ჩიჩენ-იცა

                               ჩიჩენ-იცა

                                                 

 (ესპ. Chichén Itzá [tʃi'tʃen i'tsa], იუკატანის მაიას ენაზე „იცას ქვაბულის პირთან“) — ვრცელი კოლუმბამდელი არქეოლოგიური ძეგლი მექსიკის ტერიტორიაზე, კერძოდ იუკატანის ნახევარკუნძულზე, აგებული მაიას ცივილიზაციის მიერ, ახ.წ. VII საუკუნეში.

ჩიჩენ-იცა მნიშვნელოვანი რეგიონული ცენტრი იყო ჩრდილოეთ მაიას გავაკებაზე გვიანდელი ანტიკურიდან ადრეულ პოსტკლასიკურ პერიოდამდე. ამ არემარეში მრავალი არქიტექტურული სტილია წარმოდგენილი, ცენტრალური მექსიკისთვის დამახასიათებელი ე.წ. მექსიკანიზებული სტილიდან პუუკის სტილამდე, რომელიც გაბატონებული იყო პუუკის მაიას ჩრდილოეთ დაბლობებზე. თავდაპირველად ცენტრალური მექსიკის სტილის არსებობა ამ რეგიონში დაპყრობების გავლენა ეგონათ, თუმცა თანამდეროვე ინტეპრეტაციით ეს უფრო კულტურული დიფუზიის შედეგი უნდა ყოფილიყო.

იხ. ვიდეო

არქეოლოგიური მონაცემები, როგორიცაა ხანძრის ნიშნები რამდენიმე მნიშვნელოვან ნაგებობასა თუ არქიტექტურულ კომპლექსზე, მიანიშნებს, რომ ჩიჩენ-იცას დაქცევის მიზეზი სისხლიანი უნდა ყოფილიყო. ჩიჩენ-იცას ჰეგემონიის დაკნინების შემდეგ, რეგიონულმა ცენტრმა იუკატანზე მაიაპანში გადაინაცვლა.

ჩიჩენ-იცას ნანგრევები ამჟამად მექსიკის ფედერალური მფარველობის ქვეშაა და იუნესკოს მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლთა სიაშია შეტანილი.

                                           

                                                                         ობსერვატორია
დაფუძნებულია სავარაუდოდ 455წ-ს. ქალაქი შეიძლება დავყოთ პირობითად ორ ჯგუფად. პირველში შესულია ნაგებობები VI—VII სს მიეკუთვება მაიას კულტურას. მერე ჯგუფი მიუკუთვნება ტოლტეკების კულტურას X ს დაიპყრეს XI ს. ჩეჩენ-იცა გახდა დედაქალაქი ტოლტეკების. ხოლო 1178წ-ს გაანადგურა  სამი ქალაქ-სახელწიფოს გაერთიანებამ მაიაპანი, უშმალი, იცმალია რ-სახ ხელმძღვანელობდა ჰუნას კეელი. ესპანალების დაპყრობისას (XVI ს ჩეჩენ-იცა წარმოდგენილი იყო განვითარებული ქალაქი 1194 წ-ის შემდეგ კი ის საბოლოოდ დაიცალა.

                                                               მებრძოლთა სალოცავი
                                                                
                                                                    წრე ბურთისთვის