია ჩასმული. რუსულში კიკიმორა ეტიმოლოგიურად ამ ცნებას უკავშირდება.

რუსულ ხალხურ ტრადიციაში ძილის დამბლა ასოცირდება ბრაუნისთან, მარასთან, კიკიმორასთან და ღამის ნათებასთან, რომლებიც, პოპულარული შეხედულებებისამებრ, ხტება ადამიანის მკერდზე, რათა გააფრთხილოს რაიმე მნიშვნელოვანი მოვლენა.

ეგვიპტეში არსებობს რწმენა, რომ ძილის დამბლა გამოწვეულია ჯინების მიერ, სულის მსგავსი არსებები, რომლებიც წარმოიშვა ისლამურ კულტურაში[45]. ჩუვაშურ მითოლოგიაში ამ ფენომენის ცალკე პერსონაჟია - ვუბარი. ყალმუხური ტრადიციის თანახმად, ეს არის ხარ დარნას ბოროტი სული, რომელიც სიზმარში ახრჩობს და არ აძლევს გაღვიძების საშუალებას[46]. ბასკურ მითოლოგიაში ამ ფენომენის ცალკე პერსონაჟიც არის - ინგუმა, რომელიც ღამით ჩნდება სახლებში ძილის დროს და მძინარეს ყელს სწევს, ართულებს სუნთქვას და ამით საშინელებას იწვევს[46][47]. იაპონურ ტერმინოლოგიაში ძილის დამბლა შეესაბამება კანაშიბარის ცნებას, რომელიც მითოლოგიურად აიხსნება როგორც ასტრალური კატალეფსია, რომლის დროსაც გიგანტური დემონი ღამით სახლებში შეიპარება და ფეხს აჭერს მძინარე ადამიანის მკერდზე.